Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 25, 23 June 1899 — Page 1

Page PDF (1.17 MB)

This text was transcribed by:  Debbie Tom
This work is dedicated to:  Dan Iha

Nupepa Kuokoa

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

BUKE XXXVIII. HELU 25.  HONOLULU. POALIMA. IUNE 23,1899.  NA HELU APAU 2760

 

Koolaha humau.

 

T. MITAMURA M.D.

           

            Alanui Beritania, mawaena o na Alanui Emma ame Papu.  Telephona 277; Pahu Leta 843. Na hora hana: 9 a ka 12 a. m. a mai ka hora 7 a 8 p. m.; a ma na la Sabati mai ka hora 9 a 12 a. m. 2756-1m.

 

            Dr. I. MORI

 

            Keena Oihona, helu 427 Alanaui Nuuanu,  Pahu Leta 842.  Telepona 132. Hale Noho 524 Alanui Nuuanu.  Halemai, 530 Alanui Nuuana. Na hora: 9 a 12 a.m. a mak ka hora 6 a 8 p.m.  Na la Sabati, hora 2 a 6 p.mm. 2756-1m

 

W.C. Aohi.                  Enoch Johnson

ACHI & JOHNSON,

LOIO!  LOIO!  LIIO!

 

Keena Hana, Helu 10 aoao Komohana

Alanui Moi.

 

W. R. KAKELA

i oio a he Kokua ma kee Fa@awai

HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA

2370

 

LYLE A. DICKEY

Loi a he Kokua ma ke

Kanawai.

 

Notari no ka Lehulehu.

 

            E hookoia na hana pili kanawai apau ma na Mokupuni mai.

Kihi o Alanui Betela me Moi.  Pahu Leta 786. Telepona 806.

 

PAPA! PAPA!

Aia ma kahi o

 

LEWERS 7 COOKE

(Lui Ma.)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui

Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

 

PAPA NOUAIKI

O kela a me keia ano

 

Na Pani Puka

Na PUka Aniani

Na Olepelepe

Na Pou

            Na O'a

            Na Papa Hele

            Na Papa Ku

            Na Papa Moe

 

Na Pili Hale

O na Ano apau

A me na

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau.

 

Na Palakiona Ano he Nei Wale.

 

            Ke haii aku nei oukou e na makamaka a pau, na makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa

E ike ma ka mea e holo ana mawaena a Laua a ma ka Moe Kuai.

 

E Hale Mai o Wae no Oukou Iho.

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

 

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

 

KA MANA O KE ALOHA

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

MOKUNA XX

 

            Mahope iho o ka Robata hui ana me Loio Durana, ua huli hou aku ia no ka hale banako, kahi hoi ana i manao ai e huipu ana oia me kona hoaloha George ma ia kakahiaka.

            Aole nohoi i liuliu kona hiki ana iho, hoea mai ana o George me na helehelena i kiheaheaia me ke kaumaha, a hoomaopopo e iho la o Robata i ke kumu nui o keia kaumaha ana o kona hoaloha.  Ua kamailio iho la laua me ka malu loa.

            Hoike mai la o George i kona manao pono ole imua o kona hoaloha elike no me ka mea i ikeia ma na helu i kaa hope ae nei.  Alaila, hoike aku la o Robata i na mea ana i lohe ai mai kona makuahunowai kane mai, oia hoi o Loio Durana, no ka mea e pili ana i kana kamailio ana me ke Kauna de Berene. I ka lohe ana o George i keia mau olelo mai kona hoaloha i hilinai nui ai, ua hoomahuahuaia ae la ka maikai ole o kona noonoo, a lilo iho la i mea nui na laua e noonoo ai i ka hana pono e hana ai.

            "Ua maopopo loa," wahi a Robata i pane aku ai ia George, "ke ano maoli o keia kanaka.  He kanaka ia i piha maoli i na hana puuwai eleele o na ano apau; a, aole  o'u kanalua iki, e hana mai ana no ia i na hana e loaa ai i oe k poino, a e hoi hou aku ai kana wahine me ia. Aole e pili ana na maka o keia kanaka ia oe a hiki i ke ko ana o kona makemake.  Aka, e kuu hoalohu, ua ike oe, eia iloko o kou poholima ka mana nui e hiki ai ke hoopuhiliia kana mau hana hoopilikia mai ia oe.  Eia oe ke paa nei i ka moraki o kona mau waiwai apua, ame kekahi mau mea e ae e hiki loa ai ia oe ke hoolilo iaia i kauwa nau.  O ka kaua mea hopohopo wale no, oia kona hana ana mai i ka hana powa maoli maluna o kou ola, a oia mahele hana, he mea ia i pono na ko kaua makaala e kiai a e hana aku.  Aole nohoi o'u kanalua e hana ana oia i kekahi hana e loaa ai ia oe he hakaka lua ana me kekahi o kon mau hoaloha akamai loa i ke kaka-pahi, maloko o kekahi kumu ano ole, aia ka pono a loaa ia oe he poino."

