Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 45, 10 November 1888 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI

K HOOIOU M \ K HMIH IIU I A. I SX KA>A>V\I KOHO HALOTA O KK AIPV"M. E hooholoia e ka Moi « me ka AhaoMo o ko Har.au Piieainii. Pauku 1. Mai a iiwho|R> iho o ka hooholo 1.1 an.i o keia Kanawai. o na kan.iu.ii a me na hapa kanawai a pau i hoakaka ia maloko o ka Papa A i hui pu ia me keia. «■ hoopau ia a ma kt'ia ua hoopau ia no, Pauku '1. Maloko keia Kanawai ma na wahi i ike ia ai o na huaoleio a mau huaolelo mahope iho nei. e nwnao ia a e hoomaopopo ia ua pili a ua loaa ia mau olelo i keia ano i hoike ia nialoko nei, ke ole nae e hiki ke loaa i mau ano ma na olelo e ae. •'Kuhina." e pih la a e ma nao ia oia no ke Kuhina o ka Oihana Kalaiaina o ia wa o ke Aupuni Hawaii. -Kumukanawai." e pili ia a e manau ia oia ke Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii i hoolaha ia ma ka la 7 o lulai, 1887, me na hoololi o ia Kumukanawai. "Luna Nana" a "na Luna Nana, e pili ia a e manao ia oia ka Luna Nana a o na Luna Nana Koho Ba lota, e like me ia i hoakaka ia maloko o keia Kanawai. a i ole ia, o ka hope a mau hope paha o ia Luna Nana a mau Luna Nana paha. "Mea Holo Halota a " Poe liolo Halola," e pili ia i kekahi mea a poe j.)aha i hoike i ko lakou a i kona manao paha e waiho aku ia ia a ia lakou paha e koho ia no kekahi noho iloko o ka Ahaoielo. "Aha, e pili ia i kekahi aha i loaa ka mana mamuli o keia Kana wai e hookolokolo i na Koho Balota i hoopaapaa ia. "Koho Balota," e pili no ia a e manao ia oia no ke koho balota ana no na Alii a Lunamakaainana i hoakaka ia ma keia Kanawai. "Papa lnoa," e pili ia a oia no ka papa inoa o ka poe i koho i hoakaka ia ma keia Kanawai. "Apana," e pili ia i kekahi apana koho e like me ia i hoakaka ia ma keia Kanawai. ke ole e hiki e loaa ia ano ma muli o na olelo e ae. 'i lana Kipe," a "Hana Kue Kanawai," e |)ili ia a oia no na hewa i hoakaka ia maloko o keia Kanawai malalo o ia mau poo a mahele paha. N"a Koho Balota. Pauku 3. R malama ia ma na wahi a pau o ke Aupuni ma ka Poakolu mua o Feberuari o ka makahiki 1890. a ma ia la no o Feberuari i kela a me keia elua makahiki mahope iho o ke koho balota, a e kapa ia o ke koho balota nui. Pauku 4. O ke koho balota nui, o ke koho ana no ia ma ka balota i na hoa koho ia o ka Ahaolelo. O ke ano o ke koho ana, e like no ia me na mea i hoakaka ia ma"hope iho nei. Pauku 5. O na koho ba!ota kuikawaoia no na koho ana i malama ia no ka hoopiha ana i ka hakahaka iwaena o na hoa koho ia o ka Ahaolelo, a e malama ia ma na manawa a ke Kuhina e hoolaha aku ai. Na Hoolaha Koho I3alota. Pauku 6. Aole e emi malalo o kanakolu la mamua ae 0 kekahi koho balota nui ana, a i na manawa a pau e loaa ai ia ia kekahi kauoha kupono, aole e emi malalo o iwakalua la mamua o kekahi koho balota kuikawa ana, na ke Kuhina Kalaiaina e hoopuka aku i hōolaha koho balota a hooili aku i na kope o ia hoolaha i na Papa Luna Nana koho balota ma na wahi a pau o ke Aupuni, a i ole ia, i kahi e malama ia ai ia Koho Balota ana, a o ia hoolaha e pai ia no hoi ma Honolulu. Pauku 7. E hookomo ia maloko o ia hoolaha kekahi hoakaka no ka manawa a me na wahi kahi e nialama ia ai ke koho balota ana a me ke kupiu o ke koho ana. l a hiki no hoi e hookomo ia na mea e ae e pili ana ia hana a ke Kuhina i manao ai he kupono i hui ia me ka haawi ana i na uku makana no ka hopu ana a nie ka hoahewa ana i ka poe e kue ana i na kanawai koho balota. Pauku 8. E kau ia na kope o ia hoolaha koho balota ma na wahi akea aole e emi malalo o ekolu ma ka apana paha kahi e malama ia ai ia koho ana. E pai ia na Hoolaha Koho Balota iloko o hookahi a oi ae nupepa Hawaii a me nupepa Enelani ma ka olelo o ka nupepa e pai ana ia hoolaha. No na Alii. Pauku 9. He iwakaluakumamaha Alii no ke Aupuni, e,vva ° lakou e koho «a mai ka mokupuni o Oahu, eono mai ka mokupuni o Maui, Molokai a me Lanai, eono mai • mo'upuni o Hawaii. a he ekolu mai ka mokupuni o auai a me Niihau. E koho ia lakou i ka manawa koho 03 k unam akaainana i kela a me keia elua e ke me Ia * hoakaka ia mahope ae nei maloko 1 i anaN>a ** n °ho lakou ma ia hana no eono maF h u e i me ia 1 hoakaka ' a ma keia Kanawai. ma 'a -o lakou kau e noho ai mai ke koho balota i. lakou me ka ole, aka, e loaa no ia I U u mi e ma ka ratio e like me ia i hoakaka ia no na Lunamakaamana. kaWkfr ß 9i o hook^l i L l ! O t O 1 balOla !\ U , iana ibk ° ° ka " >a hapakolu o nalAlu ma kela a me keia

■* nau mahe!c e koho ia e han:» «i i , nana no elaa makahiki, napakolu no eha makahiki a u • » i.k l-; \m i i UK,> a hapaieoiu no eono ' ' b t a k 3mC kda koho nul ana mahof!i°,° ke k0 A h ,° ana °ka makahiki 1890. he hookahi '' 'toho na u'"' W f ° " kda 3 keia o C k ° h ° ' 3 6 h °°P ,ha *ka i laaa mamuli o«a Pu, ana o ka manaH-a oka hapakolu mamua iho. Ike *,> lO ana no na Alu i kela ame keia ona mahele i olelo u e kau ,a no ka ,noa ona moho „o kela ame keia ma- ' ? lc ° maluna 0 kekahi balota hookahi. a e koho ,a ma kekahi o na wahi koho o ka mahele. me ka nana ile i na apana koho no na Lunamakaainana. No kb Klpono O MA Alh. Pauku 11 O kela ame keia kane oke Aupuni i hiki ,k 'i k 4 0,1a ma kahiki, ka iwakaluakumamalima; uanoho ma Wna Aupuni no aole e emi malalo oekolu makahiki; nona waiwa, , kupono i ka auhau ia i emi ole iho ka waiwai >o malalo o ekolu tausani dala maluna ae o na hihia a pau. i i ole ia, ua loaa ia ia mai kekahi hana i ku i ke Kanawai a mai kekahi waiwai mai paha nona ka loaa n.akahiki • emi ole malalo o eono haneri dala, ua kupono oia e koho ; a i Alii. Nō na Lunamakaainana. l'auku 12. He iwakaiuakumamaha Lunamakiiainana no ke Aupuni i koho ia mai na apana mahope iho nei. he Hx>kahi no kela a me keia apana. E mahele ia ama keia ke mahele ia nei ke Aupuni i iwakaiuakumamaha -p«ina koho baiota, a e hoakaka ia ua mau apana nei ma ->a pauku mahope iho nei.

Na Apana Koho Balota. Pauku 13. Ma ka Mokupuni o Oahu he ewalu apana, i penei na hoak ika ana a me na palena : A.punu Ekahi: O kela wahi a pau oka apana hoo'kolokolo a auhau o Honolulu, a o Kona paha, e waiho •ma nia ka hema-hikina o ka laina niai ka piko a oioina paha o ka lakini niauna o Konahuanui% maluna o ka lapa hookaawale ana i na awaawa o Manoa a me Makiki mai na awaawa o N'uuanu a me Pauoa, a mawaena aku o ka U)a a kipoho paha o ka puu i kapa ia 0 Puowaina a hiki i ka pahu hae ma kahi kahiko o na pu kf-aloha, mai laiki pololei aku a ka huina o Alanui Kinau a me Alapai, mawaena aku o Alanui Alapai a hiki i Alanui Moi, mawaena iku o Alanui Moi a hiki i Alanui Henia, mawaena aku o Manui Ilema a hiki i ke kai. Apana Rlu<ī: O kela wahi a pau. loa o Honolulu, a ) Kona, i olelo ia, ma ka akau o ka apana ekahi a maloko kekahi laina mai ka pahu hae ma kahi kipu aloha ma Puowaina a hiki i ka huina o na Alanui Ema me Kula, mawaena o Alanui Kula a hiki i Alanui Papu, mawaena > Alanui Papu a hiki i Alanui Beritania, mawaena o Alanui 13eritania a hiki i ke kahawai o Nuuanu, ma ka >iwapo Kamika, alaila, mauka mawaena o ke kahawai a 'iiki i ke Alanui Kula, mawaena o Alanui Kula a hiki i ke Manui Liliha, mawaena o ke Alanui Lilihaa hiki i Alanui Kauka, mawaena o Alanui Kauka a hiki iluna o ka lapa na ka aoao akau-komohana o ke awawa o Nuuanu, a ma a iapa a hiki iluna o ka piko i kapaia o Lanihuli ma ke ■euahiwi o Konahuanui. Apana Ekolu: O kela wahi a pau o Honolulu, a o Kona, i olelo ia, e pili ana me na apana ekahi me elua, a nalalo hoi o kekahi laina mai ke kihi o ke Alanui Papu ne Heritania, a mawaena o na Alanui I3eritania a hiki i Alanui Likeke, mawaena o Alanui Likeke a hiki i ke kai. i kaiipale ia makai e ka lihi kai. Af>(*na Eha : O kela wahi a pau oka apana o Honolulu, a o Kona, i olelo ia, e w«aiho ana ma ke komohana o Va apana elua a me ekolu, a maloko o ka laina mai ke o Alanui Kula me Uliha, mawaena o Alanui Liliha i hiki i Alanui Alii. mawaena o Alanui Alii a hiki i ka uwapo ma ke kahawai o Nuuanu, a kaupale ia makai e ka lihi kai. Apana Elima: O kahi i koe a pau o Honoluiu, a o Kona, e waiho ana ma ka akau a me ke komohana o na «apana elua me eha. Apana Eono: Oka apjma hookolokolo a auhau o Koolaupoko. e kapaia ka Apana o Koolau. Apana Ehiku: Ona apana hookolokolo a auhau o Koolauioa me \V r aialua, e kapaia ka Apana o Waialua. Apana Ewaln: O na apana hookolokolo a auhau o lEwa a me Waianae, e kapaia ka apana o Ewa. ; Pauku 14. Ma ka Mokupuni o Maui. Molokai a me| he eono. Penei na apana: Kkahi: O ka Mokupuni o Molokai e kapa ia oka Apana o Molokai. Elua: O na apana o Kaanapali a me Lahaina. ma IWaui, a me ka Mokupuni o Lanai. e kapa ia ka Apana o Lahaina. ! Ekolu: O kela hapa oka Aj>ana o Wailuku e waiho iana ma ka akau o ke alanui e moe ana i lao (ma ka aoao o ke kahawai) a hiki i na puu one a me ke kualapa ,na p UU oue a hiki ika nuku oka muliwai o Wailuku. e <apaia ka Apana o Wailuku Akau. Eha: O kela hapa o ka Apana o Wailuku e waiho uia ma ka hema o ka Apana o Wailuku Akau, aehooeomo pu ana i ka Mokupuni o Kahoolawe e kaf»e ana ae ia Honuaula. e kap;tia ka Apana o Wailuku Hem Elima: O kela wahi oka Apana o Makawao e «iho na ma ka hema a me ke komohana o ke awawa o Hale!ku me Kula, e kapa ia ka Apana o Makawao.

