Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 33, 17 August 1889 — KA NANEA KAMAHAO O KA UI Nohea Gula [ARTICLE]

KA NANEA KAMAHAO O KA UI Nohea Gula

(He Kaao Buleyaria.) mokuna I. (Mawaena o na kaao a me na kuau hau hoonanea o na au kahiko o ka lahui Bulagaria, ua kulike wale no ktkahi mau mahele me ko na lahui o na okana aina e ae o ia mau wahi, a ma ka hoomaopopo ana, ua ane like no hoi kekahi ano me kekahi mau mahele ona kaao hoonanea o Hawaii nei. O na mookuauhau, na kaao a me na moo kupua, na paha, a me na mea ano like e kakaolelo ia nei no i keia manawa mawaena o ka poe kuaaina o ka Balakana, he mau hiohiona kahiko loa ko lakou, a he mau hoike no hoi kekahi e loaa ai ka meheu o ko lakou haku a hookumu ia ana ma ka hikina mawaena o kekahi mau kaao lehulehu, e loaa ana ke kuauhau ia o ka la nia ke ano he kanaka, a me ka makuahine o kala. O keia mau kaao, na ka poe luahm« e kakuoklo, aia imua o na anaina ahaaina, a me na anaina hooluana, aia nae ka manawa maa mau loa i kā wa e akoakoa pu ai ka poe luahine a me kamaliiwahine, oia hoi ko lakou manawa e lawelawe like ai kela a me keia i kekahi ano hana, a oia ka wa a kekahi mea akainai o ke anaina e hoomaka ai 1 ke kaao, me ke ano eehia ikekahi hoonanea ano kamahao, a i ole, e oli ana i kekahi paha o na mele o ka wa kahiko. O keia kaao malalo iho, ua unuhi pololei ia, he mea hoi e hoike ai i ka mau no o ka hoonipaa o na haawina kahiko o ka poe o keia ano poai ma kekahi mau aina. A oiai e ike ia ana ke ano kaao pili i ka ia, e hoomaopopo la ana no hoi, he ano okoa loa mai na mooielo eae e hoolaha ia nel E hoomaopopo waie iho no kakou iloko o ka manao—ke ike aku nei kakou i kekahi anaina poai o na wahine aoo a me na kaikamahine opio, e nonoho nui ana a e humuhumu ana a e kuiki kapa ana paha, e popohe ana na onohi nohea o na wahine opio, a e luhe ana hoi na oho lauaho kuakea o na luahine, a iwaena konu o lakou e noho ana ka mea nana e kuauhau ke kaao, a me kona mau m*tka hoihoi, a me kona leo palanehe, me ke kuhi o na lima, a hoo* maka aku ia e hahai i keia kaao malalo ib« nei penei :] AIA i kekahi «u manao loa i hala hope aku, e noho ana ke keiki a kekahi moi maluna o kona aina me ka hiehie ame ka hiwihiwa. He ka* naka ui a malōeloe o ke kino, a he mau helehelena hoi kona e palu-he ai ka paiu a ka puuwai i ka pehia e na manao ohohia*

Aia i kekahi )a oiaikai o kona noho nanea ana, ua ulu * la kona manao e imi a e huli oia i wahine nana, i o ka na wahine i makemake ai, oia no ka wahine t>i o ka ui i na wahine a pau o kaaina. Aka, pehea U e k>«a ai ia . wahine, Noonoo iho la ia, a hooholo iho la, e kukulu oia i punawai waipuilani; a e hana i» i k»he m*i ai k» w»i meli» ae ka aila aala mailoko mai o ua punawaī U; i hele mai ai oa kaikamahioe opio iiaiU e ukuhi ai i ka lakou nau huewai me ka wai meli a me ka aiU aala, «Ul-

