Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 16, 18 April 1891 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki ...      $2.00

No Eono Mahina ...       1.00

Kuike ka Rula.

POAONO, ...  APERILA 18, 1891.

E AHA ANA KE AUPUNI !

I ka hakilo a me ka nana pono ana i ke Aupuni i keia wa, me he mea la, ke kuhao nei ka alua mai o a o.

Me ka mokaekae o Ka Moiwahine ma ka hoau ana i kona au a me ka wae ia ana o ka Aha Kuhina ulapaa i kulike me kona makemake, aole nae i lilo keia mau hoau ana o ka manawa i mea e ohohia ai ka lahui.

O na hana ano nui o ka aina i hoolala ia a hookaawale ia ai na dala e na elele o ka lahui, eia ke waiho popopulu nei me ka hoeueu oie ia, a ke moe nei kela mau hana nui i makemake loa ia no ka manawa i maopopo aie a hiki hou mai ka wa koho balota nui paha.

Aole i maopopo ia makou ke kumu o keia ulolohi ana, koe wale no ke koho aku, o ka akahiakahi a me ke kolopupu o na noonoo o na Kuhina o ka Moiwahine, a ka lehulehu e hoomalau aku nei ia lakou.  Iloko o keia poe hou i ipu hewa ia ai e holo ana na hana hou o ka aina, eia ka auanei he mau moeuhane palaualelo wale no ia.  Aole no ka nele i ke dala oie keia apa o na hana o ka lehulehu, aka, no ka punlu oie nana e une, e hoeueu a e hoonee aku imua.

A mai keia mau hiohiona o ka aina e ike ia aku nei ka apa a me ka hana oie la, e hiki ai ke olelo ia ae me ka hoohewahewa ole, aole ka Aha Kuhina o keia wa o ka Moiwahine, he mau lima hooko e oia ai ka aina.

He nui wale na malama kaokoa i koe a kahea ia ka lahui e koho i ka lakou mau elele no ka Ahaolelo, aka, o ka Aha Kuhina nae, me he mea la, e huli aku ana lakou imua o ka lahui me ka lomaloma a hokahoka hana hou ole maoli a kakou a pau e ike kumaka nei.

Aole kela mea a makou e kamailio nei, he mea ia no ka Aha Kuhina e welawela ai, aka, he mea ia e kono aku ai ia lakou e kakua ae ia lakou ma ka hoeueu ana i ko lakou mau puniu ike, e ku ae a maloeloe hana no ka pono o ka aina a me ka pomaikai o ka lahui e like me ia i hoolala ia e ko lakou mau elele.

HEAHA KA KE AUPUNI MAU

KUMUHANA.

Ua kokoke loa e piha ka elua malama o ka noho ana o ka Aha Kuhina o ka Moiwahine ma ka hoeuli o ka moku aupuni, me ka manawa maikai loa no lakou e kaana ai i ka hoolala ana i ka lakou mau kumuhana no ka pomaikai o ka aina, aka nae ahiki loa mai i keia wa hope, aole loa lakou i kukala mai i ka lakou mau kumuhana, aole no hoi he mahui iki ia mai ke hoolala mai nei lakou, a nolaila i kaa ai ka mana ninau la makou i keia wa, Hwaha ka ke Aupuni mau kumuhana?

Aole he mea pono no ka aina ka hookuu wale aku i keia poe kuhina e hookele wale i ka moku aupuni, me he hana lealea la, me na kahua maopopooie o ka lakou mau hana no ka pomaikai o ka aina a me ka lahui.  Aole he hana naauao ka hookuu wale aku i keia aha kuhina a naku naaupo wale mai no i ke aupuni o ka lehulehu.  Ua like loa ia me ka moku hae oie i maopopo oie kona wahi e holo aku ai.

Ua hiki loa i ka lahui ke ike i keia wa, aole mau kumuhana a keia Aha Kuhina, ma o ka hoohana oie ia la o na hana hou o ka aina i apono ia ai e ka Ahaolelo, a  hookaumaha mai nei i ka lahui e uku mau wale i na uku panee o na dala hale leta me ka hoohana oie la o la puu dala ma na hana o ka lehulehu e makepono ai ka aie ana o ka lahui.  Aole makemake o ka lahui e uku wale i na uku kuala o na dala palaualelo e laka ia nei a paa e ke aupuni ma kahi hookahi.  O ia ano hana, he alakai makapo loa keia e apono oie ia ai e keia anaina naauao.  Nolaila e heueu mai e na noonoo kolopupu no ka holomua o ka aina.

