Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 37, 12 September 1902 — Page 4

This text was transcribed by:	Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:	Judith Nalani Kahoano Gersaba

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

4 NUPEPA KUOKOA, SEPATEMABA 12, 1902

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki - - $2.00

No Eono Mahina - - 1.00

Kuike ka Rula.

PUKA 1 2 3 1 2 3 1

ANA Pule. Pule. Pule. Mal. Mal. Mal. Mak.

1 Iniha.. $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $5.00 $6.75 $12.00

2 Iniha.. 2.00 2.75 3.50 4.00 7.00 9.00 18.00

3 Iniha.. 2.50 3.50 4.50 5.00 9.00 12.00 24.00

4 Iniha.. 3.00 4.00 5.00 6.00 11.00 13.00 30.00

5 Iniha.. 3.50 4.75 6.00 7.00 12.00 15.00 36.00

6 Iniha.. 4.00 5.50 7.00 8.00 13.00 16.00 42.00

O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

O na Dala a pau o ka Pepa nei e hoouna pelo lei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY

HOOPUKAIA E KA.

HAWAIIAN GAZETTE CO

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Panalaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa Elua.

DAVID L. A-I, Lunahooponopono.

A. W. PEARSON, Luna Nui

Honolulu , Oahu

POALIMA : : SEPATEMABA 12.

MANA KOHO.

MANAWA HOOPAA INOA: HORA 7 AHIKI I KA 8 KAKAHIAKA, HORA 5 AHIKI I KA HORA 10 AHIAHI, O NA LA APAU KOE KE SABATI.

KEIA KA MANAWA E HOOPAA AI I NA INOA MA KA PAPAINOA KOHO BALOTA A MAI HOOHAKALIA I KA HOOPAA ANA I KOU INOA KE KUMU E LOAA AI IA OE KA MANA KOHO. O KA POE E MANAO NEI AIA NO ME LAKOU KE KULEANA KOHO MAMULI O KE KULEANA I LOAA IA LAKOU MA KA PAA ANA O KO LAKOU INOA MA KA PAA ANA O KO LAKOU INOA MA KA PAPAINOA O KE KAU I HALA, UA KUHIHEWA LOA IA MANAO ANA PELA. O KA POE E PAA OLE ANA KO LAKOU INOA MA KA PAPAINOA KOHO BALOTA O KA MAKAHIKI 1902 E NELE ANA LAKOU I KE KULEANA MANA KOHO MA KA PAHU BALOTA O NOVEMABA, 1902.

KALANIANAOLE KE ALAKAI.

Heaha na haawina e ikeia aku kekahi kanaka he alakai oia?

Oia anei ke kanaka hiki he alakai nona iho, a i ole, hahai aku paha mahope o hai?

Ma ka hoomaopopo ana i na mea i hoikeia maloko o kekahi mau nupepa kuloko o kakou nei, ua loaa keia manao ma ka lakou a'o ana, o ke alakai oia ke kanaka e hana ana a e hahai ana mahope o ka lakou mau alakai ana a i ka lakou wale no e pono ai.

Me keia mea aole i like ka manao o ke Kuokoa. a oia kana e hoaiai aku nei i kana mau kini heluhelu a i ka lahui holookoa no apau e hoomaopopo mai i keia manao i ole e haulehia iloko o ke kuhihewa mamuli o na ao pono ole e like me ia.

Ke manaoio nei makou, o ke kanaka e kupono oia e lilo i alakai, he kanaka ia e hiki ai ke hana nona iho a noonoo i kana mea e hana ai, ana no i manao mua ai a i manaopaa ai oia ka pololei. He kanaka oia nona ka umauma lahalaha i piha me na anoi no na pomaikai o ka manawa ano me ke kikoo mau ana o ka noonoo no na pomaikai e hiki mai ana maloko o ia mau mea i ahai ae ai ua kanaka la i ka manao o ka manawa e nee mai nei a maloko o ia mau mea i ahai ae ai ua kanaka la i ka manao hilinai o ka lehulehu a lilo, a hiipoiia iloko o kona poli ma ke ano ua imi pono ia e ia a loaa. Ma ka hoomaopopo ana o ke Keikialii Kalanianaole ka pua alii, ka mea i loaa keia mau haawina.

HE ALII MAOPOPO OIA ME KA HOOHEWAHEWA OLE.