| Eono O kahs i koe oka Mokupiini o Maui, e kapa jia ka Apana o Hana. Pauku 15. Ma ka Mokupuni o Hawaii he ehiku apana, penei: Ekahi: O Puna a me kela wahi o Hiloapau ma Ica hema a waenaieonu o ke awawa o Pukihai a me Wainaku, e kapa ia ka Apana o Hilo Hema. E!ua: Mai ke awawa o Pukihai a hiiki i waenakonu o ke awawa o Hakalau, e kapa ia ka Apana o Hilo Waena. Ekolu: Mai ke awawa o Hakalau a hiki i waenakonu o ke awawa o Kalāpahapuu ma HamaLkua (ma¥raena o Kukaiau a me Kainehe) a e hookomo ana ia Kukaiau a pau, e kapa ia ka Apana o Hilo Akau. Eha: O kahi i koe o Hamakua ame Kohala Hema, e kapa ia o ka Apana o Hamakua. Elima: O Kohala Akau t ekapa ia ka Apana o Kohala. I.ono: O Kona Akau me Kona Hema, e kapa ia ka

Apana o Kona. Ehiku: O Kau, e kapa ia ka Apana o Kau. Pauku 16. Ma ka Mokupuni o Kauiai ame Niihau he ekolu apana. Peneia iho: Ekahi: Mai ka lae o Puanaaiea a hiki aku a e hookomo ana ia Kalaheo, a i hui ia me ka Mokupuni o Niihau. e kapa ia ka Apana o Waimea. Elua: Ma» a e hooko€ ana ia Kalaheo a hiki aku a e hookomo ana ia Hanamaulu, e kapa iaka Apana o Lihue. Ekolu: Mai a e hookomo ana ia Wailua a hiki ika lae o Puanaaiea, e kapa ia ka Apana o Hanalei. Pauku 17. Inawa a f>au i ike ia he miea pono no ka poe koho, ua hiki no i ke Kuhina Kalaiaina e hookaawale ae i elua a oi ae maU mahele apana, a o ia mau mahele apana e loaa no kona wahi koho ba!ota kaawale. Manawa Hana. * Pauku 18. E noho na Lunamakaainana no elua makahiki, a e koho ia ma na J<oho nui ana i malama ia e like me ka mea. i hoakakaia mahope nei, i kela a me keia ehia makahiki. E hoomaka aku ke kau oka noho ana mai ka la o ke koho balota nui. Pauku 19. Eia nae, o kela me keia mea i koho ia e hoopiha i kekahi manawa i pau ole. e wale no oia ma ka oihana no ke koena o ia manawa i pau ole. Pauku 20. E loaa ia lakou ma ke ano he uku no ka lakou hana na da!a he elua haneri me kanalima no kela a ine keia kau o elua makahiki, no ka hele ana i na halawai ana a ka Ahaolelo me ka uku mile i helu ia ma ka hele hookahi ana ma ka umi keneta no kela a me keia mile mai ko lakou wahi noho a hiki i kahi e akoakoa ai.

N t a Haawina o na Lunamakaainana. Pauku 21. O kela a me keia kupa kane o ke Aupuni i hiki kona mau makahiki i ka iwakaluakumamakahi; i ike i ka heluhelu a kakau i ka olelo Hawaii, Beritania, a o kekahi olelo o Europa paha: i ike i ka helu waiwai; i noho paa ma keia Aupuni no na makahiki aole i emi malalo o ekolu, a o ka makahiki hope oia no ka makahiki mamua koke iho o ka la koho balota ; a he waiwai paa kona maloko o ke Aupuni nona ka waiwai io maluna ae 0 na hihia o na ano a pau i oi ae mamua o Elima llaneri l)al i, a i ole ia, ua loaa iaia he loaa makahiki i emi ole iho nialalo o elua haneri me kanaliina dala mai kekahi hana ku i ke kanawai, a mai kekahi waiwai mai paha, ua hiki ia ia e lilo i Lunamakaainana no ka lehulehu. Pauku 22. Mamua iho o kona noho ana iloko o ka Ahaolelo e hoohiki. kela a me keia Alii a ine Lunamakaainana e hooko a e kokua pololei mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai o ke Aupuni, a e hana i kana hana ma ke ano Kaukanawai me ka pololei. Ua hiki e hoohiki ia na olelo hoohiki o ia ano e kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie. P; u'ui 23. Aole i kupono kekahi mea e koho ia i Alii a i Lunamakaainana paha, ina ua pili ia ia kekahi o na mea i hoakaka ia ma ka Pauku 26, a ma kekahi wahi e aku ma keia Kanawai; a i noho ma kekahi oihana loaa a pomaikai inalalo o ke Aupuni a Keena paha o ke Aupuni, a malalo paha o ka oihana hookolokolo ; a he kuleana pomaikai kona iloko o kekahi aelike me ke Aupuni, aole no hoi e noho ia mea ma ke ano he hoa koho ia no ka Ahaolelo. Aole e hookohu ia kekahi hoa o ka Ahaolelo 1 kekahi Oihana Kivila malalo o ke Aupuni iloko o ka manawa i koho ia ai oia e noho i Lunamakaaimana. koe ke koho ia oia i hoa no ka Aha Kuhina. No *E lUPONO O KA PoE KOHO t NA Aui. Pauku 24. O kela a me keia kane e noho ana ma ko Hawaii Paeaina. ina he Ilawaii. Amerika a he Europa paha ma ka hanau a hanauna ana, a ina ua hiki aku koha mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona i , i auhau, a ina ua hookoino oia i kona inoa ma ka papa moa o ka poe koho o kona apana no ke koho i na xAlii o ka Ahaolelo. alaila, ua kupono oia ke koho i na Alii, a ua loaa ia ia ke kuleana e koho i na Alii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana, ina nae: Ekaki: Ua noho oia ma ka aina aole i emi nialalo o ekolu makahiki. a ma ka apana ana i makemake ai e koho aole i emi malalo o ekolu mahina mamua ponoi iho o ke koho ana i makemake ai oia e koho; He waiwai ponoi kona ma keia paeaina i kupono i ka auhau ia i emi ole iho ka waiwai io malalo o ekolu uusani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole pela, ua loaa maoli ia ia kekahi loaa makahiki i emi ole malak> o eono hanen dala iloko o ka makahiki mamua

ponoi iho o kona hookumo ana i kona īnoa iloko o ka papa inoa o ka poe kupono i ke koho ; lik&I*; He hiki ia ia ke heiuhelu a hoomaopopo tke ano o kekahi nupepa i pai »a ma ka okk) Hawaii a Enelani, a i ole ia, ina kekahi olelo Europa; aka, koe nae na mea i makemake ia no ka noho paa ana ekolu makahiki, a me ka ike i ka he!uly?lu a ms ka hiki ke hoomaopopo i ke ano o kekahi nupepa kupono i pai ia iloko paha 0 ka olelo Hawaii, Enelani, a i ole„ o kekahi olelo Europa, aole e pili keia i na poe e noho ana iloko o ke Aupuni i ka manawa i kukala ia ai o ke Kumukanawai, ina nae ua hoopaa ia na inoa a ua koho i ke kau koho balota i malama ia ai maialo o ia mea hookahi. Eha: lia hoohiki oia e kokua mamuli oke Kumu v kanawai a me na Kanawai, i hoohiki ia imua o kekahi mea i ioaa ia ia ka mana e hoohiki, a i o)e ia t imua o kekahi Luna o ka Papa Nana Koho. No ftA Haawina o ia Poi Koho LuHAMA£AA!NAMA. Pauku 25. 0 kela ame keia kane e noho ana ma ko Hawaii Paeaina, ina he Hawaii, Amcrika, a he Europa pāha ma ka hanau a hanauna ana, a ina ua hoohiki oia % e kokua mamuii o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me ka' mea i hoakaka ia no ka poe nana e koho i na 'Lii; a i hookaa i kona mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakaiua, a i noho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana, a i ike i ka heluhelu a me ke kakauiima ma ka oieio Hawaii, a Eneiani, a Europa paha (ina i hanau ia mahope mai o ka makahiki 1840), a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o ka poe koho o kona apana e iike me ka niea 1 hoakaka ia ma ke Kanawai, aiaila, ua loaa ia ia ke kuieana e hookomO i hookahi baiota no ka Lunamakaainana a mau Lunamakaainana paha o ia apana; aka nae. o ka mea i makemake ia ua noho paa iloko o ke Aupuni a oi aku mamua o hookahi makahiki mamua koke iho o ke kau koho, a ua ike i ka heiuheiu a me ke kakau ina ma ka oielo Hawaii, Eneiani, a i ole ma kekahi oleio Europa, i ka manawa o ke kukaia ia ana o ke Kumukanawai, ina ua hoopaa i ko lakou mau inoa a ua koho malalo o ke kau koho balota mua i malama ia ai malaio o ia mea hookahi. No na Kumv f. Kupono olh ai.

Pauku 26. Aole loa e ae ia kekahi o ka poe i olelo ia malalo iho nei e hoopaa i ko lakou inoa no ke koho ana, aole hoi e koho, aole hoi e noho ma ka Ahaolelo, oia keia: o kekahi mea pupule a hupo paha, a o kekahi mea i hoahewa ia no kekahi o keia mau oleni, penei: puhi hale, aihue moku, kipe, wayvahi hale, hana dala hoopunipuni, aihue i ka waiwai i haawi ia e malama, kuni kolohe i na holoholona, apuka, imi k>aa ma ka hoopunipuni, moepio a moe naha, lawe wale i ke kino o kekahi, aihue, puhi ahi, lawe ola ma ke degere ekahi, pepehi kanaka, hoohiki wahahee, pue wahine, powa, moe aikane a holoholona,- kipi, hookonokono e hoohiki wahahee, lawelawe hewa ma ka oihana, ke ole e kala ia kona hewa e ka Moi, a i hoihoi hou ia kona mau pono kivila, a mamuli o ka olelo o ia kala ia ana ua hoakaka ia ua kupono ia ia ka lawelawe ana i kekahi oihana waiwai e hanohano ai. * • Pauku 27. Aole e hopu ia kekahi mea koho ma ka la koho balota oiai oia ma kahi koho, a ma ka hele ana aku ona ilaila, a mai ka hoi ana malaila aku, koe wale no ina he kipi feloni a kue i ka maiuhia |>aha; aole no hoi e koi ia ma ia la kekahi mea kohoe hana i kekahi hana koa, a ma ia hana ana he hiki e keakea ia kona hele ana e koho, koe wale no i ka manawa kaua a pilikia e ae o ke Aupuni. Pauku 28. Aole e hele kekahi koa ma kahi koho balota no kekahi hana me ka aahu koa, aole no hoi e kai hele pualu kekahi pualikoa a hui poai hooponopono aupuni e ae e hele akoakoa i kahi koho balota. € No Luna Nana Koho Balota. Pauku .29. E hoonoho ia i Pa|>a Luna Nana Koho B.ilota no kela a me keia wahi koho a Apana Koho o ke Aupuni i ekolu hoa. E koho ia lakou e ke Kuhina Kalaiaina e like me ka mea hiki ia ia mai na aoao kue holo balota ma kela a me keia koho balota nui ana. Ina ua hiki ole, hana ole a hoole paha kekahi mea i koho ia pela i Luna Nana, na ke Kuhina Kalaiaina e hoonoho aku i kekahi mea e hoopiha ia hakahaka. Eia no nae, ina he mea hiki ole ke hoike ia aku ia mea i ke Kuhina Kalaiaina iloko o ka manawa kupono e hiki ai ia ia e hookohu i kekahi mea mamua ae o ka malama ia ana o ke koho ana. ua hiki no i ka lala a mau lala paha o ka papa i koe e hookohu i kekahi mea e hoopiha i ua hakahaka nei. E loaa i na hoa pakahi o na Papa Luna Nana aole e oi mamua o elima dala no kela a me keia (a i hana maoli ia. | ina aole i hoaknkn okoa ia. alaiia. o ka mea nona ka inoa i hai mua ia, oia ka Lunahoomalu o ka Papa. Na Hksk a Li\va Nasa Koho Balota. Pauku 30. O ka hana a na Luna Nana. e kakau i ka poe koho. a e kakau i ko lakou mau inoa e like me ka niea i kauoha ia ma keia Kanawai. E hana, hooponopono hou i kela a me keia manawa, a e malama i ka papa inoa o ka poe koho ma ko bkotf mau apana tho, a e hooili aku i na kop»* o ia mea i ke Kuhina Kaiaiaina, e kau aku i na olelo hoolaha no ke koho balota aoie e emi malaio o clinvi la mamua iho o ke koho ba!ota ana. E noho hoomalu ma kda a me keia koho ana, a e malama ia koho ana, a e malama i ka maluhia. | E kakau i ka inoa e keia a me keia mea e koho ana a e makemake ana e hookomo i kona balota; e hoohiki i kela a me keia kanaka i kue ia kona koho ana, a e nana i

