Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 42, 18 October 1890 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI V Uewi ai' i<>a ai iKA Mukina LXIX On* KANAWAI OKAM. H. * f * hot AI i Pai:ku 2, 3, Ame4 O KA Mokuna ĪA'I o k? Kaiaima, A mf, NA Hoc>U»U A PAU oua MO KVSS NH 'M SM'l Kf Ka**W4l I APONOn MA HA La O lULAI M. H. l*?'", \ wr. kh Kana-a-ai i Aponoia ma k.a La 19 o Sepa* 7fM4RA. M- H- /: Hoohohna t la Moi a m< ka AhaoUlo o le Au/mni I\u Ki' 1. E hoopau ia ama keia ke hoopau ioa ia m1 k.i Mnkun.'i LXIX ona Kanawai oka M. H. 1888. I'm i.r Ma kt:ia ke hoala hou ia nei ka Pauku 2 O k;i Mokuna I.VI o ke Kanawai Karaima, a penei e heai : ■'p.wku J. E ninaninau ia, e hoolohe ia a e hooholo ;,i c ka Lunakanawai no ia hihia, a ina he inea hiki e ho.ipau ia ka noho kue ana o laua; a ina e hui hou no laua nu k.i noho oluolu, alaila, aole no e hoopai, Vw Kt Ma kt ia ke hoala hou ia nei ka Pauku 3o ka Mokuna LVI o ke Kanawai Karaima a me ka hoololi 0 ii.i P.iuk ila i aponoia ma ka la 30 o luiai, M. H. 1878, a ;.#-nri e heluhelu ia ai : "Pauku Aka hoi, ina e hoole ka mea i hoopii ia fi <>(f e hoi hou a noho ma ke ano mare, alaila, e hoopai ia .i< | ( j na he kanr ahe wahine paha ma ka hoopaahao ia mr k.i han.i oolea, aole nae e oi aku i ka maiama hookahi. Aia no i ka manao o ka Lunakanawai." •*Pauku 3. (A). Ina e haalele hou ka mea i hoopii mu.i ia mahope iho o ka hoopii mua ia ana, ina he kane a he wahine paha. e hoopai ia no ia ma ka hoopaahao a nir ka hana ooiea, aole nae e oi aku i ka makahiki hookahi." Pai ki t. E hoala ia ama keia ke hoala hou ia nei ka Pauku 4 o ka Mokuna LVI o ke Kanawai Karaima, a pmei e heluhehi ia ai : Pauku l. Ma na hoopii a pau no ka haalele kane a h iah-le wahine paha. e hiki no i ka aoao ihoopiiiake hoakaka mai imua o ka Aha no ka hana ino ia e ka mea hool»ii. a ina i hoomaopoj>o ia i ka Aha he oiaio ia, alaila, e hiki no i ka Lunakanawai ke hoopau i ka hoopii, a e kau 1 na koina o ka Aha e like me na hihia Kivila a e hoopuka no hoi i ka Palapala Hoomalu no ia mea." Pai ku :>. Ma keia. ke hoala hou ia nei ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoololi ai i ka Mokuna LVI o k»' Kanawai Hoopai Kamima, ma ka pakui ana aku i Pa iku hou, a e kapaia ua Pauku la, oia ka Pauku 5 i apouoia ma ka la tl> o Sepatemaba, M. H. 1876" a penei e helihelu ia ai : " Pauku 5. Aole e pili na olelo oke Kanawai i kapaia ' ilr Kanawai e kokua ai i ka hooko ana o na Palapala Hopu i aponoia ina ka la 23 o lune, 1868, i ka Palapala Ilopu i hoakaka ia ma ka Pauku 1 o ka Mokuna LVI o ke Kauawai Iloopai Karaima." PaI'KU *'». E lilo keia i Kanawai mahope okona aponoia ana, a o'na Kanawai a pau e kue ana i keia, ua hoop4u ia. A|x)noia i keia la 1 o Okatoha, M. H. 1890. KALAKAUA KEX. Na ka Moi : C. N. SrKNCKR, Kuhina Kalaiaina HE KANAWAI K Hooponopono ai i ka Haawiia ana o na