Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 2, 13 January 1894 — Page 2

Page PDF (1.88 MB)

This text was transcribed by:  Susan Liliha Warner
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

 

            O ka POAKOLU.  Januari 17,19@, e malama ia ana ma ke ano he La Kula@a Aupuni a e pani ia na keona oihana aupuni a pau o na mokepani ma ia la.

            J. A. KING

            Kuhina Kalaiaina.

            Koena Kalaiaina, Jan. 11, 1894.         2676-I

 

            Ua hookohuia o FRANK ARCHER KELIINOHOPONO i keia la, i Lanakaua wai Apana no Ewa, Oahu, ma kahi o R. Makahalupa i waiho mai.

            J. A. KING.

            Kuhina Kalaiaina.

            Hale Mana Hooko, Jan. 2, 1894        

            2475-I

 

HOOLAHA.

            Mai a mahope aku o keia la, aole e hoolilo ia i La Kula, a; ala wale no a hoolaha @ ia e ke Kuhina Kalaiana.

            Koena Kalaiana. Jan. 2, 1893

            2475-3

 

Kuai o na Koena o na Aina Aupuni o Pulena a me Poupou Puna, Hawaii

            I ka Poalima, Feberuari 2, 1884, hona 12 awakea, ma ke ale iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aka ai ma ke kudala akea na koena o na Aina Aupuni o Pulena a me Poupou i Puna, Hawaii, nona ka ili he 675 mau eka oi aku a emi mai paha.

            Kumukuai Kiekie e@ koho aku ai, he $675.

            Eia ke ano, na ka mea e lilo ai e uka i na lilo o ke ana a me ke @aha ana o ke kii.  E loaa no na the pina a pau  no na mea e pili ana ke nohoi  ia mai  i  ke Koena Aina, Oihana Kalaiaina.

            J. A. KING

            Kuhina Kalaiaina.

            Koena Kalaiaina, Jan. 3, 1894

            2475-3

 

Kuai o ka Aina Aupuni ma Koolan, Maui.

            I ka Poalua, Inhuari 30, 1894, hora 12 awakea, pia ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ni ma ke kudala akea, keia aina Aupuni ma Koolau, Maui, i ikeia ma ka inoa o Makaiwa Hikina, a e moe la mawaena o ka aina o W. Makaiwa a me Kahawai o Kaaeia, a e hele ana mai ke kai a hiki i ke alanui Aupuni.

            Ka ili, he 213 mea eka oi aka a emi mai paha.

            Kumukani kiekie e kohe aku ai, he @300.

            J. A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Koena Kalaiaina, Dec. 29, 1893.

            2475-3

 

Kuai o ka Hoolimalima o kekahi hapa o ka Aina Aupuni o Keohe, Hamakua, Hawaii.

            I ka Poalima, Feberuari 2, 1894, hora 12 awakea mawua iho e ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o kekahi hapa o ka Aina Aupuni o Keohe, Hamakua, Hawaii, hona ke ili he 185 mau eka, oi aku a emi mai paha.

            Manawa:  He 10 makahiki hoolimalima

            Koho Kiekie:  He $185 o ka makahiki, e hoekaaia ma ua hapalua makahiki i kinohi.

            J. A..KING.

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Jan. 4, 1894.

            2175-3

 

Hoolaha Pa Aupuni.

            Ua hookoha ia o D. K. Kapili i keia la i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Hilo, Hawaii, ma kahi o J. McCarty i waiho mai.

            J. A KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Dec. 22, 1893.

            2474-3

 

Kuai o ka Hoolimalima o na Aina Aupuni ma Kau, Hawaii.

            I ka Poaluna, Januari 19, 1894, hora 12 awakea ma ke al@ iho o  ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai make kudaia akea ka hoolimalima o na aina Aupuni e waiho nei mawaena o Mosula a me Keaiwa, a e moe ana mai ke kai a i ka laina he 7500 kapuni mauka o ke poo o ka aina o Hie@aa, Kau, Hawaii, nona ka ili he 4200 mau eka, oi iki aku a emi mai paha.

            Manawa:  He 10 makahiki hoolimalima.

            Uka kiekie:  He $250 o ka makahiki, e hookaa mua ia ma na hapalua makahiki.

            Ehookoe ia i ke Aupuni ka pono i na wa a pau e lawe i 300 Mau eka ma ka puunui a ma ka hapa paha, ina e makemake ke Aupuni a aole no ka mahi ia e ka Hui Mahiko o Pahala.

