Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 5, 3 February 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Henty a unuīiiia e kekahi mea unuhi moolelo 0 ke Kuokoa. ' Maihope iiho o na kamakamailio ana mawaena o Makamu ame na kanaka, ua iioounaia aku la kekahi o na kanaka e liele a.ku e kii i na hoa o Makamu e kali ana mawaho o ka uiulaau. A hala kekahi wa loihi o ko lakou nei kali ana, aia hoi, hoea mai la na hoa e ae o Mafcamu, a moe aku la kaoo no kauhale. I ka hoea ana aku o Makamu ame 3oona mau hoa i kahi kauhale ana i hoopakele ai, ua app alohaia mai la ia e ko laila poe, me ,lca nui o ka hauoli. Ua laweia aku la lakou mei a ma ka liale o kahi kahimapule, a malaila lakou i noho iho ai, oiai hoi ka wahine ame na kaikamahine a ua wahi kalumapule nei i eleu mai <ai ma ka hoomakaukau ana i mau imea ai na lakou nei. I ka wa hoi i makaukau ai na mea ai, ua hoholaia iho la ka lakou nei āpakaukau malalo o kekahi kumulaau punoneihu maikaā. Ma'hope iho o ka pau ana o ka lakou painaana, ua kukulu ae la na koa i ko Uakou mau halelole, a maloko oia mau •hale lole lakou i noho iho ai, oiai hoi o Makamu i hoi aku ai a noho maloko o k<a hale o kahi kahunapule.

He aneane elua pule o ka aaho ana o Makamu ma d keia wa, ua ola loa ae jla lakou apau, ia 'hoi liou mai la ka ikaika ame ka eleu o ko lakou mau 3dno. Ua lilo iho la lakou apau i poe punaikele na ko lakou poe kamaaiaa o Ika niaho ama au. Ma ka wa e oiii huaaa ai na kamaaina, ua komo pu aku la k»ia poe koa a kokua ia lakou. Ma kela ams keiia hana a lakou .e hana ai aao ka pono o ko lakou noho auia, e koKna aoa no na koa me ka ihoihoi.

Elua no paha pule o ko lakou nei noho aaia ma ua wahi kauhale nei, numao iho la o Makamu he mea pono aa lakou ke haalele iho ia wahi, a e iioi aku lakou no ka hui hou ana me 3co lakou pualikoa. A:ka, i ke aihiahi o fea la mamua iho o ka la a Makamu i manao ai, oia ko lakou la e haalele iho ai i ke eawa nani a lakou i hooieamaaiua ai me ka maikaii, aia hoi, lioea mai la kekahi iono i na kamaaina o ua wahi la, na -hoea ae la he ekolu 'haneni poe koa o Kenerala Papenaiheima, ima kekahi apana aina ma leeka'hi aoao m'ai o ka huli kuaihiwi e pale ana i ko lakou wahi. Ua ihoikeia mai la keia lono ia MaIkamu, a ua lilo ia i mea nana e noonoo nui ai no kana "hana pono e hana ai. O ka inoa o keia wa.hi kulanakaul»<ale oia o Mansfel<l, a o ke alii oia walii, he Kauna no ia no ka ao>ao hoolepope. • i Ua haiia mai la nohoi ia Makamu, ua aa loa no na kanaka o ua waihi kulanakauihale la e paio me na koa o Papenaheima a hiki i ka hopeina loa, me iko lakou nana ole i na ihopena i 100-3iia 3iia i'ho maluna o Magdeburg ame F<rauikeinhausen. Aole no i leihulehu loa na kanaka o lokio o keia wah,i kulanaikauihale, aka, 'he manao koa nae me 3ia wdwo ole ko lakou. "Pehea la; he wahi kulanakauhale anei kela i ku ia e kekahi paku pa.le ikaika?" wahi a Makamu 1 ninau aku Bi i kahi kahunapule. Ua 'hoike maā la hoi kahi kaliunapule a nia mea apau e pili ana i ke kulana «o ua waiii kulanakauhale la. Hai mai 3a noihoi ia; he 1000 paha ka -nui o na ikanaka oia waihi, a o ka nui o ka poe aeapono imaoli o lakou, mawaena o na kaAe, uo ka lawelawe ana i na mea kaua, he aneane elua haneri lakou ame Kanalima. Ninau aku la nohoi o Makamu, no ke kaawale oia wahi kulanakauhaie mai ia wahi aku. Ua ihaiia mai la, he aneane iwakalua-kumamaha mile, e kamoe ana mawaena aku o keka'hi oawa hoh.omu a pii aku mia kekahi lapa pali nihinihi. "I ka wa hea Ia i manaoia ai e hoea ae ana ka poe koa Imeperiela ilaiia?" wa;hi a Makamu. "He umi paha mile ko lakou mamao mai ke kulanakauhale a'ku," wahi a kahi kahunapule i pane mai ai, me ka lioomau ajna mai •hoi, "A< oiai, he hele palkaha wale a hao wa'le hoi ka lakou, nolaila, aole paha lakou e ihoea koke ae ana ilaila. He nui na kamaaina o 3oko o ke kulanakauhale e haalele la ia laila."

