Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 36, 7 September 1895 — Page 3
This text was transcribed by: | Debbie Tanaka |
This work is dedicated to: | To the customers of mauirulez.com |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ka luahi o kaua hana limakoko. Eia kekahi, aole i makemake ia na kanaka e make, alaila ia wai aku keia poe kauka e lapaau ai. Eia hoi kekahi, aohe wale hookahi lahui na kauka ma Honolulu nei, aka he lehulehu. Aole loa e hiki ke ohumu kela p@e kauka e hanai i ka laau make i na kanaka hawaii me ka lohe ole ia o ka lakou ohumu. Ua like loa no keia hoopuukahua a kekahi poe Hawaii me ka puka ana ai o ka ma'i hebera i ka 1881 a halihali ia ma'i i Kahakaaulana e lapaau a hoomalu ia ai. Mai ia kau mai i pookoi loa ai o J. M. Poepoe, oiai oia e noho kokua kauka lapaau ana, no ka haawi i ka laau make. Aka o ka mea oiaio aole o Poepoe manao e hana ino i kona lahui e manao e hana ino i kona lahui e like me ia olello hoinoino wale iho no. E hoopau ia manao kuhihewa.
Mamuli o ke kuluma, hookahi wale no lahui e loaa nei i keia ma'i kolera, oia ka lahui Hawaii, nolaila he mea pono ia kakou ke noonoo, malia ua pilikia io kakou ma ka palaleha i ka malama ana i ko kakou ola kino, ka home i hoolawa pono ole ia me na ea oluolu, ka hoomaemae ana i ke kino, na mea e aahu ai ka moe ma na moena, a o ka oi loa aku paha ma ka kakou mau mea e ai a e inu ai, no ka mea he mau mea maka wale no i hoomoa ole ia ke ai a ke inu. Nolaila he mea pono ia kakou ke hoonaauao i keia wa, a e hoomoa i ka kakou mau mea a pau e hookomo ai i ka waha.
Ke hoolaio ia mai nei, o ka pili ana o kekahi mea i kekahi wai hauna o ka mea ma'i a o ka mea i make paha, e lele ana no ia iluna ona, ke ole oia e holoi koke ole me keahi sopa hoomaemae a wai laau hoomaemae a kawele a maloo pono. No ka mea, aia iloko o ia mau wai hauna na moo, a i ole na @o liilii hiki ele ke ikeia iho e ka maka. A ina e komo ia mau ilo iloko o ke kino o ke kanaka, alaila e loaa ana i ke kolera. Nolaila, e hoonaauao kakou, aole ka hoopalaeha a hoauwae puu mai.
Ma ka hora 11 awakea Poalua iho nei, ua kahea mai ka Peresidena o ka Papa Ola i keia poe keonimana Hawaii malalo iho e halawai me ka Papa: D. L. Naole, Jos. U. Kawainui, Jas. K. Kaulia, H. Defries, D. L. Hopkins, Enoch Johnson, Henry Smith, W. L. Wilcox, J. E. Bush, Jos. M. Poepoe, J. L. Kaulukou, antone Ross, S. K. Kane, Jos. Nawahi, W. C. Achi, F. J. Testa, G. E Smithies, S. C. Dwight, He-u Hookano, M. Keohokalole, Hanuna, W. Henry. Peresidena Smith, Wilcox. Na lala Emerson, Ke@pio a me Kauka Herbert, Meyers, Wood, Russell, Smith, Day a me Sir Robt. Herron. O ke kumu nui o ke kahea ia ana o kela halawai, no ko na kauka ike ana, ke h@a nei ka makamaka a me na hoaloha i ka p@ loaa i ke kolera aohe hoike koke mai. Ua hoikeike ia ae kekahi mau kumu o ka hana ana, oia ko na kanaka manao ke haawi ia nei lakou me ka laau e make wale ai no. Ua ae ia mai ina e makemake kekahi mai i kana kauka e makemake ai, e n@ ia no. Olelo o Dr. Wood, ina e hooia na kanaka, aole e inu a holoi i kekahi mea me ka wai i hoomoa ole ia, a e ai i ka ai i hoomoa wale ia no, alaila aole he kolera hou iloko o hookahi a elua la. Olelo o Dr. Smith, aole he Hawaii i make ma ka halemai kolera mai ka wa mai i noho mana ai ka papa ma ka hanai ana i ke ai, eia wale no ka hewa, o ka waiho a nawaliwali hoike ia mai, aohe wa e haawiia ai na lapaau ana e hoola ia ai.
He Mau Alakai no na Hawaii i keia wa Ma'i.
Ke kono nei makou i na Hawaii a pau e hoolohe ana i na hoonaauao ana iloko o keia mau la a ka ma'i kolera e laha nei, e heluhelu i keia mau olelo@o malalo iho a e lawe aku he mau mea oiaio, oia keia:
Mai ai i na mea ai @ na ano a pau i hoomoa ole ia mamua a mo'@ pono.
E hoomoa pono ia na i-a maloo a me na kamano mamua o ka ai ia ana.
Mai inu iki i kekahi kulu wai inu i ole i palia mua ia.
He maikai ka inu ana ana i ke ti a me ke kope, oiai ua palia ia.
E pei a e uhi, a e wahi ia na mea ai a me na mea inu a pau.
Ina e waiho wale na mea ai a me na mea inu he mea no ia e loohia ai i ka anoano ma'i.
