Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 39, 24 September 1892 — Page 1
This text was transcribed by: | Toni Lynne Kaefferlein |
This work is dedicated to: | mummy Elizabeth S.Allyn |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE@
ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA.
BUKE XXXI. HELU 39. HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 24, 1892 NA HELU A PAU, 2408
Hoolaha Loio.
@TONE ROSA,
(AKONI.)
@ a he Kokua ma ke Kunawai.
@ LUNA HOOIAIO PALAPALA.
@ Hana ma Alanui Kaahumanu.
2331-tf
@LLIE M. LOWREY,
@ARI no ka LEHULEHU
- A NA -
@LUNA HOOIAIO PALAPALA A MR NA PALAPALA HOOHIKI.
@ ena Hana me W. R. Kakela,
@, ma ka aoao makai o ka Hale
@, Honolulu. 2331
@CECIL BROWN,
@io a he Kokua ma ke Kanawai
@E AGENA HOOIAIO PALAPALA NO KA MOKUPUNI O OAHU.
@ena Hana Ma Alanui Kalepa.
2831
@ G. HITCHCOCK,
@. (AIKUE HIKIKOKI.)
@oio a Kokua ma na mea a pau
@ e pili ana ma ke Kanawai.
@OMIIA NO NA BILA AIE ME KA AWIWI
Hilo, Hawaii. 2831
J. S. SMITHIES (KAMILA,)
NOTALA no ka LEHULEHU
- A HE -
Agena Haawi Palapala Mare
Mahukona, Kohala, Hawaii 2378-1y
W. R. KAKELA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2881
WILLIAM C. ACHI,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.
He Notari no ka Lehulehu a Boroka no na Waiwai Paa.
Keena Oihana, Helu 36, Alanui Kalepa, Honolulu, Oahu. 2331
JAMES M. MONSARRAT, (MAUNAKEA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai-
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
E haua ia no na Palapala Kuai. Palapala Hoolimalima, a mo na Palapala Pili Kanawai e ne ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaio ma ka moraki ma na Waiwai Paa.
Keona Hana: Hale Pohaku hoa ma k@ aoao ma Waikiki o ka Halowai, alanui Kalepa. 2331
WILDER & CO., (WAILA MA.)
Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.
Kihi o Alanui Moiwahine me Papa.
2383-q
KO BIHOPA MA,
BANAKO MALAMA DALA
ELAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoaie ana ma ko makou BANAKO Malama Dala malalo o keia mau kumu:
Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri, o uku no makou i ka uku panee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke hoomoe i ekolu mahina, a i ua waihoia paha ke dala a hala ua malama ekolu i ka wa e hooponopono ia ai na helu. Aole uku panee e helu ia maluna o na dala hakina no na ia elua paha o ka mahina.
Aole uku panee e uku ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe ia ana mai.
He 80 ia mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ka BANAKO, a o luwe@ pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.
Aole dala e uku ia, ala wale no ma ke kikoo ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoahu dala.
I ka la mua o Sepatemaba o kela a me keia makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku panee i uku ole ia ma luna o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma ia wa aku e hui ia me ke kumupaa mua.
O na puu dala haomoe mai maluna o elima haneri dala, e lawe ia no mamuli o ka aelike pu ana.
E hamama ana ka Banako ma na ia a pau o ka hebedoma, koe na la Sabati a me na la Kulaia.
BIHOPA MA.
Honolulu, Iau. 288@
J. T. WATERHOUSE,
(WALAKAHAUKI.)
Halekuai o na Lole Nani Panio!
@LAKOHAO.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU HE NUI WALE.
Alanui Moiwahine, . . Honolulu,
2888-q
ALLEN & ROBINSON,
NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka @omaikai o ka lehulehu e makemake ana e ku @nui hale. E kipa mai a e ike kumaka.
28@
He Moolelo
- NO KA -
Ui Nohea Berela.
Ke Kamehai hoopono - Ke kupaa me ka luli ole - He wahine na ke kane hookahi - Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai mahope o ka wahine.
MOKUNA XXVII.
KA PALAPA A BERELA - KA DESEMONA PANE.