            E haawi ia aku no keia aina i ka mea e lilo ai mai Mei 7, 1894 aku.

            J. A. KING

            Kuhina Kalaiaina

            Koena Kalaiaina, Dec 20, 1894.

            2474-3

 

            A HA Hookolekole Apaua Elima o ke Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o EDWARD KAALOA, i make kaueha oie.  Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Loni@a Kaaloa, e hoike mai ana o Edward Kaaloa no Koloa, Kauai, ua make kauoha ole ma Lihue, ma ka la @ o Dekemaha, M. H. 1893, a e noi ana e haawila ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia J. D. Farley.

            Ua kauohala o ka POALUA, ka la $0 o Januari, M. H. 1894, i ka hora 10 a.m., oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua lunakanawai la ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a me ia wahi no e hele mai ai ua mea a pau  i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiale ke lakou e ae ole ia ai ua nei la.  A o keia olelo kauoha e hoolahala ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke KUOKOA nupepa ma Honolulu.              Kakau ia ma Lihue, ke Hawaii Pae Aina, Dec. 29, M. H. 1893.

            JACOB HARDY,

            Lunakanawai Kaapuni Apana Elima.

            2475-3

 

            A HA Kaapuni o ka Apana Hookolekole Elua o ke Hawaii Pae Aina.  Ma ka hana o ka waiwai o Haaheo Swift, Edward Swift a me George Swift, he mau keiki @o ole.

            Me ka waiho ia ana mai o ka palapala nei a John Crowder kahu malama waiwai o na mea i hoike ia ae la maluna, e nonoi ana e  kauoha ia oia e kuai hoolilo aku i kekahi mau apana aina o ua mau keiki la, penei:

            O Kela apana aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu @699 Hoko o ka ili o Kapaloa ma Wailuku, Maui, a me kela apana aina iloko o ka Ili o Kapaloa i olelo ia, oia hei ka apana @ i hoakaka ia ma ka Palapeia Sila Nui Helu 6374 Kuleana Helu @, a e hoike ana i kekahi mau @lo la, penei, aole i lawa na loaa mai ua mau aina la i mea e hookaa ai i na aie.

            Nolaila ua kauoha ia e hele mai na pilikoke o ua mau keiki la a me ka poe a pau i kuleana imua o keia.  A ha i ka POAONO, la 3 o Feberuari, 1894, i ka hora 10 kakahiaka oia la, ma ka @ hookolokolo oua A ha la ma Wailuku, Maui, a malaila e hoike mai ai lakou i na kumu e ae ole ia ai ua noi la i hoike ia ae la maluna.

            Na ka A ha:

            GOODALE ARMSTRONG,

            Wakauolelo A ha Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Elua.

            Kakuia me Wailuku, Maui, Januari 3, 1894.

            2475-3

 

            O na mea no laua na inoa malalo iho, ua hoohui ae nei ia laua malalo e ka hui no ka lawelawe ana i ka hana aelike, kukulu hale a me hale hana wili.

            @ P. HIGH,

            JOHN S. B. PRATT.

            2475-@

 

KA

NUPEPA KUOKOA

ME

KO HAWAII PAEAINA I HUIIA

 

He ka Makahiki . . . $2.00

He @ae Mahina. . . . . 1.00

Kuike ka Raja

 

PUKA 1          2          3          4          5          6

ANA   Pule     Pule     Pule     Pule     Pule     Pule

Iniha    $1.50   $2.00   $2.50   $3.00 $3.50     $4.00

2 Iniha 2.00    2.75    3.50    4.00  4.50      5.00

3 Iniha 2.50    3.50    4.50    5.00  5.50      6.00

4 Iniha 3.00    4.00     5.00     6.00     6.75     7.50

5 Iniha 3.50    4.75     6.00     7.00     8.00     9.00

6 Iniha 4.00    5.50     7.00     8.00     9.00     10.00

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, a hoonua pa mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo la.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

Na Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

 

POAONO, - - - JANUARI 13, 1894.

 

Ke Kohoia ana @ ke Au.