Ka Oihana Makai o Honolulu.

He 3 wati makai kumau o ka Oihana Makai o ke kulanakauhale o Honolulu nei, a o ka nui o ka wati hookahi, he kapena, lutanela, kakiana, wiliki a me 20 makai.  he elua o keia mau wati maluna ae, i piha ko lakou heluna ma na ano a pau, a o ka wati holu 1, oia ka wati aole @ piha loa, oia he 15 wale no makai o ku nei i ka huina i keia wa.

Mamuli o ka wehe ia ana ae nei i hale hoopaa lawehala ma Waikiki, ua loaa he elua wati makai kiai malaila, oia hoi he hookahi no ke ao a hookahi no ka po.  O ka wati o ke ao, he kapena me 2 makai, mailoko mai no o na makai ku huiua o ke kulanakauhale i ke ao e hoolawa ia ai keia mau makai kiai ma Waikiki.  O ka wati hoi o ka po, he kapena me 3 makai, he poe kaawale lakou.

Ua hookaawale ia no ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ka hooponopono hou loa, he kapena me hookahi makai e kiai mau ai i ka aha a e hookauwa i na kauoha mai ka Aha mai.

Mawaho ae o keia, he 2 mau kakauolelo hoopaa i ka inoa a me na hewa e hoopii aku ai i ka poe i hopu ia mai me na palapala hopu ole.

He kapena makai kekahi no ka nana ana a me ka hakilo ana i na kaa lio hoolimalima o ke kulanakauhale nei.

Maluna ae o keia puali makai a me na aliimakai he kapena hou, a ua kapaia ke Kapena Luna.

Maluna aku o keia puali holookoa, he elua mau hope Ilamuku, oia he Hope lawelawe kanawai imua o ka Aha, a he hope niele kiure koronelo paha.

Alaila, hiki aku la i ka Ilamuku, ke poo o ka Oihana.  Heaha kana hana ?

AHAMELE MA KAWAIAHAO.

He mau hebedoma aenei ko na kaikamahine ui opio o ke Kula Hanai o Kawaiahao hoomakaukau ana e haawi i aha mele akea, i loaa ai ka paapaana e hoolako ai i ona waihona buke no ke kula.  Ua hooikaika io maoli no na kumu a me na haumana, me ke kokua nui o Prof. H. Berger a me kana puali Pila Kuolo, e hookelakela ae i keia aha mele, a i ka lua hoi o na manawa o ko lakou haawi akea ana.  O na hoaloha a me na makamaka o ka naauao, aole o makou kanalua, e haawi ae ana lakou i na kokua ma ka hele nui ana ae e hoolohe i keia aha mele e malamala ana i keia po Poaono, Aperila 18.  Ua lohe pu mai no hoi makou, o kekahi mau mele Hawaii elua i haku ia e ka Moiwahine, oia o "Maikai Waipio" a me "Liko Pua Lehua" e meleia ana ma ia po me ka makahehi nui ia.  A e hele ae ana no hoi ka Moiwahine a me na ukali e hoohanohano kino i keia aha mele e haawiia nei.  No ka pomaikai o na poe puni mele, ke lawe mai nei makou i ka papa kuhikuhi hana a hoolaha malalo iho:

MAHELE I.

1.  Overture - "The Knight of Breton" ... Herman.

Royal Hawaiian Orchestra.

2.  Chorus - "How Bright and Fair" ... Rossini.

Kawaiahao Seminary.

3.  Songs, with Motions by the Little Folks:

            a - "The Breadmakers."

            b - "Rock-a-Bye Baby."

4.  Chorus - "Maikai Waipio" ... Her Majesty Queen Liliuokalani.

Kawaiahao Seminary.

5.  Trio - "The Reapers" ... Clapisson.

Pupils of the First Choral Class.

6.  Chorus - "The Waking of the Birds" ... Concone.

Kawaiahao Seminary.

MAHELE II.

7.  Solos and Chorus - "The Fisherman" ... Gabussi.

Kawaiahao Seminary.

8.  Quartette - "The Rustic Dance" ... Resch.

Pupils of the First Choral Class.

