Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 3, 18 January 1901 — Ka Mana o ka Pahikaua A HAMILETONA TEREGOMA [ARTICLE]

Ka Mana o ka Pahikaua A HAMILETONA TEREGOMA

A' Knki Kot I\(i"lnia o En<i'im K<" hnpuen iuiiKi i kmli lui'ihen i k i f a ka Oih > >w ka | «a <> Rv*ia —Ka, l/ra hoi. i II>• ; kiwihiwnin e La K-hVj>era o a , A'H'i m" ka Pua Kalana o Ainai na'i —A'- K'iikam ihine Ui —j 01 j l N 0 K A 0 X 0 H l-L A | i I MOKUNA XIII. | ke Aloha—He Ipe. H ii aku nei au 1 ko'u rumi nie ka | • hooluolu i ko'u poo,—ua hele ! ir.r:i l;i nalulu i na olelo hoonuinui M t vi u a me Christian Tueski, a j k- ni!:i mea n<» hoi nana i hoonui loa k, 'i.eiauki o ko'u naau, oia no kela • : v " i'iuinolana e .palekana koke ana -lai.-.i. :r.;ii keia mau pohihihi mai he : hui- hu a maua e.alo nei. 1 mea a'u i hauoii loa ai iloko < n-hui ana o maua me ua punaiua : . .ia no ko'u ae ana aku iaia aole ; m ;• u »• hana i kekahi mea e kue ana ' f i :naJuhia o kana wahine e like me ; • ":hi o kona hoopilikia ole ana mai r. Na keia wahi manao i hoopiha v i ka manaolana ikaika loa no ko i;aua pakele a pela hoi me ka pale ana ' «ku ' nā hf»<»huoi a pau i loaa iaia no K..r.a wahine. 'Mi ko'u wahi naau no keia mau .ika. aole loa au i ike i ka mea • h->... rr.:ii ana mahope iho. I ka'u hoo , ana ia vra, oia maoli no ke ala : i.'iaikai I"» a'u o ukali ai. \ He hookahl no nae mea i ulu ae i h;ki ol« la'u ke hoomaopopo, oia no i k'-ia: Owal la keia mana nui mahope | aku o keia Makai Nni? Keia mea hoi ana e inalea'u ne! i ka hoopaahao ana .1 u mi lee akea, a ma ke ano malu ola : hoao a( e lawe ae i ko'u ola. Aole loa Vx īoaa iki ia'u o kahi hoomalamaiama ana. "* ; j Iko'u hiki ana aku nei i ko'u hale, . • kali niai ana o Olino laua o Paula me | k" rīhrittioi; a iia nu! loa ko faua hau- ! "!i i ko'u kotno ana aku me ka oiioli. | Va hiki mua iho la ha agena o ka oi- j ! ana makai a ua iawe 1 kahi kanaka i ;> u ī hoopaa ai iloko o ka pahu lole. I H • iho nei au ua hooko pono • 'lino i ka'u mau kaoha a pau loa. Mnhope jho o ko'u komo ana iloko o >•. ike aku la au i ko Olino ano kau- . hii. a e kaa mau mai ana kona mau j ■ 'ka ia'u, a o ka haloiloi wale mai no I • na waimaka. i. h.nhoi koke aku ana no au ia oe," • . h «'u i hoopuka aku ai me he ku- ] • uio la. "He wahi mea nae hoi ; - ; makemake ai e kamailio mua ia •' Tueski; nolaila, e kali iki hoi j M k , jM.no mai nei kona mau maka ' N mea !a ua piha i ka hoonaukluki I ; t > ko'u haaleie iaia, a i mai nei ! k . h kupanaha maoii no kau mau : i i ! ; e Alexis. Adie no poho oui ' ia u i k >u kaikuahine?" ' llii.i nei au a hukl ae nei ia Paula : r • " kekahi rumi, a hahai aku nei , ■ a i na mea a pau i hanaia ma- • » •» u a me kana kane; a i ka'u ; .•■-.