Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 2, 13 January 1894 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ko Hawaii Paeaina I Huiia

 

No ka Makahiki          $2 00

No Eono Mahina         1 00

Kuike ka Kula

 

HOOPUKAIA I KA

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

@ Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

POAONO, IANUARI 13, 1894

 

KULA SABATI.

 

1. @[2 Iesanari 11?]. Ka hewa o Adamu a me ke kalahala lokomaikai o Iehova. Kino@ [L:] 3.1-15.

 

U A oi aku ka maalea o ka nahesa i ko na holoholona ke kula a pau a Iehova ke Akua i hanai. I mai la ia i ka wahine, He oiaio anei, ua papa mai ke Akua, aole olua e ai ko na laau a pau o ka mahinaai nei?

2 I aku la ka wahine i ka nahesa. E pono no maua i ke ai i ka hua o na laau o ka mahinai nei

3 Aku, o ka hua o ka laau iwaenakon@[u] o ke kihapai, na i mai ke Akua, Mai ai oloa ia mea, aole oi e hoopa aku, o make olua.

4 Olelo mai la ka nahese i ka wahine, Aohe oiaio e make olua:

5 No ka mea, ua ike no ke Akua, a i ka la e ai olua ia mea, e hookaakaa ia auanei ko olua mau maka a e like olua me ke Akua i ka ike i ka pono a me ka hewa.

6 A ike ae la ka wahine, he ono ko ia laau i mea ai, a he maikai hoi i na maka, a he laau makemake ia i mea hoonaauao, lalau aku la ia i kona hua, ai iho la, a haawi aku la hoi na kana kane me ia, a ai iho la no hoi oia.

7 A hookaakaaia ae la na maka o laua a elua, a ike iho la laua, aohe o laua kapa; kui iho la laua i na lau fiku a paa, i mau papalu no laua.

8 Lohe ae la laua i ka leo o Iehova ke Akua, e holoholo ana ma ka mahinaai i ka wa malu o ka la: pee iho la o Adamu me kana wahine mawaena o na laau o ua mahinaai la, mai ke alo aku o Iehova ke Akua.

9 Hea mai la o Iehova ke Akua ia Adamu, i mai la iaia, Auhea oe?

10 I aku la oia, I lohe au i ko leo iloko o ka mahinaai nei, a makau no wau, no ka mea, aohe o'u kapa, a pee iho la au.

11 I mai la kela, Nawai i hai mai ia oe, aohe ou kapa? Ua ai anei oe i ko ka laau a'u i papa aku ai ia oe, Mai ai oe?

12 Olelo aku la ke kanaka, Na ka wahine au i haawi mai ai na'u, nana no i haawi mai i ko ka laau, a ai iho la au.

13 I mai la o Iehova ke Akua i ka wahine, Heaha keia mea au i hana'i? I aku la ka wahine, Na ka nahesa wau i hoowalewale mai, a ai iho la au.
14 I aku la o Iehova ke Akua i ka nahesa, No kau hana ana ia mea, e oi aku kou ahewa ia i ko na holoholona laka a pau, a i ko na holoholona laka a pau, a i ko na holoholona hihiu a pau o ke kula; ilalo kou alo e kolo ai oe, o ka lepo kau e ai ai, a pau na la o kou ola ana.

15 E waiho no au i ka inaina mawaena o olua a me ka wahine, a mawaena hoi o kou hua a me kona hua; nana e paopao iho kou poo, a nau hoi e pakuikui aku kona kuekaewawae.

 

Pauku Gula. 1 Kor. 15:22. E like me ka make ana o na kanaka a pau ma o Adamu la, pela no e hoola ia mai ai na kanaka a pau ma o Kristo la.

Manao Nui. E pono ke pale aku i ka hoowalewale ana.

 

Olelo Hoakakaka

Ua hoonoho la o Adamu laua me Ewa ma Edena. Malaila, ua hoolako ia laua aole mea i koe. Aohe moakaka ko lakou mau hana, koe nae paha ka malama ana i ka aina. Ina paha ua mau ko laua ano hoolohe, aole he wahi pilikia. Aka nae, ua hiliuai laua i ka olelo hoopunipuni o Satana, aole i ka olelo ao o Iehova.