ka nmau [>ono h o ua mea ia e pili ana i kona ;koho (iia hiki kc lawelawe i.i keki a me kew hoohiki no ua mea la» a i ole ia. ua hiki ke l'like me ka mea e hiki ant.) j E hoonoho a hooponowno aku ika h«*ru r I paha mau Kakauolek» <? like mo ka mea kupono, a makai kuikawM i ku|H>no no ka malama ana i ka iv.^H E hoomaopopo a hoike ae nu ke akea i ka ke koho ana ma kela a me keia koho ha!ota ana. E haawi aku i na pakipala hoike kupono no ke ana o ka poe i koho ia i mau Lunamakaainana. a aku i ka hopena o ia koho ana no na Alii i ka Mak.^H 0 ko lakou mau Mokupuni a i ka Ilamuku ma ka puni o Oahu. E malama a hooili aku » ke Kuhina balota a pau i hookomo ta ma kela a me keia koho ana, me na kope o na [>alapaia hoike no ke koho t. lH a me na hoakaka no ka hopena o ke koho ana me a lH a pau e pili ana. E malama i na pahu balota a me n.t waiwai r ae ana i ke koho balota. ka papa int>a o ka poe hana i na hana a pau i ke koho haloia, a e hana i na 1 kauoha ia ma keia Kanawai e pili ana i ke kakau ka jx>e koho baiuta, pa[xi iru\i o ka pie koho, na ana, a me na hana a me na mea e ae e piii ana. E loaa i kela me keia Luna Nana. a ma keia k*> H wi ia nei ka mana ia lakou t e hoohiki aku i na OMO hiki i ke Kumukanawai i ka poe e makemake ana t*H kau ia ko lakou mau inoa he poe kupono t ke koho, .?H na olelo hoohiki e ae ma ka hana a hooko ana i ka '.'H hana. H No ka Papa Inoa o kv Por, Koiio H Pauku 31. E malama ia ka Paju Inm oka k»H o kela a me keia a|vana. a e htx>|H>nopono ia i kela a H keia manawa ma ke kaj>;ie ana i na inm o ka |hh ko! ■ make. hele ma kahi e mai ka apana aku. aua 1110 t■ W kupono ole e koho ma ia apana no kekahi kumu e ar ■ E hookomo ia ma ia papa inoa na inoa wale no o I [X>e koho e noho ana ma ka a|una i kupono i ke k» ''H aole kekahi mea e ae. Aole e h(X)loii i»i ma kekahi in I ae ua papa ino;i nei, koe waie no iloko o ka manawa a <1 kahi i hoolaha pono ia no ka haiawai akea ana o na Lul Nana. I

E kapa ia ua papa inoa nei " Ka Papa Inoa <> ka Koho." E kakau ia a e malama ia maloko o kekahi E hoonohonoho ia ka papa inoa mai ka A aku. mr hookoe ia o kekahi wahi kaawale no na honloli kela ame keia hua. E kakau ia ka inoa oka niea ma ka aoiio hema o ka buke, a ma kahi e kupono kela a me keia inoa e hoike ia ka nui o koua mau hiki, kahi noho, ka hana a me ka la me ka makahiki i ia ai o kona inoa, me ka hookoe iho i wahi ku|x>no no il oielo hoomanao a wehewehe hou iho.. H I ka manawa e pau ai ke kuleana o kekahi m»M kohoH holoi ia kona inoa ma ke kaha ana he hiiiia a mau lainH |paha me ka inika maluna iho o ka inoa, rne kr kakau ihH [i ka manawa a me ke kumu i hana ia ai pela. ma k.ilu H waiho kaawale ia e kupono ana i ua inai nei. H i E kope hou ia ua pa()ii inoa nei iloko o kekahi hukH hou i kela a me keia manawa a ke Kuinua Kalaiaina I kauoha ai. E hamama ka l'apa Inoa o ka Poe Koho i na wa . pau no ka nana ia e na mea a pau me ka uku ole. Ua hiki no ke hoolako ia aku na ko|x: o ia Papa Ina i ka poe kupono no kekahi uku kupono. Maloko oi. Buke Papa fnoa e kakau ia ai na inoa o ka poe koho n< na Alii a me na Lunaipakaainana, aka, e maiama kaawah ia ua mau papa inoa nei kekahi mai kekahi. E hana u ua mau paj>a ;*,)oa nei e like me ka mea i kauoha ia e k< Kuhina Kalaiaina. Ua hiki no nae hoi ke kakau ia na inoa o ka poe koho i na Lunamakaainana a rne na Alu iina ka aoao hookahi o ka buke, ma na kolamu kaawale nae. Aole e ae ia kekahi mea i komo ole kona inoa iloko o ka papa inoa o ka poe koho e koho. Pauku 32. Ma na manawa e mahele ia ai kekahi aj:»na i elua a oi ae mau niahele apana, e hana ia na papa inoa kaawale o ka poe koho e noho ana ma keia a me keia maheie apana mai ka huke pa(>a inoa ae f a aoie e ae ia mea koho e koho ma kekahi mahele e ae ( koe I wale no ma ka mahele ana i noho ai. Hoopohopono ama i ka Papa Inoa o ka Poe Koho. Pauku 33. I mea e hooponopono ia ai ka papa inot o ka poe koho. ma ka hookomo ana i na i;ioa hou, a i ole, ma ka hoololi ana i na inoa o ka poe koho i make, hele ma kahi e. a i kupono ole paha e koho; na na Luna Nanai a o ka hapa nui paha o iakou e malama, aole e emi nialalo ( o elima la, aole hot eoi aku mamua o bmakolu ia mamua iho o ana i mau halawai akea» aole e emi malalo o elua ka nui, i hoolaha »a ma ke kau ana i na hoolaha aole e emi i elima la. aole e emi malalo o ekolu wahi ma na wahi akea maloko o ka apana a mahele a|>ana paha, ina ua mahele ia ka apana, a me na hoolaha e ae a na Luna Nana i olelo ia e manao ai ua kupono. t Pauku 34. Aole e keakea ia ka hele ana o kekahi mea i ua mau halawai nei o na Luna Nana, kr>e wale no j ina no ka malama ana ika maluhia. Na ua mau Luna Nana nei i olelo ia. ma ia wa a ma ia wahi, e l.iwe i ke noi o kela ame keia mea e makemake ana e kakau ia ; kona inoa maloko o ka Papa inoei o ka poe koho, a ina J e ike ia ua kupono ua mea noi nei e kakau ia kona inem | ia manawa, ma ia wahi maloko o ka Papa Inoa i olelo ia, { ma kekahi, a i ole ia» ma na papa inoa no a i elua e like no me ka mea e hana ia ana.

• G lawe Ukou iniku nu kus a pau i waiho ia mii kue ana i ka hooko.no ia ani o kekihi inxi. a e ku - ana K>ah i i kekihi inoi i pia nua ilo'<o o k i papa inoi. a ini *t>a ka nin<t pono \n \ ua ike ia ao'e he pmo e hoo.niu ia »a inoa mi ka pipi inoi, a i o!e ia, ao!c pono e ho^komi ilolio o k.i pipi inoi, e ii ui ino.i ia a e h >o!e ia r>ihi a>!c e h>>krn) e lik * m c : ki m:i c hma ia au. I niM e ma>pjp;> ai k\ oi*;o o kekihi m m i hoike ii, ui iuk i k ;kih; oni Lni Nin i e h>o rki aku i ke'-eihi '>!rlo h : krkahi kanaka. P\r kt ij,s. Na ka poe L ina Nana no. miwahoae o na tn j i i hoak ika ia m iluni ae e hana a e i n i inea e .1" i ku i ke kanawai no ka ho >pono;>ono ana i ui pipi inoa nei i m<.ra e loaa ai i na wa a pau he papa inoa ■ >ia;o .i pololei oka poe api i i kupono e koho ina A J ii a niv na Lunamakaainana i kela nv keia manawa. K hana ia na hooponopono a pau oia ano m i kekahi halawai ana i hooI;ih t pono ia e na I.una Nana, a m nnua <e oka hookomo ia ana o ia mra iioko oka papa iiu>ii e hoakaka ia na kumu o ia hooponopono ana iiiMa o k i e noho ana inalaila. Pm K' '•'» I krl i m i.nawa keia manawa e kahea ia ai ht- koho !>il<»ta kuikawa ;a na Lu ia Nana ao k i ltapa:iui }»ah«i o lakou e m ilama, ar>le e emi malalo o ho >- ';ahi halawai. aole e emi malalo o elima la, aole hoi e :>i oiamua o umi la inamua iho o ke koho ana. no ka hoo* uon >pjno ana i ka papa inoa i oielo ia e like me ka mea < h'ukaka ia maloko o na pau:<u h >p»; elua mamu i iho nei. I'\t k' :*7. Ma na wahi i mahele ia ai ka apana iloko ' lu.i a oi ae paha mau mahele apana e hoike ia ka p.ipa *noa i hoomaka'ikau ia o ka poe koho ma ia mahele apana *na na halawai o na Luna Nana Koho Balota, no ka hooponoponn ana (» i<t papa inoa e like me ka mea i hoakaka ia ma ka Pauku -M, a o ia p.ipa inoa wale no ka man i e .4." iu ai kr*kahi , n' , .« e koho ma kekahi koho balota ana. No ka I'ok Hoi.o Hai.oia. I'ai k; :JB. Aole eae ia kekahi mea e holo balota ina *olt* oia i nonoi ia ma kekahi palapala i kakauinoa ia e na tno,i a<»le i emi malaU o ka iwakaluakumamalima poe kii|>oijo j ke koho balota o ka apana, a o ia nonoi e waihoj ia rne kr Kuhina Kalai.iina, aole e emi maialo o uinikumamaha la mamua o ka la koho balot i, koe ma ka Moku4>nni o ( )ahu, e waiho ia ua nonoi nei aole e emi mal ilo o vhiku la maniua o ke koho ana, me ka uku pu kekahi o 4wakaluakutnamalima dala no ka moho holo Lunamaka<ainana a i kanalima tlala no ka moho holo Alii, no na lilo pi!j ana i ke koho balota ana, a e uku ia aku no ia mau iloko o ka W'aihona ma ke ano he loaa Aupuni.