• ana aku i na mea 1 kamailioia e īn i nona. ike aku ia au i ka pii . kona ula me ka piha i ka huhu i i mai nei: | :: mar.at> ana paha oe ia'u he wai- j kalepa o kau miki ana aku i kuu en" Me he wahi mea ano ole loa \n h'»i au ia oluh! Ka! aka, e ike .i nae. O kou ola. e Alexis, no'u ia • :< ;.t .7 l'a lohe mua no oe i keia olelo '. i ! i paha, e noonoo mua ia na ■i <• V;uk >u a pau, a me ko kakou ma- • a. A\ahi a'u i hoopuka aku ai. "He- ■ u a»- nej ka waiwai o ke aloha ana ii ina •• hoopaahao ana ko kane ia'u, "le i i hoouna paha ia'u i Siberia, a >1" h • una mai paha i kekahi mea e • 'U ; k"'u. ai i ka pahi a make Alaila. c manao ana oe, e hooko i > -i oieio i hoopuka ai iaia?" P 'la no hoi paha, ke hooko no hoi ' i kana olelo." Nana hou mal nei kona mau maka • ha i ka uwila o ka inaina a i hou " nei: '» ka olua mau hana, ke hookikina ia'u e hana i kekahi mea weliweli. paha e hiki mai ana no ka la • ike ai oe i ka nui ino o ko'u aloha ia •«—aole nwa nana e keakea i ka'u mea • hana ai no ka hooko ana i ko'u lini. A >le Ina au e ae ana i keia mau hana." Nai ko'u uluhua no kana mau olelo } :i> i ke aloha ioo ia'u; nolaiia, «oke i'ku nel au l lc& nlenieie iaia owai la -a ni?a mana nel mahope o kana kane maka'u nei i ka hoopoino ia'u. Aohe ' $ maopopo iaia, aka, ua hoike inai oi aia'u i kona hoohuoi no ia mea. I hou aku nei *u iaia: "lala e hooikaika nei e powa ia'u, aia no kekahi !»•* Xihilisi ke hoao nei e hana la karaima hookahi maluna o kona kino." Aohe oia i hillnal mai i ka u, a liuliu iho, : mai nei, ua pinepine loa no ka hoaoia

ana oia mea mamua e ia poe no, a aole loa i ko iki, no ka mea/UEI makaukau mau oia me na kiai no ke pale ann aku [i ka lakou mau hana hoopopilikia ',ule, ! Mahope iki iho o keia mau olelo, ua ike jaku la au i kona paulelo i ka'u mau lolelo, a 1 mai nei: "He poe apiki loa no keia, —aolle o ilakou koho pono i ko lakou agena e ihiki ai ke hooko pono i ka hana; aoie e iiuliu mahope iho o ke kaihaia ana, 0 ka loaa ae la no ia o ka lohe ia maua. j E pono lakou e hookohu i mea e like |me oe e Aiexis." Me keia mau olelo iana, hoomaopopo aku la au aia no kekahi manao huna iloko ona, aole nae au i hoike aku iaia i ko'u hoohuoi ana iaia. ! "Ina no lakou i hana pela, o keia po ka wa kupouo loa i ioaa ia'u no ia ha,na," wahi a'u i pane aku ai. j "He mea hiki wale no ia ike kanaka . wiwo ole a pela hoi i ka wahine maka u 'ole," wahi ana i panai koke mai ai. "E hoi ana au e Alexis," wahi ana i pane hou mai ai, a lele mai nei kela e puliki 'ia'u a honihoni iho la maua—-ka'u mea wela loa no kona hookohukohu me ke kuhihewa loa. Aole loa e hiki ia'u ke jalo ae i keia mau hana, oiai, malia o keia no ke aia e p'aiekana ai maua o Olino, a e aho ko'u hoomanawanui ana a hala ae ia pilikia. Ua hoomaopopo no nae keia wahine l ko'u koekoe i kana mau hoohenoheno ana, aohe nae he mahui iki i ka oiaio o ko'u hoopalaimaka iaia. Ke nuku mai oia ia'u o ko'u wa Iho la ia e hoopilipili aku ai me ka hoomalimali a pau wale ae la kona inaina. ! Puka ilke aku nel maua aka rumi o Olino e kali mai nei, a puka iike aku nei • makou a