1 Nahesa – he moonihoawa, he mea kolo, paakaawili e like ka puhi, aole he mau wawae. O kela inoa Hebera ma ke ano like me kona leo he pio ia. Maalea – no kona ano haua ma ke kii ana i kana mea ai. Anei – me he mea la, ua hewa paha ke Akua alunu ma ke kaupalena ana i na mea ai. 3. Laau – o ke ola, 2-9. Kihapai – o Edena, ma ka nuku paha o ka muliwai Euperate. 4 Aohe – e hoole maoli ana i ka olele a ke Akua, 2:17. Make – kaawale ka uhane mai ke kino aku no ka manawa: mai ke Akua aku, no ka wa pau ole. 5 Like – me he mea la ua lili ke Akua i ke kanaka. Ike – aole ma ka pale ana aku i ka hewa e like me ke Akua; aka nae ma ke komo ana i ka ino, pela ka hua o ka ike mamua o ko Satana hoowalewale ana. Ua pili kela ike i ka hoomaopopo ana i na mea e pane ai, aole i ke akamai e pomaikai ai. 6 Lalau – mamuli o na anuu ekolu, lohe, hilinai, hookuli. 7 Kupa – o ka hilahila oia no ka hua mua o ka hewa. Kui – ulana, ka pololei, ua hana laua i mau moena. 8 leo – lilo keia i mea hooweliweli i na mea hewa, oiai, ua oluolu no ia i ka wa hewa ole. 10 Makau – ka lua o ka hua o ka hewa. 12 Wahine – ua waiho ka awa i kona ano lawehala maluna @ @ mea e ae, ka hoolauna p@. 13 Hoowalewale – pela no ke ano hewa o na kanaka, oiai no Satana aole he mea hoowalewale O kona hewa he hana nona wale iho no. 14 Lepo – oia hoi, kolo haahaa loa. 15 Poo – ka wanana mua e pili aua ia Iesu. Kuekue-wawae – no ka wa pokole wale no Satana lanakila, me ka hoeha ana i ka Hoola. Ua nui ka lokomaikai o ke Akua ma ka hooponono ana i keia ala e ola ai. Aole oia i manao e i ka eha luuluu, poino o na kanaka, oia kona mau mea e hauoli ai. Aka hoi, ua makemake nui oia i na mea e oluolu ai. Ina paha ua kupaa o Adamu me kona @ hoopono, alaila, ua nui ko kakou pomaikai a paa loa no hoi. Aole i kamailio o Satana e pili ana i ka nui o ko ke Akua mau haawina manawalea. Ua hoeueu oia i na manao huhu no ko ke Akua hoole ana i wahi hua hookahi. Ua hooponoponoia na kanaka a pau loa malalo o na kanawai e kaupalena ai i na hana. Aole i ae ia i hookahi kanaka, makaainana, alii, e hooko wale i kona makemake. Ua makemake ke Akua e oluolu ai kakou, koe nae ma ke ala o ka pono wale no.

I. Ke hoowalewale ana 1-5. Owai ka mea hoowalewale? Heaha ke ano maoli o ka nahesa? He nahesa maoli anei ka mea hoowalewale, Hoik 12:9? Owai ka mea mua i hoowalewaleia? No ke aha la? He aha ka makamua o kona hoowalewale ana? Heaha ka olelo pane a ka wahine i ko Satana ninau? He aha ko Satana pane i ka ninau o ka wahine? Ua hookoia anei keia olelo? Pehea ka manao o ka wahine ma kona wehewehe ani i ua pane la? Ua hoopunipuni a wahahee anei o Satana, Ioane 8:44? Heaha ke kumu no ko ka wahine paulele ana iaia? Heaha ko kakou hana kupono i ka wa o kakou e hoowalewale ia ai, Iakobo 4:7? Owai ko kakou mea kokua, Heb 2:18? He aha ka olelo a ke Akua e pili ana i ka hookuli 2:16,17? Heaha ko Satana olelo, 3:45? Ua hoowalewale anei o Satana ia kakou, Na Sol 1:10, 2 Kor 11:14, 1 Pet 5:8, Iak 1:14?

II. Ka hewa makamua, 6-10. Kuka ka manao o ka wahine e pili i ka hana a ke Akua i papa loa ai? Heaha ka kewa? Heaha na kapuai ekolu ma ka hewa o ka wahine mua? Owai ka mea nana i hoowalewale ia Adamu? Heaha ka Adamu hana auo like me ko ka wahine? Ua hana hewa anei ia no kona aloha nui i kana wahine? Heaha kekahi hua o keia hana hewa, p. 7? He aha kekahi hua e ae, p 8? Heaha ka leo kahea mai ke Akua mai. Heaha ko Adamu olelo pane?