He makahiki koho balota keia no na lunamakaainana a me na Alii Ahaolelo malalo o ke Kumukanawai o ka 1887; a ma keia mau la ao na makahiki o ia ano, ke pakali nei na moho no na kulana elua, lohe pu ia me na leo o na moho e haiolelo ana ma na halawai a ma na alanui no ko lakou mau pono iho.  Aka mamuli o ka manao pakaha me ke kuko e hooi ae i ka mana o ka mana hooko a i hui pu ia me ka uhaki ana i ka hoohiki oihana malalo o ke Kumukanawai, ke kahua i loaa ai he kuleana ma ke Aupuni, ua hoonele ia mai i ka pomaikai ole a ke uwouwo nei ka poe puni wale naaupo i hookahua e ai i ka noonoo he mea palaueka wale no ka hookahuli kumukanawai me ka ike ole i ka hopena awahia.  I ka hoao nui ana iho nei a ike kumaka i ka hopena pilikia, alaila, mihi iho la, e like me Iuda Isecariota.  O na mihi o ia ano hookahi, he make wale no ka hoopai, oiai, ua maalo aku ke aupuni a ua lele mai ka lima aku no ka ike ole i ka malama ana.

            Ke kau hewa aku nei ka noonoo e like ana ka hopena o keia noho pio ana, me ka wa ia Lo Keoki, ke kailiia e malihiui haalele loa no ke kumu hoopaapaa liilii.  Aole hoi i huli aku i hope e nana i ka moolelo o ia mau hana, aole hoi he noonoo iho, o kuu uhaki ana i ka berita laahia mawaena o na makaainana a me a'u, oia ko'u hewa nui loa e hiki ole ai ke hoihoi hou ia.  No ka mea, ua oi loa aku ko'u hewa mamua o ko ko'u mau makaainana.  Ua hiki ia lakou ma ke kumukanawai a me na kanawai o ka aina, a owau hoi, ua hookuu akea ia.  Eia nae, mamuli o ko'u hoowahawaha ana i kela pono oi kelakela i loaa ia'u, a ae wale aku e hele huhewa maluna loa ae o ia palena , ua loaa ia'u ko'u uku hoopai kuoono he nele i na pomaikai o ka noho poo aupuni ana.

 

E Hoolohe i ka Olelo Ao-

            Eia ke pahola nei na lono ma o a maanei me ka maopopo ole o ka oiaio, eia ke hoalaala mai nei kekahi poe anee alii ma na wahi mawaho aku o Honolulu nei, a ke makemake nei e kaua me ke Aupuni Kuikawa.  Ua pau na kuhina i ka hoolala ia a pela me na makai nui o na mokupuni, e kue ana lakou i na makai o ke Aupuni i keia wa, a ke makaukau la o Wailuku a me Makawao e kue i ke aupuni.

            Ua lohe ia keia mau olelo maluna ae mai kekahi anee alii ae o Maui.  O kahi i hoopihapihaia aku ai oia me ia mau lono, aole i maopopo, mai ko Honolulu aku nei paha poe anee alii, a i ole ia mai ko Wailuku mau luna aupunianee alii aku paha.  Aka, o ka mea i hoomaopopo ia mai, ua puka io iwaho mai kona waha ae, na hoolala kue i ke Aupuni Kuikawa a na poe makemake aupuni kapulu.

            No makou iho, aole o  makou manaoio e hiki ana i na anee alii ke hapai i ke kaua kue i ke Aupuni e noho mana nei i keia wa.  No ka mea i ka wa a na anee alii e hoao ai, alaila, he mea pono e helu pu lakou i na hoopai awahia e hahai aku ana mahope o ia hana, he hoopai na kela a me keia Hawaii i ike ole ai i ka maewaewa a me ka nainoino iloko ok ola ana o ka lahui Hawaii.

            Ke makemake nei makou e hoike aku imua o ka lahui, ke pii mau nei ka ikaika a me ka hilinai ia o ke Aupuni Kuikawa i kela a me keia la, a ua hiki loa ke muka ia na hoao hoohaunaele kuloko iloko o ka wa pokole e na puali kaua e ku makaukan nei e kakoo mahope o ke Aupuni.  Nolaila, o ka hoao ana a na Hawaii e aa mai e hakaka me ke aupuni i makaukau loa no ka lele aku a hoomalu iho me ka lima ikaika i na haunaele kuloko, e like me ka hoao ana ai a na Hawaii i ka 1889 a pau ai a na Hawaii i ka 1889 a pau ai he ehiku mau ola makamae o na Hawaii wale no, he hana naaupo loa ia.  He lahui kakou i maa ole i ke kaua me na lako pepehi kanaka o ke au naauao.  Nolaila, e mau ana no ko oukou ai ana i ke kalo moa, a e pakaha ole ia na ola me na mea make ina e hoomau oukou i ka noho malama ana i ka maluhia a me ke kanawai.