Ma kona mookuauhau e hoike mau ana me ka hiki ole ia kakou e ka lahui ke hoohewahewa he koko alii maoli kona e hiki ole ke hoole, a oia no ka ke ao e ike nei, a e hooho nei mai ka waha mai o ke kanaka, na oiwi Hawaii a hiki aku i na haole ame ka poe i hoomaopopo: he mea maopopo loa he alii oia mai ka po mai ina no e kahuli keia honua aole no ia he mea e pau ai kona ano alii nolaila he mau makaainana kakou nona pela i ike e ia aku ua pili mai na manao koho no ke Keikialii i moho elele lahui no Wakinekona.

HE IKE LAULA KONA.

Ua hoohalaia e Kuhio kekahi hapa o ka manawa o kona ola ana ma ka makaikai honua ana a aole no e nele ka loaa ia kakou ka ike he ike kona i loaa ole ia kakou ma ka ike laula, oia hoi he ike kona - ke ano nohona like ole o kela ame keia lahui o ka honua ma na wahi ana - hele ai pela no hoi i loaa pu ai iaia kekahi mau ano o ka lawelawe aupuni ana o Wakinekona he mea hoi e hoike mai ana aohe hopohopo ana no kona apo ia mai e America oiai ua ike mua ia oia, a hakalia a hele aku oia me ke kikiki o ka aoao Repubalika ka aoao e noho mana mai nei ma ka hooponopono aupuni ana o Amerika Huipuia i kela mau la, a wahi a ka haiolelo a ke Senatoa Thurston he nui ka loaa ame ka ike pu ia mai o kekahi kanaka a elele paha ke hele aku ma ka aoao kalaiaina e noho mana ana ma ka hooponopono aupuni ana, pela e loaa mai ai ia mau haawina iaia nei. Ua naauao loa ke Keikialii i ke koho ana i ka aoao Repubalika, i ke koho ana i kona aoao he aoao Repubalika, oiai, oia ka aoao e noho mana mai ia i o i keia manawa.

HE ALII PIHA NOONOO OIA.

Ma ka noono akahele ana ka loaa ana o keia kulana iaia. Mamua o kona hooholo ana i ka aoao ana e ku ai ua haawi mua oia i ka hana na kona noonoo e hoohana a holopono mailaila mai, ke kumu e hiki ai ke hookahua iho i kana koho, a e like no me ka ke Kuokoa i hooaiai mua ai ma na helu i hala, oia hoi "e noonoo mua a ke koho, e koho me ka ikaika a ke ku, ku no me ka ikaika," oia ka ke Keikialii i hana ai. Aole oia i kuhihewa i ke koho ana e ku ma ka aoao o na aoao kalaiaina o Amerika Huipuia.

O KUHIO KE ALAKAI.

O Kuhio ke alakai kupono, oiai, oia ka mea kupono e hilinaiia "a i hilinaiia e kona mau hoa makaainana." O ka haawina "Hilinai" oia ka waiwai paa o ke kanaka e kupono ole ai iaia ke hoohemahema, no ka mea, ina aole kela kuleana aole he mea hiki ke hoohana ia a holopono.

Aole e hiki i ka lahui ke haawi mai i ke kuleana hana no ka pomaikai pili laula ke ole e ike aku ka lahui he kanaka oia ua hilinaiia, e ikeia aku e hiki ana iaia ke lawelawe, a o ka nele i kela haawina "Hilinai," aole he mea hiki ke hooholoia mai i Wakinekona no kakou, ina e koho ana no paha kakou i elele, he mea i hilinai ole ia, a pehea la ka nui o kana hooikaika ana aole e loaa ana ka hua o kana mea i luhi ai o ke kumu mamuli o ka nele i keia waiwai pookela o ka "Hilinai." O Kuhio ka mea e hele aku ai i Wakinekona aole e nele kona hoi mai me na pomaikai.

Aole keia he pai wale a ke Kuokoa no ka ole wale aka, ua loaa iaia ka manaoio aia io no me ia la mau haawina i hoakakaia ae nei he haawina hoi e nele ole ai ke hoohua mai. Owai la mawaho ae o Kuhio e hiki ke hilinai ia. E ka lahui mai Hawaii a hiki i Niihau, mai hoohala i ka noonoo ana i keia kumuhana ano nui, oiai, aia oia iloko o ka manawa kupono e noonoo ia nei a mai kali i ka hoohana ana oiai, he naaupo loa ka waiho ana i ka paio ana a hala ka manawa kupono no ia hana alaila manao ae e paio aku. E hookuku i ka kakou moho elele lahui ke Keikialii me ka kekahi moho e ae, a aole e kuhihewa ke pane ae o Kuhio ka kakou e koho ai no Wakinekona.