III. Ka hoahewa ana, 11-15. He aha ka ninau hou mai ke Akua mai? Heaha ka pane mai a Adamu mai? Heaha ka pane mai a Adamu mai? Owai ka mea a Adamu i hoohalahala ai? Heaha ko ke Akua ninau i ka wahine? Heaha kana kumu pale? Heaha ka olelo hoahewa i ka nahesa? Owai ka poe keiki a Satana, 1 Ioane 3:8? Owai ka mamo a ka wahine, Heb 2:14,15? Heaha kana hana i manaoia? Pehea i hookoia ai keia wanana? Ua lilo anei na kanaka a pau loa i poe hewa? Heaha na kumu nupono no ko ke Akua hooponopono ana i na hoowalewale no na kanaka, Iak 1:2,3 1Pet 1.7 2 Kor 4:17,18, Roma 5:6,4? Pehea, e hiki ana anei ia kakou ke lanakila, Mat 26:41, Epeso 6:10-18, Heb 4:15,16?

            Manao pili. Ua hana anei ke Akua i na hana a pau e pone ai na kanaka?

            O ko kakou wa ola, he wa anei ia e poino ai?

            Heaha ke ala a kakou e malama mau ai e loaa ai ia kakou ke ano like me ko ke Akua?

            Heaha ke kumu no ka makau ana i ke Akua?

            Heaha na kumu no ko kakou aloha ana@ku i ke Akua?

 

1. 3. Jan. 21. O Kaina a me Abela, Kin 4:3-13.

Mahope iho o na la, lawe aku la o Kaina i kekahi hua o ka honua i mohai na Iehova.

4 Lawe aku la hoi o Abela i kekahi o na hanau mua o kana poe hipa, i na mea momona hoi. A maliu mai la o Iehova ia Abela a me kana mohai.

5 Aka, aole ia i maliu mai ia Kaina a me kana mohai. Huhu loa iho la o Kaina a kulou iho la kona maka ilalo.

6 I mai la o Iehova ia Kaina, Heaha kau i huhu ai? No ke aha hoi i kulou iho ai kou maka ilalo?

7 A i hana pono oe, aole anei oe e maliuia aku? a i ole oe e hana i ka pono, ke waiho la ka mohai hala ma ka puka. A ia oe no ko ia la makemake, a e alii iho oe maluna ona.

8 ¶ Kamailio ae la o Kaina me kona kaikaina me Abela, a ia laua ma ka waena, ku ae la o Kaina me ke kue i kona kaikaina ia Abela, pepehi iho la iaia a make.

9 ¶ Olelo mai la o Iehova ia Kaina, auhea la o Abela e kou kaikaina? I aku la oia, Aole au i ike, owau anei ke kahu o kuu kaikaina?

10 I mai la kela, heaha kau i hana iho nei? ke hea mai nei ka leo o ke koko o kou kaikaina ia'u mai ka lepo mai.

11 Ma keia hope aku, e hoohewaia aku ai oe mai ka honua ae, i hamama ae kona waha e ale i ke koko o kou kaikaina, na kou lima aku.

12 I kou mahi ana i ka honua, aole ia e hua mai i kona hua nau ma keia hope: a e lilo hoi oe i kanaka aea a me ke kuewa wale maluna o ka honua.

13 I aku la o Kaina ia Iehova, he nui loa kuu hewa, aole paha ia e hiki ke kala ia.

Pauku Gola. Hebera 11:4. Ma ka manaoio i kaumaha aku ai o Abela i ke Akua i ka mohai maikai aku I ko Kaina.

Manao pili. E pono ke pale aku i na manao lili.

Olelo hoakaka. Ua kipakuia o Adamu laua me Ewa mai Edena aku mahope o ko laua hewa. Ua loaa ia laua he mau keiki. Ua kapaia ka mua o Kaina, oia hoi Loaa. Ua kapaia ka lua o Abela, oia hoi Hoka. Ua lilo o Kaina i mea mahiai, o Abela i mea hanai holoholona. Ua ao ia laua ma na hana haipule. Ua nui na kanaka ia wa, oia no ka makahiki 125 o ko Adamu wa ola, 500,000 paha.

3 Mahope – i ka hope o kekahi wa maa mau, he hebedoma paha, he mahina paha. Mohai – e like me na hookupu i ke alii. 4 Mua – kona mea maikai loa. Maliu – mahalo, Heb 11:4. Huhu – he hoike ana aku i ke ano okoa o kona manao, lia no ke kumu no na ano okoa o ko ke Akua mau hana. 7 I – he hoike ana aku i ko ke Akua makemake e hooikaika ia Kaina e hana pono. Waiho – i hoomakaukauia. Ua wehewehe kekahi poe, ke moe nei ka hewa e like me ka liona. Makemake – me he mea la o ka hewa he holoholona pololi, puni koko. Alii – ola no ke kupono, ko kakou ana i na kuko hewa. 9 Olelo – me ka makemake e mihi o Kaina a hoike aku i kona hewa. Kahu – aole paha, aka hoi, o kakou a pau loa, he mau mea kokua no ma ka oiaio. 10 Hea – ma ke ano he mea imi. 11 Hoahewaia aku – i kipaku ia ma ke ano he mea ino loa. 12 Aea – aole hiki ia Kaina ke hoomanawanui i ka launa pu ana me na hoakanaka, a lilo ka mahiai he oihana malailena. 13 Hewa – hoopaiia, ka manao. Ua ohumu o Kaina i ke kaumaha o ka uku hoopai. Aole oia i mihi i kona hewa.