 

Ka Hoike Epaepa a Blount.

            Ma na mea hou i loaa mai ia makou  i keia hebedoma maluna mai o na moku pea mai Kapalakiko mai, a e hoolaha ia aku nei malalo o kekahi mau la, i ike iho ai makou, ua hookohu ka Aha Senate i Komite Nieniele hou loa elima lala, e ninauinau hou no lakou iho i na oleloike a pau no ka hookahuli aupuni ma Hawaii.  A ina he pololei ka hoike o na mea hou, ua noho io mai nei ke Komite ma Dekemaba 27, malalo o ka makemake o ka olelo hooholo a Luna Senate Morgan i lawe mai ai a hooholo ia.  A o Rev. O. P. Emekona, Kakauleta o ka Papa Hawaii, oia ka hoike i ninaninau noii pono loa ia e ke Komite me ka ae ole ia o na poe e ae e komo ma ia ninaninau ia ana e hoolohe.  Alaila, ina pela, ua hiki ke koho ia aku ua kiola loa ia ka paha ma kulakula ka hoike a ke kanaka ihookiekieae iaia iho "he mana oi kelakela,"  e like me Mr. J. H. Blount.  He hoohaahaa ino loa ia aua kela o ke kanaka i akena ia, he mea i noho loihi iloko o na kau ahaolelo no iwakalua mau makahiki a pela iho la e kiola wale ia ai kaua hana.

 

He Hui Hoowaiwai hou.

            Ua hoolala ia iho nei e kukulu i hui hoowaiwai hou, a e hele lakou malalo o ka inoa Hui Alahao o Maui a me Aina.  O ko lakou kumuwaiwai, he $20,000 a me ka mana e hoomahuahua aku a hiki i ka $200,000.  O na poe ano koikoi nana i hoolalelale e kukulu i keia hui, o W. J. Lowmie, F. L. Stolz, H. H. Laws a me David Pettey.  O ka manao o keia hui, o ke kuai aina ma Maui, alaila, kukulu i alanui hao i keia mua aku.  He hana hoeueuu mai keia i ka wai wai o ka aina, a e haawi ai hoi i ka hana i na limahana lehulehu iloko nei o kakou, Nolaila, o na hana nui o keia ano e hookuonoono ai i ka aina, he mea pono ke hoohoihoi ia e na poe a pau e manao ana e hooholo i ka aina imua.

 

Hawaii ma ka Hoikeike o Kapalakiko-

            Ma ka huakai hope aku nei a ka mokuahi "Australia" i ka Ipuka Gula, i lawe pu ia aku ai kekahi mau waiwai Hawaii, na mea hoomoamoa, na mea e hoohialaai ia ai o ka makaikai nui ia mai, na ano ia like ole i loaa mai a i hooholo ia me ke ola iloko o ka pahu aniani. 

            Mamuli o ka loaa ole ana i lua no kela mano mua 14 kapuai i hei a make ai mahope iho mamuli o ka hemahema o ka lawelawe ia ana, nolaila, ua imi ia a ua loaa he wahi mano keiki 2 kapuai ka loihi a ua hooili ia aku la.  He puhi a he honu kekahi.  Mawaena o na waiwai hoikeike o Hawaii nei i hului pu ia aku la, na kumu laau kope i hooulu ia ma ua kulana like ole, na kane o na laau hihi a me na lala kumu nui a me na mea a pau i loaa a i makaukau no ka heenalu, a pela aku a pela aku.

            Ua hooili pu ia aku nei he elua mau pipi laka loa i hoouna ia mai e Mr. Wile Laiki, i pipi e kau ai no na Hawaii ma ka hoikeike, a e makahehi ia ai ka makaikai ia mai e na haole i ike ola i ke kau ia o ka pipi e ke kanaka.

            Ua pau aku i ka holo e hoopuipui i ka hiehie o ke kauhale Hawaii, o Mrs. J. Ailau  a me kana kane.  Mr. a me Mrs. O. Stillman a me ka laua mau keiki elua, Mrs. M. K. Keohokalole, Miss Annie Reuter, Miss Kaauwai a me kekahi poe e ae ma ka papa ohua i pau aku  nei malalo o keia hoikeike ia Hawaii nei.