Ua hiki iu> i kokahi mea holo balota haalele i kona liolo I»alot,i ana manuia iho o kekahi koho balota ana ma ka hoiki: ana aku i ke Kuhina Kalaiaina, a me na Luna Nana. Ina aole i hoike ia ua manao haalele nei mamua *.ho i» ke pai ia ana o na pepa balota i kauoha ia ma ka Pauku 4T», ua hiki no i na Luna Nana i ka loaa ana aku ij lohe ia Klkou mai ka mea holo balot i i kona unuhi jiui mai i kona holo balota ana, e holoi ia ia inoa mai ka l>i'ota ae mamua iho o ke koho ana. I'.wki Na kela a me keia mea holo balota ma ! s.i !a m.imaa iho o ka la koho b.ilota e haawi aku i na i.una Nan i i papa inoa piha o ka poe a pau i hov>lima?ima i.i eia e koku.i m i ia koho ana. Aaoleeaeia kekahi me.i i j>aa o!v k >n i inoi ini i.i p.ipa, e hole ma kahi koho *).ilota e koku i m.imuli o ia mea holo balota. I'm ki - 40. Uoko o umi la mahope iho o kekahi koho h.iloia ana e haawi aku kela a me keia mea holo baloti i 'ia l.una Nana Koh > Halota i hoike i hoohiki ia a i hoike pakahi ia kela a me keia lilo e pilj ana i ke koho ana ■aiarnvia iho a mahope iho o ia koho ana. E hoouna koke ra ua hoike la i ke Kuhina'K'ilaiaina a ua hiki e nana ia e i.i mea a pa i me ka uku ole. No na P.uu 15m.ota. 1 * %i k i• 41. E hoomakaukau na Luna Nana i elua >I*au }Kihu kupono e hookomo ia ai na balota no kela a 'mv keia wahi koho iloko o ke Aupuni. a o ia mau j>ahu i kau u kekahi mea a hoailona paha maluna iho leoe wale iho no. e kau ia maluna o kekahi na huaolelo No na Alii/' a nia kekahi na huaolelo na LunaMukaainana." E hana ia ua mau pahu nei ma» loko mai o k«» laau i like ka manoano;; o ka papa i oi ole ae *mamua o lu>okahi iniha a i emi ole ekolu liapaha iniha ka nunoanoa. E hana ia a j>iihee o loko %Hc waho, a e hana ia me ke |wni. nie na ami, i hoopaa Jx>no ia me ka laka a mau laka maika». Mawaena o ia Ipani »» hana ia he puka i oi ole inanuia o ekolu iniha ka īoihi, a aole hoi e oi mamua o hookahi hapaha iniha ka taula. i hiki ke ia me na apana i kau ia ma na kae. Ks Aso o kr Koho a'na. Pauki* 42. E hoomakaukau na Luna Nana no ke Ikoho balota am» m i kela a me keia wahi koho i keena a Wahi kupono paha, a maloko o iaiia e waiho ia ai ma fcahi kupono i ka poe koho na pahu balota elua t hoakaka *a w i ka Pauku 41 o keia Kanawai. Aole loa e malama *a Vc koho ana nia kekahi wahi i ae ia ke kuai ana o na *qprona, bia a waina paha. Pauku 43. Na na Luna Nana mamua iho o ka wehe hikī\\i o ke koho ana e hook&awale i wahi kupono e hoo)puni ana i kahi koho i mea e pale aku ai i ke keakea ia «ia o ke koho ana: a aole e ae ia kekahi mea mawaho 3|e o na Luna Nana, k i lakou m:iu kakauolelo. na mea bilota a o ko iikou mau hope i oi ole ae mauiua o | ch»a no kela a me keia mea A holo balota t a me ka poe kohu I fealota, aole i oi ae mamua o eono i ka manawa hookahi e

heie ae a e koho ana, e komo malokoo kahi i hookaaiwale ia iloko o ka manawa i hookaawale ia no ke koho ana. Ka Wehe «na me ke Pani *!<.< ■ uhi Koho. Pa\ ;ku 44. E wehe ia kahi koho ena Luna Nan,s ma ka hora eaalu o ke kakahiaka o ka la koho ba!ota, a e hojm.i»j ii ka hamama a hiki i ka hora elima o ke o i i !a, in:i aok* e pau mui ka poe koho o fa apana |a apinii pih i i ke kohe» mamua ae o ia wa, a majhopc o ia e hiki no k*: pani ia ke koho ana r a e helu i.i oa •b.ilota e iike rne ia i hoakaka ia :nahoi>e iho nei. j i Pav-ci' 45. Mamua ae oka wehe ana i kahi koho aa jka Lti ia II jomily o n » Luna Nana e wehe ae ma Ve ano ?ak"a inu 1 o ka poe e ku mai ana i na pahu balota a :hoike aku imui o na mea a pau i mea e ike ia mai ai aole j!oa he mea maloko. A!a;!a, e pani ia na pahu akiia a |paa. a aole e wehe hou ia a hiki i ka pau ana o ke koho [ana. | I No na Balota. Paukt 46. Ma ka ba!ota wale no na koho ana. O ka bal(.ita he pepa ia i kakau ia a i pai ia paha, a i kakau hapa ia a pai hapa ia paha me na inoa o ka poe e koho ia ana. : Pauku 47. O na ba!ota no na Lunamakaainana he apana pepa keokeo no ia, a o na balota no na Alii he apana pepa poiu no ia. E like ka manoanoa me ke kauoka pepa, a e like no na waihooluu. Aole e kau ia kekahi huaoleio, kii, a hoailona paha mawaho ae o ka mea i ae ia ma keia pauku, a e pai ia ma ke ano e puka ole ai na hua pai ma ke kua. Mawaho ae oka inoa a mīu inoa paha e koho ia ana, aole e kau ia kekahi mea koe wale no na huaolelo "Koho ana no ka makahiki. .. me ka inoa o ka oihana a me ka inoa o ka Mahele no na Alii, a i o!e ia, ka Apana no na Lunamakaainana. Eia nae.hoi, ma ke koho mau ana o 1890, ua hiki e hoike ia ma na balota no na Alii na manawa ekolu o na makahiki e noho ai na Alii i koho ia. Pauku 48. E huinaha like na balota ahe ekolu me ka hapaha iniha kuea pakahi ina aole i oi ae mamua o ekolu inoa nn ka balota e-koho ia ai, a ina peia, e pakui ia aku i hupalua iniha i ka loa no kela a me keia inoa mawaho ae ona inoa ekolu. Eia no. nae hoi, e hana ia na balota a pau inaloko o kekahi inahele hookahi a like ka nui. E malama ia i wahi kupono ma kela a me keia balota e hiki ai e holoi ia na inoa a pau e kau ana a e hookomo ia he mau inoa eae i like ka nui. E mahele ia ia wahi i malama ia ma ke ano e hiki ai e hookomo ia hookahi inoa malalo pono iho o kela a me keia inoa i pai ia. Aole e lawe ia a helu ia paha kekahi balota i hookomo ia maloko o kekahi wahi.

Pauku 49. E pai ia na balota e ke Kuhina malalo o ka lilo o ke Aupuni. E pai ia a nui e lawa ai a e emi o!e ai malalo o ekolu balota no kela a me keia mea koho no na Alii ma kela a me keia mahele, no kela a me keia paa a aoao holo balota paha, a pela no hoi ka nui no kela a me keia mea holo Lunamakaainana no keia ine keia mea koho balota ma kela me keia apana koho. E hoomaopopo ia ka nui o na balota e pai ia mai ka huina nui mai o ka poe koho i ia jna ke koho hope ana mamua iho. Pauku 50. E hooili ia aku na balota no kela a me keia apana no na Alii a me na Lunamakaainana e ke Kuhina i ka Lutui Iloomalu o kela me keia Papa Luna Nana m.i ke ano e loaa aku ai ia lakou aole e emi malalo o elua la niamua ae o ke koho ana. Pauki' 5L E noho ka Luna Hoomalu, a o kekahi ipaha o na Luna Nana ma kahi koho, ma ka la mamua iho o ke koho ana, i na manawa a pau mai ka hora 10 o ke kakahiaka a hiki i ka hora elua o ka auina la. a iloko o ia manawa e haawi aku ai i kela a me keia mea holo balota, a i ole ia, i ko lakou mau hope i hookohu pono ia hc elua me ka hapalua paa o na balota o kela a me keia mea pakahi. Ina ao!e e kii ia ae ua mau balota nei, ua ffiki no ke haawi ia ma ka la koho. O ka hapalua o kela a me keia paa balota i malama ia e na Luna Nma he mea ia e hoolako aku a : i na balota i ka po<i koho e noi mai ana* i balota i mea e koho ai. O kela a me keia mea e noi mai ana i biilota i mea e koho ai e lawe wale no oia i hookahi balota o kela a me keia ano. aole e oi ae. O ia mau paa balota he hookahi hapalua i koe aku e malama paa ia aole e emi malalo o eono kapuai ke kaawale mai ka }>ahu balota aku iloko o ka wa e koho ana. Pai ku 52. No ke koho ana he eiu iopi ia ana o ka balota, o ka mua mawaena, i loaa ai he huinaha loihi, alaila e opi hou ae no e like me ke opi mua ana ma ke ano e nalo ai na mea maloko o ia balota. Pauki 53. E loaa no i ka mea koho ka mana i na hana ana a pau e holoi i kekahi inoa a mau inoa paha ma kekahi balota a e hookomo iho ma ia wahi i kekahi inoa e ae ,\ mau inoa e ae-paha ana i makemake ai. O ia hookoa; > hou ana e hana ia me ka inika, a i ole ia, me ka penikala, aka. aole e hana ia ma ke ano e ike ia ma ke kua 0 ka balota. No ke Koiio ANA. Pauki* 54. I ka manawa e hoike ai kekahi mea e makemake ana e koho he kuleana kona e hana ai pela, e haawi aku oia i kona balota. a ini e koho ana oia no na Alii a me na Lunamakaainana, e haawi pakahi aku oia i kona ipau balota i ka Luna Hoomalu o na Luna Nana, aole nae oia e wehe ae i ua mau balota nei, aka» e nana oia 1 na poo ma ke ano e hiki ai ia ia e hoomaopopo he hookahi wale no balota i opiopi ia> alaila, e hookomo koke ia ka ba)ota a mau balota piha iloko o ka pahu a mau pahu kupono paha. ► Pauku 55. Ina e ike ia ua oi ae mamua o hx>kahi ; balota i opiopi ia e hoike kokfe ae Hxi;nalu pela,