kau i ke ,kaa a hoio aku nei a kahi o Tueski ma, lele keia, a holo no imaua a kahi o Ollno. "I hoouna hoi paha au ia oe i keia; ■ahiahi no ko'u makemake e hoopakele iia oe," wahi a'u i hoopuka aku ai, "a !e oie no hoi oe i hele koke ae nei, ua j pakee like kaua mai kekahi pohihihi nui loa a'u i hoomaopopo ai. Ke hoo- ! maikai nei au ia oe no keia mea." 1 Aohe ona pane mai, oia noho mumule ,wale iho no. Nana pono aku rjei au i ikona mau helehelena ma ka malamajlama o ke kukui o ke kaa, hoomaopopo jaku nei au, ua piha oia i kekahi manao i linaina paha ia'u. "I hoomaikal aku nei hoi au a oe," , wahi a'u i hoopuka hou aku ai. "Ua 1 maikai ioa kau hana i iawelawe ai i, keia po." v j Aohe no he pane mai. j I "Ea, akahi no hoi oe a mumule ioa ; ; e iike me keia—aole ioa pela mai ki- . nohi mai o ko kaua launa ana." J j "E noonoo ae ana au me ke akaheie," i wahi ana i hoopuka mai ai me ke ano ' ha'uha'u. j "Heaha iho la hoi keia mea kaumaha jau e hookaumaha wale nei no i kau noonoo?"' J Mumule hoi iho nei keia. j i "He nui ka'u mau mea i manao ai e hoopuka aku ia oe—" wahi a'u i olelo : aku ai. 1 i "Aole loa o'u makemake e iohe i kahi ,mea oia a::■•, :..o ka mahaio," wahi ana i panai koke mai ai ia'u. "Ua hiki ia'u 'ke hilinai i kou akahele," me ka hoo-!

kokoi ana i ka huaoielo 'akahele'—"e like me kou hilinai i ko'u. Ke hauoli nei au i ka lawelawe ana nou a me Madame Tueski." Ma kahi o ka huaolelo 'lawelawe/ ua koikoi oa iho la kona leo me he poka pahu la. "Heaha hoi ka'u mea i hana hewa ai? . Ke mihi loa nei au," wahi a'u. i "Ke noi aku nei au ia oe, mai mihi |mai. Aole loa oe i maa ia mea, a ke ihoomaopopo aku ne au i kou hoi hou i kou kulana mua. Ua ike no oe, he wahi mea iaweiawe wale iho no au." j "Pohihihi hoi kau mau olelo ia'u." j I Aole i loaa koke mai ka pane, a ua julu koke ae la ia'u na noonoo iike ole je pili ana i keia huhu ano e o Olino . ia'u. Aoie nae i iuiiu, —no ka hikl ole 'paha ke uumi, ua hoopuka koke mai la oia me ka huhu: | 'Heaha kou mea i hookuu koke ole ai ia'u e hoi mai i kou wa i hoi ae ai i ka Ihale? Ua hiki loa no ia oe ke hookuu i ko kauwa e hoihoi mai ia'u. Aole loa 'o'ū makemake iki 1 kou hoonoho ia'u e kali aku ia oe, a e noho mai oe iloko 0 ka rumi me kela wahine a'u i hoihoi 01 eai." Ma Heia wahi hoea aku nei maua i kona home a kuu iho nei. "E oluolu oe e hoi, a mai komo mai i keia po," wahi ana. "Mamuli o kau hana, ua haaiele au i ka'u hana; iilo aku nei au i ke kali I kou makemake, pela i kall ai ka'u hana ia'u; he nui loa ka'u hana 1 keia po e kali mai la iloko o ko'u rumi no'u." "Ke mihi aku nei au no ka'u hewa i hana ai, a e komo aku ana no au iloko. He makemake nui ko'u e maopopo ke kumu o keia okalakala ou;" a komo aku nei au mahope ona me ka nana ole i kana kipaku mal. Aiakai aku nei kela ia'u a komo iloko o kahi rumi hookipa, alaila, huii mai nei a i mai ne me koekoe: •'Ua makaukau au e hoolohe kou manao."