Laikini no wa Hale HihM IMAI.IM \ MA KA RU34I A MK KAIII K NOHO Al MA KA APANA o Kona, Mokupuni o Oahu. /: Hooholoia € ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni //aīL'aii; Pauku L Ua hiki no e haawiia na laikini e malama i na hale h(X)iimalima ma ka rumi a me kahi e noho ai ma ka Apana o Kona, Mokupuni o Oahu, eke Kuhina Kalaiaina i kekahi mea e uoi ae ana ma ka palapala i kakauia. a e hoikeae ana i kekahi paiapaia mai kekahi Lunaa paha o ka Papa Ola e hoakaka ana i kahi i manao ia e lawrlawe malalo o ia laikini he maikai kona ano ma na mea i pili i ka malama ia ana o ke ola kino. P\t/Ki- 2. E uku ia nal)ala Elua ike Kuhina Kalaiaina no ia laikini, a no ka makahiki hookahi ua laikini la, a e haikaka kupono ia maloko kahi e lawelawe ia ana malalo o ua laikini la, a e paa ia malalo o keia mau kumu mahope ae nei. a e hookomo ia no ia mau kumu maloko oka laikini : Aole e malama ka mea i loaa iaia ka laikini i hale kahi e walaau a e hoohaunaele ia ai; aoie e ae ia na wahine hookamakama e komo maloko; e malama ia ua wahi la me ka maikai ma na mea e pili ana i ka malama ia ana o ke ola kino, malalo o ka aponoia e ka Papa Ola, a ma ke ano kulike me na olelo a pau o ka Mokuna 111 o na Kanawai o 1880, i kapaia "He Kanawai e hoomaopopo ana no ka malama ana i na kulana o ke ola malalo o na hale noho" a e hiki no i kekahi luna o ka Oihana Makai, a i ole ia, o ka Papa Oia e komo keakea oie ia iloko o ia hale, a ina e uhaki ia kekahi o na kumu i hoakaka ia maloko o ka laikini e hoopau ia no ua laikini la.

Pauku 3. O keia ame keia mea e malama ana i ke~ j kahi hale hoolimalima ma ka rumi a i wahi paha e noho | ai kekahi poe, a i ole ia, ua hookomo i ka poe noho maloko o kona hale maloko o ka Apana i oieloia me ka loaa mua ole iaia mai ke Kuhina Kalaiaina he laikini o ia ano e hoopaiia oia ke ku ka hewa iaia c uku i kekahi hoopai i oi ole ae mamua o Kanalima Dala. a i oie ia, e hoopoahao ia ma ka hana oolea no kekahi manawa i oi ole ae mamua o kanakolu la, a i ole ia, o ia mau hoopai a elua. Pauku 4. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e apono ia ai. Aponoia i keia Ia 1 o Okatoba, M. H. 1890. KALAKAUA REX. Na b Moi: C. N. SreNCEK, Kuhin* KiUiaini. HE KANAWAI. E Hoolou ai i ka Pauku 65 ou Kanawai Kivil\ e Like me ia i Hoolou ia ai a Apoxoia ma k\ La 5 o Algate» M. H. e PILI AXA I NA LAIKINI KUAI KuDALA. E Hooholoia e ka Moi a mc ka AhaoUlo o ke Aupuni Hawaii: Pauku 1. Oka Pauku £5 o ke Kanawai Kiviia e iike me ia i hoololi ia ai a aponoia ma ka la 5 o Augate M. H. 1882, e hoololi iaa ma keia ke hoololi hou ia nei a penei e heluheiu ia ai : '•Pauku 65. Oka uku oka Palapaia Ae Kuai Kudala no ka Apana o Honolulu, Oahu, he elima hanen dala, a me ka uku hapa-haneri aole e emi malalo o ka hookahihapaiua keneta iioko o ke dala hookahi ma kela a me keia kuai kudala ana, a ma na apana e ae o ke