       Oiai no laua nei e kamailio ana, aia hoi, hoea mai la kekahi whi kanaka maihini i ke keena banako, a haawi mai la oia i kekahi palapala ia George.

       I kona nana ana iho i ua palapala nei, ike iho la ia i ka lima kakau o kana wahi kauwa aloha, oia hoi o Rikeke, a ia wa i pane ae ai oia hoi oia imua o kona hoaloha:

            "Ma i kuu wahi Rikeke hoopono mai nei keia leta, a heaha la kana mea i hai mai nei ia'u.  Haalele aku au iaia i nehinei e noho ana no ia i kona hale, aka, heaha la kana nuhou."

            I kela wa wehe ae la ia i ua wahi palapala la, a nana iho la. a penei na mea a ua wahi Rikeke nei i hoike mai ai i kona haku opio:

            "E kala mai oe ia'u e kuu haku maikai.  I keia wa a'u e kakau aku nei ia oe i keia palapala, eia au i Parisa nei.  Aole au i kali ia oe a hoi ae oe, elike me kau kauoha ia'u.  No kou pono no nae keia a'u i hana ai.  Auhea oe, e kuu haku.  I keia kakahiaka iho la, hora eono paha, ua wehe iho la kuu wahi kokoolua o loko o ka pa ilina i ka pahu kupapau o ka Hakuawahine Berene.  O Kauna Berene ponoi kekahi ma keia wa i weheia ae ai ka pahu.  Aohe mea oloko.  Hele aku la ia i kahi o Loio Durana. Liuliu loa kana noho ana malaila.  Puka mai oia iwaho me na helehelena inoino.  Okala kunahihi kona mau ano apau.  Hele aku oia i ka hale, aina Cafe Anglais.  Hoi oia no kona hale, hora eiwa.  Pau ka'u ike ana."

            Ua like loa na mea a kuu wahi kauwa i hoike mai nei," wahi a George i pane mai ai imuo o kona hoa. "me kau mau mea i hoike mai nei ia'u."

            Aole hoi o George i hai aku ia Rombata no na mea e ae oloko o ka palapala, oiai ua manao iho la ia, he mea ia e lilo ai i kumu e ninaninau mai ai kona hoa i kona wahi i ae aku ai i kana wahi kauwa no kona hoi aku, aka @nae, oiai ia i huna iho ai ia mea, ua puka aku la mai kona hoaloha aku he mapuna olelo i hiki ole iaia ke uumi iho i ka piha pihoihoi o kona noonoo i hueia ae ia wa.

            "E George, kuu hoaloha. aole o'u manao e aua mai ana oe i kekahi mea a'u i makemake ai e loaa iau mai a oe mai.  Ua hoike aku nei au imua ou i ka loaa ole ana o ke kino make o ke Kaunawahine Berene maloko o kona pahu kupapau i hahaoia ai, a iaweia aku ai a kanuia ma ka hale-lua o ka ohana Berene.  Aole oei ha mai nei ia'u, eia no oia ke ola nei i keia wa, a ua ike hoi oe iaia. a o olua pu no kai hele aku i Italia?  Aole nohoi oe i hoole mai nei i keia mau mea apau, nolaila, makemake au e hai mai oe ia'u, e kuu hoaloha oiaio, eia io no anei ke Kaunawahine Berene me oe?"

