Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 2, 13 January 1894 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

j Ikaia U? o Aperila, M. H. 1523, ! hiki Luai ka hoakal elaa o na mlslo* { nari, oia o L. Andrew*, J. S. Ureen ! Peter, J Gullck% E W CUrk, O P Judd,S SheperU. I ka la 30 o Maraki, M.H. 182$, hiki mai ka huakal ekoiu ooa ml* sionarl; oia o I)wight Baldwiu, Raben Tinker, ShelUen Dibble An. tlrews. I kn la 7 o lune, M. H. IS3I, hikl mai ka huakal eha o oa misfottari, oia o John Kmorson, David B Lyman, Ephraim Spaiding, William P Alexander, Hiehard Armstrong, Cochran Forbes, Harvey E. Hiteheoek a me Lyona, o nu hoa v ) Alonzo Ohapln, he kauka la|)&au, o Edmund ir'Hogers y he inea pal palapaia. L ku la 17 o Mei, M. 11. 1882, hiki mai ka huakai elima o na misionari, oia e Benjamin W. Parker, L. Smith a me Batnu«l Fuller he pai palapala. I kala 1 o Mei, M. H. »S3:J, hikl mai ka huakai eono o na mlslonarl, oia o TitUv«i Coana a mo kana wahine; a mawaho ae o ua misionarl, o Henry Daimond he malama buke, E. O. liale he pai palapala; o na wahine, o Miss Lydia Brown me Miss Elizabeth M. Hitehoock.

I ka la G o lune, M. H. 1835, hlki mai ka huakai ehiku o na mis!oaarl oia o Isaae Rliss, Oaniel l'). Oonke, Mark Ives a me Thoms. M. D., he kauka lapaau; mawaho ae o na mlsionari, o S. L. Andrew3 M.D. 8. N. Custle, kokua a misionari; £dwar<l Bailey, Amos 8. Oooke, Edward Loeke, Chas.s MoDonald, Bethenl Munn, W. Vfcn Duzee a me Ahener 4 \Vilco:: liC- kuOiukuh, Mf«« Mnrciu M. Bmith ame MissLuciaO. Smith. I ka la 9 o Aperila, M. H. 1837, hiki mai ka huakai ewalu o na mi* aionai'l oia o Elias Boud, Daniel Dole, Jolin D. Paris; a mawaho ae o na misionari, o W. 11. Ric»e iie ku« mukuia. I ka la 21 o Mei, 1841, hiki mal ka huakai eiwa o na misionari, ola o George B. Rowell a me James W Smi(li. 1 ka la 210 Sepalem;iba, M. H. lSi2, hiki mai ka huakai umi o na <*uisionari oia o Claudine B Andrews, Timothy Dwight Huut, Eliphet Whittlessy a me John F. Pogue. 1 ka la 15 o lulai, M. H. 1844, hiki mai ka huakai umi-kumama-kahi o ua misionarl, oia o Bamuel G. Dwight u me Mr. a me Mra. Henry Kinney. I ka M. H. FS4S, hiki mai ka huakai umi-kum<tmalua o ua misio> nari, oia o C. H. Wetmore, M. D. a he mau uiisīoriarī e ae no mahope mai o lakou. KA HANA A NA MIHIONAKI MUA MA KEIA PAE AīNA. A hiki laLou ma Kallua, holo mai ia lakou iuka e hui me Lihoiiho ke ialii, ina e ae mal ke alii la lakou, | alaihi ua pono iho lu, alaila, hookuo ka heleuma o ka moku a hoolele mai hoi i ko lakou mnu ukaoa iuka

o ka ain.'i. Aole |>elu na haole eae 1 boio uaua mai ai, )io<jlelc wa(e mai !akou i ko lakou m:tu waiwai uie ka lohe inua ole o ke aliū A hui lakou oie IJlioliho t iioakaka aku !a lnkou I ke an» o ka lakou h.ana a me ko lakoa pjno ke oolio a me kaole. Kunnlua iki no o Liholiho, a liuiiu iki t ae mai U oia e noho lakou mauka, ma ka ae molale ana mai a na aiii, & nohookahi makahiki nae e hoao ai i ka lakou hana. A ae ko alii, hoolelo mai ia iakou i ko iakou mau mea a pau iuka. A noho lakou iuka, hoohele makaikal ia aku ia lakou a hiki i Oneo, a kipa aku ia l na hale oKeopuolani a e noho ana no oia. Aia hoi, he wahi holokahiki, holo e aka nei oia a mnwaho o kahoa hale, uinau aku ia. . «He kapu anei kahi o ke aMif' Iloole mai la na kanaka, «<Aoie." A komo aku !a lakou. Pane hou aku la no ua wahi holokahiki nei. "He poe kahuna koia no ke Akua Kiekie Loa i holo mai nei e bai mai ia kakou i ka Inoa o ka mea nana! hana! ka lani a me ka honua." I

