Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 33, 9 August 1901 — Page 1

Nupepa Kuokoa.

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii

Hoopukaia I na kakahiaka Poalima apau.

BUKE XXXIX---Helu 6  HONOLULU, POALIMA, AUGATE 9, 1901 NA HELU APAU 2871

 

PAU KA HALEKUAI O E. O. HALL & SON I KE AHI.

 

O kekahi keia o na Hale kuai nani loa ma keia Kulanakauhale.

Ua hiki aku ka nui o ka poho I ka $140,000 --- O ka Hale kuai o Lui ame Kuke kekahi i poho hc $20,000 mamuli o keia pau ahi nui o ka Poakahi i hala.

Ka Hale i Ke Kakahiaka.

No hookahi makahiki a oi ke ku ana o ka Hale Kuai nani o E. O. Hall & Son, a he mea hoi ia na na kanaka e mahalo mau ai I ka nani o keia halekuai. Ua kukulu la keia hale maluna o ke kahua o ka hale mua loa o kela hui e ku ana ma ke kihi o Alanui Papu me Moi. Ua wawahi la ka hale kuai mua me kona maikai no, a kukulu la kela hale nani ma kona wahi. Ua hiki aku ka lilo o ka hui no ke kukulu ana i keia hale hou i ka $50,000 a ua hoolilo hou aku lakou he $10,000 no ka hana la a like me ka lakou i makemake ai. Aole lakou i nana i ke kala, aka, ua makemake lakou e kukulu ia kekahi hale maikai loa I kia hoomanao no keia hui kahiko, a hui holomua no hoi ma ka kakou hana. I loko o keia hale e ike ia ai na waiwai like ole no lakou ka huina waiwai i hiki aku I ka $80.000. Aole hookahi o keia mau waiwai i pakele. Ua hoao ka poe i ike mua i ke ahi o hoopakele mai i kekahi o keia mau waiwai kumukuai nui aka ua hiki ole no ka nui loa o ka wela o ke ahi.

Ua hala keia hale nani i keia manawa, a ma kona wahi ke ku nei ka paia eleele i ka uahi o keia hale nani. Ua pau ka ike ana ia o na waiwai kumukuai nui e hoikeike mau ia nei ma na ipuka aniani o keia hale kuai, ua pau pu aku me na waiwai o na Filipino i hoihoi ia mai nei e kekahi o na haole i hele malaila I ke kaua e hoikeike ia kakou. Ua a’i ia mai la e ke alelo manamana o ke ahi a o ka lehu amen a pohaku wale no koe, e hoikeike mai ana i ka wahi i ku ai keia hale kuai nani. Ua pau kekahi o na hale nana e hoonani nei keia kulanakauhale, he mea hoi na na malihini e mahalo mau ai.

            I ka wanaao nei, e like me ka mea maa mau i na keiki kuai pepa ka hele mua mai i loaa mua ia lakou na pepa ua hiki mai la na keiki i na hora mua o ke kakahiaka. Mawaena o keia mau keiki he elua mau wahi keiki nana i ike mua keia ahi oia o Simpson ame King. I ko laua ike ana i ke ahi ma ka aoao ma Waikiki o kela hale kuai ua kau koke kekahi o laua maluna o kona kaa hehi wawae a holo pololei no ka Halewai a hoomaka hoi kekahi o laua e ua. “Fire! Fire!” I ka hiki ana aku o keia keiki a hoike aku i keia mea hou kaumaha i ka Halewai ua hoike koke la ka lohe I ka Hale kaa wai a i loko o ka manawa pokole loa ua holo mai la lakou me ka lakou mau kaa ahi I keia wahi. I ka hiki ana mai ua ike aku la ko lakou Poo aole e hiki ana ia lakou ke paio aku me keia ahi. oiai ua ikaika loa ke ahi i keia manawa, nolaila ua kauoha koke aku la oia i ka Puali kinai ahi ma Makiki e holo mai e kokua ia lakou. Ua hoao lakou e hoopakele i keia hale, aka, iloko o ka manawa pokole loa ua hala aku keia hale ma kela aoao, a ua hiki ole ia lakou ke paa mai i ka mana o ke ahi. I ko lakou ike ana i keia mea ua hoopau koke lakou i ko lakou manao hoopakele i keia hale a huli ko lakou hooikaika ma hoopakele ana i na hale e ku kokoke ana i keia hale i pau i ke ahi. No ka ikaika loa o ke ahi mai keia hale mai ua ike ia ka a mai o na puka aniani o na hale e ku kokoke mai ana. Ua hoohuli ia aku la na ili wai o ke kaa ahi iluna o keia mau puka aniani a pau ke aniani I ka nahaha a pulu pu hoi me na waiwai o loko. Aole o lakou wale ka mea e hoao ana e kinai i keia ahi, aka, he nui na kanaka @@@ @akeke wai iluna o na hale e ku @@@@@ ana i keia wahi e noke ana @@@ I ka wai iluna o ka lakou @@@@ ole e loaa aku i keia hoo@@@@ I k@ k@@na hana o keia @@@@@ kekahi o na Haole @@@ o keia keena mai luna mai o ka hale mamuli o ka hehi hewa ana iluna o kekahi aniani iluna o ka hale a haule oia i luna  o ka pakaukau a puka kona lina ik ka hao hoopaa pepa. Ua ku oia ma ke ami a puka ma kekahi aoao. Ua maule a hoihoi ia aku no kona hale.