Ina e waiho wale ana na mea ai, ua hiki no i ka nalo ke hoopa iho, a he mea no ia nana e lawe ka ma'i.
E hoomaemae mau ia na lima. E holoi mau ia me ke kopa. O ka poe e hele wale ana na wawae, he kupono no e holoi pinepine i ko lakou mau wawae.
O na hiokiona o ka Ma'i Kolera oia no ka luai a me ka naha ana, ke nahu mai o ka opu, a me ka ma@ele hoi o na wawae.
O kekahi mea e loaa ana i kela mau hiohiona ma'i he pono e hoouna koke i ke kauka lapaau.
Ina e loaa koke ka mai i ka lapaau ia i ka wa e hoomaka iho ana he nui ka poe e ola ana.
Ua hiki i kela mea keia mea i loohia i ka mai ke kauoha i kana kauka lapaau laikiniia ana i makemake ai, iaia ma ka Hale Mai Kolera.
Ua olelo na Kauka Lapaau a pau, ina na mea a pau ma Honolulu nei, mai keia manawa aku, aole e ai ana i kekahi mea i hoomoa ole ia a moa pono loa, a i inu i ka wai i hoomoa ole ia a pa@a, a e malama hoi e hoomaemae i ko lakou mau lima a maemae, aole ana e ike hou ia kekahi mai hou iloko o na la pokole mahope mai.
Ka Ma'i Kolera.
Ma ka pepa o ka hebedoma i hala ua hoike pakahi aku makou i ka nui o ka poe i loaa i ke kolera a hiki i ka la 29 o Augate. Ma keia hoi ke hoike aku nei makou mai ia wa mai a hiki i Sepatemaba 6, a oia kela:
Aug. 29-Simeona k., he 30 makahiki, no Aala. Lapaauia ma ka halemai, a eia ua ola loa.
-W. H. Goebel k., he 20 makahiki a he luina no ka mokukaua Amerika Bennington. Make ma ka la 30.
Aug. 30-Annie w., 28 makahiki, no Leleo. Make Sept. 1.
-Mary Kaleiwohi w, 41 makahiki, no Kapuukolo. Make hora 1 o ia auina la.
-Pillipo Kakimulo k, he 35 makahiki, no Kapuukolo. Make hora 4 o la auina la.
-Mrs. E. L. McKeague w. 24 makahiki, no Kaakopua. Make hora 2"05 auina la Sept. 1.
Alex Smith w.-makahiki, no Kapuukolo. Make ma ka halemai.
Aug. 31-Keaka k. 50 makahiki, no Aala. Make hora 12:30, Sept. 1.
-Keakalaki@ w, 13 makahale. Make.
-Paku k. 50 makahiki, no Kapuukolo. Make.
-Haawinaaupo k. 50 makahiki, no Kukuluaeo. Make.
Sept. 1-Kahana k. 35 makahiki, no Kikihale. Make.
hiki, ne Kapuukolo. Make.
Kainoa k. 45 makahiki, no Kikihale.
-Waianuhea k. 60 makahiki, no Kakaako. Make.
Sept. 2-N Kailikane, 63 makahiki, no Kapuukolo. Make hora 9:3 a. m. Sept. 3.
-Mua w. 70 makahiki no Lelo. Make.
-Kahakauila k. 17 makahiki, no kawa.
Sept. 3-Lono k, 30 makahiki no Auwaiolimu. Make hoike ia mai.
-David Pau k. 35 makahiki, no Kalihi. Make.
-Keluia w, 33 makahiki, no Kikihale. Ke ola nei.
-Kahilo w, 43 makahiki, no Kapuukolo. Make.
-Paku k, 14 makahiki, Ke oia nei.
-Kealakai k, 65 makahiki no Lunalilo Home. Make.
-Keawe k. 40 makahiki no Auwaiolima. Make hoike ia mai.
Sept. 4-Kukaulalii k, 63 mau makahiki, no Kapuukolo. Ke ola nei.
-Kanakolo w. 60 makahiki, no Kapalama. Make hoike ia mai.
-Luisa Kapai w, 32 makahiki, no Kapalama.
Sept. 5-Kalewo k, 30 makahiki, no Puunui. Make hoike ia mai.
-Kaluakini k, 40 makahiki, no Auwaiolimu. Make.
-Keiula w-makahiki, no Kapuukolo. Make.
-Pono w, 9 makahiki, no Kapalama. Ke oia nei ma ka halemai.
-Keaka w. 80 makahiki, no Kauluwela. Make hoike ia mai.
He Alanui Hele hou.
Ke hoolala nei ke Aupuni e wahele ona alanui hou loa mai ka palena aku o alanui M@iwahine ma Ewa, alaila holo aku ma ka lihi kahawai ma ka aoao aku o Kapuukolo, Kikihale a hala loa i Kamanuwai. E paku ia ana ka hai o ke alanui a kiekie ma ke ano palewai, i ole ai e kukulu hou ia na hale ino ma hai o ke kahawai a hoomuu hou ia na mea pelapela iloko o ka wai, e like me ko ka wa i hala. E malama loa ia aku ana i maemae kala kahawai i keia mua aku, a pela auanei e @ pu ai na kauhale e pili aku ana ia kapa kahawai.
KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU
MANAWA HOLO.
Mai a Mahope aku o Iulai 5, 1895.