 

Ka Mokuahi Australia.

            Mahope iho o ka hora 12 awakea o ka Poaono i hala, ua ahai aku ka pupuhi i ka mokuahi holo kuwaena nai Honolulu aku nei no Kapalakiko, me ka hali pu aku ia 41 mau ohua kapena, 30 mau ohua oneki, 10,097 mau leta, 6,151 mau nupepa, 17,139 mau eke kopaa, 1,000 mau eke laiki, 682 mau halakahiki 6,156 mau ahui maia, 1, 062 mau ili pipi, 306mau ili kao, 20 mau phu huaai a me kekahi mau waiwai Hawaii a me 2 pipi e lawe ia nei o ka hoikeike ma Kapalakiko.  Ua koho ia ke kumukuai o na waiwai Hawaii a ka mokuahi k hoohikihiki aku la, aia ma kahi o ke $68,950.

 

Pau Elua i ka po Hookahi.

            Mawaena o ka hora 10 a me 11 aumoe o ka po Poakahi nei, ua nanai pololei aku ko Kanaina holoholo and mai na alanui aku o ke kaona nei a kuho ana iloko o ke kai, me ka hulili no ia o ka malamalama o na kukui uwila.  Aole ia i aui mai iuka nei o ka uwapo, aka, ua a u aku oia iluna paha o na mokukaua a ihea la.  Eia nae, ua pomaikai oia i ka loaa ana mai i kekahi o na waapa o na mokukaua Amerika, a ua hoihoi hou ia mai iuka neo o ka aina, a pela oia i palekana ai.  Aole oia i loaa i na palapu o ka hoeha ia mai e kekahi mea kino uhane ola, a nolaila, he mea maopopo na ka noonoo poluluhi i hoopunihei iaia e hele i ka auau kai me ka hookokono ole ia e kekahi mea okoa aku.  E hulali ana no ma ka umauma o kona kuka ke pihi makai i ka wa i loaa aku ai, no ka mea, he makai kula kana hana no ke kulanakauhalenei.  Mahope o kona hoike ana ae iaia iho i Kaupapanui, ua hoi aku oia i kona hale.

            Ma keia po hookahi no hoi, hora @ a mahope iho paha, ua loaa aku kekahi kanaka Hawaii iloko o ke kai ma ka aoao o ka moku i pili iho nei mauka o ka uwapo mokuahi Oceanic, e poi ana i ke kai a e kuhea ana e kokua.  O ka inoa o keia mea poino mau wale, o Kamakaia.  Aole i maopopo kona wahi o ka lalama ana a haule ai iloko a ke kai, aka, ua manaoia, malia ua loaa pu oia i kela mai poluluhi hookahi me Kanaina.  Ua palekana mai keia mea hope aole wahi poino.

            Ua  halihali aku ka mokuahi "Australia" no Kapaiakike i ka Poaono o keia pule i hala, mai ka Hale Leta nui aku o Honolulu nei, leta he 10,007 a me na nupepa he 6,151.

 

KA NINAU O HAWAII

E PELUKOA ANA KA PERESIDENA.

No ke Komite Nieniele hou no Hawaii.

Rev. O. P. Emerson ka Hoike Mua.

            Wasinetona, Dec. 23 – I keia wa, ua ike maopopo o Peresidena Cleveland a me Kuhina Nui Gresham he mea hiki ole loa ke hookoia ko laua manao mua, e hoihoi i ka Moiwahine, nolaila, ke haohuli nei i ka noonoo o ka lahui ma kekahi hana lahui ano nui okoa e ae.

            Ke hoike mai nei ka poe pili loa aku i ka Peresidena, ke makemake nei oia e loaa hou iaia ke ohohia ia e ka lahui, ka mea i pulumi ia mai iaia aku ma o kela keehina lalau la ana i hana ai no ka ninau o Hawaii, a ke hoao nei e onou aku iloko o na Ahaolelo La hui i ka bila e haawi ai i ko ke Aupuni kokua i ka Hui Alawai Oki o Nicaragua.  Ua maopopo i na mea a pau ua banakarupe kela hui o Nicaragua mamuli o ko ke Aupuni hoole loa ana i na kokua mamua, oia hoi ka hooholo ole ia ana o na bila kanawai i haawiia ai na Ahaolelo Lahui i kela mau kau mua aku nei.