9.  Duett - "Quis est Homo " ... From Rossini's Stabat Mater.

Miss Susanne Patch and Mrs J. F. Brown.

(With Organ Accompaniment by

Mr. F. M. English, B. A )

10.  Chorus - "Liko Pua Lehua" ... H. R. H. the late Princess Likelike.

11.  Quintette - "Sleep, the Bird is in its Nest" ... Barnby.

Pupils of the First Choral Class.

12.  Chorus - "Friends, Good Night" ... Flotow.

Kawaiahao Seminary.

Hawaii Ponoi.

Ke noi ia nei ke anaina e noho a pau pono na hana himeni, alaila hoi.

Mai ka Paeaina Gilibati.

Ka Olelo Hoike Makahiki a Rev. A. C. Walkup.

Ma Apaian na malama o Taing he kula ia ma ka pahale misionari me na haumana he 80 ka nui.  he mau ile mamao aku, ua malama o Teraoi he kula la me na haumana he 65 ka nui.  he mau kula e ae no kekahi he eono ka nui.  O ka huina pau o na haumana, he 340.

O na loaa ma na buke i kualia aku, he $205.  Ma na kauhale he 12 ua nui ka iini o na opio a pau loa e lilo i mau hoahanau.  He mau inoa 550 ma ka buke o ka Ekalesia e paa ana.  Ua hoonohoia o Rev. M. Kaure, (ko Binamu kokua ma honolulu) i Kahu Ekalesia.  Ua bapetisoia he 12 ia wa.  Ua kukuluia he Hui Wahine Misionari, me na lala he 100 ka nui.  Ua kukalaia ke kanawai e komo na kamalii a pau loa i na kula.

Ma Tarawa no kekahi kumu kula he mau haumana kana he 40, a na kakauia he mau kanawai hou he 24 ma ka inika ulaula.  Ua nui ka poe imi i hele mai.  Ua hiki mai he huakai kaahele mai Apemama mai, o ka lakou hana oia no kekahi mele e hoohanohano ai i ke alii o Tarawa, me ka hoike aku i ko lakou akamai ma ka huia ana, a pau ia ua paipai ke alii aole e hoolohe i na kumu haole.  Aka ua paoa nae lakou me ke komo ana i kekahi hale e huia ai, no ko lakou ikemaka ana i ka papa kaukau me kekahi mau buke, alaila ua auhee aku la lakou.  Ua huhu ke alii, aka ua wiwo ole nae ke kumu kula ma ka paipai ana iaia e haalele koke i ka hewa.

He mau inoa he 290 ma ka buke o ka ekalesia, he 43 nae ua nalowale loa lakou.  Ua malamaia ka ahaaina a ka Haku, a ua hookomo ia kekahi poe.  O ka huina pau o ka ekalesia i keia wa he 467.  Ua poniia a hoonohoia o Teraoi ma ka oihana Kahu ekalesia, a ua haawi ia he $200 kona uku makahiki.

Ma Marakei, ua hoopau ia ke kuai rama.  Ua kukuluia he mau kanawai hou e na alii.  Ua houluulu ia na pu a pau loa.  Ua loaa ka laikini i na kanaka kalepa kupono wale no.

Ma Makin, hookahi kula wale no me na haumana he 10.  Aka nae, ua hooikaika na hoahanau a hoohana hou i ka halepule kahiko.

He pamaloo ma ka ekalesia o Butaritari he 40 wale no ma ke anaina ma ka la pule, aka ma ka la pule Feberuari 5, he anaina piha kui he 400, a me na kamalii he nui loa ma ke Kula Sabati kai akoakoa mai.  Ua huli mua i ka pono ka Moi, a pau ia, kona ohana, a pau ia, na kauhale mai kekahi mahope o kekahi.

Ma Nonouti, ua piha loa na kula la, a lulu dala ke anaina haipule he $150.  He mau haumana he 170 no ka papa a Mr. Walkup.  Ua nui ka poe i haalele no ka puhi baka, a kahaha na poe kalepa no ko lakou kupaa ana ma keia hana maikai.

Ma Banaba, ua holo pono ke kula a me ka ekalesia.  Ua hookomo o Mr. Walkup i ka poe imi he 30, a loaa ma ka lulu dala ana he 415.