I Na mohai o na hoahanau elua, 3-5. Heaha ko Kaina mohai? Heaha kona manao ma keia hana? Heaha no ano okoa o ko ke Akua mau manao ia laua? Heaha na kumu? Heaha ko Kaina ano hana mahope? Heaha ko Abela kulaua, Mat 23:35? Heaha ka mea i hoailonaia ma ko Abela mohai, 1 Pet 1:18,19? Heaha ko kekahi ano hana kupono aku la Kaina, Oih 8:22?

II. Ka hewa o ke kaikuaana, 6 8. Heaha ko ke Akua olelo ia Kaina? Heaha ko Kaina hana? Heaha ke kumu no kona pepehi ana i kona kaikaina, 1 Ioane 3:12? Heaha ko Iesu olelo ao e pili ana i na manao huhu, Mat. 5:21-24? Mai ka mea pepehikanaka, 1 Ioane 3.15? Owai ko kakou kaikaina e kokua ai? Heaha na kumu no na ano okoa o keia mau hoahanau elua? Heaha ke ano hoomana ia wa? Owai ka mea lawehala hookahi ma keia moolelo o Kaina? Ehia mau ano hewa ma ko Kaina hana?

III. Ke koko o ke kaikaina, 9-13. Heaha ko ke Akua olelo ia Kaina? Heaha ko Kaina pane? Ua loaa anei ia kakou ka oihana haku no na hoakanaka? Pehea i hoahewa aku ai ke Akua ia Kaina? Pehea i hea ai ko Abela koko? No wai mai ke koko e kahea ana i ka lono maikai e oluolu ai, Heb 12:24? Heaha ka uku hoopai no ka mea pepehikanaka, Kinehi 9:6? Heaha ko Kaina uku hoopai? Pehea i manao ai o Kaina e pili ana no kona hewa paha, kona poino paha? Ua poho anei ko Abela wa ola? He mea hoino anei ka manao lili huhu ohumu? No ke aha la i loaa ai ia kakou ka huhu? Hiki anei i na hoahanau ke hooki i ko lakou mau hakaka, 1 Ioane 3:9-18?

Manao pili. Heaha ke kumu hookahi no ke ano hewa paha, no ke ano haipule paha. E hiki ana anei i ka poe hewa ke ahonui i ko lakou wa e hoopaiia ai? Heaha no mohai no kakou e kaumaha aku ai? He kupono anei kekahi hana maikai ke ole ka manaoio ma ke ano ke ano ke kumu o ua hana la? He mau mea lawehala anei kakou no ko kakou ano hana paha?

 

NA LETA

 

Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

 

Hoike Kula Sabati o Molokai.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO;

Aloha oe:

Ma ka la 1 o Ianuari 1894, ua malama ia ka hoike hui o na Kula Sabati o Molokai ma ka luakini o Kaluaha. Na kula i hiki mai, Halawa, A. D. Paehaole ke alakai, Honouli a me Waialua, S. Kamai ke alakai, Kaluaha, Julia Haiku ke alakai, Kamaloo, Lanai, S. K. Kahoohalahala ke alakai, Kaunakakai, Joela Nakaleka ke alakai.

            He eluahaneri a oi ka nui o na haumana i akoakoa ae, hoomaka no hana me ka pule a Rev. J. Kaalonahi, hailolelo [@ haiolelo] makahiki i pau, M. Kane, haiolelo makahiki hou Leimakau, alakai himeni hui. a. P. Paehaole, na haiolelo paipai D. D. Baldwin, S. K. Kahoohalahala, maikai a holopono na hana hoike.

            Olelo hoike a D. D. Baldwin ka haiolelo o ka la, penei: Ua pomaikai loa oia i ka lohe a ike maka ana i na hana maikai o ka hoike ma Molokai. A ma kona ike ana i na hana iwaena o na kula Sabati a pau ma ia la, o ke kula Sabati o Halawa, oia ka oi. A ua mahalo no nae oia i na kula e ae, Kaunakakai, Kaluaha, Waialua a me na kula e ae no hoi aka, o Halawa nae ka oi loa, wahi ana, a ma ka hora 3 p.m. hookuuia na hana me ka maluhia. KIU MEA HOU, Molokai, Ianuari 5, 1894.