            Ke olelo nei na makamaka o ka Peresidena, ua paulehia nui loa oia he hana e pomaikai nui ai no Amerika Huipuia ke puka pono keia alawai oki a kaa malalo o ka mau o ke Aupuni.  Mawaho ae o na pomaikai o ke kalepa ana, ka hoopokoleia o na ala moana mawaena o na awa kumoku o na kapakai o ka Pakipika, ka hoemi ia o na uku halihali ukana o na hui alanui hao, a ua liko hoi i au hou ke komo mai kela hana hou he hoemi auhau dute.

            A o ka poe hoi keia e hakilo akahele loa nei i keia hoolala, ke kukala nei lakou ina e noho mana ana o Amerika Huipuia maluna o ke alawai oki o Nicaragua, alaila, e pii hou mai ana ka ninau hoohui ia Hawaii.  No ka mea, e lilo ana kela paemoku i pukaua kilakila no ka Pakipika, a oia auanei kahi ano nui loa no ke komo ana mai ma ka aoao komohana, oiai hoi kela aoao ma ka Atalanika ua lawa me na awa o ke kaikuono.  Ke oleloia mai nei, ina aole e ae o Amerika Huipuia e noho hoomalu mai i na pae aina o Hawaii, alaila, ua lawa iho la no ina o ke awa no o Puuloa; aka, eia ka mea nui, pehea ke kuokoa o Hawaii e mau ai ina aole e lawe ana o Amerika Huipuia ia mau mokupuni.  Alaila, ia wa e ala hou mai ai ka ae ana aku i kela kumuhana a ke Aupuni Kuikawa o Hawaii i noi mai nei e hoohui a i hoole ia e keia mana hooko.  No ia mea, he mea maopopo ma keia mua aku, e komo mai ana no na mokupuni o Hawaii i aina no, Amerika Huipuia e like me na ano teritori e ae, malalo o na hooikaika an a ka aoao Democarata koe aku o Alaska.

 

NIENIELE IA O KA NINAU HAWAII

            Wasinetona, Dec. 26. – Apopo e hoomaka ai ke Komite o ka Aha Senate e ninaninau i ka ninau o Hawaii e like me ka makemake o ka olelo hooholo a Luna Senate Morgan.  Ua koho wale ia aku, e komo ana ka nieniele ana iloko o ka ke Kuhina Stevens hana i ka wa hookahuli aupuni a me ka ke Komisina Blount, me he la ma kahi e komo aku ai i ka ikeia ana aku o ke Aupuni Kuikawa a me ka huli pu ia ka pono a me ka ole o ko Mr. Blount hookohu ia ana.  Aole no hoi i ikeia, e malama ia ana na halawai me ka hamama i ka lehulehu ke ike, a i ole ia ma na halawai paha me na puka u pani ia.

            Wasinetona, Dec. 27.—Oiai ka Peresidena ma kana elele palapala i na Ahaolelo Lahui no ka mea e pili ana i ka ninau o Hawaii, aole oia i haawi ia no nae kekahi i na nupepa.  A he elua man palapala ua hunakele loa ia aku e ka Peresidena, oia he palapala na ke keena o ko na aina e i ke Kuhina Stevens a o ka hoike a Kuhina Willis i ke Keena o ko na Aina E o Amerika Huipuia, a ke koi la na hoa lunamakaainana Ripubalika o ka hale o lalo, e hoike pau mai ia mau palapala, a pela me na palapala mawaena o ke keena o ko na aina e a me Kuhina Kakina.

            O ke Komite o ka Aha Senate e nieniele nei i ka ninau o Hawaii, ke noho nei lakou me ke paniia o na puka, a aole he mea e kanalua ai o na oleloike a pau i lawe ia e ke Komite, no ka pono wale no o ka aoao o ke Aupuni Kuikawa.  Ua ikaika loa na oleloike e kue ana i ke aupuni alii, a he mea kanalua ole, heaha la kahi lihi iki e hiki ai i keia aupuni ke ike aku i ka Moiwahine.  Hookahi mea maopopo loa ma ka hana ana a ke Komite e ike ia aku nei aole loa lakou e lawelawe ana e like me ke ano o ka Blount, mana oi kelakela haua.  E huli ana ke komite a loaa ke kumu, a ua wehe lakou i ko lakou mau ipuka no na oleloike a pau i pili ia Hawaii, e hoike aku.  Aole e ae ia ana ka lehulehu e noho pu aku i ka wa e ninaninau ia ai na hoike.