Ia Desemona i opiopi iho ai i kana palapala pane ia Berela, haule aku la ka ike a kona maka maluna p kahi apana pepa pa'i. Lalau iho la oia a puhi aku la i ke ahi - a i ka wa i lilo ai he wahi puu lehu uuku, puka aku la oia iwaho o kona keena a hele nihi aku i la i ke keena o Berela. Hookomo aku la oia i ka palapala malalo o ka puka, kikeke malie aku la, a hoi aku la oia no kona keena.
Lohe aku la oia i ke ku ana iho o Berela; lohe aku ia oia i kona lele ino ana aku e lalau i ka palapala. E heluhelu ana oia, eia nae aole he pane i loaa mai iaia ma ia po. Aole no hoi o Desemona i hoi koke aku e hiamoe, ua noho ala iho la oia no kekahi mau hora, a iloko o keia mau hora ana e hia-a nei, ua lohe oia i na mea a pau i hana ia e Berela maloko o kona keena - e hele nihi ana i ka pukaaniani, a pela wale aku. O Berela no kekahi e hia-a nei e like me Desemona.
MOKUNA XXVIII.
LILO I HOOKAHI - KE AKAKU O DANE KONIA - MAULE BERELA.
Hala ae la keia po a ua uhi mai ka malamalama o ke ao - he kakahiaka nue keia e ka mea heluhelu - a he keu no hoi a ke kakahiaka uhi wai nui wale, anu, kawa-u a e halii ana ka noe iniki ili maluna a ka aina holookoa. He mau hora wale no ko Desemona o ka hooluolu ana i kona pauku kino ma kahi moe, a mamuli o ka iniki hoomaeele a ke anu ua aia puoho ino ae la oia, a ike iho la ua mawehewehe kai ae o eia no oia ua moe me na pono a pau. Nui kona ukiuki; hoahewa nui loa oia iaia iho no kona hoopaleleha wale, aka, me ka manao maikai oloko o ka waihona noonoo hooponopono iho la oia iaia iho a maemae, a palahinu paha ma kekahi olelo ana, a hoi aku la iloko o kona keena hookipa. He hoi keia ona maloko o keia keena ma ke ano he noho kali no Berela kana aloha, aka, noke oia i ka noho kali malaila a hiki i kona mana-ka a ukiuki pu. O ka hora ewalu keia o ka manawa; lawe ia aku la kana maumea ai aka, aole he hiki iaia ke ai no ka mea, ua puu ae la kona nuku. Puu ka nuku, no ka mea, aole i loaa pane mai a Berela no kana palapala. Aia no ua mea loaa.
Ua aneane paha e piha he hora a oi o kona noho nuhanuha ana, lohe aku la oia i kekahi halulu kapuai wawae mama e iho ana ilalo o ke alapii. Kai no e hala loa ana ilalo keia hehina nehe ana i lohe ai, aka, ua oki koke ae la mamua pono o ka ipuka o kona keena. He nakeke ana - a he holo awiwi o ka halulu wawae ilalo o ke alapii - pau ae la kana mea i lohe ai. Aka, aia he mea aiai ke waiho ia malalo o ka paepae o kona ipuka - ua ike koke aku oia - eia ka he palapala a he pane no kana palapala. "Ua hoopomaikai ia au no ka manawa hope," wahi ana, a lalau iho la i kahi apana pepa a heluhelu iho la:
"Ua ike, ua lohe, ua hoomaopopo i kou manao e kuu aloha. Nui kou lokomaikai a nui pu ke ahonui, a o ka oi loa aku, ua pale ae oe i ko'u mau kuia a pau - ko'u mau haulehia ana a pau iloko o na hoowalewale o keia noho ana, - a ua apo mai oe me ka hiipoi pu o kou manao paa ia'u nei a me ka'u a pau. Iaha la ka'u panai aku ma ko'u aoao? O kuu kino anei? O kuu kino anei i hele a paumaele? E kuu aloha; hoopau ia ae ka manao ana mai no'u a pela pu me a'u nou, pela iho la e pono ai kaua a e pale ia ai na hoehaeha ana o na manao ina e hui hou aku ana kaua. BERELA."
Aole i opiopi pono o Desemona i ka palapala a Berela, aka, hookomo minomino iho la iloko o kona pakeke a holo awiwi aku la ilalo o ke alapai.