Ma Anauaro, ua kuai ia aku na buke a pau loa i ka la hookahi no $47 50.  He mau haumana kula he 400 ko laila.  Ua papa loa ke Kiaaina Geremania i ke kukulu ana i kekahi halepule ahiki i kona wa e ae ai i ke noi mai na alii mai  He mau ohana lahui he 12 ko na kamaaina he 1,500.

Ua lohi loa ka Hoku Ao, e holo ana i na mile he 2,000 ma na la he 69, oia hoi, he 30 mau mile wale no no ka la hookahi.  Ua maikai ka hana a Rev. Mr. Channon ma ke kula hanai keikikane o Kusaie.  Ua hele aku na kahunapule Katolike mai Nonouti aku ahiki i Tapiteuea.  Ua pae mai kekahi moku imi limahana ma kela a ma keia mokupuni, a hoolaha aku i ka mai puupuu ulalii.  ua make na kamaaina he 1,000 ; 500 ma Tapiteuea ; 250 ma Nonouti ; 110 ma Tarawa ; 101 ma Apaian ; 30 ma Marakei.

NUHOU KUWAIIO.

OEHU NA AUPUNI

ELUA !

Italia me Amerika Hui !

Na Holo Palapala Wikani !

Haalele ke Kuhina Italia !

Na Powa ma Nu Olina ke Kumu !

O ka mea hou ano koikoi la mawaena o na lono a ka makuahi "Mariposa" i lawe mai ai i ka Poalima i hala mai Kapalakiko mai, Oia no na holo palapala pili aupuni mawaena o ke aupuni o Italkia ma o kona Kuhina la ma Wasinetona a me Amerika Huipuia ma o kona Kuhina nui la, a na na palapaia malalo iho e hoike i na kahua kahi a ko laua mau wawae e ku nei.

PALAPAIA A KE KUHINA ITALIA I

KE KUHINA NUI O AMERIKA.

Keena Oihana Alii o Italia,

Wasinetona, Mar. 31, 1891.

E MR. KUHINA NUI:  Ma o ka'u mau palapaia ia o na la 13 a me 18 i haia, ua loaa ia'u ka hanohano o ka hoopuka ana aku ia oe e ka Mea Mahaloia no na hoomaewaewa kukouukonu i ulia ai ma Nu Olina i ka la 14 i haia, a malaila i haule make ai he eha mau makaainana o ka Moi o Italia i hoopaaia iloko o ka halepaahao o ua kulanakauhale ia a lukuia e kekahi puulu kanaka malalo o ke alakai ana a na kanaka Amerika elua.  Mahope o ke kue mua ana aku i ka hana pono oie e na mana aupuni kuloko, na poe hoi i mahuka mai ka lawelawe ana i  ka lakou hana pono ma ia wa, ua hookoe au no ke aupuni o ka Moi i ka pono o ke koi @ aku i na mea e lawa ai ka @ini e like me ke kupono.  Mahope mai nei o keia ulia, ua ulu ae he kahua e kukulu ai no ka wawahiia o na hooko ana o ke kuikahi e noho mana nei mawaena o na aina elua, oia hoi ko Amerika Huipuia hoopaa ana e malama i ka palekana o na makaainana Italia a pau e noho ana ma Amerika Huipuia e like me ka palekana e hoomomoaia ana no ke kanaka ponoi o Amerika Huipuia, a i pahoia ia aku i na makaainana o Amerika Huipuia e noho ana ma ka aina o Italia.

"O na huikala wale no e noiia nei e ke aupuni o ka Moi, e like la me ka hanohano i loaa ia'u o ka hoike ana aku ia oe ma na kukakuka kamailioo ana a kaua i hoohaia ai i na ia aku nei i hala, oia keia mau noi malalo iho :  Akahi, i hooia pili oihana na ke aupuni o Amerika Huipuia e laweia mai napoe hea a hoopiia; alua, o ka ae mai i ke kahua kumu o ka uku poho ana i na pilikana o na poe i make.

"Ua oluolu i Kou Mea Mahaloia ke kukaia ana mai ia'u, oiai aole manao o ke Aupuni Makua e lawe i keia mau nanaina o ka hihia, ua hoole nae i na koi ana mamua ae nei e noonooia.  Malalo o keia mau kumu, ke manao nei ke aupuni o ka Moi, ua hololea ole na lawelawe pili aupuni ana a ke Kuhina o ka Moi ma Wasinetona, a ua kauoha mai nei e haalele au.  No ka hoolohe ana i keia kauoha, ua loaa ia'u ka hanohano o ka hoike ana aku ia oe e haalele ana au ia Wasinetona e like me ka hikiwawe e loaa ana ia'u, me ka waiho i ka hana o keia Keena ia Makuisa Imeperiali, ko ka Moi Kakauolelo o ke Keena, iaia k@lawelawe no na mea e hoea mai ana o keia Keena Oihana Alii."