            Wasinetona, Dec. 27.—O ke Komite Senate nana e ninaninau nei i ka ike no ka hookahuli aupuni ma Hawaii, oia o Morgan, Butler a me Gray na hoa Democarata, a o Sherman a me Frye na hoa Ripubalika.  Ua halawai lakou i keia kakahiaka a ua hoomaka i ka hana malalo o ka olelo hooholo a Luna Senate Morgan.  O Rev. O. P. Emerson ke kakauleta o ka Papa Hawaii, oia ka hoike mua i ninaninauia.  Ua nienieleia me ke paniia o na puka.  Ua hoomaopopoia, ua nieniele loa ia o Emerson ma o ka hoolele ia ana mai ai o na koa manuwa Amerika iuka o ka aina, me ka manao e ike ia o ka aoao hea la ka Kuhina Stevens a me Kapena Wiltse i kokua ai ma keia hookahuli aupuni a me ka hana a na Hawaii maoli iho.  O Prof. W. D. Alexander kekahi i hele, ke Anaaina Aupuni o Hawaii, a e nieniele ia aku ana ia mahope.

 

Ku i ka Nuu

            Mr. Lunahooponopono o ka NupepaKuokoa,--Aloha oe:

            E ae mai kou oluolu e hookomo aku ma kau nupepa i keia wahi mamala olelo:

            Ano i ike @ho ai au ma ka nupepa Holomua o ka la 30 o Dekemaba, 1893, a i hoikeia ka manao na'u ka ia, o Dekemaba 29, 1893, i hoikeia iloko o ka nupepa Hoku, a i kapaia kuu inoa, Makilo, a i kapaia mai ai au he Kamehameha ke kipi.  Aole anei o Kamehameha ka Nui kai kipi mai Hawaii a Kauai a lanakila oia?  Aole anei o Kekuokalani ka pokii ponoi o Kamehameha I ka Nui?  Aole anei o Kunuiakea ke Akua o Kamehameha au e pule nei i keia wa a me ko ohana iloko o ko apu awa?  Aole anei oe o ke kanaka inu rama iloko o ka Pakipika e hoke wale nei oe, a huna iho i kou inoa ponoi? au i olelo mai ai ia'u i kahi wa e inu pu kaua?  Ae, he inu rama au, a he ai alii au, ku alii, nohoalii, hele alii, a moe alii.

            Ai alii au no'u iho, a na'u no ka'u ma na ano a pau, a mai o'u mau kupuna alii mai, he poe ai alii a inu alii lakou.

            Ano, ia oe e ka hoa o ka Hawaii Holo-hope a Hololua a Holopokaakaa, a holo loa no i Waolani, o kau lani ia o Holopuehu, keiki a ke O-Mano, he Mano oe, he Niuhi au, keiki au no ke kai loa.

            A. K. KUNUIAKEA.

            Ka hope o na Pua a Kamehameha ka Nui.

            Kapalama, Jan. 9, 1894.

 

NA HAWAII MA KALEPONI.

Malalo o ka Hae Aeto.

Na Amerika Heahea.

            Honolulu, Siskiyou, Co., Kaleponi—J. U. Kawainui—Aloha oe—E oluolu oe e hookaawale ae i kauwahi o kau nupepa no ka hoike ana aku ia makou keia mau huna kanaka Hawaii e noho nei ma keia wahi, a i ike mai ai hoi na ohana e noho ana i ka aina hanau mai ka la puka i Haehae a i ka napoo ana i Kauai.  Eia na inoa a me ua wahi i hanau ai lakou:

            J. Alapai Nuhi Kuaia. no Hilo Akau, Hawaii

            Mrs. Mary Lumahai Alapai, no Kawaihae, Kohala Hema.

            Nehemia Inuawa, no Honokane, Kohala Akau.

            Jack Kamaka, no Kahalua, Kona Akau.

            Frank Kaluaikou, no Waiakea, Hilo

            James Paakua, no Leleo, Honolulu, Oahu.