            O kekahi mea hou oia no ka nui maoli o na kanaka i hele mai e ike i keia ahi i ka wanaao. Ua holo mai na kane me ko lakou mau lole moepo no kekahi o lakou a he wahi kuka wale iho no mawaho o na wahine i ike ole ia i ka hele i na alanui me na holoku o lakou e ike i keia mea hou. Nani ke nana aku i ka malamalama o ke ahi. Ua ike ia ka malamalama o keia ahi he mau mile. Ua hoa ia ae kekahi ahi nui, a ua pau ka nani o ka mahina. Ua lilo ka malamalama o ka mahina e kau ana i mea ole i ka malamalama o keia ahi nui. Nui ka hana a na makai i ka hoao e paa mai i na kanaka i hope, oiai ua makemake loa lakou e oioi aku imua i ike popo aku i ka nani o keia ahi nana e a’i ana kekahi o na hale nani loa o keia kulanakauhale. Ua kahea ia na makai o kekahi mau huina mai e hele mai e kokua i ka paa ana mai i ka lehulehu i hope.

            O ka mea nana i hoemi mai i na kanaka i hope oia no ka hooaka ana mai o na poka pu o loko o keia hale pawahi e poha. Ua ike ia aku la ka lele o na poka mao a maanei, a ua olelo ae kekahi poe ua lohe lakou i ka hihio o ka poka ma ko lakou mau poo. I ko lakou ike ana i keia ua pau ka pilikia o na makai, na lakou no e nee mai i hope me ka olelo ole ia aku. Aole i ka po wale ka piha o na alanui o keia wahi aka, i ka la holookoa e ike i keia mea hou ano nui. Hakalia no a nee aku keia poe. ua piha mai ko lakou mau wahi i kekahi poe okoa.

            O ka hale o Lui ame Kuke, e pili ana i keia hale ka mea i pakele loa mai ke ahi mai, a ua hiki ke mahalo ia na keiki kinai ahi i ko lakou ikaika i ka hoopakele ana i keia hale. He nui na manawa i a ia ai keia hale e ke ahi, aka, mamuli o ka nana pono ame ka eleu o keia mau keiki ua pakele mai keia hale mai ka a ana ia a pau loa. Ua like oloko o keia hale me kekahi oma hoomoa palaoa, ka wela pono ole. Ua kiki ia kela hale a piha o loko i ka wai, me ka nana ole i kekahi o na ukana waiwai like ole oia ano i pau i ka inoino @ ka wai, aka, ua oi loa aku ka maikai o lakou ke inoino mamua o ka pau pu ana o ka hale holookoa. O na buke nunui o ka hui kekahi i loaa i keia haawina like. Ua hiki aku ko lakou poho i ka $20.000 mamuli o na ukana i hanaino la e ka wai. Ua inisua ia nae ka hapanui o kela mau waiwai nolaila aole i nui loa ko lakou poho.