O KA HOOLOLI KAUA AOLE IA HE HOLOLUA.

O ka ke Keikialii i hana ai i keia mau la koke iho nei he hana pookela ia i hanaia ma kona ano ma ke koho ana i kona aoao kalaiaina a o na hana i hanaia e ia no ke kukulu ana i kana koho maluna o ke kahua ana i noonoo akahele ai mamua o kona hooholo ana i kana koho, he mau hana ia e nele ole ka loaa o ka manao i kekahi hapa o ka lahui aole ia he mau hana hololua, aka o ka mea kupono loa e palapala ia malaila oia ka hoololi kahua a e waiho iho i ka manao holohua.

HE HOLOHUA ANEI KA WAIHO ANA I KA

AOAO HOME RULA?

Ma ka manao i hooholo mua ia e Keikialii mamua o kona lele ana mai iuka o ka aina hanau ua hooholo koke iho oia i keia manao e hana oia ma kona aoao i ka pomaikai pili laula pela i loaa ai keia makia "Ka Pono Kaulike o ka Lehulehu," a hakalia a hehi oia i ke ona hanau aloha ua hooko koke iho la oia ia kuko ona ma ke komo ana iloko o ka aoao Home Rula, a malaila oia kahi i ku ai a kakou no hoi i ike iho nei, e loaa ai no keia manao ia kakou, ua loaa aku kekahi ike nui iaia no na lawelawe epaepa a na alakai o ua aoao kalaiaina a ke kumu like oke o kona manao, nolaila ua wehe mai oia iaia iho mamuli o kela like ole wale no. He hololua anei ia o ka waiho ana ia aoao no na hana epaepa i hanaia e na alakai? Aole.

O ka haalele ana o ke Keikialii he hana naauao ia. Ua manaoio oia e hanaia ka pono lahui e ka lehulehu no aole na kekahi mau kanaka kakaikahi e hana. He hana naaupo ia o ka noho wale aku no iloko o kekahi wahi e hana kapakahi ia mai ana ka pono pili laula. Ke manao nei ke Kuokoa a pela ka poe noonoo akahele, aole kela he hololua, aka he hoololi i ke kahuahana oia kakou i ike ai iaia ma.

KA AOAO KUOKOA.

Malia o olelo kakou ua hoololi oia i kona kulana a pehea kona kukulu ana i ka aoao kalaiaina Kuokoa a ku iho maluna olaila? Ua ku io no oia malaila e like me ka mea i ikeia e kakou, aka o kana ao ana ma na wahi ana i hele ai no ka hai ana i kona mau manao ua ao aku oia i ka lahui e komo lakou i kekahi o na aoao kalaiaina elua o Amerika Huipuia oia hoi, ka aoao Repubalika Huipuia oia hoi, ka aoao Repubalika mae Demokarata. Alaila, he mea ia no kakou e hiki ke hoomaopopo iho aole maluna o ka aoao Kuokoa kana i kalele nui ai no ka pomaikai pili laula ina pela ua lawe oia la kahua i oioina noonoo akahele. O ke ku ana o ke kanaka ma kekahi wahi a noonoo i ka hana ana e hana aku ai no ka manawa e hiki mai ana, e olelo anei kakou he lolilua ia o ka noonoo? Aole, he ku ana ia a noonoo i ka naauao o ke aina wawae mua loa e hoolei aku ai a i ole he kaina wawae naaupo ana paha ia. O keia ka hana a ke Keikialii i hana iho nei. Pela hoi kakou i ike ai ua hoolei aku oia i kona keehina hou no ka manawa mua loa a hehi aku ma.

KA PAPAHELE O KA AOAO REPUBALIKA.