@
HAALELE IA HONOLULU.. @:00 @ 1:45 5:10
HAA@ MANAWA 7:00 9@ 2:2@ 5:53
HAALELE WELE O EWA @:30 10:39 2:09 6:11
HIKI I WAIANAE - 10:34 - 6:49
@
HAALELE IA WAIANAE 6:@4 - @ -
HAALELE IA WILI O EWA 7:19 9:10 2:07 @
HAALELE IA MANAWA 7:50 9:48 2:3@ 4:22
HIKI I HONOLULU 8:28 10:30 3:11 4:55
Ma na po Poaono a me Sabati e hiki ana ko ka Wili o Ewa mai kaa i Honolulu ma ka 5:55 aole ma ka 4:55 P. M.
E lawe ana na kaa ahi hali ukana i na kaa ohua o ka papa ekahi.
G. P. DENISON.
Luna. F. C. SMITH,
Luna Kuai Palapala Holo.
NU HOU HAWAII
He kinipopo ka na poe kahiko i pau i ka mare wahine a i noho hoomalolo no ka wa loihi ma ke kahua o Mkiki i keia auina la. Me ka uku e komo ai e ike.
Ua hala hou aku ka Mokolii no Molokai, Maalaea a me Mahukona ma ke ahiahi Poalua iho nei. Ua hali aku he mau lako ai no Molokai a me na eke leta no na awa e ae.
Iokohama, Iapana, Aug. 22-Mai ka wa mai i puka ai ka ma'i kolera ma Iapana ahiki i kela wa, ua hiki aku ka nui o ka poe i loaa i ka 25,000, a he 16,000 o lakou i make.
Ua papa loa ia ka hoopuuluulu ana i na kanaka ma kahi hookahi iloko o ka apana o Honolulu. Ua pili keia rula i na anaina pule, na anaina puhi ohe a me na wahi e ae e hele nui ai na kanaka o halawai.
Ua hoohulia ma ka mare i ka la 3 o Sepatemaba nei e Rev. H. H. Paleka, o Fred Waterhouse me Miss Ethel Carter me ka malu loa, a eia laua ke hoau nei i ko laua mau la mua o ka noho ana kane a wahine ma ka uka iu ano o Luakaha, Nuuanu.
I ka po Poakahi nei, ua kii ia mai la e ka make o Mrs. George Davis mai ka hale noho aku o Miss Lucy Peabody ma alanui Vineyard, Peleula, i ke 68 o na makahiki o ke ola ana. A ma ka Poalua mai i manele ia aku ai ke kino kupapau no ka halelua moe kau a hooilo.
Ua kailila aku o ka make o Elia Kaululaau Wright, ma ka hora 9 a oi ae o ke kakahiaka Poalua iho nei, mai kona wahi noho aku ma Pauoa, a mahope o ka hoomailo ana a ka ma'i akepau. O Elia, oia ke keiki Hawaii i lawelawe i ka oihana kauka huki niho.
Ua papa aku nei ka Papa Ola i na halekuai rama a pau o Honolulu nei, aole e kuai ia ka rama mahope aku o ka hora 6 o ke ahiahi, a o ka manawa wale no e hamama ai o na halekuai i laikini ia mai ka hora 6 kakahiaka a hiki i ka hora 6 ahiahi. E mau keia kapu ahiki i ka wa a ka Papa e hoolaha hou aku ai.
Ua papa loa ia ka lawaia ana ma ke kai mai Kawaihoa mai ahiki i Kalaeloa; no ka mea ua manaoia ua puia kela mau i'a i keia wa a ka ma'i kolera e laha nei, ma o na l@ai a me na ino la o ka poe ma'i i l@ helelei aku ma ai kahawai a ua holo aku iloko o ke kai o ke awa. Ua kapu ia kela i keia wa a ka ma'i e laha nei.
Ua lu ia i ka laau hoomaemae i ka wai ke kahawai o Makaho, mai Waikahalulu mai hele i kai nei. Ma keia hana ana, ua pau i ka make na opae, oopu, nopili, okuhekuhe a me na i'a apoo pohaku e ae o kahawai e pau ai i ka alapoho ia e kanaka me ka maka aole hoi o ka hoomoe, no ka mea oia ka mea pono loa. Ua papa ia na kino kanaka uhane oia, aole e ai i keia mau i'a make.
I ko Kilauea Hou lawe hele aha aku nei e kiele i na paahana pake i hoomalu ia iho nei ma Kahakaaulan@ a hookuu ia, ma na awa o Maui a me Hawaii e kokoke aku ana i na mahiko i hoouna ia aku nei e hana, ua lele pono ko Maui a me Hawaii, aka i ka ha@ ana aenei i ko Kauai e ki@la aku, ua kipaku loa ia mai ia na pake aole e hoolele aku luka o Nawiliwili. No ko lakou hopohopo o ka puniu pake no kela o ka mokuahi nana i lawe mai ka ma'i kolera, eia nae he anahulu mahope iho o ka make ana o ka ma'i hope, aole puka hou ae, a pela i hookuuia ai ka hoomalu.
He pouli ko ke aupuni o Lonomoku i ke ahiahi poeleele @ ka Poalua iho nei, a na pololei ka manawa e like me na wanana a na kilohoku, aka ma ko kekahi poe kanaka Hawaii manao, he hoailona no ka hoe@ hou mai o na pilikia maluna o Hawaii. He kohu anei na olelo o ia ano, ina ua hoike e ia mai oia ka po e pouli ai ka mahina?