 

Ko Hana mau mea Hon.

Hana, Dec. 29. – Aloha: - Ma ke ku ana mai o ka mokuahi “Waila” i ka la 20 o keia malama ma ke awa o Kapueokahi, Hana nei, ua nui ka hauoli o na Anee Alii. O ka lakou mamala olelo e mele mau ai,” ua hoi ae la ka Moiwahine ma ka nonoalii.” Ma ka la 21 mai, ua hoouna ia a Kaiewe e na anee alii e holo i Maalaea e kali i ke ku mai o “Malulani” i ka po Poalima Dekemaba 22 me ka nu hou, ua hoihoi io ia ka Moiwahine maluna o ka nohoalii. Aka, i ka hoi ana mai o Kaiewe i ke ahiahi Sabati iho nei me ka mea hou oiaio loa aole i hoihoi ia ka Moiwahine iluna o ka noho alii, ua iho iho la na puna a na anee alii naopopo o Hana nei.

            Eia ke kau mau nei ka hae Hawaii a no haole anee alii o Haua nei maluna o ka pahu hae o ka hale noho o ka luna nui o ka mahiko o Hana nei no ka piha hauoli huhihewa i ka hoihoi ia ae o ke alii. Pehea ana ia ka manao o na one o kela mahiko ke lohe aku. No ka mea o kekahi o na agena o kela mahiko, he lala no ka Ahakuka o ke Aupuni Kuikawa o Hawaii. Kokoke e piha ka malama o ke kau ana o ka hae i ke ao a me ka po.

            He hoike hui ko na Kuia Sabatio o Maui-hikina mai Kaupo a Keonae ma ka la Sabati eha o Dekemeba i hala. Maikai no na hana a na kula Sabati a pau, a ua lilo nae ka helu ekahi ia Kipahulu. Nui kela!

            I ka Poaha, Dekemaba 28, ua naauauwa iho la kekahi Iapaua kumakahiki o ka mahiko o Hana ma ke kaawe ana. O kona inoa o Teshima Chilaro.

            Hana, Maui.

 

Na Anoai o Kawaianiani o Nokae.

Mr. Lunahooponopono;

Aloha oe:

            Ma ke ahiahi Sabati hora 9:15 minute p.m., Dekemaba 31, 1893 ua malama ia e ka Ahahui Imipono Karistiano o Mokai, Hana Maui, he anaina haipule maloko o ko lakou luakini (Kapiolani I) no ka hoomaikai aku i ke Akua no kona malama ana i ko lakou ola i ka makahiki i hala, a loaa hou ka makahiki hou. Ua hoonani ia ka luakini me na lau uliuli o ka uka, no pua, a me na pua i okomokomo ia a pani’o a he ku maoli no i ka nani ke nana aku.

            Ua hoomaka ia na hana me ka pule a E. M. Hanuna a me ka himeni. Ua kona ia aku ka oluolu o Mr. Kawahamae, haiolelo o Kawaikeu o Keaanae, i haiolelo no ia po, o ka kou mea kakau i hoomanao. ola keia, “He aloha ke Akua,” ua ua hooakaaka mai oia no mea e pili ana i ke aloha o ke Akua a pela aku, a he nui aku kekahi mau olelo waiwai e hiki ai i na opio Hawaii o keia au hou, ke lilo lakou i poe kakoo i ka pono a me ka maluhia o ko lakou aina hanau, no ka mea, o ka pono ke hana ia a haule mai no lani, aole o na hana lapuwale e kauoloko ana i ke kino iloko o ka poino a me na popilikia o keia ola ana, a o ka uhane hoi iloko o ka luahi o ka hoomainoino mau loa ia.