KUHINA NUI O AMERIKA HUI IA

KANIKELA ITALIA IMPERIALLI.

"Ke hoike aku nei au ia oe i ko ke aupuni o Amerika Huipuia minamina kuhohonu maoli i ka loaa ana mai nei o ka lohe no ko ka Barona Fava hoi awiwi mai ke kulanakauhale nei aku.  Olai ua hoike mai oia i keia mea no ka manawa i oi aku mamua o ka hookahi, ua hiki oie nae i ke aupuni o Amerika Huipuia ke ike i ka pono o na kumu no ia keehina.  O ko ka Barona hookauwa ana maanei no na makahiki he umi i pau, ua mahalo ia oia, e kupaa ana ma na manawa a pau ma na launa oluolu ana me ka mana hooko o keia aupuni.  O ka minamina no kona haalele ana mai, ua hoonuiia, oiai ka Peresidena e manaoio ana, ua kaheaia mai oia e hoi malalo o ka hoike kuhihewa ia ana o na kumu i ke aupuni o Italia.

"O ke kumu o kona hookaawale ana mai i kona launa oihana ana me keia aupuni, ua hoikeia mai ma kana palapala penei :  O na huikala wale no e noiia nei e ke aupuni o ka Moi, e like la me ka hanohano i loaa ia'u o ka hoike ana uku ia oe ma na kukakuka kamailio ana a kaua i hoohala ai i na la aku nei i hala, oia keia mau noi malalo iho : Akahi, i hooia pili oihana na ke aupuni o Amerika Huipuia e lawe ia mai na poe hewa a hoopaiia; alua, o ka ae mai i ke kahua kumu o ka uku poho ana i na pilikana o na poe i make.

"O ke noi mua i hoikeia mai e Barona Fava, ua hoaui ikiia ae mai na mamala olelo mua mai i hoohana ia ai e ia ma na noi kamailio waha lehulehu i kukuluia ma o na waeolelo ia mai ka Makuisa Rudini mai a waiho mai ia'u.  Ua kukala mai o Makuisa Rudini, o ka pono o ko Italia aoao ke noi a me ka ae ia mai o ka hoopaiia o na poe pepehi kanaka a me ke koi poho no na poe i make, he mea kanalua ole kela.  Me he mea la, i ko Barona Fava hoololi ana i na mamala olelo, ua manao oia aohe hoololi ana no ke noi.  Ua hoao au e hookomo aku iloko ona, ma na kukakuka pilikino lehulehu ana i hoohanohano mai ai oia ia'u, na hiki oie loa i ke aupuni o Amerika Huipuia ke haawi aku i na hooia a ka Makuisa Rudini i noi mai ai.  Ina no he mana piha ko ke Aupuni Makua maluna o kela mau pepehi kanaka, aole no e hiki ke hooia ia aku i kekahi aupuni kuwaho e hoopaiia lakou.  Ua hiki oie i ka Peresidena ke ike pehea la e hiki ai i kekahi aupuni ke apono ia ma ka hooia e ana aku i kinohi no ka hookolokolo a me ka olelo hoahewa i o ia honua.

"Ma ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, ua oleloia, 'ma na na hihia karaima a pau, he mea pono e loaa i ka mea i hopuia ka pono o ka hookolokolo akea ia ana e ke kiure hooholo paewaewa oie ma ka mokuaina a ma ka apana i hanaia ai ka hewa.' Aole he mau wehewehe e ae e hooia hou aku ai @ @ @ aku o keia, aole e hiki i @ @ke @ paewaewa mamua o ka hookolokolo ia ana o ka mea i hopuia e pono ai i ka Peresidena o Amerika Huipuia ke haawi e aku i na hooia i kekahi aupuni o ko aa aina e.