Ua hoolele ia mai na kukui uila hoemalamalama e hanu hele ai i ka huli o na mokukaua Amerika Olympia a me Benninton, oiai laua e hekau ana mawaho o ka nuku o Malama, i ka po Poakahi iho nei. Maikai no hoi na anaina o na malamalama i kaulono ia mai ai i kula nei, a pela no hoi i ka hoololi ia ana aku iwaho i ka moana lew@.
Ua loaa mai he palapala i ka nupepa KUOKOA mai Lihue, Kauai mai, i kakau ia malalo o ka la 31 o Augate e hoike ana, ua hoohikiele ia ko Lihue mau makaainana i ka ike ana ma ke kakahiaka o ka la 28 he mau hae lenalena e kiepaepa ana ma ka hale o kekahi ohana Pukiki, a ua manaoia he kolera, eia ka auanei he ma'i @a scarlatina. He ekolu ka nui o na keiki i loaa, a ua hoomalu loa ia.
Ua hiki mai nei he eha mau kumukukula hou no ke Kulanui o Oahu, a eia ma ke kahua o ka hana, oia o J Q Wood, Samuel P. French, A. B. Ingrall@ a me Miss Millard. Mamuli o ka papa a na rula o ka Papa Ola, aole e wehe ia na kula ma ka mokupuni o Oahu a hiki i ka wa e kauoha hou ia mai ai e ka Papa, nolaila aole i hoomaka na kula o Punahou a me Oahu, na kahua hana hoi o keia mau kumukula maluna ae i holo mai nei.
Hoolaha Hou.
A HA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o KEAHI NKAAHIKI (w) o Honolulu i make.
No ka mea, ua waiho ia mai imua o keia aha ma ka la 2 Sepatemaba A. D. 1895 kekahi palapala i oleloia oia no ka palapala kauoha hope loa a Keahi Nakaahiki (w) i make a me kekahi noha ia a e hoopuka ia na palapala hookohu lunahooponopono ia Samuel M. Damon, i waiho ia mai e Mele Kahookano.
Nolaila ke kauoha ia nei, o ka POAKAHI, ia 7 o Okatoba A. D. 1895, hora 10 a. m. o ia la, ma ke Keena Hookoluolu o ia Aha ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hooiaio ana i ua palapala kauoha ia a me ka hoolohe ana i na palapala kauoha la a me ka hoolohe ana i ua palapala noi la, a ma la manawa a me ia wahi e hele mai ai na poe a pau i kuleana a e kue i na palapala kauoha la, a me ka hoopuka ana i na palapala luna hooponopono waiwai.
Kakaula ma Honolulu, Sepatemaba 2, 1895.
Na ka Aha:
J. A. THOMPSON.
2@ Kakauolelo.
A HA Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko wai o Kelilaua w. o Hilo, Hawaii i make M ka Aha Hooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Joseph Nawahi, Lunaponopono o ka waiwai o Kelilaua o Hilo, Hawaii i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $@.00 mailoko mai o na dala he $710.00 i loaa iaia a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohala e mahele ka waiwai e paa nei iloko o kona mau lima i ka poe i kuleana, a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ka noho lunahooponopono ana.
Ke kauoha ia nei o ka Poalua, la 22 o Okatoba, A. D. 1895, hora 10 a.m. imua o la Lunakanawai ma ke keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua palapala noi la a me ka hoike mai lakou ma ia wahi a e hoike, ina he kumu io ka lakou e ae ole ia ai na noi la, a e hoike mai hoi i ka poe i kuleana i ua waiwai la.
Kakauia ma Hilo, K. H. P. A. i ka la 20 o Augate, 1895.
Na ka Aha:
DANIEL PORTER.
Kakauolelo.
2361-2
A HA Hookolokolo Kaapani Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Aha Hooponopono waiwai. Ma ka hana o ke Kahu Malama o Kawaihae k., Keoni k., Kumaloha w., na keiki oe ole o Kohala Akau, Hawaii.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nei a me ka hoike helu a John Maguire ke kahu Malama o ka waiwai o J. Ka@kai a me ke kino o na keiki oo ole, e noi ana e apono ia na hoolilo he $41@.40 mailoko mai o na dala he $406.40 i loaa iaia, a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i ka waiwai e paa nei i kona mau lima i ka poe i kuleana, a e hookuuia ola a me kona mau hope mai ko lakou noho kahu malama waiwai ana.
Ke kauohaia nei, o ka Poaono la 5 o Okatoba, A. D. 1895, hora 10 a.m. imua o ia Lunakanawai ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Kohala Akau, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na palapala noi ia a me ka hoike helu waiwai, a o ka poe a pau i kuleana e hele mai lakou ma ia wahi a e hoike, ina he kumu io ka lakou e ae ole la ai ua noi la, a e hoike mai hoi i ka poe i kuleana i na waiwai la.
Kakau@a ma Hilo, K. H. P. A. i ka la 19 o Augate, A. D. 1895.
Na ka Aha:
D. PORTER.
Kakauolelo.