He huakai awiwi keia ana ma ke ano uhai aku mahope o Berela, aka, ua hala kahiko aku oia a he ole ka loaa aku. Ua naku hele aku oia ma ke ano huli ma na wahi i maa iaia, he ole nae ka loaa, a ma kekahi alanui i malihini loaa aku la oia.
Me ka hikiwawe a me ka nehe, lele aku la oia a lalau aku la i kekahi o kona lima. He uwe kapalili a leha ana o na maka iluna, ike koke iho la oia o kana aloha keia. Aohe ana hana i koe. He wahi puolo kana e paa ana. Ua lilo aku la ia. He kuikui lima ana - heaha aku na mea i koe? Ua auhee aku la na manao hoopuikaika a hoonenene a ka kakou Berela, a ua hoi iho la kona manao a ka mau. Aole i kali iho o Desemona, aka, ua pane koke aku la oia:
"Ke hele nei anei oe no kou wahi e hana ai?"
"Ae, e Mr. Desemona."
"E hele pu aku ana au me oe a hiki i na ipuka o kou wahi hana, a e kali no au ia oe mawaho. Mai noho loihi oe. Hoike aku oe i kou haku wahine ma na mea ano nui e haalele ana oe iaia. Iho mai oe a loaa au, alaila, hoi aku oe i kauhale ma ke kaa. Kali mai oe ia'u a hoi aku au. Pehea, ua pono anei keia i kou manao ana?"
Ia Desemona i hoopuka ai i keia mau hopuna olelo maluna, ua kulou aku la oia imua a ha-lo pono aku la ia Berela.
"Ua loaa anei ka'u palapala o keia kakahiaka ia oe?"
"Ua loaa ia'u. Aka, manao anei oe e ae ana au e komo mai kou mau manao inaina o ka manawa a hoopauha i kou manao maoli a me ko'u pu? Ua lanakila oe; ua hiki ia oe ke maro ia'u,-ua aloha oe ia'u. Ua aloha pu au ia oe; ua lanakila pu au e mare ia oe; ua hiki ia'u ke haawi aku ia oe i home lako ma na mea a pau. Heaha hou aku ka'u mea e kamailio hou aku ai ia oe? E kanu no kaua a nalo i na mea i hala mahope a aohe a kaua noonoo hou aku no ia mea. E a'o pu aku au ia oe he mea moonihoawa keia mea he hoao ana e hooipoipo me ka kekahi mea i kamaaina pono ole ia oe. He hoonaauao mua ana aku keia ia oe i ole oe o lalau hewa hou. E noonoo i ka mea kupono.
"Aka, he keonimana oe e Nobala. Aole au i kupono e lilo i wahine mare nau."
"E ae mai, na'u ponoi iho e hooholo i ko'u manao," wahi a Desemona. "He lede maopopo oe e Barela me ka nana ole aku i na haawe o ka popilikia i kau maluna ou, a o kekahi kanaka nona kekahi kulana kiekie a hanohano e paa ana, ua hoohanohano nui ia oia ke lawe ae oia ia oe i wahine mare. Ke lawe nei au i na koikoi a pau maluna o ko'u kokua. Mai hoolilo i kou noonoo ana maluna o kela kumuhana. Apopo lilo oe i wahine mare na'u."
Aole i hoomau aku o Berela i kana mau kamailio ana. Ua hauoli kona manao a ua ae laelae pu oia e lilo i wahine na Desemona, a maluna ae o na mea a pau ua hauoli oia i ka waiho aua aku i kona mau haawe popilikia a pau imua o Desemona.
[Aole i pau.]
HOIKE HAPAHA - E hoike hapaha ana ua Kula Sabati o Makawao ma Paihiihi ma ka la 2 o Okatoba 1892, hora 10 a.m. E hooikaika na Kahu e pau mai ko lakou mau haumana, aohe hana pookela e ae mamua o ka hoomanawanui. I nui ke aho. Na haawina: Haliimaile, haawina o Ianuari; Puunene, haawina o Feberuari a me Iulai; Paihiihi, haawina o Maraki; Haiku, haawina o Aperila a me Augate; Huelo, haawina o Mei; Paia, haawina o Iune a me Sepatemaba; Keokea, haawina Hoi hope. Na Himeni Hui, Hoku Ao Nani, aoao 17, 18, 23@, 12, 33, 36, 37, 38 me 40.