"Ma ke Kumukanawai o ka mokuaina o Louisiana kahi nona ka mana i lawelawe ia ai ke karaima, ua like loa no ina ke ano nui; no laila i hiki oie ai i ke kiaaina o ia mokuaina ke haawi mai i kona hooia i kinohi loa i ka olelo haohewa a ka aha hookolokolo malalo o ke kanawai o ka mokuaina, e like loa la me ka hiki oie i ka Peresidena ke hookolokolo i na alakai o ka puulu hoohaunaele malalo o ke kanawai o Amerika Huipuia.

"Ma ka Barona Fava kumu elua, ua noi mai oia malalo o na kahua kumu, e loaa na uku poho o na pilikana o na poe i make.  Ua makolukolu loa kona kuhihewa ma kona kukala ana na hooie ke aupuni o Amerika Huipuia i ka noonoo ana no keia noi, a ke minamina loa nei au ina ua palapala aku nei oia i kona hooholo ana pela i kona aupuni.  Oiai ke aupuni o Amerika Huipuia, e ku mamao loa ana mai ka hooie ana aku, ua ike no ke aupuni i ke kahua o ke koi poho no keia mau makaainana Italia i na pono i hoopaaia no lakou malalo o ke kuikahi o Feberuari 26, 1871.  Ua pinepine ko'u hooia ana aku ia Barona Fava, malalo o ke kuhikuhi a ka Peresidena e huli pono ia na kumu a me na olelo ike i pili i kela pepehi kanaka i oluolu ole ia o Nu Olina ma ka la 14 aku nei o Maraki i hala, ua hooko ia a ke imi ia nei.  Ua hoike pu aku au ia Barona Fava, ma na hana koikoi o keia ano, aole e pupuahulu ana ke aupuni o Amerika Huipuia, aole hoi e pane aku ana no kekahi koi a hiki i ka wa e pau pono loa ai na mea a pau i ka loaa malalo o ka mana kanawai.  Malia paha e uluhua ana na poe i hoehaehaia, aka o ko lakou pulale ana, aole auanei e loaa na kumu oiaio a pau e paa ai."

LOAA NA KUMU.  HOOPII I NA ITA-

LIA NO KE KIPI.

Nu Olina, Apr. 2.---Ua loaa i ke Kiure Nui he mau kumu hoopii i kekahi poe Italia o Nu Olina, oia he elua mau kumu kue ia Seligman a me Borsen, no ke kipe, a he ekolu kumu kue ia O'Malley no ka ohumu e kipe.  O Seligman, aia i Cincinnati, o Borsen eia maanei, a o O'Malley aia i Christina Lake Shore, maloko mai o haneri mile mai Nu Olina aku nei, i poai ia a puni e na kia e malama nei iaia, mai ka wa mai mahope iho o ka pepehi ia ana o na paahao Italia maloko o ka hale paahao o ke aupuni.

Ma ka hoomaopopo loa ana i ka moolelo o ka poe i pepehi ia ai e na kanaka lehulehu, ua ikeia mailoko mai o umikumamakahi i make, he poe koho balota nae wale no lakou, a koe he eha, ma ka hanau paha a ma ka hookupa kamaaina paha.  O na poe e ae eha, ka poe a ke Kanikela Italia e koi nei ma ka poloai e malama la kou lakou palekana e ke aupuni o Italia, oia o Trahina, Bagnetto, Monasterio a me Comisez.

O ka mea nona ka inoa mua, ua loaa aku kona inoa mawaena o ka poe kupono i ke koho balota ma ka mahele o Sana Kale.  He powa oia no Italia mamua.  O Bagnetto, he pepehi kanaka kuewa oia ma i Palemo mai, a he lala hoi oia no ka Puali Powa Exposito.  O Monasterio, he papai kualena oia no ka Puali Koa Garibaldi, aka, ua mahuka mai nae mai Palemo, oiai e hoopii ia ana oia no ka pepehi ana i kekahi wahine.  O Comitez, aohe mea i ike i kona moolelo.  Oia a me Monasteris, ua kanu pu ia iloko o ka ilina kupapau hookahi.

Ke imi nei ke Kanikela Italia Corte i na kumu o keia hewa ma na ano a pau e loaa ai iaia, me kekahi lima kokua oie mai o ke Kiaaina a me ka Meia.

LILI KA MOIWAHINE I KO KA

EMEPERA WILIAMA KAULANA

LOA.