2@1-@
A HA Hookolokolo Kapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hana o ka waiwai o Nakala k. o Kohala Akau, Hawaii, i make. Ma ka Aha Hooponopono waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike helu a H. L. Holstein, Lunahooponopono o ka waiwai o @akala k. i make o Kohala Akau, Hawaii, e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e hkanohala e mahele i ka waiwai e paa nei iloko o kona mau lima i ka poe i kuleana, a o hookunia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho lunahooponopono ana.
Ke kanohaia nei, o ka Poaono, Okatoba 5, A. D. 1895, hora 10 a.m. imua o ia Lanakanawai ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Kohala Akau, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua palapala noi ia a me ka papa hoike helu waiwai, a o ka poe a pau i kuleana e hele mai lakou ma ia wahi a e hoike, ina he kumu io ka lakou e ae ole ia ai ua noi la, a e hoike mai hoi i ka poe kuleana i ua waiwai ia.
Kakaula ma Hilo, K. H. P. A. i ka la 12 o Augate, A. D. 1895.
Na ka Aha:
D. PORTER.
Kakauolelo.
2@
A HA Hookolokolo Kaapani Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hana o ka waiwai o D. Kaawa k. i make o Kahua, Hilo, Hawaii. Ma ka Aha Hooponopono waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike helu e E. G. Hitchcock, Lunahooponopono o ka waiwai o D. Kaawa k. i make o Kahua, Hilo, e noi ana e apono ia na hoolilo @e $@ mailoko mai o na dala he $@ i loaa iaia, a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e ka@ohala e mahele i ka waiwai e paa nei iloko o kona mau lima i ka poe i kuleana, a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho lunahooponopono ana.
Ke kanohaia nei o ka Poalua, la 22 o Okatoba, A. D. 1895, hora 10 a.m. imua o ia Lunakanawai ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na palapala noi la a me ka hoike helu waiwai, a o ka poe a pau i kuleana e hele mai lakou e ae ole ia ai na noi la, a e hoike mai hoi i ka poe i kuleana i na waiwai ia.
Kakauia ma Hilo, K. H. P. A. i ka la 20 o Augate, A. D. 1895.
Na ka Aha:
DANIEL PORTER.
Kakauolelo.
@
Hoolaha Hou.
A HA Hookolokolo K@puni- Apana @ e ke Ka@ Pae Aina. Ma A@ Hooponopono Waiwai. Ma ka hinai o ka waiwai o @ Kealahua w. Imua o Lunakanawai J. Hardy.
O kekahi palapala i oleloia oia no ka palapala kanaha hope loa a Mi@ Kealahua w. i make, ua waih@ mai ma ka la 5 o Augate imua o @a aha la ma ke ke@, a me ka palapala e @ai ana e hoolalo ia ua palapala la a @ hoopuka ia na palapala lunahooponopono waiwai ia @awia @. I waihola mai e ua Edwin Om@ ia.
Ke ka@ohaia nei, o ka Poaha, ia @ o Sepatemaba, A. D. 1895, hora 10 a.m. ma ke keena hookolokolo oia aha ma Kawiliwili, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hooia na i ua palapala kanohe ia, a e hooloha ai @ noi ia.
Ke kauoha hou ia nei e hoolaha keia mau kauohe ae ekolu mau hebedoma @ @ ma loko o ke Kuokoa, he nupepa i palia ma Honolulu, a o ka hoolaha hope ana aole, e emi malalo o mai mau la mamua ae o ka manawa i koho la no ka hoolohe ana.
Kakaula ma Nawiliwili i ka la 24 o Augate @.
JACOB HARDY
Lunakanawai Kaapuni Apena Hookole@ Elima
P W T PURVIS
Kakauolelo.
2361-2
NA LETA E WAIHO NEI ILOKO O KA HALE LETA A HIKI I KA LA 31 O AUGATE 1895.
APUA.
L Kami. Kinoho@.
HONUAKAHA.
J Kaaua.
KOULA.
A Kawana, L Kamaka.
KAPUAHI.
Mrs. Kulia, D L H Kaualoku,
KAAKOPUA.
Kelilipuaole.
KUNAWAI.
H Makuakane, J H Abraham 2,
J. Kailiakaale.
MAKIKI.
J K Namoolau, M Keliiaumoana,
M Kanelaauli 2.
PELEULA.
J Kapule.
WAIKAHALULU.
S Palau
KAKAAKO.
P P Kahanui, Meleana,
E Kamane.
KOLEAKA.
Ka@nohi.
KAUMAKAPILI.
S P Alohikea. M Pauahi,
D K Nama@u, H Ka@i.
KIKIHALE.
Piimauna, Mrs Kukahi, P Nils @imau.
KAWA.
K. Piena, Kaenaku.
MANOA.
D Kaho@po, J Paniani.
KULOLOIA.
Kuakea.
WAIKIKI.
J Kaeo, J Kawai, La@.
AALA.
K Kaluahine.
KAWAIAHAO.
Kaiminaauao. S Mele.
K Iowela, J A K Ohia,
Makuahine, M Kealaula,
J Kaukali, B W Kaleookekoi,
K Kamoani. Keehu,
@ Nalua.
KAMANUWAI.
Kanamu, Kahikina,
L Naone.
KALIHI.
A Joe 2, Hana,
Lilia, Kahana,
T Kililani, Kalauwalu,
S Kauhaahaa, B@nipaki,
Waie. Keanaana,
D S H Kauloku, Hikimalama.
PUOWAINA.
K Moikeha, K Nahuina.