            Ua kono ia na mea a pau i akoakoa mai e ku e kamailio e like me ka mea hiki iaia; iwaena o na poe i haiolelo, hookahi loio hapauea oia o J. K. Hanuna, a hookahi loio opiopio oia @ Paul K. Kauimakaole, he maikai no ka laua mau hooakaaka ana no na mea e pili ana i ka M. H. i hala a me ka M. H. hou e hiki mai ana a pela aku, a pau ka laua na poe e iho, A. J. Kauhaihao, Joseph Kalama Jr, Bet. K. Hanuna, Kalawa, P. Kemohe, P. Kalohelani, K. Kahookele, Ku, Kaleimanuhia, J. K. Kamana, o ka hope loa o na haiolelo oia po o E. M. Hanuna haiolelo o ka Ekalesia o ka Apana o Hana, he ku i ka nani a me ka mahalo i kona mau manao paipai, a me na olelo hoolana manao, ku i ka naauao maoli no, a me kekahi mau olelo waiwai nui e a’e e hiki ai i kou mea kakau ke olelo a’e, “O Mokae no ka oi,” hiu no a wela, lawe no a lilo, “Happy New Year,” hora 11:30 hookuu ia na hana me ka himeni a me ka pule a E. M. Hanuna. Ua pahola ia mai o ka oluolu o na lala, a me na hoa o ka A. O. I. K. o Mokai he papaaina i hele a luluu i na kohi kelekele a ka puukolu e laa na i’o puaa momona, na i’o moa, na i’o pelehu a me ka poi uouo i hana maiau la na keiki Hawaii, hele kela a Mikololohua.

            I ka hiki ana o ka manawa i ka hora 12, ua hoike mai ia ka bele haimanawa, ua hala! ua hala!! ua hala!!! ka 1893, a he mau minute ia o ka eehia, a i ka hala ana a’e oia mau minute, ua hoomaka i hola e haupa i na mea ai i hoomakaukau ia a piha ka lua o ka inaina pau ia, lawe ia mai na meaonohua a me ke kope i hanaia e na wahine haole o ka papa ekahi, oia o Mrs Mary E. M. Hanuna, Mr. Ester H. Reuter, no ka halekula hakai o Maunaolu, a me Mrs. Phibe L. K. Kakani, no ke kula hanai o Kawaiahao, ua ai na po’e a pau i hiki ae a lawa ka makemake, a koe no ka meaono a me na mea ai e a’e i hoomakaukau ia, a ma o kela mau lady wahine opio ko’u mahalopiha no ke akamia i ka hana ana i kela mea ai ono loa, e hiki ai i kou mea kaau ke puana a’e, oia ka hua o ka hoomanawanui i ka naauao, mai hoopalaiehu e na makua mea keiki i ka houna i ka oukou mau pluapula i kahi e mahuahua ai ko lakou ike a me ka naauao.

            O ka nui o ka po’e i akoakoa a e ke hui ia na kane na wahine a me na kamalii na piha ke kanalima a oi, hora 3 a. m. hookuuia ke anaina me ka maluhia, aole ona @ma a’u i ike ai ma keia po, aole peia na makahiki i hala, nui ka ona.

            Ma kaia la, nui ka nalu o ke awa o Hamoa, a hiki ole ia Claudine ke hoolele mai i kona ukana i uka nei o ka aina, a nui pu kau.

Ke hooki nei au maanei me ke aloha makahiki hou ia Mr. Lunahooponopono a me na keiki o niu hua kepau o kou papapai.

            Happy New Year kakou a pau. Huro! Huro!!

LR. KAWAIANIANI

Mokae Jan. 4, 1884 @[1894]

 

Mau Kamahele Makaikai i ka Wahine o ka Lua, KaluaoPele, Kilauea a o ke Kamahao o na Kamahao

 

[Hooniaauia]

Hauoli mai la ka manao i ka ike ana aku i na hale e kuku mai ana ike pu aku la maua i kekahi poe kanaka e kuku mai ana, a e hoolele mai ana i ka ike o ka onohi o ko lakou mau maka ia maua. Aia lakou maluna mai o kekahi puu, a eia hoi maua malalo aku nei. Hoomau aku la ko mana hele ana a pii aku la i ua puu nei. Halawai maua me keia poe kanaka a ninau maua ia lakou. Owai keia wahi? Pane mai kekahi o lakou. O Kahuku, no wai keia wahi? wahi hou a ka maua ninau. No Norris, wahi a kekahi a ka pane hou. Ua alakai aku la kekahi o lakou ia maua ma ka hale o Mr. Col. S. Norris e hoho ana. Hui pu maua me ia, ninau mai oia ia maua, mai hea mai nei olua, a e hele olua i hea?

            Ua pane aku maua mai Kona mai nei maua, a e hele hele ana maua i ka lua o pele.
Aka, ua hoopahaohao ia maua i kona haawi ana mai i kekahi papa pohaku, kakau, me ka olelo pu ana mai – aohe ona lohe. No ia mea, ua kakau aku ko’u hoahele e like me ka haina no kana ninau maluna ae nei. Ua kauoha ae la oia i kana kuke e hoomakaukau i mea a-i na maua. Aole iliuliu ko maua noho ana, ua kii mai la ke kuke ia maua e hele e hoopiha i ka lua o ka weliweli. Ua a i a lawa i ka lokomaikai o Col. S. Norris. A ke haawi nei maua i ko maua mahalo nui iaia.