a, e ! >aa no uia ka nona e n na ai u Ukou a wae ae Ika 01 o ka ui 1 wahine nana Ua bana u keia mau mea apau a ua nani a maikai 1 na maka a me ka noonoo oke keikiaiii. A 1 ka hala ana 0 kekahi manawa poko'.e mahope oka hoomaka ana 0 ka wai meli a me ka aila e puapaai, au hoi, o ka mea nma loa i he!e ae i kahi o ka ppnawai, h£ wahi luahine no ia. Ua hele pu ae oia mo kana rnau lako a pau i hiki ke hoopiha ia me keia mau mea makamae o ka punawai, a ua lawe pu mai la i na pola a me na pa a pau o kona hale, a ua hoopiha iho la. A hoomaka aku la e hoopiha i na wahi apana pola e loaa aku ana, a pau kii aku la oia i na huamoa naha o kekahi kihi a i pau hoi ka wai o loko, a hoopiha; iho la me ka paepae ana a ku pololei me na apana pohaku i kahuli ole al Iloko o keia manawa a ka luahine e hana nei i keia mau mea, aia no ke keikialii ke ku kokoke mai la, e nana mai ana me ka hoomaopopo 1 na mea a pau. Ua hoonanea ia oia me keta mau mea; a manao iho la e paani hookolohe aku iua luahine nel Ia manawa, lalau iho ia ua keikialii nei he wahi pohaku a hoolei aku la 1 kahi e kokoke ana i ka iuahine, ua kakaa aku la nae ua pohaku nei a pa aku la kekahi o na hua 1 hoopiha ia a naha iho ia. I ka ike ana o ka luahine i keia mea, ua huli koke ae la kona mau maka a ike mai la i ke keikiaiii, a la manawa i puana mai ai oia i kana kanawai paa maiuna om ine ka nui o ka huhu, a pane mai la : "Aole loa oe e mare i wahine nau a hiki i ka loaa ana ia oe he wahine duupaa i hanau ole ia e ka wahine Iloko o ia manawa, ua holo ae la ke anu iloko o na aakoko o ke keikialii, pihoihoi ae la kona noonoo a hoomaka iho la ka makau weliweli e uhi maluna 0 kona kino; aka, ua paakiki no nae kona manao e ku no malaila, e makai hoi i ka hele ana mai o na kaikama hine i kahi o ka wai mapuna. A nalo aku la ka luahine, ua ike koke aku la ke keikialii i ka puali o na j kaikamahine nani maka-onaona i ka oili ana mai mawaena mai o na pua o ka J inahinaai, a hele aku la lakou i kahi 0 ka punawai a ukuhi iho la i ka lakou mau huewai. A e ka mea heluhelu, he oiaio, he mau ui wale no lakou a pau i ko kaua mau onohi, aka, i ko ke keikiahi, ua kapae ia ko lakou ui a ua hoowahawaha ia. Nana pono aku la ia me ka hakapono o kona mau maka i kela me keia, a hoole kona lunalkehala, aole loa hookahi o lakou 1 lawa ka ui nohenohea a na lini a kona punwai 1 hoohihi nui ai. A oiai oia iloko o ka nune a kona noonoo, hoomanao ae la oia i kela luahine a me kana mau olelo kanawai paa 1 kau mai ai maluna ona, a i iho la iioko ona : "He oiaio anei ua makemake ole kela luahine e lilo kekahi o kela mau kaikamahine i wahine na'u ? A i ole, ua kau mai anei oia i ka ike pahaohao i ko'u mau onohi maka, a ua hoolilo ia lakou a {>au i mau kaik&mahine helehelena pupuka wale no ?" Huli hoi aku la oia no ka halealii, a mai ia la mai, ua hoomaka kona hokukuie a hopepe, a oiahope ua haikea ae la kona mau helehelena, a nawaliwali kona mau kapuai No keia mau baawina ano e kaumaha i kau aku malu* na o ke keikialii, ua ha'oha'o ia kona makuahine, a i kekahi la, pane aku la iaia, i ka i ana aku ?" 44 K kuu keiki aloha—e waiho aku ♦ ana au he ninau imua 00, ale uwalo aku nei kou makuahine ta oe, e pane mai oe me ka pololeL No kekahi mau la i hala ae nei, ua hoomaopopo au 1

kou haikea a me ke kukule—no ke aha enai keu e kuu keiki aloha T Aelt 1 fam.