            O ka hale hou ma keia aoao mai o ke alanui kekahi i loaa aku i ka ula o ke ahi, a ua ike ia kona mau puka aniani hou loa e a mai ana. Aka, ua makaala loa na keiki kinai ahi i kela hale nani, e kukulu ia nei a like loa me keia hale nani i pau iho la i ke ahi. O na hale elua wale no keia o keia ano pohaku ma Honolulu nei, a he mau hale nani like no laua a i e lua. O ka hale kuai laau o Hobron ma keia aoao mai o ke alanui kekahi i loaa I ke ahi. Ua a ia ka laau o ka puka aniani a pau i ka helelei i lalo. Ua a ia kekahi mau mea liilii o loko, aka, ua hiki mai kekahi o na keiki kuai o loko o keia hale e kokua i ka nana ana i ka hale. I ko lakou manawa e ike ai ua pau kekahi mea i ke ahi ua hopu koke lakou a hoolei i waho a loaa aku la i ka wai a na keiki kinai ahi. Mahope mai ua nui loan a waiwai o loko i loaa aku i ke ahi, a ua hiki ole ke kali ia a na lakou e hoolei mai i waho, nolaila ua kiki ia o loko o keia hale kuai i ka wai. Ua hiki aku ko lakou poho i ka $1.000. O ke Golden Rule Bazaar, ka hale kuai buke e huli pono aku ana i keia hale i pau i ke ahi, kekahi i loaa i ka ikaika o ke ahi. Ua hiki aku ka waiwai o na buke i poino i ka wai i ka $350. Ua kiki ia ka wai iloko o keia hale i pakele ai mai ka ikaika mai o ke ahi. Ina e houluulu ia nap oho apau loa i loaa mai keia ahi mai ua aneane e hiki aku i ka $200.000. E hoi hou mai ana kekahi o keia mau kala, ma ka Inisua, aka, o ka hapanui ua lilo aku la na ke ahi.

            O kekahi mea aloha loa oia no na keiki e hana nei ma keia hale kuai i pau iho la i ke ahi. I ko lakou hiki ana mai i ke kakahiaka ua ike aku la lakou ua pau ko lakou hale kuai nani i ke ahi, a ua nele lakou i ka hana e pono ai ka ohana ame lakou. Ua nele ko lakou mau haku i ka hale amen a waiwai lehulehu a ua nele hoi lakou i ka hana. Ua hiki ae kekahi o lakou i ka wanaao a ua ike i ka a ana ia o ko lakou hale mai ka mua a ka hope. Ua ku lakou malaila a nana aku i ko lakou hale a hiki i ke koe ana o na paia eleele uahi. Ua nalo aku na paia i kamaaina i ko lakou mau maka, amen a ukana i maa i ko lakou mau lima. Ua maopopo ole ka whi e loaa mai ai o kahi hana a hiki i ka @@a. @@ o ka hale kuai hou o k@@@ @@ @@ oia @hea ia lakou e ko @@@ mau haku @@@ ia mai o na poo wale no ke @@@@ mai. Ana @@ ka lakou mau hana o @@@.

Ka Puali Kinaiahi me ka Enemi.

Nui ua hiki ole i ka hui ke haawi mai i hana a hiki i ka paa hou ana o ko lakou hale kuai hou. Ua olelo mai la nae ko lakou poo ma ka hana ua makemake loa oia e ike hou ia lakou apau loa ma ka hale kuai hou i ka manawa e paa hou ai. Nolaila o na poo wale no ka mea i loaa ka hana i keia mau la, a ua pau ka hana a na keiki malalo mai o lakou.

            I ka ike ana ia o W. W. Hall ke poo o keia hui ua olelo mai oia i ka nui o kona minamina i ka pau ana o keia hale nani. I ko lakou manawa e kukulu ana ua hana ole lakou i ka nui o ka lilo o ka lakou mea nana wale no o ka paa o kekahi hale maikai. Ua nui ke dala i hoolilo ia no keia hale a ma kona manao o keia hale nani loa ma keia kulanakauhale. Ua hauoli nae oia i ka ike ana i ka nui o na kanaka i kaumaha pu me ia no keia pilikia i hiki mai maluna ona ame kona hui, a e kukulu hou ana no lakou i hale kuai hou no lakou ma keia kahua. E houomaka aku ana ka hana ana o keia hale kuai hou ma keia mua koke iho. Aole nae elike ana ka maikai o keia hale hou me ka hale i pau aku la i ke ahi. O kekahi kumu o kona makemake ole e hoolilo nui ike dala ma ke kukulu ana i hale nani oia no ka pokole o ka manawa hoolimalima o ka aina e ku nei keia hale. He umikumamawalu wale no makahiki i koe pau ka manawa o ka hoolimalima. No keia manawa e lawelawe ana no lakou i ka lakou hana, ma ke kuai nui, aole lakou e kuai liilii ana a hiki i ka paa ana o ko lakou hale kuai hou. He nui ko lakou mau waiwai i koe ma ko lakou hale waiho ukana, a ua hiki loa ia lakou ke hoopiha mai i na kauoha a ka poe e makemake ana e kuai mai ia lakou mai. Aole oia i makemake e kukulu i kana hana ma kekahi wahi a hiki i ka paa hou ana o keia hale hou o lakou oiai ua maa na kanaka i ka hele aku ia lakou ma keia kahua no keia mau makahiki loihi.