            Aole he u-a mai ka hoomaka ana mai o ka maua huakai, maanei i hoomaka mai ai o ke kilikili hune u-a. Kau maua maluna o ko maua mau lio, haawi ka lulu lima aloha me ka mea hale i ka hora 2:20 p.m., a molio aku la no Waiohinu. Ua hooikaika aku maua i ko maua mau lio i ka holo ana, a ma ke alanui ma kai maua i lawe ia aku ai e laua me ke ahonui pauaho ole. Ke hoopulu nei ka u-a liilii i ko maua mau papalima, ke uhi mai nei ka noe, @a i na makahakaha ana ae, ike aku la maua i ka nani o na kuahiwi, i ka lipolipo mai o na lau nahele a me na laau. He wa ia no ko maua hauoli, me ka olelo ana o kekahi i kekahi, ua kokoke kaua. Aole iliuliu ua halawai aku la maua me kekahi mau kanaka elua, ua aloha aku maua ia laua, a me ka ninau pu ana aku. Owai kela kulanakauhale? Oiai ua ike mua aku maua i ua kulanakauhale nei, ua pane mai laua o Naalehu, a ia mahea o Waiohinu? Aia malalo mai o kela puu.

            Ua ike no anei alua i ka Lunakanawai? Ae, aia no i Waiohinu kahi i noho ai i ko maua manawa i haalele aku nei ia laila. Haawi ko maua aloha ia laua, a holo eleu aku la me ka hauoli nui. Ia maua i maalo ae ai e like me ke kuhikuhi a ko mau wahi panana ma ka hale pahupahu ma ka aoao akau o ke alanui, ua halawai koke aku la ko’u onohi ike me ka makua lunakanawai J.H. Waipuilani a peia no hoi ia ia maua. Ua hoohomai oia me ka leo nui a ka hauoli piha a peia no hoi au ua lulu lima me ka mumehana o ke aloha o ka noho hoa@loha ana, lele iho la maua mai ua lio iho a hoolauna aku ka makua lunahanawai ia’u a me ko’u hoahele i kona hoahana W. J. Yales, hope makai nui o Kau. He manawa ia o ka hauoli piha nawaena o makou a pau.

            Ua ninau mai laua ia maua i ke ano o ke alahele i hele ia e maua, ua hoike aku mana mai ka mua a i ka hope, hoonanea iki makou malaila no ka hooluolu ana i na lio me me ka hauoli. Hiki maua i Waiohinu i ka hora 3:15 p.m. a ma ka hora 5 p.m. i hoohiki loa aku ai maua me ka makua lunakanawai a me ka hope maki nui ma Naalehu, ka home o ka makua Lunakanawai. Hui aloha me kaua aliiwahine, ka lede oluolu a maikai o ka hale. Nana maua i hookipa aku me ke aloha a me ka hauoli maloko o ko laua home, a i hui pu ia mai hoi me kona kaikunane puuwai hamama a heahea, e hoolaulea ana i ko’u hoahele o keia huakai a me maua pu no hoi. He wa no hoi ia no makou me Mr. W. J. Yates, hope makai nui oia apaua he kanaka i piha i ka oluolu a me ka waipahe o na olelo, e hauoli ana me ka hookamaaina pu ana ia maua.

            Ua hooaumoe maua walaila ia po me ka makua lunakanawai, a kaiuana hoi o ka Home Hoonui ike o Lahainaluna, ka mea i olelo ia, “Ka Ipukukui Pioole i ka Makani Kauaula.” He nui ko makou hauoli i ka hui pu ana o ke kaikuaana a me na kaikaina oia home hoonui ike a ke aloha nui wale. E hoomanao any makou i na awawa a me na kualono a me na puu e haawe mai ana ma ke kua aloha o na home nei, me he ala e i mai ana, “Ei no wau ke ku kilakila aku nei, ke ani peahi aku nei i na u-i a opio hou e naue hoi mai i o’u nei, i hookipa ia aku ai me ke aloha, ai hiipoi ia mai hoi me ka hoopiha ia ana aku hoi me na hua ono a momona o ka naauao a me ka ike.”

            Mahope o na kukai olelo ana me ka pumehana o ke aloha, ua panai ia mai la kekahi papaaina maikai, a ua nane like aku la makou e hoopiha i ka houpo o ka lokoino nui wale. Ua ai a lawa i ka lokomaikai piha o ko maua kaikuana a makua hoi oia apana nui o “Kau Mahaka,” a i hui pu ia mai hoi me kona kaikuahine ka makua aloha o ka home.