            Oia iho la na Hawaii ma keia ohana (County) o Siskiyou nei.  Mamua, he nui na Hawaii maanei, oia ma na makahiki 1880 a me 1881, a hiki mai i ka 1883, pahemo a make kekahi poe.  Pela iho la i haule pinepine ai i na makahiki a pau a koe mai makou i ka umiumi.

WAI HALANA NUI.

            Mai Novemaba 24 a hiki i ke ahiahi o ka la 27, ua pii nui mai ka wai o kahawai.  I ao ka hana o ka po, ua pau na wai pani a na pake i ka nahaha a ua pii iluna eha a elima mau kapuai ke kiekie o ka wai mai Vitina Bar a hala aku i kai.  Pau na huila wai i ka lili.  O keia wai, aole mai mua mai, akahi wale no a ike ia keia wai nui.

MALALO O KA HAE AETO ME KA MAIKAI

            Eia makou a pau ke noho nei malalo o ka Hae Aeto o makou.  Ua like keia noho ana me na haole maoli.  He poe maikai na haole Amerika ponoi, he makua maikai nou e Hawaii a me a'u nei.  O na haole America, he poe kahea mai e komo maloko e paina ai, mai na haole i kamaaina a me ka poe i launa mua ole, e kahea mai ana lakou e kipa aku malaila.  Pela iho la makou e noho nei ma keia kahawai.

            Eia no keia mea maikai a'u e kaena ae nei, o na luna aupuni o ka okana (county) nei, aole auhau inoino ia makou, ina ua nele, aole koi mai.  He apana aina ko'u e noho nei, aole o'u hana ia mai, oia ka makai o na Amerika.

            Ua pau me ke aloha,

            J. ALAPAI.

            Ua ku mai ka Monowai inehinei mai na Panallaau mai o ka hema, a ua holo loa aku no Kapalakiko.

            I ke ahiahi o ka la 11 o Ianuari, ma Honolulu nei, make iho ia o Mr. F. S. Pratt i ke 64 a keu o kona mau makahiki o ke ola ana.

            Ua hou ia kekahi keiki Hawaii e kekahi keiki pake me ka pahi i ka poaha nei a ua ku ma ka aoao.  Ua paa ka hou pahi.

            Eia he ehiku mau pa hale maikai loa ina ke alo iho o Puowina, no ke kuai aku i ka poe makemake e kukulu home no lakou.  Ua mahele heleia, pua i ka pa a ua hookomola i ka wai.  He makepono ke kumu kuai a he oluolu hoi.  E loaa no na ike a pau ke nknau ia Mr. H. M. Dow ma ke keena Hamuku, a i ole ia makou no hoi ma ke keena.

            O ka la 17 o Ianuari nei, ua hoolaha pili oihana ia mai nei e ke Aupuni i La Kul@ia Aupuni no Hawaii nei, a oia no hoi ka puni ana o ka makahiki piha o ke ku ana o ke Aupuni Kuikawa.  Eia ke liuliu nui nei na poe a pau o Honolulu e kakou nei i ke aupuni e hookelakela loa ae i keia ia.  E hoohalike ia ana keia la kulaia e like me ka la 4 o Iulai a na puuwai Amerika a pau e hoomoamoa mau nei.  Huro no ka la 17 o Ianuari.

 

Hoola ha Hoopau Hui a me Kukulu Hui Hou.

            KE HOOLAHAIA aku nei ka lohe, o ka hui mua i ku iho nei mawaena o Henry W. Hyman, Joseph Hyman, Morris Hyman a me Michael Hyman e lawelawe hana ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, malalo o ka inoa hui o Hyman Bros., ua hoopau ia mamuli o ka aelike ana.  A ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, ua hoohui hou ae nei o Henry W. Hyman, Joseph Hyman a me Morris Hyman o Kapalakiko Mokuaina o Kaleponi, Michael Hyman o ke kulenakauhale o Nu loka, Mokuaina o Nu Ioka a me Isidor Rubinstein o Honolulu, Mokupuni o Oahu, no ka lawelawe hana ma ke kuai mai a me ka hoolilo aku i na waiwai lole, na waiwai kuai a me kalepa ma ko Hawaii Pae Aina malalo o ka inoa hui o Hyman Bros, a o kahi e lawelawe hana ai ua hui ia ma Honolulu Mokupuni o Oahu.

            Kakauia ma Honolulu, Ianuari 1, 1894

            HYMAN BROS.        2475-3