Uoko o kela manawa pokole a maua i komo aku ai, ua nui na manao i ulu ao iioko o ko'u noonoo. "Ho wahi mea ano nui loa ka'i; i makemake ai e kamailio aku ia ot*. I'a ao mai hoi paha oe ia'u e—'" "Ea, aole loa o'u makemake ia oe e hoopuka mai ia'u i kekahi mea c pili ana i ka'u olelo ae mamua ae nei," \vahi ana i leeakea koke mai ai. Me ke ano okalakala amoli no oia i hoopuka mai ai 1 keia mau huaolelo; a no ka huhu loa paha la, o ka hehi ino no ia i ka i\apahele a i hou mai nei ia'u: "Aole loa au e maama ana ia olelo a'u. Aole no hoi o'u makemake e lohe hou. Ua loli ae nei na mea a pau." "O ka'u i manao ae nei e kamailio—" wahi a'u i hoomaka ae ai e hoopuka. "Aole loa au e hoolohe ana. Aole o'u makemake iki e lohe i kou leo. Ea, e pono oe e pujta mai loko aku o keia kau poku." "E pono oe e hooohe mua mai i ka'u," wahi a'u i pane aku ai. "E pono ati e hoolohe ia oe—maopopo ole hoi kou manaoia'u." "No kou pono ka'u e makemake nei e kamailio aku." "Mahalo! Ua hik iloa no ia'u ke pale no'u iho. O kau hana a me kekahi mau mea e ae e pili ana, na mea kuleana ia oe i keia wa. E oluolu oe e haalele koke mai ia'u." "Aole loa e hiki ia'u Ice hele me ka hoike mua ole aku ia oe." "Aole loaau e hoolohe ana! Aole anei oe i olelo mua aku nei ia oe?" Ua hele maoli no oia i kela wa .a piha i ka huhu ino loa ia'u. Eeke ae nei ko'u mau poohlwi me ka hoka maoli no. "I keia kakahiaka," wahi a'u i hoao hou aku ai. I ka wa no nae i puka aku ai o ko'u leo, o kona wa no ia ipane koke hou mai ai me ke okalakala loa: "I keia kakahiaka he okoa loa na ouli 0 ka manawa. Aole oa au i hana ino ia ia wa. Malia paha ua poina oe, he wahine Rusini au; a ke manao nei paha oe, he hiki ia oe ke hana mai ia'u e like me kou makemake—e kali au ia oe—a e noho mai oe e hana i kau hana hoonaukiuki. (No ka lili mai no paha la.). Aole anei oe e hele k&ke i keia w p a? Aole anei he wahf hunahuna o ke keonimana i koe iloko ou, a e hoi aku hoi 1 kou wahi? E pono anel au e kahea i kekahi mea e hele mai i wa, alaila, e hana no au pela. t He hiki no ia oe ke Ikakau i kau mea i makemake,ai e kaImailio ia'u i keia wa. . Aka, mai hookokoke hou' mai oe i kou mau maka e kau maluna o'ji." Ua like kana mau olelo me kekahi mea oi loa e okioki ana ia ioko o'u, a ua hele maoli no ko'u naau a ehaeha i ka lohe ana i keia mau olelo hookaawale i ka pili o maua. "E pono io poho oe e kahea i kokua inou," wahi a'u i pane aku ai, a huli ae nei au a pani aku nei i ka puka o ka ! rumi, a ki aku nei a paa, iawe mal nei ' i ke ki. "Aole au e haalele ana ia oe a hiki i ka pau ana o ka'u kamailio ia 1 oe, a mahope aku oia wa aole au e keaIkea hou ia oe. Oiai eia au ianei, aole I au e hele a pau ko'u manao i ka hoakaka." j "Aole loa e hiki ia kehoakaka," jwahi ana i hoopuka koke mai ai. Me he 'mea ia ua oili mai na oleio me ka j huhu loa. ; "Aole e hiki ke hoakaka i keah.i?" : "I ka honihoni me