Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 46, 17 November 1899 — Haunaele [Illegible] I Ewai ka Moae. UA HEHIKUIA ANEI KE KAI LAI O KUHIA? [ARTICLE]

Haunaele [Illegible] I Ewai ka Moae.

UA HEHIKUIA ANEI KE KAI LAI O KUHIA?

Ua iauiaha ae nei ma Honoiuiu nei ka nuhou, ua hoea mai la i Honoiuiu nei he paiapaia ano nui ioa mai a Senatoa Cuiiom mai, ka iunahoomaiu o ke Komisina liooponopono Kanawai Kuloko no Hawaii nei, a ke paa ia nei keia palapala ano nui e Mr. Sewail, ko Amerika Agena Kuikawa ma ke "aio Aupuni" o Hawaii nei. Ua hawanawanaia ae, ua ioaa mai keia palapala ma ke ku ana mai o ka mokuahi "Gaelie" ma ka ia 31 o Okatoba aku nei. Ma na mea i laulaha mahuihui ae nei iloko o ke kulanakauhale, ua ikeia lie paiapaia ka keia, e hoike mai ana o Mr. Cuilom i kona "mainaina" a "kuhalahala" maoli i na hana e hanaia nei e na Kahu Aupuni o kakou nei; a no ia' "kuhalahala" o ua Senatoa la, ua hoike mai la ia i kona manao maoli, e hana ana oia i ka hana e hoihoi ia aku ai ko kakou kuiana hooponopono Aupuni kuloko ia ana i Wasinetona ponoi, a e hoonele loa mai hoi ia kakou i ke kuiana hooponopono Aupuni kuioko ma ke ano "Teritori." Ua oieloia ae nohoi, aole ioa, i oluoiu iki ua Senatoa nei i ka malama nene ihi kapu ole ia ana o ke kulana makee hooponopono Amerika a4ike me ke kulana e hiipoiia 'la ma Amerika, a ua manao loa ia hoi, e hoea koke mai ana he lioopai ana maluna o ke kulana liooponopono Aupuni eKke me ia e ka'ipuu ia nei i keia wa, iee ole hoi e loli ae ua mau hana 'la a ke ano Amerika maoli. O kekahi kumu hewa loa, a lilo i pu-la-kaumaka no ua Senatoa la, wahi a ka oieloia mai, oia ka hoomau ana o ke Aupuni Hawaii i ka ae ana e hoopae mai i na limahana (na eemoku) mai lapana mai. 0 kekahi mea hbi i haiia mai ia makou, e loaa mau aku ana k& i ua Senatoa nei he poe palapala mai Hawaii aku nei, i kela ame keia eke-leta e haalele iho ana ia anei, a *ia ia mau leta e hoikeike aku iaia i na hana a ka Aha Hooponopono Aupuni o Hawaii nei, a me he mea la e lilo aku ana la i mea e ala mai ai he pohaku hoohihia no ka holo pono ana o ka Bila Kanawai a ke Komisina no ke Aupuni Teritori ma Hawaii nei, a, hoea pu mai hoi he koi ana iloko o ka Ahaolelo e kauia ona dute maluna o ke kopaa Hawaii. He mau hauwawa olelo wale no nae leeia i oleloia ae mailoko mai o ka palapala a Senatoa Cullom i kakau mai ai ia Agena Kuikawa Sewall ma Hawaii nei. * 0 ka mea maopopo nae ma ka nana aku, oia kekahi manao i hoopukaia ae maloko o ka, nupepa namu o Hilo, Ha-

waii, nona ka inoa, Hiio u Tribune." A penei ke ano nui o ua manao la*. •Me he mea la, aoie loa i ike ia aku ke ano makolukolu o na ohohia ana o ka iahui Amerika ame na Wahaolelo Lahui no ke ano kulana Amerika oiaio o na kanaka maanei, elike me na onou hoomanawanui ana a ko kakou poe hoohui Aupuni i hoomaikeike ae ai maraua o ke ko ana o ka hoohui Aupuni. Ua ikea mau ia no keia mau ano e makou, i kela ame keia wa i hala ae Tiei, a ma ka eke lota hope mai nei i loi\a mai ai he palapala mai a Senatoa Culiom mai, e nemi mai ana no ke ano Amerika ole o na hana ma keid Pae Aina, a hana ole hoi elike me ka uhane Amerika maoli. "Ua olelo mai o Senatoa Culiom, o kona iini nui, e !oaa i ka Pae Aina nei ke Kuiana Aupuni Teritori, me ka loaa ana o ka mana Aupuni kuloko ma ke kulana akea, aka, ua kanalua na3 ia i ka haawiia ana mai oia ano hooponopono Aupuni ia kakou, ke ole e hooioli ia ae ko kakou kulana hooponopono Aupuni o keia wa. Ua nema ikaika. loa mai la ia no ka hookuineki nui loa ia ana mai o na iimahana kepaia mawaena o kakou nei, a he mea kue loa hoi ia i ke kulana hooponopono Aupuni Amerika maoli, a, ke hanaia nei hoi keia hana maanei mamua ae o ka hoohoioia ana o na kanawai no Hawaii nei. He mea maopopo, aole i kamaaina loa o Senatoa Cuilom me ke kulana o kō kakou pono limahana kuloko maanei; aka, aole nae ia ko mea hoohihia. He mea oiaio nae, ua maopopo no iaia ko kakou mau makemake, a, he mau manao oluolu nohoi kona no ko kakou kanawai limahana, i oi ae i ko kona mau hoa iloko o ka Ahaolelo, a ua oleio ae o Senatoa Cullom, ina e nele ana kakou i ke kulana hooponopono Aupuni kuloko no kakou iho, alaila, o kakou ponoi no ke ahewaia no ia nele ana, a oia paha ko kakou nele ana i ka Mana I-looko ame ka Aha Kiekie, na mana hoi i hooikaika loa ma ka aoao c hooiaio ana, aole i mana ke Kumukanawai o Amerika Hu.'puia maanei. Ua manao o Senatoa Cuiiom, o ka huakai a Mr. Damon i Italia, he wahi hana imi paahana kepaia no ia, a ua hiki loa.ke ikeia aku ke kumu o kona' olelo ana ae, o kek ihi kumu nui keia o na manao maikai ole o ka Mana Hooko ma Wasinetona.