Paia, Sepatemaba 17, 1892.
NANEA KAMAHAO
O KE
KEIKIALII
ROMEALA;
-@-
Ui Kila Mageneti
O PARAMERI
Ka Nani e haule ai ka Honua;
Ka Mahina Meli o Salaredina;
Ka La Alohi o Mulisedera:
Na Kulu Koko Kamohao Ekolu.
Na Ui Hookelakela
O KE AO HOLOOKOA.
NA NANI
Puuwai Uahoa o ka Honna nei
- A O KE -
Kila Mageneti o ke Aloha-"O Pa rameri no ia."
He kunou me na minoaka ana o ka haaheo ka Romeala i haawi aku ai no kela mau olelo mua o ka hoolauna a ka Mahina Meii i luai mai ai, alaila pane aku la oia me keia mau olelo:
Ua makaukau anei ka Mahina Meli o Salaredina me kana pale hao poka no ke pale ana mai i ka'u mau poka kila mua loa o ke kukala kaua?
Ae, ua makaukau au i na wa a pau, wahi a ua ui nei me ka hene aka ana iho, oiai o Romeala e hoolele ana i kona mau kii onohi ma kela a me keia palena o ua wahi keena la.
O keia wahi keena e ka mea heluhelu he wahi keena poepoe ia o iwakalua-kumamalima kapuai ke anapuni, a ma kona mau aoao apau he aniani bolu wale no e hoolilo ana i ka nani o ua keena la i bolu uliuli e like me na waihooluu o ka lani, a ke nana aku i ua mau opua nei, ua lilo ko laua mau nani i uliuli bolu me he la o ka
Wai uliuli lipolipo
Ka palai moe anu
O ke kuahiwi.
Wahi a ua ui nei ia Romeala, e ka loea o ke ao, i ka mawehe ana ae i na minute mua loa o ko kaua hoolauna ana, e ae mai oe ia'u e hoike pokole aku no na mea e pili ana i keia keena.
O keia keena, oia no ke keena "uliuli" kahi hoi e hoolilo ia ai ka nani o na mea a pau e komo mai ana i poe iloko o ke kahiko uliuli o ke bolu. Ano e ka loea o ke ao, e makaukau me na minute o ka kaua hana no ka hopena o Homelana nei.
No keia pane a ua Mahina Meli nei oia ka Romeala i haawi aku ai i na nana pono ana maluna o ua ui la no kekahi mau minute, a luai aku la oia i keia mau olelo:
E ka Mahina Meli o Salaredina, e like me ka'u mea i hai mua aku ai e hoomaikeike aku ana au ia olua i na nani luhiehu o ko'u aupuni a me na palena poepoe o ka honua. Nolaila, ia'u e hoolauna aku ai ia olua me ia mau minute mua o ka manawa, ke makemake nei au nau e koho mai o ke aha la ka hana mua loa au i makemake ai na ka Loea o ke ao e hooko aku.
O ka ike ana i na kihi eha o ka honua, oia ka'u i makemake ai ia oe e hooko mai, a ke ike au ia mau wahi, e hauoli auanei kuu uhane, a o kuu naau hoi e lealea no ia i ka lealea o ka iwi i ka iwi, a o ke kino i ke kino.
Aha! ha! ha! i akaaka ae ai ke keikialii Romeala me ka pane pu ana aku i keia mau olelo:
He nani ia ua koho mai la oe i ka hana a o ka hooko ana aku ka'u, he oiaio, o na kihi eha o ka honua he wahi ia i kaukana i ka nani a me ke kiekie, a ke hoea kamahele iluna o kona oioina, e ike no oia i ka nani
O Kawaihapai
Me he moena pawehe la
I ke kula e Mokuleia,
a ilaila oia e noke iho ai i ka uwa a pau ke aho i kau a mea o ka nani, a nona paha keia wahi hooheno ana:
Ua nani Kalepa e waiho nei,
Ku ohaoha ana i ka malie,
I ka hoohaehae a Kanaulu,
Pulu elo ke aloha Lokelaulii.