D S Kaneakua.
MAEMAE.
M Kaaholehua, Mrs Kaihe.
KAMOILIILI.
M Kamai, Uma.
KAMAKELA.
Kailiwela, Kahikina,
h Haaheo.
KEPOHONI.
Kaiminaauao 2, M Malumal@ 2,
HAUAHUKOI.
H Pauloa 2, Makalani.
KAHEHUNA.
Kahelemehameha, L Kaina.
O Keeneuilaikalani.
KAULUWELA.
E Piipii, F Sim@on,
W S Kaleookekoi, L Lee Shu.
MAKAHO.
Kalawa 3.
KAOPUAUA.
@alawe@, Aapai,
Kalaionehu 2, Malie.
NIOLOPA.
P K Kekua, M Puaakala.
PAUOA.
Lui'a.
LELEO.
Malie, Hana.
AUWAIOLIMU.
P M Pakualani.
NA ALANUI.
N L@i, Alanui Liliha,
@ Ihu, " Pauahi,
Kamililani, " E@a,
L Kaili, " Moi.
KALIA & KUKULUAEO.
L Akahi Keaka, Kahiamoe,
K P Kapalena, Kewiki,
M Kunipuka Kahoa;
Moku, Hap@a,
Kalapuna.
KAPALAMA.
Kuaana W. Kalohelani,
L Guerrero, Keapo,
H Keehu, W Kawaihau,
Kapuaokokau, M Kakoonai,
M Wainee, M Noa,
O J Malaihi Kahiko,
J M Kuaiwa.
HONOLULU.
Aluhike@, M Kalua,
Kahania, E Kane,
K Kaaumoana, M Panahi Kapika 2,
@ Makaula, Kalahookahi,
M Ho@, P@paana,
Keliipii, Willie liilii,
J K@, J Kona,
N Keahi, Kama,
Ed Kaola, W Waiamau,
G Haila, Kahihipaa,
Nui, Koloi,
K Kalawai, M P@ o@ Maikai,
Kapolei, E Kaape,
D Lani, M Kaluakini,
L Haaheo, M Akau,
Milaina, Jeo Naukaha,
Lo@, Sa@m.
@ Ka Leta i hoihoi ia mai na Mokupuni mai:
HAWAII.
Mrs. Malihini, Hilo,
A M Kahulanui, "
G Kapani, Kohala,
Kahooholo, "
K H Kahookiekie, Waimea,
Kalei, "
G Kel@waia 2, Kona,
K Kaholo, "
Kaniala, "
Kilikoi, "
MAUI.
Miss L@ Waikapu.
Miss Aleka, Lahaina,
Miss Haole, "
OAHU.
Li@, Hono@ii,
Ka@haiulei, Kahuku.
KAUAI.
Kawelo, Nawiliwili
Lalena, Niumalu,
A@ Mai@, Malemaka @
N.@.-O na pau na lakou na leta maluna ae, e oluolu e ninau mai i na leta i hoolahaia.
J. M. OAT,
Luna Leta Nui,
H@, Augate @, 1895.
Hoolaha Hou.
Ed. A. Williams. C.E. WILLIAMS
C.E. WILLIAMS & SON.
Hookahi wale no o Laua Halekuai.
Aole la@ i pili iki me kekahi Hale Hoolako hale a me Hale Hana Pahu Kupapau e ae, aia ma ka Hale Helu 611 Alanui Moi, mauka mai o ka Pa Kuai Papa o Lui me Kuke.
Hana Pahu a me laloa Kupapau,
Na pahu kupapau mai ka $3.00 a pili aku iluna.
Kaa kupapau pakahi ho oi o ka maikai ma ke Kaona iho, he $3.00.
Kaa kupapau palua lio oi o ka maikai ma ke Kaona iho, he $5.00 2563-
GOO KIM
411Alanui Nuuanu.
MAI KEIA POAONO AKU, AUGATE 31, E kuai hoopoho a makepono loa aku ana ma ka Halekuai o Goo Kim, a nolaila o hale koke mai na makamaka oiai ka wa makepono. O ke kalakoa i ke@k@ai o ka iwilei mamoa, i keia wa he @ iwilei no ke $1.00. Na keokeo maikai a me na kukaanalo, like pau loa. Ahipahina a iwilei $1.00. Na lele paa o na kane, @ kuk@ na wawae a me ko na wahine aole e pau i ka helu pakahi aku, e kuai hoemi loa ia aku ana.
2361-
KUAI A KE KAHU.
AHA KAAPUNI APANA HOOKOLOKOLO EKAHI, KO HAWAII PAE AINA.
Olelo Hoolaha Kuai a ke Kahu.