            Ma ke Sabati ae la 24, ua loaa mai ia’u he leta mai ko’u mau makua i aloha nui ia, e luakaha ana i ka “Lai o Lele,” e hoike mai ana ia’u i ko’u kulana no ia aina. Malaila au i ike iho ai, he kupa a kamaaina au no ia aina, ka mea a’u i manao ai he malihini au.

            O ke one hanau ia o ko’u kupunakane, a he kupa a he kamaaina no ia aina, ka aina i kapaia he “Makaha.” Ua loaa mai ia huaolelo makaha mahope o ka hailuku ia ana o Puuohala ke alii hooluhi a me kana mau punahele i ka pohaku e na kanaka.

            Ma ia la no, na nane aku makou i ka pule, a ia makou maloko o ka luakini, he mea hauoli ia’u ka ike ana aku e hooikaika ana na poe koikoi o o ka aina e hooholumau i na hana maikai no ka pono o ko kakou Haku Iesu Karisto. Malaila kekahi o ko’u mau kaikuana, a he hoa hanohano o ka Ahaolelo o 1892, G. N. Kapahu, e hooikaika pu ana i keia hana hoonaauao maikai no na uhane a me ko ke kino pu.

            Ua lilo i ka makua lunakanawai ke alakai oia kakahiaka no ka pono o na uhane o ka@a mau keiki, e wawahi liilii ana i ka herena kaikai o ke ola, a pu-a aku la ia lakou me ke aloha,

o ka haawina i kula ia ia kakahiaka, aia ma Mataio 2:1-23. E pili ana i ka hanau ia ana o Iesu Kristo, ko kakou Haku maikai a aloha wale mai.

            Ma ka lokomaikai o ka makua luuakanawai a me na hoa i akoakoa mai, ua noi ia mai ko maua oluolu e hookahe hou aku i ka wai e pipii ana i ka ola mau loa ia lakou, a me ke kulana pakahi o ko mana mau ekalesia i hele mai ai.

            Ua ku aku au a hookahe aku i ka wai o ka pono a me ka maikai umua o lakou a me ke noi ana aku ia lakou e nana aku i ke keiki aloha a ka Makua Mana Loa, a nana e hooulu ae i na anoano maikai i kanu ia iloko o kakou, a lilo ae i mau kumulaau nani a maikai, e hoohua mai ana i na hua ono o ka nani alohilohi o ke Akua mana a oiaio. Ua hoike pu aku no hoi au ia lakou i ke kulana o ko’u ekalesia a me na hana hoohauoli o ka nani o Kristo Iesu, i hana ia maloko Ona.

 

Hoolaha @mau.

 

KAAYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia io ka

Honokorusa Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NA HELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai lo ma ka lapaau ana i na KOKO – ua oi ka Ayer Saseparila ma na mea a pau e hooikaika a e kuk@ @ ai i ke kino i hoonawaliwali @ ma’i a me ka eha.

            Ua @ ia ka ai, ua hoopau ia ka @ ka waihona hoowali ai, ua hoo@ ia ke Ake @ me ka Pua H@ ai, a hoohana maikai ia na @ mau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIIIEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hoola mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

 

No ke KUNU a me ke ANU o ka Ayer Cherry Pectoral ka laau lapaau alakai o na ohana.

Io ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea ino no e ae a ka opu, e lawe i ka AYER HUAALE CATHARTIC E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. Ayer & Co., Lowell, Masekuseta.

 

HOLLISTER & CO.

Na A@ oia k@ @eaina Hawaii.

 

KAKELA ME KUKE KA-HALEKUAI-NUI O NA WAIWAI LIKE OLE

NA MEA HANA KAMANA A PAU

Na lako pili hao kukulu hale, Na kepa, Na lei ilio, Na kaniahao ilio, Na Pahi, Na Up@, Na kope hulu, Na Pulupulu, PALAU LIO Na mea mahiai, Na au ho, Na au koi, Na kua bipi, Na lei bipi, Na kaulahao bipi, Na uwea pu, Na kaa palala, Na mea piula, Na ipuhao.

Makau me aho Lawaia

Na Iliwai

Na kaula,

Na @ pena,

Na pulumi,

Na p@a, me ka aila,

Na kopa,

Na aila ma@

Na pakeke

Na pakeke hao

Na kapu @

Na @

Na kukaepele

Na uwiki, a me

Na ipukukui

 

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.

ka Remington, Elua Lopi.

            A me na uka@ he nui loa, o kela ano @ me keia ano.

Kakela me Kuke