            Ua hala he wa loihi loa ko George no mumule ana me ka pane ole ana aku imua o kona hoa, aka, i ka hala ana ae o keia wa loihi o kona noho namau ana. ia wa pane mai la ia:

            "E kuu hoaloha, o kau i ninau mai nei ia'u, he mea huna pohihihi loa ia i hunakele loa ia e a'u.  Aole au i hoike aku i keia mea huna i ko'u luaui makuahine, aole nohoi i kuu makuakane; aka, e hai aku nae au ia oe, he eha paha makou i ike i keia mea huna, a o ka lim auanei oe.  E kuu Robata maikai, oiai o oe ko'u kokua nui, a o ko'u lima akau nohoi ma keia nohona kupilikii a'u e noho nei nolaila, he mea pono no ia'u ke hai aku ia oe, he mea oiaio, ua ike au i ke Kaunawahine Berene.  Ua ola hou mai oia mai ka make mai.  Na'u ponoi no i hopakele iai mailoko mai o ka luakupapau i hahaoia aku ai oia me ka lokoino loa o kela Kauna ino lapuwale loa.  Nolaila, mawaena ou ame a'u, aole keia he mea huna pohihihi, aka, ua lilo ae la ia i mea moakaka.

            Lalau mai la kona hoa i kona lima, a lulu iho la me ka hauoli me ka olelo ana mai:

            "Ua pono. Akahi no au a ike pono i ke ano o ka'u  kokua e haawi aku ai ia oe, elike me ka hiki ia'u ke hana.  Ke haawi aku nei nohoi au i ka'u mau hoomaikai ana ia oe no kou laki ma kou hopakele ana i ke kaunawahine Berene.  E hoomanao oe, owau pu kekahi me oe iloko o kou mau popilikia apau."

            Noho iki iho la o Robata a liuliu, alaila kamailio hou mai la oia i kona hoaloha:

            "Me he mea la o ka kaua mea mua e hana ai, oia ka hooponopono ana i na aie apau o ke Kauna, a e waiho aku i bila kikoo no ia mau aie iaia ma ka la apopo.  E hookaa mai oia i ka ukupanee ame ke kumu paa.  A e -"

            Aole i pau pono ae na olelo a Robata i makemake ai e hoopuka mai imua o kona hoa, aia hoi, hoea mai ana kekahi kanaka malihini, a haawi mai la i kekahi palapala ia Robata. mahope iho o kona ninau ana mai ia laua nei no ka mea o laua i kapaia ma i a inoa.

            I ko Robata wehe ana ae i ua palapala nei, ike iho la ia na Mademoasela Clara mai ia.  E hai mai ana ia i ka nui o kona pilikia mamuli o kona haaleleia ana e ke Kauna Berene ma ke kulanakauhale o Mareseli. a ua komo nui oia iloko o ka aie no kona mau la e noho la malaila, a, aole hoi oia i ike pehea la oia e hiki ai ke hemo mai loko mai oia pilikia, ke ole e loaa aku na kokua ana mai a Robata aku, mailoko aku hoi o na wahi dala i haawiia aku ai nana.  Ua mihi mai la oia i kona hewa nui mamuli o kona puni wale ana i ke Kauna lapuwale. aka. nonoi mai la oia e kalaia aku oia no ia hana kuhihewa i hanaia e ia.

            Ua lilo keia i mea maikai ia Robata ame kona hoaloha George. Ua eleu koke iho la o Robata e hoouna aku i kekahi bila kikoo banako ma ka inoa o ua Mademoasela Clara nei, i mea e hoopauia ai kona aie ma Maraseli, a hiki hoi iaia ke hoi mai i Parisa.

            Ma ka wa i pau ae ai na hana ana a Robata e pili ana i keia kikoo banako, aia hoi hoea mai la he kanaka hou no me kekahi papapala na Robata, a huli ae la ia a olelo aku la ia George:

            "He keu ka hoi keia a ka la kulia nui wale o kaua i nei mea he palapala. Heaha la ke ano o keia wahi palapala?

            Wehe ae la o Robata i ua palapala la, a mamua o kona heluhelu ana iho i na olelo maloko o ua wahi leta nei, olelo aku la ia i kona hoa:

            "E, lele e wale mai no ka hoi ko'u hauli no ke ano o keia wahi palapala.  Ke manao wale ae nei no au, he palapala keia e hoike mai ana ia'u no ka mea e pili ana no kou ola, aka, e nana nae hoi kaua."

            Heluhelu iho la o Robata i ua palapala la, a e hoike ae ana na olelo o ua palapala la elike me keia.

            "E kuu Robata, e makaala loa oe ame George Lamabereta.  Ke upu ia nei ko olua mau ola  Owau iho no o kou makua.  Durana."

            "Aia hoi paha la, e eGorge, o kaua pu keia e upuia ma i nei e lilo koke ko kaua  mau ola me ka hakalia ole," wahi a Robata i pane aku ai imua o kona hoa.