Ladana, Mar. 31.---Ua aua mai nei ka Moiwahine Victoria i ka haawi ana aku i kona ae e wehe kino i k apaikau hookahakaha aumoku kaua e malama ia ana ma ka la 2 o Mei ae nei, a he lehulehu na kumu i hookaulana ia ae no keia hana a ka Moiwahine.  Mawaena o ia mau kuma, oia ko ka Moiwahine lili ma o ko ka Emepera Wiliama makemake loa e hiki kino ma ia wa, a nolaila oia i anoninoni ai i ka hele palahalaha loa o ko ka Emepera kaulana ma Enelani, oiai hoi ina oia ponoi iho wale no ke ali@moku, alaila, nona no ia hoohanohana no ka Moiwahine.  Ua lilo keia manao o ka Moiwahine i mea kamailio hoonauki ia mawaena ona a me ke Keikialii Wale, ka mea hoopukapuka he manao kamalii loa.

Hoolaha Hou.

PETER P. DAVIS

KAMANA.

E LOAA NO KE NINAU MA @ KEENA Au@ Aina o S. M. Kaaukai, malu@ @ o ka Bankako o Bihopa Ma.  E hoolawa pu ia na hana ma na Kuaaina ke hoouna mai ma ka leta.

Hoolaha a ka @ una Hooko Kauoha !

O ka Waiwai o Rev. W. P. Kahale

i make.

KE HOIKEIA AKU NEI KA @ i ka poe a pau he mau @ ka lakou @ ka waiwai o Rev. W. P. Kahale i make o Wailuku, Maui e waiho koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o eono malama mai ka la aku o keia hooiahaia ana a i oie ia, e hoole loa ia aku no.   WILLIAM O. SMITH,

Luna Hooko Kauoha o ka hooilima o Rev. w. P. Kahale i make.

Honolulu Apr 13, 1891.

Ua Nalowale

KA Buke Banako Hale Leta Helu 1009.  O ka mea e loaa ai, e hoihoi ae i ka Banako Hale Leta.   KAHELE.  Halehaku, Maui.

Ua Makemakeia

E LOAA ONA MAU KANAKA HAWAII akamai i ke alualu Kao, no ke alualu a luku ana i na Kao ma na pali mai Waialae a hiki i Makapuu a hui pu me na pali o Waimanalo.  No na mea i koe, e ninau ia Hon. S. M. Damon, a i ole ia.     GEORGE J. CAMPBELL.

Moanalua, Maraki 28, 1891.

Hoolaha Hookapu Aina.

Ke papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komo a lawe wale i na huaai a ooki wale paha i na lau o na kumu Maia e ulu ia ma ka pa ma hiai o Aho, ma Kalihi, Oahu, oia hoi ka pa o Mr. Herbert i lilo ia'u ma ka hoolimalima, ma kahawai o Kalihi, a e kokoke ana i kahi pepehi pipi o Wala.  O ka poe a pao e kue ana i keia e hopu ia no lakou a hookolokolo ia ma ke kanawai.     AHO, (Pake)

Kalihi, Oahu.

Hale Paina ma Honouliuli.

UA wehe aenei ka mea nona ka inoa malalo iho, i Hale Paina nui ma Honouliuli, Ewa, kahi e hoopaaia ai na "houpo lewalewa" a me na maka poniuniu o ka poe a pau e holo makaikai ana maluna o ke kaaahi ahiki loa ilaila, a me ka poe e ae e kipa ana ma ia wahi E loaa ana na mea ai i na wa a pau, o na mea ai haole maikai o na ano a pau e ko-u ai ka puu a lawa hoi ka makemake.     KUNG WO CHUN.

Olelo Hoolaha.

E IKE auanei na kanaka a pau o kela ano keia ano, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa a hookapu loa aku nei au aole e hele a kii wale i na mea a pau e ulu ana maluna o kuu aina Kuleana e waiho la ma Waialua, Molokai.  O ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hoopii no au ma ke kanawai.

JOSEPH KELIIKUEWA.

Lanai, March 10, 1891.

Olelo Hoolaha.

OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho nei ke hoide aku nei ma ke akea o kuu wahine mare oia hoi o Mrs. Mele Kamalu D. Puhikia, ua mahuka aku oia mai kuu alo aku iloko o ka'u mau puili hemahema ole ana iaia, a ua haalele iho oia ia'u a me ka maua kaikamahine uuku noea na makahiki 2 me 8 mahina, ma ka ia 24 iho nei o maraki maluna o ke Kinau.  O ka poe a pau e hookipa ana iaia, a e malama ana hoi iaia e hoopii ia no e a'u ma ke kanawai.  Aole no hoi au e hookaa i kona mau aie a pau i aie ai ma ko'u inoa.