Nolaila, no ka mua o ko'u hoomaka ana me ka'u hana, e ae mai ia'u e puana pokole aku me keia mau olelo:
E lealea kaua
Me ka waimaka maikai,
Ka mea i kawili ia
Me ka ipu lepo o Potera.
[No kahi wa aku.]
Ka Moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o ka Mokupuni o Hawaii.
Halawai hou ka aha ma ka Luakini o Puula Puna, ma ka la 3 o Sepatemaba hora 1:30 P. M.
Wehe ia na hana e ka lunahoomalu mua, @Rev. W. M. Kalaiwaa, ma ka aoao 172 o ka "Hoku Ao Nani" a me ka pule.
Hoomaopopo ia na hoa o ka aha i hiki mai, na hahu kula Sabati nui, no Puna o J. M. Kauila, no na Hilo a me Hawaii Akau o W. A. Mio, no Hawaii Komohana o D. Alawa.
Na kahu kula Sabati Apana, Hamakua Komohana Rev. S. Kaili; Waimea, Rev. John Kalino; Kohala Hema Thos. S. K. Nakanelua; Kekaha, S.W. Kaumuloa; Kalapana me Opihikao, I. M. Kauila; Puula, R. A. Lyman.
Na Elele no Haili, Mr. Manoa; Laupahoehoe, J. Kekaula; Hamakua Hema, Mr. M. Bolabala; Hamakua Kamohana, P. Kaaekuahiwi; Waimea, Z. Paakiki; Kohala Akau, J. Manu; Kohala Komohana, Kikalaela; Kohala Hema, Thos. S. K. Nakanelua; Kekaha, S. W. Kaumuloa; Kailua, S. Simeona Jr; Helani, S. Kailipua; Kona Waena, S. Kuhia; Kealakeakua, L. W. Mailolo; Kalapana me Opihikao, J. M. Kauila; Puula, J. Keahi.
Koho hou ka aha ma ka balota ia Rev. W. M. Kalaiwaa, i lunahoomalu, ia Rev. Sam Kaiki, i kakauolelo; koho ka lunahoomalu ia Rev. S.W.Kekuewa, D.Alawa a me W. A. Mio i komite imi hana, noi mai o C. K. Kapa, na hoa e ae i hoa-kuka, pono. Na Kekuewa i ka hoike a ke komite imi hana.
1-Hapa hora haipule; 2-Hoike a na kahu Kula Sabati nui; 3-Hoike a na kahu Kula Sabati Apana; 4-Hoike a na elele Kula Sabati Apana; 5-Koho ke komite hoike i na hana o ka Aha; 6-Koho ke komite hoike hana ona Kula Sabati; 7-Mahele ia i $175 no na hana kuloko; 8-Ka manawa haipule no na ma'i lepera; 9-E luludala keia Aha no na hunahuna; 10-Ka manawa e hoike ai na kula O Puna; 11-Kahi a me ka manawa e noho ai ka Aha. Komite imi hana, S. W. Kekuewa, D. Alawa, W. A. Mio.
Hapai ia ke kumuhana elua na W. A. Mio i ko na Hilo, a me Hawaii Akau, na D. Alawa i ko Hawaii Komohana kumuhana; 3-Na ke kakauolelo i heluhelu mai i ko Laupahoehoe, Hamakua Hema, Hamakua Komohana, Kohala Komohana, Kailua, Kona Waena, Kealakeakua a me Pukaana, na Kanelua i ko Kohala Hema, na Kaumuloa i ko Kekaha, na Lyman i ko Puula, noi mai o C. M. Kamakawiwoole e hoopololei na kahu i ka Papa helu a keia Aha hooholo ia.
Kumuhana 4-Na Kekaula i ko Laupahoehoe, na Bolabola i ko Hamakua Hema, na Paakiki i ko Waimea, na Manu i ko Kohala Akau, na Simeona i ko Kailua na Kailipua i ko Helani, na Kuhia i ko Kona Waena, na Mailolo i ko Kealakeakua na Kamakawiwoole i noi mai e hoomaopopo na Elele i ka hana i hemahema ole ke hele hou mai, aponoia.