kela tr?ihine:' Ua puka mai keia mau olelo me he > wai hu la e "lelehune ana 1 kahakai," a i 'ua hQomaopopo aku nae au i kona mihi , koke no ia īnau olelo, a ku pololei ae nei kela iluna, a nana pono mai nei me < ' ke ano koekoe me ka makona. Uoko , nae o keia mau hoonalonalo ana ana i ,ke kumi/ oiaio o kona huhu ia'u, ua ike ! aku la au i ka nui ino i kona hanu— j | luna a ilalo ka umauma e upaupa ai, a me kona mau mdka e haka pono mai ana ia'u, me he uwila la ka hulili. Ma keia kulana ona ia wa, ua ike iho la au i ka oiaio he liii ka, a ua hauoli loa iho : la au, no ka mea, he hiki loa ia'u ke hoopio i kela ahi o ka lili iloko ona. , | Aoie au i pane koke aku, aka, noo- | ' nooo ae nei au i kana mau olelo i na j la a maua i hele ai i ka hoolio, a me j kona ano no hoi i ka wa a'u i hoopuka [ aku ai I na olelo a Deviniski. Mihi iho | nei au no ko'u hoomaopopo oie i ka mea iloko o kona naau e pili ana no'u. j Akahi no au a ike iho la ua aloha maoli keia lede opio ui ia'u, aole ma ke ano kaikunane hookama wale iho no, aka, ma ke ano maoli no e koni mau ai i ka puuwai. A oia paha ke kuku o ; keia ui i huhu al i ko'u noho mai me Paula Tueski iloko o kahi rumi e honihoni ai. L.iii loa keia no ko maua hoo- ' henoheno mai. | Ua ulu ae keia niau manao a pau ' iloko o ka manawa pokole loa, & ua nui \ no ho} ke pioo o ko'u naau i ka imi ana i ka mea e pio koke ai o ka inaina 0 ka'u ipo. Ua minute paha a oi ko'u I kulou ana me ka noonoo nui, a ia ea aha ae a nana aku iaia, aia hoi, ua ulu I fae Ia kekahi eehia ano e a puni ko'u j kino, me na manao ikaika e ume aku >!ana ia'u e pili me Oiino--he aloha maoli no, me ka iini nui e lilo oia na'u. {I I ko'u hoomopopo akū, me he la, ua t oi loa ae kona ui i keia hora mamua o wa e ae a pau. • la'u no e lilo ana i keia mau neo.noo, ua wehe hou ae nei au i ka puka ī me ka hoomaopopo ole. oiai, ua kupouii ī o loko i ke kuko maoli no. A i ko'u i huli hou ana ae, i aku nei: 1 "Malia paha ua polnlei io oe. Ua he)|wa loa io no paha ka'u hana, he mea i hoi e hiki ole ai ke hoopakele ia oe." I He mea paha i loko o keia mau olelo i a'u, a i kuu wehe ana paha i ka puka, ua loli koke ae la kona ano paakiki i

ko kiimkii ia'u. a i ka hui hou ana o ko maua mau maka, pii ae nei ka ula o kona mau papalina me ka ui maoli ko'u maka. A.ole oia i olelo mai ia'u; a i kuu ike ana i keia mau mea, ua i hou aku nei au: "Minamina loa au i keikomo ana mai 0 kēkahi ao poeleele e hapala i ka nohona aloha i ulu ae mawaena o kaua; aka—" ma keia wahi unuhi ae nei au 1 ka palapala (permit) a haawi aku nei iaia me ka i ana aku: "B lawe koke oe i keia, ano." Lalau iho nei kela a heiuheiu iho nei a ninau mai nei: "Pehea i loaa ai keia ia oe?" 