O KA MEA nona ka inoa malalo nei, he kahu e kuai aku i ka waiwai paa o Robert Lapaela Fuller k, he keiki @ ole: a mamuli o ka mana kanawai Elua o ka Aha Kaapuni Apelia Hookolokolo Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Nolaila ke hoolaha aku nei oia, e hookola aku ana ma ke kuai, ma ke alo iho e Aliiolani Hele, ma ke kulanakauhale o Honolulu, ma ka POAONO, ka la 21 o SEPATEMABA, 1895, MA KA HORA 10 A M I N NA PONO, NA POMAIKAI A ME NA KULEANA A PAU O ROBERT lAPAELA fULLER K, I OLELOIA, E WAIHO LA MA nIUPAIPAI, hONOLULU, oAHU, A I HOAKAKALA NA PALENA MALALOIO NEI PENEI:
e HOOMAKA ANA MA KE KIHI KOMOHANA O KEIA ALUA, E PILI ANA ME KA AINA O a. bOLSTER A E HOLO ANA:
aKAU 4@" 15' hEMA 653@ kAPUAI PILII ME bOLSTER: aKAU 45@ 30' hIKINA 178 kAPUAI PILI ME pILA A ME mARIA: kOMOHANA 41@45' hIKINA 97 kAPUAI PILI ME bROWN: kOMOHANA 47@ 30' hEMA 74 1/2 kAPUAI PILI ME bROWN: aKAU 40@ 30' hEMA 17 1/@ kAPUAI PILI ME bROWN: kOMOHANA @0@ 30' hEMA 97 kAPUAI A HIKI I KAHI I HOOMAKA AI, A NONA KA ILI HE 324-1000 eKA. o KEIA KEKAHI HAPA O KA aPANA aINA I HOAKALAMA KO pALAPALA sILA nUI hELU 73-44 kULEANA hELU 8525@ I HOOKO IA NO jULIA aLAPAI kAUWA, A I HOOLILO IA MAI HOI IA rOBERT lAPAELA fULLER (K), MA KEKAHI pALAPALA kUAI A lUPO oPION (W) A ME kAUHIKOA (K), I HANA IA M KA LA 10 O sEPATEMABA 1891, A I KOPE IA MA KA BUKE 1@3 AOAO 248 A ME 249.
o KELA KUAI ANA AIA A APONO MAI KA aHA, ALAILA HAAWILA KA pALAPALA kUAI. e UKU IA KE kUMUKUAI MA KE dALA kUIKE MA KE gULA O aMERIKA hUIPUIA. o NA LILO O KA pALAPALA kUAI MA KA AOAO MAI O KA MEA KUAI.
lupo opio, kAHU.
hANAIA, hONOLULU, aUGATE 29, 1895. 256@-@
Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.
KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE I na mea a pau, i kulike ai me ka mana kuai i hookomoia iloko o kekahi moraki i hana ia i ka la 21 o Dekemaba, A.D. 1891, e Charles Mol@eno o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ia Robert McKibbin o na Honolulu ia, kopoia ma ke keena Kakau Kope o ke Aupuni Buke 129 aoao 393-394, ke makemake nei na Robert McKibbin nei mea e paa ana i ka moraki, e hoo ko aku i na moraki ia no ke kumu ka uhakila o ka aelike iloko o ua moraki la, ola ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, o kela mau aina a pau, na pono hoaaina a me na pilikana iloko o ua moraki la, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ma ka hale kudala o James F. Morgan ma Alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poakahi ia 9 o Sept. A. D. 1895, hora 12 awakea o ia la.
O ka waiwai i paa maloko o ua moraki ia oia keia malalo iho nei.
O kela aina e waiho ana ma Kamuliwai, Manana, Ewa, ma ua Mokupuni ia o Oahu, a oia ka aina i kuhikuhi ia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 233. Mahele Aina Helu 7448 ia Kamamaka nona ka ili he i eka 206 mau anana i hoolilo ia ma'i ua Charles Molteno nei ma ka palapala kaui i hanaia i Novemaba 24, 1890, kope ia ma ka buke 133 aoao 255.
O keia apana aina hihia ole e waiho la ma Manana nui ma ua Ewa ia, ole ka Apana 2 o ka Palapala Sila Nui Helu 175 Mahele Aina Helu 7439, a penei na kuhikuhi ana@
Apana 2-Pahale ma Manana nui, Ewa Mokupuni o Oahu. E hoomaka ana ma ke kini Hema alaila, holo Akau 51@ Hik. @ 4@ kapuai e pili ana i ka pa lepo, alaila Akau 40@ K@m. 146.50 kapuai. alaila holo Hema 55@ K@. 1221@ kapuai e pili ana i ko Kamamaka alaila holo Hema 40@ Hik. 148.50 kapuai a hiki i kahi o ka hoomaka ana o ka ili ha @5 kaulahao kuea, oi aka a emi iki paha, a oia no ka aina i hooliloia mai i na Charles Molteno ma ke kuai i Okatoba 2, 1891, kopala ma ke Keena Kakau Kope Buke @ aoao @-191.
ROBERT McKIBBIN
Mea @ paa nei i ka Moraki.
Kuike ke dala, Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai. No na mea i koe, e ninau ia @ Monsarrat lole ao ka mea e paa nei i ka moraki.
Honolulu, Augate 116, 1895. 2@
Hoolaha Hou.
Hoolaha Lunahooponopono Waiwai.
MAMULI o ka hooko@ mau o ka @ @ ka inoa malalo iho i Lunahooponopono ma ka Waiwai o D W Kalua i make @ ole. Nolaila, ke hoo@ha@ aku nei ka @ i na poe a pau i kuleana e waiho mai i ka la@ @ koi i loko ko ma m@a @ mai @ ke aku no k@ wahi i noho ma Kamoliilii, e hoo@ hope mai lakou ana. E hoo@ paa ia @ @ hoi i waihoole ia mai iloko o na mahina aoao.
MIRIAMA KALUA,
Lunahooponopono o ka waiwai o D. W. Kalua i make.