Kumuhana 5& -Noi ia mai e hoopanee i ka noonoo ana a noho hou mai keia aha, apono ia.
Kumuhana 7-Noi mai o Kamaka i komite ka mea nana e mahele, oia o Kekuewa, Alawa, Kamaka; a penei ka mahele ia ana o $175, Haili $19; Onomea $2.50; Hakalau $250; Laupahoehoe $5; Hamakua Hema $19; Hamakua Komohana $10; Waimea $10; Kohala Akau $19; Kohala Komohana $3@; Kohala Hema $5; Kekaha $5; Kailua $9; Helani $9; Konawaena $8; Keakakekua $8; Pukaana $10; Kaohe $2.50; Milolii@ $2.50; Waiohinu $10; Kapaliiuka $5; Kalapana $2.50; Opihikao $2.50; Puula $6; aponoia. E hoouna pololei i ka Puuku W. O. Smith ma Honolulu; hooholoia.
Kumuhana 8-E malama na Kula Sabati o keia Aha i hapalua hora i kela a me keia Sabati mua o ka malama i manawa haipule no na mai lepera, no hookahi makahiki; hooholoia.
Kumuhana 9-Na Kamaka i noi mai e hoopau i keia kumuhana, eia no ke koena dala o keia Aha ma kuu lima he $1; hooliloia he .25 keneta, koena he .75 keneta i keia la; mahaloia.
Kumuhana 10-Noi mai o Aiu, e ae aku keia Aha i ka hora 1 p.m. o ka la 4 o Sepatemaba; a na J. M. Kauila e alakai i na hana hoike. Ae ia e like me ke noi.
Kumuhana 11-Noi mai o Manu e noho ma Hookena, Kona Hema, i ka manawa o ka Ahahui Euanelio e pau ai; hololea ke noi.
Na D. Alawa he olelo hooholo, aponoia.
OLELO HOOHOLO, hooholoia: Ke haawi aku nei na lala a pau o keia Ahahui Kula Sabati i ko lakou hoomaikai i na kamaaina o Puna nei, i ko lakou kokua ana mai i na mea e oluolu ai o ke ola kino.
Noi mai o Kaumuloa e heluheluia ka moolelo o ka halawai; heluheluia a aponoia. Noi mai o D. Alawa e hookomo i ka moolelo i ka nupepa KUOKOA; aponoia.
Hoopaneeia ka halawai o ka Aha me ka himeni a me ka pule hookuu.
S. KAILI, Kakauolelo.
Puula, Puna, Sept. 3, 1892.
NA LETA
[Aoie o makou makemake e lawe i ke koikoi o ua hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]
He mau Pilikia.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
E ae mai i ke kohu o ka'u maka peni e hue wahalehe ae i ike mai na kini o ko kaua poe heluhelu i ka hana hookaumaha a ke konohiki mai Waimea nei a hiki i Mana, he umi dala o ke kanaka me 2 dala keu elima dala o ka lio, a he umi lio $50, hui $62 iluna o ke kanaka hookahi. Aole keia he auhau a ko makou konohiki he hoonaikola ia makou, aole no hoi keia he kaumaha a kae mai, aole hoi e hihi ua noho ia mai ko makou wa kamalii mai a moopuna iluna o ka aina a pau ko makou mau kupuna a i ko makou mau makua a i a makou hoi i keia wa, akahi a ike ia keia mea he luuluu i ko makou au e noho nei. Pehea la ko makou lunamakaainana Akina i keia hana a ko makou konohiki, nana ia iho hoi keia luuluu, i alii hoi oe ia makou a kau ae ai oe i ka hanohaweo.
Aole wale keia o ko makou pilikia, o ke kao o Wailua oia kekahi polikia o makau, o ke kao o Lumahai, Hanalei a me Kalihiwai, ua amio ke aupuni ia mau kaumaha o na makaainana a koe hoi ke kao o Wailua. Heaha iho la hoi ka mea o ke aupani o ka hana kamalii ana. Aole no hoi he amo ae a pau, i waiho ia iho nae paha i hee na na makaainana, heaha la hoi ka alaala a na lunamakaaiuana e noho mai la i ka hale kau Kanawai. Ua ike pono no na maka i keia pilikia nui eia ka he hoolehelehe kii wale iho no iloko o ka Hale Ahaolelo, o kakou pu no ke pili ana i ua pua kepau ia a ke kanaka kuwili manu o Wailua. Eia iho kekahi mea hilu loa i ua kao ala o ko makou lohe mau no ke aupuai ke kao a na ka haole e ohi ke pohue. He mau hana maemae no auanei kela a ke aupuni e hana nei i kona mau makaainana.