"Ina pela," wahi a Makamu i pane ae ai, "e liele koke aku ana makou ilaileu Ke ilvui aku ko'u poe koa he iwaikaiua ka nui me nia kanaka makaukau o kela waihl kulauakauhale i ke kaua, ua aneane kalikali aku no ko makou heluna i ko kela poe koa. He oiaio oae, aole i loaa mai ia'u, lie kauoha mai ko'u poe poo mai, aka, aole o'u manao, e &hewa imai am ka Moi ia*u no ko'u lele kaua ana aku maluna o na koa Imeperiela, ina no paha e pan ana makou apau i ka make, eia nae e aneane ana nae e Wki ia makou ke auai aku i ke-

la poe Imeperiela. Ea, e kuu makamaka maikai, e hiki ana anei 'ia oe, ke haawi mai i k»anaka kamaaana nana mkou e lawe aku ma ke alahele au i 'hoike mai nei?" U,a ae mai la kahi kahimapuJe no .keia noi a Makamu, me ka olelo ana mai 'hoi: "He kauimaha nae au i ka hai ana aku ia oe, he. >hana nui hewahewa maoli keia au e aa nei e hana aku, e kuu hoaloha opio. 0 keJa poe kanaka o loko o ke kulaaakauihaie au e hele aku nei e hoao e hoopakele, he poe waiwai ole loa laikou no nei mea he ihakaka. O ka lōno i 'haiia mal nei 110 ko lakou manao ana e paio ana lakou me na koa Imeperiela, m'anao hoonana wale iho no ia a kela poe, o ka oiaio maoli; aohe. He mea oiaio nae, o ke Kauna, he kanaka koa ia a hopo ole hoi. Aka, hookahi wale no oia ma ia ano, a o oe ame kou poe kanaka opio punwai koa oiaio, aole loa e 'hiki ia oukou ke, kn aku imua o ekolu haneri koa ma-1 kaukau o Papenaheima."

"He oiaio no pa«ha kau e olelo mai nei, aka, aole ia he mea e hoololiia ae ai o ko'u manao. B 'hoao aku ana au e ihoopakele i kela wahi, a e hahau me ke oolea i ka laau haliau imaluna 0 kela poe koa o Papenaheima. E haawi aku ana an I ke kauoha i na koa e makaukau lakou ia lakou iiho. O Jcahi kaa mae o makou, na wahi lio ame na wahi ukana o makou e waiho no ia ma/u mea ia nei a hiki i ko makou hoi hou ana mai no keia wahi, ina nae hoi e hoi hon mai ana makou." Ua haawi koke aku la o Makamu i ke kauoha i ka mea hookani pahu, e ihookani ae oia i ka pahu no ke kaheu ana aku i na koa. Ma ka wa i k&ni kapalili oweowe nan'ahe ae ai ka pa.ha, me na hookapalulu kikoko'u hoohaihai ana, aia iioi, naholo mai la na koa he iwaalua mailoko mai o na kauhale kamaaina, me ka piha pahaohao hoi no •ke ano o keia leo kahea o ka pa>hu.