            Aole e lawelawe ia ana ka hana a hiki i ka hoi ana mai o kekahi o na lala o ka papa nana ahi o ka hui Inisua i hiki ai ke loaa ia lakou ka lakou koi inisua. I ka manawa e pau ai ka nana ana a keia papa ia manawa e hookaawale ia ai keia mau pohaku helelei mao a maanei a hoolala ia ke kukulu ana o ka hale kuai hou ma keia wahi. He nui ke kala a keia hui a ua hakalia ole ke kukulu hou o ka hale.

            O kekahi mea nui oia no ka lakou wahi waiho kala e ku nei iloko o ka hale. Ua kukula ia keia wahi a hiki ole ke pau i ke ahi i na e pau ka hale i ke ahi aia ma ka aoao e pili ala i ka Hale Kuai o Lui ame Kuke e ike ia aku ai keia pahu kala. Aia iloko o keia pahu kekahi mau kala lehulehu ame kekahi mau pepa waiwai loa i ka hui. Aole i kii ia keia pahu e wehe i ka Poakolu nei no ka nui loa o ka wela a ua manao ia i nehinehi e kii ia ai e wehe. Oia mau maikai no o keia wahi waiho kala ke nana aku, ua hiki no nae ke ike la aku ka wahi i ikaika loa ka a ana o ke ahi.

            I ka ninau ana ia aku o Thurston, ke poo o ka oihana kinai ahi i keia manawa no na mea e pili ana i kela ahi. Ua hoike mai ole aole oia i ike i kekahi ahi a hiki wawe loa elike me keia. I ko lakou hiki ana mai i ke kahua o ke ahi o ka aoao ma Waikiki wale no o ka hale kei pau i ke ahi a i loko o ka manawa pokole loa ua puni ka hale holookoa i ke ahi. I kinohi ua manao oia e hiki ana ia lakou ke hoopakele i kekahi hapa o ka hale aka i kona ike ana i ka hiki wawe loa o ka a ana o ke ahi o keia hale ua hiki ole ia lakou. Ua nui kona ahalo i ka ikaika o kona mau keiki i ka hoopakele ana i kekahi o na hale e ku kokoke ana i keia hale pau ahi. Me ka nui o ka hana ame ka hoomanawanui i ka wela o ke ahi wale no i hiki ai ia lakou ke paa mai i ka ikaika o ke ahi mai ka ai ana aku i na hale e ku kokoke ana. I ko lakou hoao ana e huki i ke kaa ma ka aoao makai o keia hale pau ahi ua hiki ole i na lio ke holo aku ma kela aoao no ka ikaika pono ole o ke ahi.

            O kekahi ninau e ninau nui ia nei, Pehea la i hoomaka ai ke ahi. He nui na manao like ole. Ke olelo nei kekahi poe no ka uea o ke kukui uila, ke olelo nei hoi kekahi, he a wale ae no, ke olelo nei kekahi no ka wela oia ka mea i a ai kekahi o keia mau mea, hikiwawe o ka a iloko o keia hale, a oia ka hoomaka ana o ke ahi, aka, o ka manao o ka mea nona ka hale ua poina kekahi o na kanaka hana i ka kikalika, a i ole poomuku kika paha, a mai keia mai ua loaa kekahi wahi i pulu mau i ka aila oiai he aui na wahi i pulu i ka aila.

 @ @@@@ @@@ @@@@ 2)