P. A. KEAWEHEANA:
Lihue, Kauai, Sept. 2, 1892.
[No ka mea pili i ka auhau a ke konohiki e kau la maluna o na hoaaina a me na holoholona e hele ai i ke kula, ke manao nei makou, he hana ia mawaena o oukou iho a me ke konohiki.-L. H.]
Mai na Ale o ka Moana.
Oiai ko makou moku ma ka latitu 0 deg. akau, lonitu 5 deg. komohana, a e pa ana he wahi makani oaheahe ma ka hikina hema mai, a o ka hora 10 paha ia o ke kakahiaka o ka la 17 o Augate, ua loaa mai la ke kauoha mai ia Kapena Keoki Pala-wai mai, e holo pololei ka moku no Aukaki (Kapaa). Me ka eleu lua ole, ua niniu koke ae la ke au o ka hoe i na wahi haa a kia pololei ia aku la ka ihu no ka Hikina Akau, a he manawa pihoihoi hoi ia no na aliimoku a pau, a ke holo-ke la me ka ninau ana heaha la ka manao nui o keia holo awiwi ana ilaila, aka aole he mea i like, o ke kepena wale no.
I ka lua o na la o ko makou holo ana ma keia alahele hou, ua pio iho la ka makani a lula iho la na pea, aka aole i hoonele ia makou me kekahi kokua e ae, oiai me ka hakalia ole iho ua hao mai ia ka Wiliki [Keoni] i kona mana a huepau ae la na engini, a ke nana iho oe ma ka palekai o ua nene aukai nei o makou,
"Powehi wale ka ikena, I ka aina o Kuhaimoana."
Ma ke kolu mai o na la holo, ua loaa aku la ke kauoha ia Makanikehau e pii iluna o ka ma-ke o kiai ai i ka nina, oiai hoi ka hulipahu ua hoi aku la ma ka ihu o ka moku e noho ai maluna o na pokaa kaula, a o na aliimoku e ae hoi, aia lakou ilalo o ka moku kahi i hoonanea ai. He umi paha minute i hala ae o ka hora 9 o kapo o ia la, ua lohe ia aku la ka leo o ka mea kiai ma ka make i ke kahea ana iho me ka leo nui, "Man over board! man over board! walawala aku la ia mana!" Ua panai koke ia aku la keia mau huaolelo e Saino oiai oia ma ke ganuwe kahi i ku ai, a holo ae la kela a me keia na 'lii me na luina me na ipukukui o hoomaamaama ma na aoao o ka moku, a lohe pu ia aku la ka leo o ka Malamamoku e kauoha ana i ka waapa helu I malalo o ka hookele ana a Leleo, a holo aku la la oia me na hoki kolu e huli i ka hoa aukai i nalowale.
Hoopaa ia iho la ka holo o ka moku a hookuu ia aku la ka waapa helu 2 me ke alii o i'a Newagulu. a iloko o ka aaki o ka pouli i huli ai keia mau waapa me ka hoomanawanui a hiki i ka loaa ana aku. Ua hoihoi ia mai oia iluna o ka moku ua hele a paupauaho no ka au ana ma ke kai lipolipo. I ka hoomalamalama ia ana aku me ke kukui, akahi no a ike ia o ko makou hulipahu no ka - o Somata. Puili aloha pu iho la makou iaia, a na ko makou kahunapule Iofa i kahoahoa aku i na aouli no ko lakou hoopakele ana ia hoa aukai o makou mai ka waha mai o ka i'a nui, a me ka iliki pau mai hoi a na ale maluna o kona poo.