DAVID K. PUHIKEA.

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia hoolaha.  Ke papa a ke hookapu loa ia aku nei na mea a pau loa, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia Kaimi Kelekolio, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u, ka'u ai, ka'u ia'a a mi ko maua wahi moe, a hele aku la oia ma kona makemake, a i awili pu ia me ka makemake o na makua ona.  A ma keia, aole loa ana au e hookaa ana i na koi aie a pau ma ko'u inoa,k a me keia no hoi ke papa ia aku nei oukou na makamaka, na makua a ano kanaka e ae, aole e hookipa a malama i ka oukou ai, i a a me ko oukou mau home, a ano e ae paha, ua kapu loa ko oukou hookipa ana ia Kaimi Kelekolio, a o ka mea a mau mea paha o kue ana i keia olelo hoolaha e hoopii ia no ma ke kanawai, o ka lohe ke oia o ke kuli ka make.     C. KELEKOLIO.

Pahala, Kau, Hawaii, Maraki 25, 1891.

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU.  Owau o Nakuaana (k), no waiahole, Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, ke hai aku nei au ma ke akea, o ka Palapala Moraki, Kuai, Hoolimalima a palapala e ae i hanaia ma ka inoa o kuu kaikuaaua Kauaihilo (k), a hookomo pu ia me ko'u inoa, i mea e loaa mai ai ke dala a hai i waiwai nona ihoa nele au, iloko o ka waiwai papa o Lumai (k), ko mua makuakane ponoi, a me Kaiwi (l), Kaiwi (k) , e waiho ana iloko o ke Ahupuaa o Waiahole, Koolaupoko, Oahu.  Ko hoole nei au aole e lilo ko'u kuleana iloko oia mau waiwai a ku imua o ke kanawai.

NAKUAUNA.

Waiahole, Maraki 17, 1891.

 Hoolaha a ka Lunahoopono-

pono Waiwai.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO IHO, ua hookohu pono ia oia e S. L. Austin, Lunakanawai Kaapuni Apana Hookolokolo Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i Lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Kaholokahi (k), o Honokaa, Hamakua, Hawaii i make.

Nolaila, o ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai i ka lakou mau bila aie oiaio i hooiaio ia, maloko o na mahina eono mai kela la aku, o hoole mau loa ia aku ke hala ia mau mahina i hoolaha ia ai.  A o na poe a pau i aie i ka mae make, e hookaa koke mai ia u ma Honokaa, a ina he waiwai o ka mea make e paa ia ana ma ka lima o kekahi poe e hoihoi koke mai ia'u ma kahi i oiaio ia.

J. K. KAUNAMANO.

Lunahooponopono Waiwai ma ka waiwai o Kaholokahi (k , i make.

Honokaa, Hamakua, Hawaii, Maraki 10, 1891.

KO BIHOPA MA,

BANAKO MALAMA DALA

E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoaie ana ma ko makou BANAKO Malama dala malalo o keia mau kumu :

Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri, e uku no makou i ka uku panee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ua waiho ia paha ke dalao a ha-a na malama ekolu i ka wa e hoeponopono ia ai na helu. 

Aole uku-panee e uku ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka noomoe ia ana mai.

He 20 la mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ka BANAKO, a e lawe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.

Aole dala e uku io aia, wale no ma ke kikoo a ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoahu dala.

I ka mua o Sepatemeba o kela a me keia makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku-panee i uku ole ia maluna o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo oie ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma la wa aku e hui ia me ke kumupaa mua.

O na puu dala hoomoe mai maluna o elima haneri dala, e lawe ia no mamuli o ka aelike pu ana.

E ha@ ana ka Banako ma na la a pau o ka hebedoma, koe na la Sabati a me na la kulaia.

BIHOPA MA.

Honolulu, Ian.

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU.  E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, ma ke kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e kukulu hale.  E kipa mai a e ike kumaka.

J. HOPP & CO.,

Na Poe Hana ma na Lako

Hale o na ano a pau !

Hana Moe, Na Uluna Pulu, Etc.

Noho no ka Hoolimalima ana, na Lako Hale me ke kumukuai emi.

Honolulu.

[column unreadable]