            "Eh, bien mon cher ami (e kuu hoaloha e)" wahi a George i pane mai ai, "Aohe o'u hopohopo ina he alo a he alo e ku aku ai kaua imua o ko kaua mau hoa paio, me ka pahikaua, a i ole ia, me ka pahikaua, a i ole ia, me ka pupanapana paha, aka, ina he hana qowa maoli ka ko kaua mau enem e hana mai ai maluna o kaua, alaila, e poino ana no paha kaua."

            He wa uluku loa keia ua mau kanaka opio nei, aka nae, mahope iho o ka hala ana o kekahi wa loihi o ko laua noonoo ana, ua hooholo iho la laua e hoomau aku no laua  i ko laua kiai ana me ka makaala no laua iho.  Ua hooholoia e laua e lawe mau laua me laua ma na wahi apau a laua e hele ai iloko o ke kulanakauhale i ka laua mau pupanapana."

            Ua haalele ioho la o George i kona hoaloha a hoi aku la no kahi o kona mau makua, aka, mamua nae o kona hiki ana aku i ka hale, ua ike aku la ia i kekahi o na koa kiai ponoi o ke alii e hele hikaka mai ana mamua pono mai o kana wahi e hele aku ana. Ua hoa'o ae la keia e hele ae ma kekahi aoao o ke alanui i halawai ole aku ai keia me ua koa ona nei ana e ike aku ana e hele mai ana, aka, iaia, nae i hana ai pela, ua hana ae la no ua koa la elike me ka ia nei hana ana, a hooikaika loa mai la ia i ka hele awiwi ana, a mamua o ka hiki ana ia George ke  alo ae, aia hoi, ua hookui mai la ke kipoohiwi o ua koa nei i ko ia nei umauma me ka ikaika loa, a ane kulana aku la keia i hope.

            O ka wa iho la no ia i ulu mai ai he hoopaapaa ikaika mawaena o laua nei, aka, ua hoopau koke ia nae keia hoopaapaa ana ma ka wa a ke koa i olelo mai ai imua o George, o ka mea wale no e mananalo ai o ka luau mau kiki olelo ana o ia wa iho la, oia ko laua imi ana i olelo hooholo ma ka oi o ka laua mau pahikaua, me ka olelo ana mai hoi o ua koa nei:

            "Oiai he kulana koa wale no ko'iu iloko o ka pualikoa kiai kino o ke alii, aka, aole nae ia he mea e hoowahawahaia ai au, oiai, owau ke kumu kaka-pahi a na aliikoa apau o ko makou puali, a o kou lanakila ana maluna o'u ma keia hana he hanohano luaole ia e loaa ana ia oe.  E hiki ana ia oe ke keha aku imua o na kanaka kaka-pahi apau o Parisa nei, a ma Europa holookoa nei nohoi, ua lanakila oe maluna o Burebona, ka loea kakapahi o ke Tuleiera o Farani."

            Ua hiki ole ia George ke alo ae mai keia aa hakaka i waihoia ma imua ona e keia kanaka, ka mea hoi ana i lohe nui ai ma Farani holookoa, oia ke pookela loa o na kanaka akamai o Parisa ma ka oniu ana i ka pahikaua.  Me ka hauoli, ae aku la oia no keia pomaikai i loaa mai iaia ma kona ana pahikaua pu ana me ke kumuao kaka-pahi a kekahi poe kakpahi akamai loa o Parisa, me kona olelo ana aku imua o ua koa kiai nei, e hoonalowale laua i na mea i hala mua iho mawaena o laua, aka, e apo laua ia laua iho ma ke ano he mau moho no ka hookuku pahikaua.  Ua maikai keia manao a George i hoopuka aku ai imua o ua koa la, a ia wa i hooholo iho ai laua i ka aelike no ke ano o ka laua hakaka pahikaua ana.  Ua kuhikuhi aku la o George o Robata ka mea nana e hana i ka aelike ma kona aoao, a olelo mai la hoi ke koa na Barona Limera e hana i ka aelike ma kona aoao.

            O keia Barona Limera, he hoaloha oiaio loa oia no ke Kauna de Berene, a ma ka wa i hoopuka mai ai ke koa i keia inoa, hoomapopo koke iho la o George, na ke Kauna de Berene keia hana ahele iaia i mea nona e komo ai iloko o ka poino, elike me kana ame kona hoaloha Robata i hoomaopopo mua ai.