Ma ka \va hioi 1 akoakoa mai ai, ua poe koa nei imua o Makamu, ua pane aku la oia imua o lakou, ma ka olelo ana aku:

"E na ka'nak'a, ua mlnamina loa au no ko'u mana'e ana aku nei i ko oukou launa hauoili ana me ko oukou mau makamaka ame na hoaloha o keia wahi, ma ke ahiahi ihope loa a kakou e noho iho ai ia nei. Aka. e hai akxx au i»a oukou. Ua hoea ae nei ma ke kulamakauhaie o Mansfeld he mau haneri koa makaukau loa o Papenalieiima, a l;o makaukau l>a lakou no ka lele kaua ana mai maluna o kela wahi kulanakau-= •ha3e. 0 na kanaka o keia wahi he poe hoolepope lakou. Uaihaiia mai nei nae ia'u, me he mea la, o ke kakaihiaka o ka la apopo ko lakou wa e lele kaua mai ai maluna o ke kul'amakauhale; nolaila, he mea pono ke hoea e aku kikou ilaila no ke kekua ana i kela poe. Ma ko'u hoomaopopo i'ho, ua hele kakoū a momona a puipui hoi ko kakou ma.u kino, a he wa .kupono keia no kakou e lawelawe hou aku ai i ka hana a kakou i 'hoohiki ai." Ua hooho like mai Ia ua poe la i ko lakou manao apkmo no na olelo a ko lakou alii opio. . Nolaila, ua hoomakaukau koke iho I'a ua pee koa nei ia lakeu iho, a iloko o hapalua hora, ua makaukau ae la lakou. A .maihope iiho o ko lakou haawi ana i ko lakou mau aloha pumehana i ko 1-akou maii makamaka, ua haalele iho la lakou ia Glogan a hele aku la ma ke alahele e 'hoea aku ai i Mansfeld.

He huakai awhvi ioa keia a 1-akou i hele aku ai. I ka iele ana a po ia la, aole nohoi lakou i hoomaha iki iia po a hoea paha i ka hora 3 o ke kakahiaka nui, ike aku la lakou i kahi ku-laaakauhal-e o Mansfel<J. I ko lakiou hookokoke ana aku hoi i ke kulanakauhale, ua lohe aku la lakou i ke kani ana ae o kekahi pu ame ke kani ala,pine awiwi ana mai a ka bele, me 'he mea la he hooiho pauti!hi. Emoole ike aku la lakou nei i ka lehau ana mai o luna o na pa pohaku i na kan&ka i lako pono i na imea kaua.

I ko Makamu ike ana aku 1 keia kulana uluku a pioo o na >kanaka o ke kulanakauhale, ua ku iho la ia ame kona poe koa kakiaikaihi, aiaila, ihele hookaihi aku la o Makamu no ka pa poihaku a na kanaka e lehau mai ana. 0 ke kumu nui o ko Makamu hana ana pela, oiā 'kona manao wale ana, e lilo paiha auanei i mea 110 lakou e ki ia mai ai i ka pu, e ka poe o ke kulamakauhale ina e hoomau loa aku ana lakou i ko lakou nee papa ana no mua. I iko Miakamu 'h&okokoke ama aku i ka pa poihaku, a kekahi puulu kanaka e muimuia mai ana, ia wa i ninau mai ai kekalii kanaka i aahuia me kekahi aaihoi aliikoa mai luna maJ o ka pa: keia e hele mai nei me na mea kaua i ke kulanakauihale noho maluhia nei o Mansfeld?" "He aliikoa au malalo o ka Moi Gustavus. No ko'u lohe ana e lele kaua ia mai ana keia kulanakauhale e na koa Imepeiiela, ua aaee awiwi loa ma! la au ia nei me ko'u mau wahi koa uuku, no ka haawi ana aku i na kokua ana apau ia oukou elike me ka hiki ia makou ke hana." I ka lohe ana o ua poe la i keia mau olelo a Makamu, ua huro nui loa ae la lakou, me kia piha hauoli. He m«a oiaio, he mea no lakou e hauoli noii ai, 1 ko lakou ike ana mai, ua hoea aku ila.Ha kekahi poe koa Sekotla, na kanaka i kaulana loa no ko lakou wiwo ole, malalo o ka Moi Grustavns. Ua welieia mal a ke pani puka, a ua aeia mai la o Makamu ame kona poe koa e komo aku. (Aole i pau.)