kumukuai o ka laikini he umi-kumamalima dala t a me ka uku hapa-hanen aole e emi malalo o ka hookahi-hapalua keneta iloko o ke dala hookahi ma kela ame keia kuai kudala ana. Eia no nae hoi, aole e loaa i kekahi mea i loaa iaia he laikini kuai liilii ka laikini e kuai ma ke kudala akea." Pauku 2. E lilo keia i Kanawai ma kona la e aponoia ai. Aponoia i keia la 6 o Okatoba, M. H. 1890. KALAKAUA REX. Na ka Moi : C. N. Spencf.r, Kuhina Kalniaina HE KANAWAI E Kukulu ai a e Hooponopono ai i ka Oihana Wai o Kohala Akau. E Hooholoia e ka Moi a ttu ka Ahaoklo o le Aufmni Hawaii: Pauku 1. Ma keia ua haawiia ka mana ike Kuhina Kalaiaina e hana i Oihana Wai ma Kohala Akau, Mokupuni o Mawaii, a hoolako aku i ka wai i na kanaka e noho ana malaila a e loaa no iaia ka hooponopono ana o na paipuwai a me na ohewai, a me ka wai a me ka aina a waiwai eae i kupono no ia hana. Aua hiki iaia e hooponopono i na uku no ka wai e hoolakoia i na poe e lawe ana i ka wai, a e hana i na rula i kupono no ka malama ia ana o na pono oka lehulehu. # Pauku 2. E hoonoho aku ke Kuhina i oleloia i kekahi mea kupono a makaukau i Luna Wai no Kohala Akau, a na ia mea e malama i na paipuwai a me na ohewai ma ke ano maikai, e ohi i na uku a pau no ka wai a e malama a hooponopono i ua Oihana Wai la malalo o ke Kuhina i oieloia a e hana i na hana e ae e pili ana i kauohaia e ke Kuhina i oleloia, a na ia Luna Wai e hana i na hoike malalo o ka hoohiki ana i na manawa i kauohaia ai e ke Kuhina no na loaa a pau a me na hoolilo ana i hanaia e ia. Pauku 3. Ma keia ua haawiia ka mana ike Kuhina Kalaiaina e imi aku a loaa, e paa, iawelawe ma ka hoolimaiima ana, a kuai lilo loa ana paha i ka aina me ka wai, waiwai paa me ka waiwai lewa, mē ke kuieana e hele ai i kupono no ka hana ana, malama ana, hoomahuahua ana a hana hoakea pono ana i ka Oihana Wai o Kohala; eia nae, ina e loaa ana kekahi wai, waimapuna a kiowai, aina a waiwai e ae ma ka hoolimalima ana, alaila, e hana ke Kuhina i oleioia i ua hooiimalima ia me ka ae pu ana mai o ka Aha Kuhina. Pauku 4 Na ka Luna Wai i oleloia me ka apono ana o ke Kuhma i oleloia e kukulu ma na wahi kupono i na kiwai a me na mea e ae e loaa ai i na kanaka o Kohala Akau ka wai malalo o na rula i oleloia e iike me ia e kau ia ana, a me na hawai no ka lehulehu a wahi hoohainu wai. a ua hiki i ke Kuhina i oleloia ke manao oia he mea pono e ae e laweia ka wai mai ia mau wahi i hookaawaleia no na kanaka me ka uku ole a hookaa ana paha i na uku wai. Pauku 5. E loaa ika Luna Wai ka uku i hoohoioia e ke Kuhina Kalaiaina e ukuia mailoko ae o na dala e hookaawaieia ana e ka Ahaolelo no ka Oihana Wai o Ko- 1 hala Akau, ke hookaawaie okoa oie ia kona uku ma ke KanawaL Pauku 6. E nuuia keia Kanawai mai a mahoj>e aku o kona la e aponoia al Aponoia i keia la 6 o okatoha, M. H. 1890. KALAKAUA REX, NikmMoi: C N. SrtM€sa, Kohma Kihiwmi.