 

(Aole i pau.)

 

            He leta mai Mauna Pohaku mai

 

HE UI NA HAWAII MA IA AINA MALIHINI.

 

Hana Kane, hana ka Wahine

Aohe poe palaualelo.

 

HE 106 HAWAII MA KE AWAWA O IOSEPA

 

Mr. Nupepa Kuokoa:

           

            Aloha oe: - Ua haalele aku i na kaiaulu o ka Pae Aina Hawaii, kona mau kula uli, na kualono, na awawa, na wai owe malie, na aheahe makani, na poi uouo kaohi puu, na ia lomi halale ke kai, na inamona kani ka mu-ka, na ia lawalu onaona i ka ihu, ame na nani e ae o ka aina hooilina o na kupuna o na ili ulaula e noho ana ma ka pae aina o Hawai.  Aole no kakou wale keia aina hooilina, aka, no na ili ulaula a pau loa e noho ana ma na mokupuni o ke kai a hiki aku i ka poe Maoli o Nuzilani.

            E Mr. Kuokoa, ua haalele aku i ka aina hanau ma ka la 16 o Mei, ma ka mokuahi Australia, i a makou i holo mai ai, he maikai ka moana.  Ku ma Kapalakiko ma ka hora 9 a. m. , Mei 23.  Ma ka hora 4 p.m.  kau ma ka moku poepoe no Okalana.  Ma ka hora 6 iho kau ma ke kaaahi no Salt Lake City, Utah, U. S., a ma ka hora 10 a. m., Poaha, Mei, 25 hiki pono i ka pahu hopu o ka makou misiona.  Ma keia huakai hele a kamahele mai ka aina hanau a hiki i Salt Lake City, he maiaki ma na ano apau.  Ua hele makou i ka pule i ka halepule Poepoe; nani keia halepule, nui ka Ogana, nui ka papa himeni,  500 ka heluna o na haumana, piha pono ka halepule i na kanaka mai lalo a luna, ua hai ia mai au he 10,000 kona piha pono.

            O ka malihini kiekie i haiolelo iloko o ua halepule nei, oia no ka Adimarala i luku ai i na moku kaua o ka poe Sepania ma ka nuku o ke awa o Sanatieko, ma Cuba, a paa pio ai o Adimarala Cevela o Sepania.

            Ma ka Poakahi, Mei 29, haalele makou ia Lokopaakai no Iosepa aina nei, kahi a na Hawaii e noho ana he 70 mile ma ke Komohana Hema.  Ua kau ma ke kaaahi no 30 mile, a ma ke kaa wagena no 40 mile, he maikai ke alanui, aohe puu, aohe kee, he hookahi wai o ka like.

            E Mr. Kuokoa, ua ike au i na Hawaii he keu a ka u-i, ula ka papalina o na kane, wahine ame na keiki, me he mea ala ua inu bia ka hele a lamalama.  O ka pau ana o ke kau anu a hoea mai ke kau mehana oia ka wa e loaa ai keia ui i na mea apau o Amerika nei.  He maikai ke ola o na Hawaii, he mau home ponoi ko ka hapa nui, a o kekahi, mau ohana 4, aia no i ka hale o ka Ekalesia.  He lako na Hawaii apau i na kapuahi kuke ame na kapuahi hoopumehana no ka wa anu, he lako i ka ai, ka ia, na lio, na wagena he 1 apana aina e haawi ia i ke kane, na keiki, na wahine kane make, koe ka wahine mare kane ole.

            O na kaikamahine ame na makuahine, ua ili ke koikoi o na hana ma na home elike me na wahine haole, oia ka hoomoa ana i ka palaoa poi, ka hana ana i na palaoa ma ka oma, na mea ono a pela aku elike loa no me ka haole, he keu a ke akamai.

            O ka hana mawaho oia ka na kane ame na keiki, malalo o ka Bihopa o Iosepa nei; he mahiai huita, bale, ota, uala, kulina. ipu haole, ipu pu, maua, ai a ka lio, a pela aku.

            He 99 na Hawaii mua, hui pu me makou he 106 ka huina mai na kane. wahine ame na keiki.

            He kumu kula haole no ko Iosepa nei.  I ka wa anu e kula ai, a mehana. pau ke kula, hookuu ia na keiki e hele i ka hana e kokua i na makua.  O ka uku hana o na kane he $1.00 no kal la. no na wahine he $.75, o na keiki he $.25.