a imua o ka mea koho a me na Luna Nana eaee hcxv maka oia e wehe ae r ka opiopi ia ana e lawa ai ka hoomaopopo pono ana i mea e hoopaapaa ole ia aL Alaila, e hoopaa pono ia na balota palua kekahi i kekahi a e hoailona ia e kekahi Luna Nana ' Balota palua hoole ia," rne ka inoa oka mea koho nana i haawi mai. Alaiia, e kriu ia ka inoa, a ; o!e ia 4 na hua mua o na inoa o ka Luna iloomahi a e hooili ia aku i ke Kuhina e like me ia i hoikaka ia malalo ae nei maloko o keia. ! ! Pauku 56. !na a j>au e hoike ae ai ka Luna Hoomalu he ba!ota {• t!ua kekahi a ua ku o»e i ke kanama kekahi ano e ae a na kiu/ono e hoole ia. e loaa no ka mea koho nona ia balot i e mea ia ana e hoole ia, mua o na mea a pau ma kahi koiio e nana koke i ua [>alota nei i olelo ia he kue i ke kanawai, a ua hiki ia ia e loike aku aoie i kue i ke kanawai, aka, ma na hana ana a jau e hoihoi ia aku no i ka Luna Hoomalu. Pauku 57. Aoie e hoike aku kekahi mea koho maoko o kahi koho i kona baiota i kekahi mea e ae, aole no loi e nana a noi aku paha e nana kekahi mea maloko o <ahi koho i na mea maloko o na balota o kekahi mea koho. Aole no hoi e hīki i kekahi mea ke hoao e hoololi ka makemake o ka mea e koho ana, no kana balota e *oho ai, maloko o kahi i hookaawale ia no ke koho ana. Pauku 58. Na ke Kuhina mahope koke iho e like ne ka mea hiki o ka hookohu ia ana o kela a me keia Luna Nana, e heolako aku i kela a me keia Papa Nana i ;ia pepa pai hakahaka i like ka nunui a me ke ano o ka pepa me na mea i makemake ia ma keia Kanawai. E hooi ia aku ka nui o ua mau pai hakahaka nei e like me hookahi hapalua o ka helunn o ka nui o na poe koho Alii iloko o ka Apana a mahele paha i noho ia ai e kela a me keia Papa Nana. Ina paha e lawe hewa ia, a haule paha, a lilo ia i mea e loaa ole ai na balota i pai ia i hoakaka mua ia ae nei no ke koho ana, (ina no mamuli o ka loaa ole ana aku i na Luna Nana, a i ole, hoopoino ia ana paha, a nalowale ana paha) e hiki i na Luna Nana ke kauoha e hoomakaukau ia ona mau balota kupono no ke koho ana i na 'Lii, a e hoolako pu ia aku no hoi i na Luna Nana a pau ua mau pai hakahaka nei ma na wa'a pau e kauoha ia ai kekahi koho kuikawa no na 'Lii. Ma na wa e ae a pau mawaho ae o na' mea i hoakaka ia ae la ma keia pauku, aole loa e hoohana ia ua mau pai hakahaka nei, a ma na wa a pau mahope koke iho o kela a me keia koho ana, e hoouna a hoihoi koke mai na Luna Nana i na pai hakahaka a pau i hana ole ia i ke Kuhina. Ina ma na wa e loaa ole ai na balota i pai ia no na Lunamakaainana ma ka la i kauoha ia ai e koho i Lunamakaainana, a mau Lunamakaainana paha, a kauoha nae ke Kuhina e koho kuikawa, alaila, o ka balota pai wale no i hoakaka ia ma keia Kanawai ke hiki e hana ia ma na koho Lunamakaainana ana a pau. Heku ana i na Balota. Pauku 59. Mahope koke iho oka pau ana oke koho ana e wehe ka Luna Hoomalu o ka Papa Luna'Nana i ka pahu balota e helu i na balota e like me keia malalo iho nei : Oka mua, e helu ia na balota a pau i mea e ike ia ai ina ua like ka huina o na balota me ka huina o ka poe i koho i kakau ia ma ka papa inoa o ka poe i koho. Ina ua oi aku ka nui o na balota, e hoihoi hou ia na balota a pau loa iloko o ka palui, a e unuhi ia ae kekahi] mau balota e like me ka mea i hoakaka ia ma kal Pauku 68. 1 i Pauku 80. Ina ua like ka huina ona balota me ka huina i kakau ia ma ka papa inoa o ka poe i koho, alaila, e hoomaka aku lakou e nana i na b^lota.

1. Ina ua opiopi pu ia he elua aoi ae mau baiota ma ke ano e hoike mai ana ua hookomo like ia a me ke ano kolohe; a i oie iū. 2. Ina ua oi ae na inoa mamua ona oihani e hoopiha ia ana ; a i ole ia, 3. In ima ka ba!oti ua kau ia.kekahi kaha a hoailona paha e hiki ai e hoomaopopo ia ua balota nei; a i ole ia, 4. Ina ua opiopi ia ma ke ano like o!e me na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, a o ia opiopi ana ua hana ia ma ke ano akaka i mea e hiki ai" e hoom lopopo ia ; a i ole ia. 5. Ina aia maloko ou i bilota nei kekahi mei a hoailona paha ma ke ano kue i keia Kanawai ; a i ole ia, 6. Ina oia balota ua kue ma kekahi ano eaei na mea i hoakaka ia .maloko o keia, alaila, e hoole ia ua| bālota nei me na mea a pau maloko. I Pal*ku 61. Ina ua holoi ia he hookahi aoi ae paha o! na inoa i pai ia ma kekahi balota, a ua hookomo ia hej inoa okoa a mau inoa okoa paha ma ia wahi ma ke kakau j ana. o ia inoa a mau inoa paha i hookomo ia a me na i.nu* i pai ia i holoi ole ia e helu ia, ina aole i oi aku ka| huina o ia mau inoa i hookomo ia a i holoi ole ia mamua 0 ka huina o na oihana e hoopiha ia, a ina ua oi, alaila, e 1 hoole ia ua balota nei. Pauku 62. E hooKolo koke ia na ninau a pau e piii |ana i ke kupono o kekahi balota f a o ka manao o ka hapa nui ona Luna Nana e mana a paa no ia. Koe nae na mea i hoakaka ia mahope ae nei. E kakau ia ka huaolelo 44 hoale ia " maluna o kela a me keia balota i hooholo ia ua kupono ole e like me ka mea i olelo mua ia. ' O na balota i ulu ae ai he ninau, aka, ua ae ia no nae e kakau ia no pela maluna iho. E kakau ia ia mau mea a pau e ka Luna Hoomalu o na Luna Nana ma ke kua o ■ ka balota. L Paukl 63. Ona inoa miluna ona balota aoie i hoole ia me ka oihana e pili ana i*ke!a a me keia e heluheiu ia ine ka leo moakaka e kekahi o na Luna Nana, a e kakau koke \d no he moolelo o ia mea e ke Kakauolelo, ina he Kakauolelo kekahi, a me kekahi Luna Nana,

Waiho aka o ka Moolelo Koho Balota. ■ Pmjku 64- 1 ka P 3 " ana °ka helu ana maho P'' • ka pau ana o ke koho ana a me ka hoike ia an,i nu I • oka hopena oia koho ana. e hana na l.uiu \ J ' imua o ka poe holo balota. a o ko lakou m.iu hop> ; 1 ! |a paa ike ope a sila me ko lakou si!a ponoi am- 1 1 ka { >oc holo balota. a hope paha oka poe holo l I j niakemake ana e kau iko lakou mau sil i. i n.i o, , I Ipau i lawelawe ia ma ia koho ana. ona baiot.i ika v ia n-e na baiota i hdu ii, a mc n\ baloti i hoopm ka papa inoa o lea poe koho i lawelawe i.i ma k.ih. ba!ota. a niahope iho oka hoailonaaiu iua o|X' nei . , m e ka inoa a nie ka oihana oke Kuhina Kal.ua.;v. •; v hoakaka ike ano ona mea inaloko e like ine kvi.i sr j ihonei: " Moolelo no ke Koho Balota ana no l-. Apana Mokupuni o a e hooili koke ae ia mea i ke Kuhina Kalaiaina. Koho ANA o u'Um Hoomalu O ha Papa Kono 15alota. Pauku 65. 1 nanole i kohoi«i kekiihi i LunamaiN.a.i:: l } mamuli oka like a like loa ona haioki i lo.ui i koK.i;.: v; nieii holo bulot3 t eluu »v oi ae pah<\, nd ka Luna :r . > o ka Papa Luna Nana e koho iho'i ka mea e k >! , - t4 aka, aole oia e kpho ma kekahi ano eae ma ia k , balota ana. Mall' oke Koho ana. Keakea ana ika Poe Koh v • Pauku 66. E kokua kela ame keia mea e noho li;u ma kahi e helu ia ana na balota i ka malama ana : malu o ke koho ana, a aole hoi e hai aku ia hai i k< k ih> ike i loaa ia ia ma ia helu ana e [>ili ana i ka mea ho!o balota i hookomo ia ai nona kekahi baiota k k i!,; pepa balota. Pauku 67. Aole no e'koi ia kekahi mea i k«>h«> kekahi koho ana e hai i ka mea ana i koho ai ina hana imua o na Aha Hookolokolo Kanawai. Ke Oi na Balota.

Pauku 68. Ima ka helu ana i aa balota ua oi aku ka nui o na balota maloko o ka pahu balota mamua n ka nui o na inoa ma ka papa inoa o ka poe koho i malain.i i.i e ke kakauolelo e hoihoi na Luna Nana i na balot i a ju :l lloko o ka pahu balota, a pani iho a ki iho a paa a lulu i ka pahu i mea e hui pono ai na balota; alaila, e weho i,i ka pahu a uhi ia me na apana lole, a na ka Luna Hoonulu (a ina ua hiki ole ia ia, a ua hele aku oia na kekahil 0 na Luna Nana mahope iho o kona kau mua ana i kona lima iluna me ka mohala o ka peahi lima a me ka ulu ia o ka lima o ka lole a hiki i ke kuekue lima, e hookomo i kona lima malalo o ka lole e kau ami maluna iho o ka pahu balota, a unuhi mailoko ae o ka pahu, me ka naiu ole, i hookahi balota i kela a me keia unuhi ana a hiki i ka wa e like ai ka nui o na balota me ka nui o na inoa nu ka moolelo o ke kakauolelo. la manawa na Luna Nana e hoomaka ai e helu i ka nui o na balota i maopopo ai e like me ia i hoakaka ia mamua. HoiKE ANA l KA MEA I KOHO IA. | Paukl' 69. I J<a manawa e maopopo ai i na Luna 1 Nana ka nui o na balota no kela a me keia mea holo balota pakahi, e hoike ae lakou ia mea ma ke akea i ka nui o na balota a pau loa i hookomo ia, na inoa o ka poe i koho ia, a me ka nui o na balota no kela a 'me keia mea, a na ka Luna Hoomalu o na Luna Nana e kauoha e hana i moolelo maikai o ia mea, a e kakau inoa ia e na Luna Nana a hooili ia i ke Kuhina Kalaiaina. Na Pai.ai'ala Hoikk no ke Koho ia ana. Pauku 70. Ma na mahele apana a mau a|>ai)a p iha kahi he hookahi wale no wahi e koho ai, na ka poe Luna Nana e haawi aku i palapala hoike i ka mea i holo balota i oi ae ka nui no ia oihana ma ke ano e like nie ke kumu i hoike ia ma ka Papa D i hui pu ia me keia Kan iwai. Ma na apana kahi he elua a oi ae wahi koho e kakau inoa ia ua palapala hoike nei e ka Luna Hoomalu o kel.i a me keia Papa Luna Nana. 1 auku 71. Na ka Papa Luna Nana no e hooili kn!;e aku i ke Kuhina Kalaiaina ka lua o ia palapala hoike, a e lil° no ia ' palapala hoike mua no ke koho ia ana o ka inea nona ka inoa i hoike ia maloko o ia palapala hoike. 1 aukl 72. Na ka Luna Nana i ka manawa e maopopo ai ka nui o na b;ilota i hookomo ia no kela a me keia mea holo balota i Alii, e hooili koke aku i ka Makai Nui o ia mokupuni, a i ole ia, i ka Ilamuk'u ma ka Moku puni o Oahu i palapaia hoike no ia mea i kakau inoa ia e lakou |jakahi. 'E hooili ia no hoi i kope o ia hoike i ke Kuhina Kalaiaina. 1 auku 73. Na ka Ilamuku a o ka Makai Nui paha mahope koke iho o ka loaa ana ia ia o na hoike no ke koho ana i na Lii na mahele apana koho, e hoomao pojx> i ka mea i koho ia rne ka hoonoho papa i na 1 ka wa e maopopo ai ka poe i koho ia mamuli o ka loa i ana i ka poe i like ka nui me ka huina e koho ia o na balota i oi ae ka nui, e loaa i.ua poe la he palapala hoike no kona koho ia ana i kakau inoa ia e ka Uamuku <i Makai Nui paha i like ke ano me ke kumu i hoike ia ma ka Papa D. Hoike koho ia no na Alii. K hoouna ia .kekahi kope o ia hoike i hoonoho papa ia i ke Kuhina Kalaiaina me kekahi kope o na palapala no ke koho ia ana. a o la kope e lilo no me he palaj>ala kumu la no ka mea nona ka inoa i hoike ia maloko o ia palapala hoike. Balota Kolohk. l'auku 74. 1 na manawa a j>aii e ike ia ai kekahi ii Lunamakaainana ua oi aku manuia o hooI ,noa ' ' a > a ' o!e ia he balota no na Alii u;> oi