Pau ae ia ia pilikia, a ke holo nei makou malalo o ka hoonee ana a na enegini ma ka 16 mile i ka hora. A ma ke awakea o kekahi la ae, ua haule aku la he elua o na hoa aukai iloko o ke kai, a hihia ia aku ia ke kaniai i na pukoa o Koolau, a o ka lono hope i loaa mai ia makou ma ka telegarapa, i ka hookomo ana o ko makou iloko o Bosetona, ua paa oia i ka puliki ia e na aweawe a ka hee kulua o na pali hauliuli. O kekahi o laua ua pakele mahunehune mai oia me ka paholehole no nao o kona mau helehelena i na koa o Kalia.
Mamuli o ka ulia i loaa ia makou ma o ka walawala ana o ia mau hoa aukai o makou iloko o ke kai, ua kauoha koke ke kapena e hookomo i ke awa o Bosetona, he manawa ole ia niniu ana ke au o ka hoe i na wahi haa [Bilaikaiu me Iadofa].
Ua ku makou i Bosetona, a ma ke ahiahi o ka la i ku aku ai ua lele aku la au me ke kapena a me kekahi poe hoa e ae iuka, a ma ka hora 7 o ka po ua hoi aku la e hoaumoe iluna o ko makou halelana ahonui.
Ina e loaa he manawa kupono hou ia'u, alaila hoike pau aku au i na mea hou o kahi a makou e kipa aku ai. LUKAU.
Awa o Bosetona, Aug. 25, 1892.
He mea Maikai ke Aloha.
Ma ka panalaau nei, elua puka, puka o na lepera, puka o na kamaaina. Ma keia mau puka, nole i kulike ko laua mau pani, pani i he pani paakiki loa keia o kona wehe ana, pani 2 o keia pani oia ke pani hemo ke wehe ia. A ke hamama mau nei keia puka i ka po a me ke ao. Ma keia puka ua ike ia, e komo mai ana o waho iloko nei, e puka aku ana oloko nei i waho, ma keia puka i ike nui ia ai na kokua e komo mai ana e ike i ka lakou mau ma'i, a hoi aku, a noho iho. O ka poe i noho e lilo ana lakou i poe kamaaina. Puka elua pani ia ko puka, he koe ke kanawai, ke oni ala no i ka lepo a ina e ala mai ana he mea awahia.
O ka eha keia o ka makahiki, a ke hele nei i ka elima o ko'u noho ana ma keia panalaau, akahi no au a ike i ka nui hewahewa o na kokua ma keia panalaau. Hui aku hui mai, hui kalo i ka nawao. Pau ke kapa, ua noa ka aina, hui oukou, heaha ka hana, ko oukou pono iho no, nui ka ona o ka Panalaau nei, ka'u ia e puana ae nei, pau ke kapu ua noa ka aina. Aohe papa ia o ka ona, o ke puhi okolehao, aohe hopu ia, o ka hana bia, aohe hopu ia, hana uala awaawa, aole hopu ia, na kokua komo mai, aohe hopu ia, na ma'i lepela puka aku iwaho a hoi mai, aohe hopu ia. Eia ka mea kupanaha, hopuia o T. S. Nahinu. O keia poe komohewa, aole hopuia, o keia poe puhi okolehao, aohe hopu ia. O Kaluna, ua hopu ia a paa a ua uku, ka poe hoopaha i'a ua hopu ia, ka poe kuu nehu i ka la Sabati aohe hopuia. Pehea la ka manao o ko makou Lunanui, hopu i kekahi poe, a hoopakele i kekahi poe, kapakahi manuia o Keokoi ka moku.
S. HALAI.
Kawaluna, Kalawao, Sept. 1, 1892.
AHAHUI OPIOPIO O KAUAI. - E malama ia ana ka halawai o ka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o ka Mokupuni o Kauai ma ka luakini o Waioli i ka aina "Ua Loku" ma ka Poalima, Okatoba 14, A. D. 1892, hora 1:30 p.m. Ke kauoha ia aku nei na Peresidena a me na Elele, e lawe mai i ka lakou mau hoike o na Ahahui Apana, ma na pepa loio a i ole ma na kalana loloa, i oi ole aku ka nui mamua o elua aoao. Aole no e nana ia na hoike i kakau ia maluna o na kalana liilii. - JOSEPH H. KAWELO, Kakauolelo, A. O. J. P. K. o Kauai.
Hanalei, Sepatemaba 16, 1892.