'la'u ponoi no niai ka Makai Nui mai neii" "Heaha. kou mea i hele ai pela, me ka nana ole i ka poino oia hele ana?" "Aole au i hopohopo—aole au i maka'U i ka hele i ona la, a he oi aku ka poirto ina e hookaawale ioa. ? TTa hoao oia e make au, oia ko*u kumu i heie kino ai e ninau, no keaha la dia i hana ai pela?" "Ua Olelo hoi au la oe, aole au e hele? "Ke ole loaa he kumu-ua hiki mai ka wa kupono no kou palekana." "A pehea ka hoi oe?" wahi ana i ninau koke mai ai me na maka o ke kanalua. "I kou wa e hiki aku ai ma na palena 0 Rusia nei, o ko'u wa no ia e haalele koke ai ia nei. Aole e hiki ia'u ke .holo makiua oia Wa, o hoohuoi koke ia auanei, paa like kaua." 4Tana pono mai nei kela ia'u ma ke ano kanalua, me ka hoohuoi no i ke o keia hele koke, aole i liuliu ike aku'nei au ma kona helehelena he manW) kupono ole aia iloko o kona noonoo 1 kela wa. Nee iki mai,nei oia a kokoke me a'u a i mai nei: "Ua makemakeia anei au <. kaawale aku? Aole au e hele ana." Oiino!" wahi a'u i hooho ae ai me ke kaliaha ioa. lioko o kela manawa, ua- ulu ae na manao like ole iloko o'u no keia mau hana apiki a keia kaikamahine ui. Ua nui ke aloha nona, a maopopo ole ka'u nm e hana ai; a i kona lohe ana i kontfi.inoa ia'u- i hoopuka aku ai me- ke kahaha loa, ua hina aku Ia oia maluna 0 ke koki a hoomaka aku la e uwe., No 'kona uwe mai i kona kaumaha, ua huli ae la au i kahi e—a hoomaka e.holohoio iloko o ka rumi. I kela wa u aulu ae ka manao e hoike aku i na |metf iloko o ko'u puuwai e pili aija i ke aioha nona, aka ua hooholo.koke iho la au, e kapae ia mea a hiki i ko maiia kaawale ana mawaho o na paiena o Rusfa, a i keia wa e hoomau' rfiaiia ma ia 1 kiilana' kaikUnane a kaiieuahine; :l■. . ; Ika pau aha'o kaha iana, aoie* 'au i kamāillo houoaku; hcr< mea, ua manao au lie 1 'ihea' t>onō'<nonk ka noho malie ana ! a pau kohar kaumaha. ■' I Aole i liuliii'ku:ae neKoia'iluna a hele mai nei a haayi i kona ,)ima,ia'u, a mai-ne: • r ; r,• . • | 'E hele ana. au, e Alexs—iēe i?t)au no, ko, kaua noho aloha āna,.ea?" me ka mino aka ana iho. "E kala anei oe j leo'u 'huhu wale? No ia wī w^le' ; la ; iia huhu. Aka, ke'paulele &kii. ia [ oe. Ua ike no'aī aole 06 'i /mānao e I hana ino ia'ti! Aole 'au' e ponO ke noonoo ino in. oe. He mea paakiki ka haaI. Ic ar.ti inßus!a a me na mea a pau. A ia oe no hoi kahi, i keia wa. E hele io au la?" Me ka nana pono mai i ko'u I helehelena, a kali iki inai la kela no : ka'u pane, aoie nae au i haawi aka. * j"lna'pela, ua hiki no. Ua maopopo ia'u ke ano o ka mumule —he ae no ia. E hele mai oe i ke kakahiaka nui, e ike i ia'u"—a hoomaha iki mai nef kela. "E hele mai oe e ike ia'u a hele aku au. i Ano, e oluolu oe e hoi, e ko'u kunane, ko'u hoaloha oiaio loa." i Puliki mai nei kela, i ko'u lima, ame ki/u ike ole, honi iho la a hookuu mai .nei, me na waimaka e haouJou Ajia i kona mau papalina i "po i ka lehua," , a huli aku nei a holo iloko o kpna rumi a pani mai nei i ka puka a paa. Haalele j ia au, owau hookahl. Ua ulu ke ne ka imanao e hea aku e hoi hpu niai, ū-Ie Inae au i hana pela. j Mok. XIV. (Aole I pau.)