n ui oii i inoa mamua oka nui ona Alii iae ia e ■ i» mahele, e hoole ia ma ke ano he balota <S.. aka. -K l !'* e hoole ia kekahi balota ina ua emi mai o na inoa malalo o ka huina i kauoha ia e koho ia. aW' ri na»-a e loaa ai he elua aoi ae mau balota maloko b.ilota i ka manawa e helu ia ai na ba!ota ua M.. m.i ano ua akaka ua hookomo ia he mau ;pī mamua oka hookahi eka mea hookahi, e W a l;J mau balota nei a pau. SK HoAKAKA, HOONOA ANA I NA Koiio ANA, <&C« hakahaka no ka noho o kekahi hoa i jnu ka Ahaolelo, ina e make ua hoa nei, haalele H a ;;io paha i mea kupono ole mamuli o ka hoahewa H r.o kekahi o na hewa e hiki ole ai i kekahi mea e H 4 ir,a kona ahewa ia no ke kue i kekahi o na mea ia inaloko o keia Kanawai; mamuli o na hana H. a a hoohemahema paha i ka hana i koho ia ai oia, H ': o ka noho mau aku me ka hookuu ole ia mai na uia o kela a me keia la o ka Ahaolelo, a o ka H v;o wale no ka mea nana e hooholo ia mea; mamuli f.mi ana malalo o kekahi o na mea e kupono ai H i koho ia no ka Ahaolelo; a mamuli o kekahi H ki[>(. kolohe a apuka eae a ia mea a kona agena H a kumu e ae e lilo ai kona koho ana i mea pono ■;i nie ke koho ia ana o kekahi mea e ae ma ia noho. ;,om»A ANA I KE KOHO ANA. — NA HANA A KA AHAOLELO. 70. La hiki ika Ahaolelo ke hoomaopopo no ■ihi h.ikahaka a hakahaka paha i olelo ia a hana aku, HsP ii"i ole ia mai e ko waho, a i ole ia, ua hiki ke hooHia ma ka palapala hoopii mai ka apana mai nona H u!io i olelo ia ua hakahaka; a o ia palapala hoopii e ■t:j iiK.a ia e aole e emi malaloo ke kanakolu poe koho ■ :,i o ka apana, a e hoakaka ia ma ia palapala hoopii Kumu u mau kumu paha i manao ia ai ua hakahaka ia ■ ) } ; , nana pono ia ka ninau no ka hakahaka a hoo■:»na e [)ili ana ia hakahaka, a e lawe ia na hoike piha ■na mea a pau e pili ana, a ina e ike ia ua hakahaka ■ noho la, a i ole ia, ua kupono e hooholo ia ua hakala, c liooholo ia no e ka Ahaolelo pela, a e kauoha Bt* ia e koho balota hou e ke Kuhina Kalaiaina i kona m,;iwa e hoike ia mai ai no ia hakahaka e ka Peresidena ■ Ahaolelo. ■.u'Ki' 77. 1 na manawa e loaa ai he hakahaka iloko manawa aole e noho ana ka Ahaolelo mamuli o ka Ke ana, haalele maoli ana a no kekahi kumue ae; na ■ Kuhina Kalaiaina e kauoha e koho balota kuikawa e ■ nu- ka mea i olelo mua ia ma keia Kanawai. H like |-:a hana ana a pau i ka manawa koho balota kuikawa ■:m koho balota mau ana i kela a me keia elua inaka- ■ nnalama ia mamuli ona olelo o keia Kanawai. Koe ■na inea i kauoha ia ma kekahi ano e ae ma keia Ka- ■ HeoPAl' ANA I KE KOHO ANA. —Na HANA IMI'A O KA AHA I Hookolokolo.

?.\rki 1 78. Mawaho ae o na ano i hoakaka mua ia ae ma keia Kanawai no ka hoopau ana i kekahi noho 0 o ka Ahaolelo, ua hiki no i kekahi mea liolo balota w c ae paha he umi i koho, a he kuleana paha ko la--1 l' koho nia ka apana, e waiho aku i palapala hoopii i Lmuikanawai Kiekie o ka Aha Hookolokolo Kiekie e ak.ika ana i kekahi kumu a mau kumu paha, e kupono " hoon(xi ia kekahi koho ana. a i ole ia, e hooholo ia ai hakahaka kekahi noho. E waiho ia aku ia palapala ?}>ii ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Hookoloo Kiekie maloko o kanakolu la mahope iho o kekahi o ;ina, a mamua ae o ka hoolohe ia ana o ia noi, e i ke Kakauolelo na koina i kupono ma ia hihia. K no e hoolohe ia imua o kekahi Lunakanawai o ka ii Hookolokolo Kiekie, a ua hiki no e hana ia ma )nolulu, a i ole ia, ma ka Apana Ilookolokolo Kaapuni, fiī i hoopaapaa ia ai ia koho ana. KA HANA ;\NA. Pai'ki' 79. E haawi ia ka hoolaha aole e emi malalo umikumamaha la i na Luna Nana o ia koho ana i hooap.ui ia a i ka mea holo balota kekahi i koho ia a i olelo paha ua hakahaka kona noho, a me ka poe e ae i pili i iakou mau pono, i kuhikuhi ia e ka Lunakanawai Nui Aha Hookolokolo Kiekie i olelo ia. Mawaho ae o ia oliha e kau ia he olelo hoolaha i kakau ia a i pai ia maloko o ia apana, a i ole ia, e pai ia maloko o kahi nupepa i lawe ia ma ia apana, no ka manawa aole *nn malalo o unii Ia niainua o ka hoolohe ia ana. Hoolohe ana, Pauku 80. Ma ka hoolohe ia ana, na ka Lunakanaii v kauoha e kakau piha ia na olelo ike, a i ole ia me t kupono e maopopo ai na )mea a pau e pili ana, a ma ia iu mea oia e hoolohe ai me ka hoakaka i na mea pau i hana ia me ke Kanawai e pili ana, a e hoouna ia mea a pau i ke Kuhina Kalaiaina. Ina ua hoo'io ia ma ua olelo hooholo nei, ua mana ole ke koho ana hakahaka ka noho no ia kumu; e kauoha koke ia e •ho hou e ua Kuhina la, ke ole e hoomaka ia kekahi opii hoohalahala. Na Koina mb na Hoopii hou ana. Pauku 81. E hooholo ia na koina ma na hana o ia t like no me ka mea a ka Aha nar\a i hoolohe i ka i manao ai. E like na koina me na koina ma na ma ka Aha Kiekie ma ke Keena. E hiki no ke ia ka olelo hooholo imua o ka Aha Kiekie * ka Baneko, a na ia Aha no me ka hakalia ole e hooia hoohalahala ana a hoopuka i olelo hooholo no ia ae hooili ia aku no ka olelo hooholo i ke Kuhina *kiaina. Ina ma ia imi ana e hoolilo ia ana i ke koho he mea ole, a ua hakahaka ka noho, alaila, e kauoha ia kekahi koho hou ana e ua Kuhina la. 82. Ina kekahi o laua, ka Aha Hookolokolo

Kiekiē, a Ahaolelo paha. mamuii o ko iaua manao hope loa. a olelo hooholo paha, e kukala ana ua hakahaka ka n°ho o kekahi hoa. e lilo ia inanao aoia olelo hooholo paha he mea mana maluna o na mea a pau aole hou he mea i koe. Aka. ina nae hoi kekahi ona Aha mana i olelo ia ae la, mamuli o ka hoolohe ana i ka palapala hoopii e kue ana i kekahi hoa, e hoopuka i ka manao a olelo hooholo paha e hoo[»au wale ana i ua palapala hoopii Ia ? alaila. aole e mana ua manao a olelo hooholo la maluna, a e alai ana paha i kekahi o na Aha elua i olelo ia ae la e hoolohe i ka palapala hoopii e noi ana e kukala ia ua hakahaka ka noho o ia hoa. Na Klla. Pauku 83. Ua hiki ika Aha Hookolokolo Kiekie ke hana, hoololi a hoopau i na rula no ka hookolokolo ana. hoolohe ana a me na mea e ae e pili ana i na koho balota i hoopaapaa ia, a e like no ke ano o ka hana ana me na hana ma ke Keena o ka Aha Hookolokolo Kiekie, e loaa i ka Lunakanawai na mana e like me ko na hookolokolo ana ma ke kau mau o ka Alia no ke koi ana aku e hele mai na hoike, hoopai ana no ka hoowahawaha a me na mea e ae a pau e pili ana ia hoolohe ana. Pauku 84. O kela ame keia hoike e manao maoli e hoike wahahee ana ma kekahi ninaninau ana a hookolokolo ana o ia ano, e pili ia ia ka hewa hoohiki wahahee, e like me ia i hoakaka ia ma ke Kanawai, a e kau ia maluna ona na hoopai a me na kaumaha a pau no ia mea. Pauku 85. Ona hoolohe ana ina hana a pau e pili ana i na koho balota malalo o keia Kanawai, e hana ia ma ke akea, ina no imua o ka Ahaolelo ma na Komite, a imua paha o kekahi Lunakanawai o ka] Aha Hookolokolo Kiekie, koe na manawa e hooko ia ai ka pono ma ka hana malu ana. Mau Hoakaka no ka Malama ana i ka Maemae o ke Koho ana. Pauku BG. Ona hana kue a pau i keia Kanawai ua mahele ia no iloko o ekolu papa penei : Na hana na hana kue Kanawai, a me na hana hewa a na luna aupuni e like me ia i hoakaka ia mahope iho: Mana Hookolokolo I NA Hihia. Pauku 87. Ona hewa i pili ina "hana kipe," e hookolokolo ia mamuli 40 ka palapala hoopii wale no. keia ua haawi ia ka mana i na Lunakanawai Hoomalu me na Lunakanawai Apana e hoolohe a e hooholo no na hihia a pau i pili i ka "hana kue kanawai" malalo o keia Kanawai, me ka loaa no nae o ka mana e hoohalahala a hoopii hou ae e like me ka mea i ae ia ma ke kanawai. Ua hiki no ke hoahewa ia kekahi mea e hookolokolo ia ana no kekahi hewa i hoakaka ia ma keia Kanawai, no kekahi hewa i emi iho o ia ano hookahi, a e like me ia i hoakaka ia ma ke Kanawai Karaima.