25@
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
NO KA MEA, o ka mea @ ka @ malalo. Mea Hanohano W. A. Whiting Lunakanawai Ekahi o ka Aha Kaapuni @ i Lunahooponopono no ka waiwai o charles k. Cummings i make.
Nolaila, ke hoolaha ia aku nei, o na p@ a p@ he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka @ i make.
E waiho mai i ka lakou @ hoi @ o na malama aono mai kala ia aku, ina paha @ hoopala o hoopaa ole ia paha ma ka moraki, a ia e hoole mau loa ia aku no. O na poe a pau loa i ale i ka mea i make ke kauohala aku nei lakou o uku keke mai i ka mea @ ka imua malalo iho, ma kona keena ma Ka@iwa Hale, ma Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, Iulai 20, 1895.
W. H. CUMMINGS.
Lunahooponopono o ka waiwai o Charles E. Cummings i make.
2@
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
MA KA LA 5 O Augate, A.D. 1895, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono Waiwai no K. Wailama Kaaa, no Waikapu, Maui, i make kauoha ole, e ka Mea Hanohano J. W. Kalua, Lunakanawai Kaapuni o Maui, H. P. A. Nolaila, o ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai @. Waliana Kaaa i make e waiho koke mai ina paha ma ka moraki a ano @ ae, me na hooloio kupono i ka mea nona ka inoa malalo iho, maloko mai o na malama eono, o hoole mau loa ia aku. A o ka poe i aia i ka mea i make e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Waikapu, Maui.
MRS. PIIMOKU KAAA.
Lunahooponopono Waiwai o @. Wailana i make.
Waikapu, Maui, Aug. 9, 1895.
25@
Olelo Hoolaha.
KE HAAWI ia aku nei ka hoolaha i na kanaka a pau ua hookohu aku la S. Ma@lona Kamakau o Honolulu, Mokupuni o Oahu, i Hope no'u malalo o ka mana o kekahi Palapala Hookohu Hope.
MRS. HAIKAMAKAU, kona kaha x Honolulu, Augate M. H. 2@.
2@
Kula Kaikamahine o Kohala.
E WEHE ia ana ke Kula Kaikamahine o Kohala ma ka POAKAHI, ia @ sepatemaba, 1895. E pono i na makua ke lawe makaukau mai i ka lakou mau kaikamahine mamua o ka la e weheia ai.
MARYO, PAUL@
Kumu Poe.
Kohala, Augate la 29, 1895.
2@
Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.
KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOAA I na mea a pau i kulike ai me ka mana kuai i hookomo ia iloko o kekahi moraki i hana ia i ka la 13 o Aperila, A.D. 1894 e Apua (k) o Laie, Koolauloa, Mokupuni o Oahu, ia A. Jaeger, Kahu, o Honolulu Mokupuni o Oahu i olelo mua ia, kope ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni buke @ aoao @, ke makemake nei ua A. Jaeger Kahu ia e hooko aku i ua morakki la, no ke kumu ka uhani ia o ka aelike iloko o ua moraki ia, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe o hala mau aina a pau, na pono hoaaina a me na pilikana iloko o ua moraki la e kuai ia aku no ma ke kudala akea ma ka hale kudala o James F. Morgan ma alanui Moiwahine, Honolulu ma ka Poakahi la 9 o Sept. A.D. 1890, hora 12 awakea o la ia.
O ka waiwai i paa maloko o na moraki la, oia keia malalo iho:
O kela mau apana aina eha e waiho la ma Laie nona ka lil he 74-100 o ka eke, oi iki aku a @mi mai paha, a oia no ka aina i kuhikuhi pono ia na palena maloko o ka Palapala Sila @ Helu 6821 Mahele Aina Helu 10@ ia Peka a i ili mai i ua Apua ia mai kona makuahine mai ma ko kanawai o na Peka la.
A. JAEGER Kahu.
Moa e paa nei i ka moraki.
Kuike ke dala. Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai. No na mea i koe, e ninau ia @ Monsarrat Loio o ka mea e paa nei i ka moraki.
Honolulu, Aug. 16, 1895 2@
C. E. WILLIAMS & SON
HELU 611 : : : : ALANUI MOI
Mauka mai o ka Pa Kuai Papa o Lu me Kuke.
Na mea kuai me na
LAKO HALE a me na Mo@
O ka ano a pau ma na
KUMUKAHI HAA@AA LOA.
Na mea HANA PANU KUPAPAU A ME laloa. Na Pahu Kupapau hookomoia mai iloko nei o ka aina i oi no ka nani mamua o na pahu kupapau hanaia maanei no ka $3.00 a pii aku iluna.
Kaa Kuapau no ka hoolimalima a o ka oi o ka nani ma keia kulanakauhale no ka $5.00.
Na He Kupapa a me na K a Hoomanao.
Telephone 179 2514@
O KA IKE
AO KUMU
Aole wale ia he kokua e loaa ai ka
PALAPALA HOOMAIKAI
KUMUKULA
a me ka ike kiekie hoi e
Mahuahua ai ka Uku---
Aka, me ka manao naanao kekahi o
KE AO ANA mahope o ka Palapala Hoomaikai
O KE KULA
KAMEHAMEHA
HANALIMA
E weheia ana no na Hawaii e makemake ana i ka ike Ao Kumu Sepatemaba 4.
E Ninau ike - - - - -Kumuluna