            O ka aina o Iosepa nei he awawa akea, he ewalu mile ke akea, a o ka loa he 50 mile paha, e hamama pono ana mai ka aka a ka hema, a o na lalani mauna e moe loihi ana ma na aoao o ua awawa nei.  Ma ka aoao hikina ame komohana he palahalaha maikai ka aina elike me ke Kulaokamaomao.

            He mau loko wai ame na kio wai ko Iosepa nei, he ia no, he limu eleele, he limu kala elike loa no me ko Hawaii, ua hoonuu au i keia mau mea.

            Nani ke kapanaha o ka ke Akua mau hana.  He ekolu mau Hawaii i loaa i ka mai lepera.  Ua kukulu ke aupuni i mau hale no lakou he 1 mile ka mamao mai na home aku o na Hawaii.  He kauka no ko lakou na ka Ekalesia i koho, a ke noho pu nei makou. o Dr. Lowell kona inoa, ua noho i Oahu, ua kamaaina ia J. A. Kamaki, ia J. E. Bush, ame kekahi poe e ae o Honolulu.  E hana ana oia me ka uku ole, a ina e ola peia poe ma'i, e holo aku ana oia i ka Pae Aina Hawaii no ka lapaau i na ma'i lepera o Molokai. ke ae mai ke aupuni, o na lilo o kona holo ana aku i Hawaii, na ka Ekalesia e uku.

            E Mr. Kuokoa, ke hoouna aku nei au i ka haiolelo a kakahi kaikamahine i hele ai i Wasinetona me na wahine o ka hui o na lahui like ole no ke noi ana e loaa ka mana koho balota i na wahine haole.

            A o keia kaikamahine Hawaii kai hoounaia ma ka aoao o na wahine Hawaii, ke kaikamahine keia a Mr.s Makanoe Kaaepa, i kamaaina i ko Honolulu poe.

            Ke hookomo nei au i ko'u pulima o ke aloha ia oe, ko'u lunahooponopono, na keiki ulele hua metala o kou hale pai, a i ka poe apau e heluhelu ana i kou kino.

 

Owau iho me ka mahalo,

M. NAKUAAU

Iosepa Valley, Tooele Count, Utah, U.

S.A., June 8, 1899.

 

NO KA MOTIO KARISTIANO.

 

(HE KUMUMANAO).

 

            O ka Motio oia no ka nee ana o kekahi Hokuhele mai kekahi wahi a i kekahi wahi aku, ma ko lakou mau alapoai iho.

            Pela no ke kanaka e noho ana iloko o na lealea lapuwale apau o keia Hokuhele (Honua) a hoohuliia oia ma ka pono o Iesu Kristo, alaila, ua kapaia oia ma keia manaohai, he "Motio Kristiano." Nolaila, he mea pono e lena ae ka lena ike o ko kakou mau maka ia Paulo, iaia e kukini mama ana maluna o kona mau waa elua he umi ihu, e pephi i ka poe Karistiano ma Damaseko, aka,  ua hoohuliia a hoonee ia oia a lilo i Karistiano oiaio i waena o ko na aina e . He nui aku na mea i hoikeia ma ka Buke Nui.  Ma  keia, e loaa n o kekahi mau mahele manao.

            1.  Ke kulana o ke kanaka i hoohuliia:  O ke kanaka i hooneeia a hoonee ia a hoohuliia, he hoopono, he akahai, he oluolu, he ahonui, he aloha a pela aku.

            2.  Heaha na hana a ke kanaka i hoohuliia?  E hele ae oukuo ma na aina apau, e ao aku, paipai a hoeueu, e hai ana i ka lamaku o ke ola. a o ka poe e manaoio mai ana alaila, e bapezito aku, a pela aku.

            3.  Heaha ka hopena e loaa ana i ke kanaka i hoohuliia?  Aole ma keia ao kona uku, aka, aia ma kela aupuni ma-o, kahi i hoomakaukauia, aohe luhi, aka, e hoonani ana i ka inoa o ke Kahu-kahi  Hemolele loa.   Amene.

 

Kou No.

S. H. P. KALAWAIAOPUNA

Apua, Iune 15, 1899.

 

            Ua waiho aku o J. F. Clay i kona noho ana he Hope Luna Dute Nui no ka Oihana Dute o Hawaii nei, a ua ukali aku la ia i kona mua ma ka Oihana, ma ke ano he mea malama buke no ka Hui Kopaa o Olaa.