Na Hana Kipe.—Kipe. Pauku 88. O keia poe mahope iho nei e manao ia ua pili ia lakou na hana kipe. 1. 0 kela a me keia niea nana ponoi ama o kekahi mea e ae paha a ma kekalii ano e ae i haawi, hoaie, ae e haawi a e hoaie, a ac e imi a hooikaika e loaa kekahi dala a mea waiwai e ae, i kekahi a no kekahi mea koho, i kekahi mea e ae no kekahi mea koho, a i kekahi a no kekahi mea i inea e ae ai kekahi mea koho e koho a e koho ole, a ua liana i kekahi o ia mau mea no ke koho ana a koho ole ana paha o kekahi poe ma kekahi koho balota ana. 2. O kela a me keia mea nana ponoi ama o kekahi mea e ae paha i haawi a iini a loaa, a ae e haawi a e imi a loaa, a haawi aku, ae, a ae e imi a loaa a hooikaika e loaa kekahi oihana a wahi hana no kekahi mea koho balota a no kekahi kanaka e ae no kekahi mea koho balota, a no kekahi mea e ae i mea e ae mai ai kekahi mea koho balota e koho a e koho ole ai oia, a i ole ia, uv. hana i kekahi o na hana i hai mua ia ae nei no ke koho ana a koho iole ana paha o kekahi mea koho balota ma kekahi koho balota ana. 3. 0 kela a me keia mea nana ponoi ama o kekahi mea e ae paha nana i haawi aku ia mea makana wale, aie ana, haawi ana aku, ae ana aku, huli ana a ae ana aku e like me ka mea i olelo mua ia; a i kekahi a no kekahi mea, i kumu e ae mai ai ua mea nei e koho ia a e hooikaika paha e koho ia kekahi mea e noho iloko o ka Ahaolelo; a e loaa ai ke koho o kekahi mea koho balota ma kekahi koho balota ana. 4. O kela ame keia mea iae mamuli o kekahi haawi ia ana, hoaie ana. ae ana, huli ana a ae ana e huli a loaa a ua loaa io, a ua ae aku e hūli. a hooikaika e koho ia kekahi mea e'noho iloko o ka Ahaolelo, a i ole ia, ua loaa ia ia ke koho ana o kekahi mea koho ma kekahi koho balota ana. 5. O kela ame keia mea nana i haawi mua a uku aku paha a kauoha paha e uku ia aku kekahi dala i kekahi mea a no ka pono o kekahi mea e ae. me ka manao e hoolilo ia ia dala a o kekahi hapa paha o ia dala no na hana kipe ma kekahi koho balota ana. a i ole ia, me ka ike no pela ua hookaa aku a kauoha paha e hookaa ia aku kekahi dala i kekahi mea ma ke ano hookaa a hoihoi pani aku i kekahi dala i hoolilo ia a pau loa a ma ke ano hapa paha ma na hāna kipe ma kekahi koho balota ana. 6. O kela a me keia mea koho balota mamua iho e ke koho ana, a oiai paha, e koho ana e iawe ponoi a ma e kekahi mea e ae paha ua lawe, ae aku, a aelike no kekahi daJa, mea makana, hoaie ana. a kumu waiwai e ae, oihana a wahi hana nona ponoi a no kekahi mea e ae paha, ne ke koho ana a ae ana paha e koho. a i ole ia. no ke kohe ole ana, a no ka ae ana aole e koho, 7. O kela ame keia mea mahope iho o kekahi kohe balota ana, i lawe ponoi a ma o kekahi mea e aku ua lawt i kekahi dala a mea waiwai e ae no ke koho ana o kekahi mea, a no ke koi ana i kekahi mea e koho, a i ole ia, e hoole aole e koho ma kekahi koho balota ana.

O nc.j a ir,c keia mēa holo balotA i l4 ma o mea e ae im haawi aki:. a nu na' , ' a aō e2e ua hnaws aku no kona poao, ma ka hi; ° a iUa ka hi niainua koke iho. a niahop? koke' o pa a o kekahi koho ana, ma ke ano hiawi ponoi ana t ! ?ma , , hl ano eae i >aha . * kauoha paha e haawi ia a| hoomakaukau ia. a nana i uku a pau a ma ke ano ha R ! paha i na nlo no na mea ai a me na niea inu r. mea e ae r hoolako la t kekahi niea, i kumu e koho ia ai oL% a no! kona koho la ana paha, a i mea paha e ae mai ai ia meal a mea e ae paha e haawi a e haawi o!e i kona koho ana ma la koho balota ana, a no ke koho ana o ia mea, a no kona koho oie ana jaha ? a i ole ia. e aneane ana e koho a koho o!e paha ma ia koho balota ana. Ona hana hewa a pau i helu ia ae la maluna oia iho la no na karaima o ke kipe a me ka hana kipe.

9. 0 kela a me keia mea nana ponoi ama ke ano e ae ma ona ponoi iho. a ma o kekahi mea e ae i lawelawe me ka lima ikaika a hoomaka'uka'u aku e lawelawe me ka lima ikaika, hana ino a hoopaa paha i ke kino. a ua hana aku a hooweliweli aku e hana i kekahi poii-o a mea e poho ai ma kekahi ano. a i ole ia, ua hana i na hana hoomaka'uka'u i kekahi mea, a e pili ana paha i kekahi Imea. i mea e ae mai ai, a e koi ia ai ua mea nei e koho ole paha ma kekahi koho halota ana, a i ole ia, no ke |koho ana a koho ole ana o ia mea, a i ole, mamuli o ka jhoomahuka ana, hoopaa ana, a hana apuka e ae, ua kea!kea a kue a hiki ole a hana kue e ae i ka lawelawe kuokoa ia ana o ka mana koho balota. 10. Ona mea a pau ma kekahi koho balota ana i noi aku i balota ma ka inoa o kekahi mea e ae e ola ana a ua make paha, a malalo o kekahi inoa kapakapa, a i ole, ina ua koho mua oia ua noi hou aku i balota ma ia koho ana no, ma kona inoa ponoi. 11. Ona mea a pau me ka mana ole i koi aku e hookomo ia ka inoa o kekahi mea e ae ma ka papa inoa o ka poe koho, a i ole ia, ua hoopaa i ka inoa o kekahi mea e ae i kekahi koi o ia ano i mea e manao ia ai oia no ke koi a ua mea la, a i ole ia, ua hookomo i ka inoa o kekahi mea e ae maloko o ka papa inoa. 12. O kela ame keia mea nana ponoi ama o kekahi mea e ae paha, i hoopau aku a keakea aku paha a hiki ole ke malama ia kekahi halawai ana o na Luna Xana Koho Balota i hoakaka ia ma keia Kanawai, a i ole ia, ua hoopau a keakea aku ma kekahi ano i ka malama ia ana jo kekahi koho balota. •Hoopai no na Hana Kipe. Pauku 89. () na mea a pau i ahewa ia no kekahi " hana.kipe" e hoopai ia oia ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala, a i ole ia. ma ka hoopaahao ia ana ma ka hana oolea no kekahi manawa aole i oi aku mamua o elua makahiki, a i ole ia, e hoopai dala ia a e hoopaahao pu ia e like me ka manao o ka Aha. Mawaho ae o ia hoopai aole e hiki i ua mea nei e koho balota no eono makahiki, aole hoi e noho ma kekahi oihana malalo o ke Aupuni no ia manawa hookahi, aole hoi e koho ia a e noho iloko o ka Ahaolelo no eono makahiki, a o na oihana o ia ano, ina he oihana koho ia a i hookohu ia paha e pau koke no mamuli o ia hoahewa ia ana. Xa ke Kakauolelo oka Aha Hookolokolo kahi i hoahewa ia ai e hooili aku i na Luna Nana Koho Balota o ka apana kahi noho ai ia mea, a i ka Peresidena o ka Ahaolelo i ka inoa o ua mea nei, kona hewa i ahewa ia ai, a me ka hoopai o ka Aha.

Na Hana Ki e Kanawai. Pauku 90. E manao ia na mea mahope nei ua ku i na hana kue kanawai: 1. Ona mea a pau nona ka makemake e kokua a e kue aku paha i ke koho ia ana o kekahi mea holo balota ma kekahi koho balota ana, ua hana a hoohana ia paha no ka uku a no kona ae ia ana aku e uku ia oia ma ke ano he hope, kakauolelo a elele paha, koe wale no e like me ke ano i hoakaka ia ma ka Papa i hoopili pu ia me keia, a i ole ia, i hoa o kekahi Komite, mea hooikaika, luna hooikaika, mea kiai, mea nana a kiu paha e hana a lawelawe ma kekahi ano koe wale no kekahi hana i ae ia e uku ia e like me ka mea i ae ia ma ka Papa i hoopili pu ia me keia, e hana ina he mea koho oia ma ke ano he kakauolelo a elele paha. 2. O na mea a pau e hoohana aku ana, hoolimalima aku ana, ae aku ana e hoolimalima a uku aku i kekahi no na hana o ia ano, a i oie' ia. mahope iho o ka pau ana o ia mea i ka hana ia e mea aku ana e uku aku a e ac aku ana e uku aku no ia hana, a e haawi aku a imi paha i kekahi uku a pomaikai no ia hana i hana ia. ! Pauki- 91. Aole e hana ia kekahi uku ana, a aelike paha no ka uku ana, no ka halihali ana aku a hiki a me ka hoihoi ana i ka poe koho mai kahi koho balota mai i| mea e kokua ai a e koho ia ai o kekahi mea holo l>alota| ma kekahi koho balota ana; no na bana, kukui lamalama. na hae me na hae liilii, a me na hoailona e ae e pomaikai ai; no na bila hoolaha, haiolelo hoolaha kapili ia, a me na mea e ae i pai, kakau a pena ia paha; a no ka lawelawe ana i kekahi haie no ia mau hana, koe wale no na meai ae ia ma ka Papa D i hui pu ia me keia, Ina e uku ia a hana ia he aeiike no ka uku ana no kekahi mea i hoakaka ia ma keia Pauku mamua ae a iioko o ke koho ana a mahope iho paha o ke koho ana, aiaila, o ka mea nana i uku aku a i ae e ukuaku, a i hana aelike no ka uku ana ma ona ponoi iho, a i ole ia, ma o kekahi mea okoa aku, a me ka mea nana i lawe i ua uku nei. e manao ia iaua a eiua ua hewa ma na "hana kue kanawai."

Pal-ku 92. Aole e lawelawe i kekahi wahi i laikini ia no ke kuai ana i ka bia, waina a wai ikaika e ae paha, aole hoi kekahi hapa o ia wahi i keena haiawai komite no ke kokua ana a hooikaika ana e koho ia kekahi mea holo balota ma koho balota ana. Ina ua hoolimalima a

heohma kek.ihī nua i kekahi wahi o w ano. a hapa o k-.kahi wahi oia wahi no na hana oia ano, ua pili ia ;ia a me ka mea nana i hoolimalima aku ia wiihi a hapa U aha ota wahi. ka ht v wa ' hana kue kanawai." r | Pai ki* i>3. O kela me kria mea nana i hoolako tke jd.iia me ka ike no e lawelawe ia ana ia elala no kekahi o ina hana i hoakaka ia ma ka Pauku o keia Kanawai, a i i o;e ia. no ka hookaa ana t ke daia i hwhlo ia pela, a ua ipiii ka hewa "hana kue kanawai/ a i oie ia, "hana kipe." e ps!i no hoi ia ia ka hewa "hana kue kanawai. P.U'Ki" V>4. O kela me keia mea nana i koi aku aae kekahi mea e koho me ka ike no aole i kit[H>no ia mea e koho. a ua papa ia |\iha aole e koho, a i ole u, ua kolho mua iho paha ua mea nel, e pili ia ia a me ua mea nei i koho peia ka hewa *• hana kue kanawai. Hoopai so k v H\n\ Ki'E K\naw.\i. Pai ku 95. O na mea a j>au i ahewa ia no ka hewa "kue kanawai, e hoopai ia no oia i kekahi uku hooj»i t ao 'c eoi aku mamua o eiima har,cri elaia, a i oie ia, ma t ka hoopaahao ma ka hana cx>lea no kekahi manawa i oi ole ae mamua o hookahi makahiki. a i ole ia, nia ka hooj pai elala a me ka hoopaaluo pu e like me ka manao o ka Aha, a mawaho ae o ia e kupono ole oia e koho n\a ke* % kuhi koho l>alota ana no eiua makahiki, a me ka noho ana ma kekahi oihana i hilinai ia. a he pomaikai malalo o _ ke Aupuni no ka manawa i iike ka loihi, aoie oia e kolto ia e noho iioko o ka Ahaoieio no eha makahiki; a ina i ka manawa i hoahewa ia ai ua mea nei he oihana kana e t [Kia ana, a he hoa paha no ka Ahaoielo, a ua koho ia paha e noho iloko o ka Ahaoieio, e hakahaka koke ua oihana Ia me ua noho la. Na ka Lunakanawai nana i 1 hoahewa e hoouna aku i ke Kuhina i hoike no ia hoahewa ia ana a me ka hoopai i kau ia aku. e waiho ia aku limua o ka Ahaoleio ina e noho ana, a i oie ia, i ke kau e ■Inoho mai ana ma ia hope iho.