Ko kei* olelo fttin i hai aku ai ieaaa ona alii a nie na kauaka, ua kaprt ia aku oia t> MaoK Kia kekahi olelo ana/ *«A tu«hupe aku, alaila e hlki inai ka ia nui,r A mauao iho ta na «ii : amo na kanaka, e oul ana ta pAhasmanol fc* U. Oka la uu&oU k& Inkou i rauna*> āi e oui «ihl I ko lekou heie ana l kalm eneV Eaiikenkua, muiuiui uku ta ua ka~ naka a me na wahioe e makalkni, A i ka heie aua o na haolo i kahi ona alii, hahai aku la tu> kana> ka , o ua kane ame na wahine; heie nonakauaka a klel ae ta malalo o oa papaie o na Imole. Aole he huhu ae o na haole. I ae la nae kekahi i kekahi, "Ka~ haha! he kookeo no kjyta iakou poo wahiue, a he pap»le ooma ka! Aole ka hoi e like mo ke poo klhikihi o na kane; o na maka hol, poopoo iloko lilo; ka a*i hoi, oeop; he mm* kai nae ke nana aku. M 9 No ka loloa o ka ai a me k'e k:e-" kie o ka ipu o ka papale, un knpa aku na kauaka hi lakou, ho ;i-i uei.o. Ia manawa 80, hai mai la lakou i ka olelo & ke Akua nmka ui3i>eio iu ana e kekahi ona knnaka ilawaii i holo jpu mal ai. Nui loa ke knhihewa o na'kaua* ka i ka wa i ioho mua loa ai i ka oielo a ke Akua.

- A i ko lakou loho auao lehova ke Akua aia ma ka lanl a me lesu kaua keiki a mo ka Uhnno Ilemoiele, alaila elelo ae la na ke kuhihewa nul loa penei: (< 0 lehova, o Kane no ia; oka Ul'ane Hemolele, o Kanaloa ia; o ke Keiki, o Ma ul no ia." Ahe nui aku na.olelo kuhihewn. I kti uianawii i al (paiua) iUona •ni"ionari, «ku U wi ki*nalh • |kd uioo ana iho o ua ,tuaka e p«!h». hooho aku la iak'ou, «'Eaha na la na hnoie i-ho la na maka?" Pela lho U ko !:»kon kuhihewa ana i kela a mo k« u iuuut; oloi, he wa nuuupo u hemahema loa ia. A i ke kakahiaka o ka la 10 po o Aperila, haalelo o B(namu ma ia Kailua, a holo mai ia no Oahu; koe aku o Kaklna ma Kallua, a me ke* kahl kanaka Uftwatl mahele olelo kokua a me kekahl kokua kumu. A ma ka la 18 ae o ApeHla ku lakou I Oahu; a ma ka maiaina mai cT4uiai, holo loa aku o Winl m iik* (Ruggle3) koiki 1 Kauii. A uiaopopo la lakou ka heuiHhema a uie ka nahupo o keia lahui ma im ano a pau, amlia, Imi lakou mu ka ikaika i mea o pali al keia noho hemahema aua a me ke ano iiupo o keia Uhui, a uio na lii. Eia ka lakou hana; o ku hooponopono a haawi i ko Hawaii nei poe i na hua o ka olelo he umi-kumama-lua, aao aku ia lakou e hul ift mau hua i hlkl ke heluhelu a ke kakaulima no hoi. Me ke akamai no ke no ana t» hana i na hua palapaia mua o ike heluhelu I kinohl nm Hawaii nei. A ike Ukou, he lahui punl lealon huia keia, alaila, ao aku lakeu I ha kanaka e hui I na hua pnUpaln palua a pakolu ma ke ano hula, penei: a-h-a-ha—alu*, l h* a-ha=riha, o-h~a-ha=oha, u-h-a - ha~uha, h-a-ha-e — hne, e~kae y a pela aku. Ma ke ano leo hula ke ao aua, a iiio keia ano ao ana i mea lealea 1 na lii a me na kanaka; me ko iakou manao ole paha.e, he ano ieo, a hua p-a-pa auo hula U no lakou e naauao at, a e malamaiama ai I ka olelo a ke Akua mahope aku.

| He nul ko lakou Ikaika ma ke a» ana i na kanakn a me na kamaiii ma ke kula, e heluhela a e kakaulima, ame ke ao ana la iakou wa , na mea e pono ai ka noho ana, a me ka maiaina pono ana i ke kino a me kaiini ana i na coe« e ponoai ka* noho ana. Eia *a Binamu. "Aole i halu aa malama elima mai ka w* a makoa I pae mat ai, aia hoihe hoike* kula ma Honolulu, klalia, ua akaka i na aiii»e hiki ia makou keaoi # kanaka e heluhelu a me ke knkauUma.» i O ka hal ana i ka oioU» a ke AJsua i naiaSabati, a me na la nqa, ola ka hana nui o na hana a pau a na Misionari i haW'l'ma HWwaii nei. - * • A'oieipau. , »' • . •