P.U'KU 9(). O kela ame keia mea holo halota i lun.i 010 a hoolako ole i ka papa i hoakaka ia ma ka Pauku 39, a i ole ia, i ka hoike i hoohiki ia i hoakaka ia ma ka Pauku 40, a i ole ia, ina ua hana kolohe maoli ia ua papa hoike la ma kekahi ano. ina e ku ka hewa ia ia no ia nir.ii e hoopai ia oia e uku i k<*kahi hoopai aole e emi malalo o hookahi hanen' dala, aole hoi e oi aku inanuia o elima haneri dala, a i ole ia, ma ka honpaahao ma ka haiia oolea, aole e oi aku mamua o eono mahina, a i ole ia, o ka hoopai ilala a mc ka hoopaahao pu e like me ka manao oka Aha. A ina ua koho ia oia, aua ike ia ua oi aku na lilo mamua o ka mea i ae ia ma keia kanawai. a i ole ia. hoolilo ia no kekahi mea i papa ia ma keia kanawai, e pau wale kona koho ia ana, a anle oia e kupono e koho hou ia a hala na makahiki eha, No KE Kt K A.NA l Poll KOUO. ( Pai*k r 07. Na kela a me keia Luna Nana Koho I3alota, a me kela a me keia mea e ku mai ana e kue i kekahi mea i hele niai e koho, ina ua ike a manao ia Luna Nana, a mea e ae paha e uku wale mai ana, aole oia he imea kupono i ke koho. 1 Pai'ku 98. Ina ua kue ia ke koho ana o kekahi mea, na kekahi o na Luna Nana e hai aku ia ia i ke kumu o kona kue ia ana, alaila, e hoohiki aku ia ia e like me na olelo kuhikuhi i hoakaka ia ma ka Papa E i hoopili ia me keia mahope iho o ka hoohiki ia ana, na keknhi Luna Nana, a i ole ia, na ka mea i kue aku ia ia, e ninau aku i na ninau i niea e maopopo*ai. ina paha ua kupono ua mea nei i manao e koho ma ke koho balota ana. Pauku 99. Ina e hoole ua mea nei aole oia e hoohiki a i ole ia. mahope o ka hoohiki ia ana, ua hoole i ka pane [i kekahi ninau kupono (a o na Luna Nana ka poe nana e hoomaopojjo i ke kupono a me ke kupono ole) e hoole ia kona koho ana. Pauki' 100. O ke|a ame keia mea e hoohiki ana ika hoohiki i hoakaka ia ina ka Pauku 98, a hai i na haina oiaio ole i kekahi ninau i ninau ia aku ia ia malalo o ia hoohiki ana, ua ku ia ia ka hewa " hoohiki wahahee " ma ke degere elua; a ina ua koho oia ma ia koho balota ana, e lilo kona koho ana i inea ole. Na Hewa o sa Ll'na Pauku 101. O keia ame keia Luna Aupuni i kauoha ia e keia Kanawai e hana a e hooko i kekahi mea e pili ana i kekahi o na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, i hana ole me ka manao e hana ole, a hoole e hana a hooko i ua hana nei, a i kue i kekahi o na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, e hoopai ia e uku i kekahi hoopai aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala, a i ole ia, rna ka h(x>paahao ma ka hana oolea no kekahi manawa aole e oi aku mamua o ekolu makahiki, a i ole ia, o ka uku dala a me ka hoopaahao pu e like me ka inanao o ka Aha, a aole no hoi oia e kuponoe noho ma kekahi oihana ma'alo o ke Aupuni. a aole hoi e noho iloko o ka Ahaolelo, aole no hoi e koho balota. li ili no hoi maluna ona ka uku ana i na poho o kekahi mea i poino mamuli o ia hana, a no ia hana ole ana paha ia hana.

Pai ku 102. O kela a me keia kanaka e ana i kekahi oihana hilinai ia, a oihana loaa f>aha malalo o ke Aupuni, e hana kino ana, a i o!e t ma o kekahi mea okoa la, ina no ma ka uku, a uku ole paha» ma ke ano he luna hooikaika, komite hooikaika paha, kupakako a kakauolelo paha, a i ole, ma kekahi ano hana e ae paha, a kokua ana paha i ke koho ia ana o kekahi mea, koe wale no ma kona ano koho balota, a hookomo ana {»ha i kon;t balota jx>noi, e hoopai ia oia ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o hookahi hanen dala, a i ole, ma ka hoopaahao ma ka hana oolea, no kekahi manawa e oi ole ana mamua o eono malama, a i ole, ma ka hoopai elala a me ka hoopaahao pu no f aia i ka manao o ka Aha Hookolokolo he pono. A mawaho ae o ia mau hoopai i olelo īa ae la e hoohakahaka koke ia ka noho oihana o ua kanaka la, a e ipau ka loaa hou ana i ua kanaka la no na niakahiki ekolu,

o kekahi oihana malalo o ke Aupuni. a me ke kuieana e! koho balota ai. a e noho ai paha iloko o ka Ahaoielo. I Aole nae r manao ia na haawina o keia Pauku ua pili i ka Aha Kuhina, ma ke ano e papa ana i.a iakou aole e hoike ma ke akea a ma ke ano maiu pahai, ma ka oielo waha a oleio hoakaka paha i kakau ia. i ke kahua hoo|x>nopono Aupuni a lakou i manao ai. a me ko lakou hooikaika ana paha e kokua mahope o ia mau manao. P.mku 103. Okela ame keia mea nana ponoi ama 0 ke-kahi mea e aku paha i hana hoohaunaele a hoala i ka haunaele, a mamuli o ia mea ua kue ia ka maluhia a keakea ia paha kekahi halawai ana o na *Luna Nana i hoakaka ia ma keia Kanawai, a i oie ia, ua keakea ia ka hele ana. c> kekahi mea i manao fr hele ma ia haiawai, e like me ke Kanawai. no ka hoopaa ana i kona inoa a no ka hoopololei ana i ka papa inoa o ka poe koho, a i ole 11. ma ia ano hookahi, ua hf>ala i kekahi haunaele ma kekahi koho ana. a me ka [>oe a pau e kokua ana, ina e ku ka hewa no ia mea. e hoopai ia ma ka uku hoopai aole 01 eiku mamua o elua haneri eiala, a i ole ia. ma ka hoopa.ihao ma ka hana oolea no kekahi manawa aole e oi aku mamua o eono mahina, a i ole ia, ma ka uku dala a me ka heopaahao pu e like me ka manao o ka Aha; a aole e hiki ia ia ke koho ma ke koho balota ana e hiki mai ana mahope o ia hoahewa ia ana, a aole hoi e hiki ia ia ma ia koho baiota ana e lilo i mea holo baiota. P.v,:ku 10i. Ina aole i hoakaka maopopo ia ma kekahi ano e ae, ma keia, ua haawi ia ka mana i na Lunakanawai Apana a H(X)malu e hoolohe a e hooholo i na hihia a oau e ulu ae ana malalo o keia Kanawai. l'.\i Ki' 105. Ma na wa a pau malalo ona haawina o keia kanawai, o na hana a pau e lawelawe ia ai e ka Luna iloomalu o ka Papa Nana, e hiki no i ua mau h ina la ke lawelawe ia <• kekahi ae o na Luna Nana, in<i (• kaawale ana ka Luna Hoomalu no kekahi manawa pokole. a i ole, ua kaawale paha no kekahi kumu a hiki ole ke lawelawe i ua mau hana la. P.M kv 1K iilo keia i kanawai mai ka ia 1 o Okatoba, 18S8. Na pAPA I 01.K1.0 IA MA KKIA KaNAWAI. Ka PajKi A, i olelo ia ma ka Pauku 1, Mokuna 86 oke Kanawai llooj>ai Karaima. O keia mau Pauku oke Kanawai Kivila: 771, 772, 77U, 774, 778, 779, 780, 781, 7Hl\ 784, 785, 78«. 787. 788, 780. 790, 791, 792, 793. 794. 79:). 790, 797, 798, 799, 800, 801, 802, 80;*, 804, 8 05, S0(;, 807, 808, 809, 8 10, 8 11, 8 12, 813. He Kanawai i apono ia ma ka la 30 o lune. 1802, e hoololi ana i ka Pauku 789 o ke Kanawai Kivila. He Kanawai i apono ia nia ka la 17 o lune, 18(32, e hoololi ana ika Pauku 7 ( .K> oke Kanawai Kivila. He Kanawai i apono ia ma ka la 24 o lune, 18(>8, e pili ana i ke kupono o ka poe koho balota. Mokuna 25 o na Kanawai o 1874. Mokuna 40 o na Kanawai o 1874. Mokuna 7 o na Kanawai o 187(>. Mokuna 14 o na Kanawai o 187G. Mokuna 38 o na Kanawai o 187(>. Mokuna 31 o na Kanawai o 1880. Mokuna 0(> o na Kanawai o 1886. A me na Kanawai a me na hapa Kanawai a pau e kue ana i keia Kanawai. Papa B. i hoakaka ia ma ka Pauku 73. /. Pa/apala Iloike uo ke A'o/io ia ana i Alii: . Owau ka Makai Nui o ka Apana Hookolokolo Kaapuni (a Ilamuku o ke Aupuni) ke hoike aku nei au ma keia ua koho pono ia i Alii no ka Apana llookolokolo Kaapuni e noho ma ia ano no na makahiki he nia ka la o I ; eberuari, 18 .... Haawiia malalo o kuu lima a me kuu sila oihana i keia la 18....

Makai N r «i o (a Ilanniku o ke Aupuni.) Papa B, i hoakaka ia ma ka Pauku 70. 2. Palapaia Hoike no ke Koho ia ana i Lunamakaainana. O makou rne na Luna X ana Koho Balota no ka Apana o ka Apana Hookolokolo Kaapuni ke hoike aku nei ma keia, ua koho pono ia i Lunamakaainana no ka apana i olelo ia ma ka la 18.... Haawi ia malalo o ko makou mau lima i keia la o 18.... Papa C, i hoakaka ia ma ka Pauku 90. Ka poe i ae ia ma ke Kanawai, hoohana ia no ka uku e kekahi mea holo balota. (1.) Hookahi mea kiai no kela a me keia pahu balota, aole oi ae. (2.) Elua mau kakauolelo a me na elele no ka hana ana i ka hana ma na Keena Komite. aole e oi ae mamua o hookahi kakauolelo * a me hookahi elele no kela a me keia wahi koho ma kahi apana. Papa I), i hoakaka ia ma na Pauku 90 me 91. Na lilo i ae ia ma ke Kanawai no ka mea holo balota. (1) Na lilo pilikino o ka mea holo balota. (2) IS T a lilo o ke pai a hoolaha ana ma na nupepa. (3) Xa lilo no na lako palapala me na pooleta. (4) Na lilo o na halawai makaainana akea ana. (5) Uku hoolimalima a hoolako ana i na keena komiie. (6) Kela a me keia lilo aole e oi aku mamua o kanalima Uala. Eia nae, aole e ae ia ke-

kahi 'nooliio ar»a. a ae ana e hoolilo no ia mau mea tv.a ke ano kiK* kekahi rnea i hoakaka ia ma keia Kanawai. a ew hou no hoi. o na Iil«» a |>au o kekahi aoao hookahi no ka poe holo }>alota Alii a pau e like no ia me ka mea hoio balota Lunamakaainana hookahi, koe keia no na lilo pono a me na lilo no krla a me keia, aole e oi ae mamua o hookahi hanen dala ma kekahi apana hookahi. Pap<i E. i hoakaka ia ma ka Pauku 98. Ke ano o na oieio hoohiki i kekahi mea i kue ia kona koho ana. Ke hoohiki paa (a hooia) nei oe e pane mai oe me ka oiaio i na ninau a pau e ninau ia aku ana la oe e pili ana i kou kuleana e koho li na Alii a me na LUnamakaainana e like me ka mea i ike ia) ma keia koho balota ana. Ajx>no ia i keia la 10 o Sepatemaba. M. H. 1888. KALAKAUA REX. N'a ka Moi : I. A ( H'' }* - ' N. Kuhina KaUiama