Ma ka manawa ana i komo ai ma ka aoao Home Rula ua halawai koke iho la oia me ka makia o ua aoao kalaiaina nei oia hoi "Ka Pono Kaulike o ka Lehulehu." Ua hooluolu koke ia kona manao, oiai, oia kona iini o ka hana aku i ka pono kaulike o ka lehulehu. aka i ke ku io ana iho i kahi o ka hana a hoohana, ua like koke iho la oia ua kulike ole ka hana me ka olelo. "Okoa ka hana, okoa ka manao o ka makia." Alaila kuha'u loa iho la kona lunaikehala e like me ko na kanaka noonoo akahele, ka poe hoolohe i ko lakou lunaikehala, a no ka na ole o ka makemake, a o ka mea hooiaio loa no keia mau epaepa ua ikeia lakou ma o na alakai la ma ka Aha Elele o na Home Rula i malamaia i Iulai, nolaila ua wehe mai oia iaia a kaawale i ukaliia e kona mau hoa. Ua ike no oia i ka manao nui o ka aoao Repubalika he like loa me ko ka Home Rula he aupuni o ka lehulehu ma o ka lehulehu a no ka lehulehu. O ka olelo ka i like ole aka, o ka manao ua like no. Ua ike ke Keikialii i ka oiaio o keia mau mea; a ike pu no hoi oia hookahi aoao hooko makia ole oiai ka aoao Repubalika he hooko mau i kona makia, pela oia i koho iho ai a hehi aku la i ka papahele Repubalika. Ma ka noonoo akahele ana, a oia ka ke Kuokoa e paipai aku nei i ka lahui e noono akahele i keia mau hoololi kahuahana a ke Keikialii i hana iho nei, oiai aole e nele ka hoohuikau ia o ka noonoo. O ka noonoo akahele ana iloko o ka manawa kupono e maopopo ai keia mau mea. He lolilua anei ka hoololi kahua?

Ke manao nei makou ua lawa keia mau manao i hoaiaila aku la i mea e holoiia ae ai na powewehi i makiki ae a moakaka "o ka hoololi kahua aole ia he lolilua."

KA MOOLELO HOU.

Eia ma keia helu o ke Kuokoa e puka aku nei ma kekahi o kona mau kolamu e ikeia ana e na makamaka heluhelu i ka moolelo hou ma ke poo "Ka Poka Nui me ka Poka Iki." He moolelo keia no kekahi mau opio America Huipuia a kakou no e ike iho ai ma ka heluhelu ana i na manawa e puka mau aku ai oia. Aia maloko o ka olelo hoakaka e loaa ai kekahi o na hiohiona o na opio, aka, ua manao ke Kuokoa e hoolauna aku iaia ma ke ano he moolelo oiaio no ka hoohialaai no ka manawa hoonanea, a he hoonaauao no hoi kana no na mea i hanaia i kekahi manawa i hala. Ua lokomaikai nui ko makou hoaloha Mr. S. K. Nawaa ka mea nana e unuhi nei i keia moolelo no ka pomaikai o ka lehulehu. Ua loaa ka manao e apo ia mai ana keia moolelo me ka ohohia nui.

NA MANA O KA MOKUAINA.

1. Nawai e hana i ko kakou mau kanawai? O na kanawai o na mokuaina na kela ame keia mokuaina no e hana, ma o ko lakou mau ahaolelo kuloko iho.

2. Heaha ia mea he ahaolelo? He huina ia o na kanaka i kohoia no ka hana ana i na kanawai, a na kanaka no i koho.

3. He mau kanawai e ae no anei kekahi mawaho ae o na kanawai i hanaia e ka ahaolelo? Aia ke kumukanawai i hanaia e na kanaka i ka wa i kukuluia ai ka mokuaina. Na keia kumukanawai i hoike ae i ke ano o ke aupuni ame ke ano o ka hana ana i na kanawai ame ke ano o ko lakou hooko ia aku.

4. Heaha ka like ole mawaena o ke kanawai iloko o ke kumukanawai ame na kanawai i hanaia e ka ahaolelo? O ke kanawai iloko o ke kumukanawai aole lakou e hiki ke hoololii ia ae, aia wale no ma ke koho balota ana o na kanaka; o na kanawai i hanaia e ka ahaolelo ua hiki no ke hoololi ia e kekahi ahaolelo.

5. O na kanawai laikini aia anei lakou iloko o ke kumukanawai a i ole ma ka hana ana paha o ka ahaolelo? He mau kanawai wale no ia i pakuiia aku e ka ahaolelo.

6. Ua hiki anei ke hoololi i keia mau kanawai laikini kuai waiona? Ae; ua hiki no i ka ahaolelo ke hoololi ae a lilo i kanawai e papa ana i ka laikini ia o ka waiona.

7. Ua nana mau ia anei pela? Aole: ua oi aku ka ikaika o ka oihana waiona i ka ume ana i na manao o na kanaka hana kanawai, no ia mea, he kakaikahi wale na ahaolelo i hiki ke ku a hoololi ae i na kanawai laikini waiona i mau kanawai kue waiona.

8. Heaha ka mea kupono loa e hana ai? O ka hana pono e hana'i oia no ka hoololi ana i ke kumukanawai a pakui aku i ke kanawai kue laikini waiona iloko o ke kumukanawai.

9. Pehea e hiki ai? Elua wahi e hiki ai. O ka mua, ma ka loaa ana o ka ahaolelo e haawi ana i ka mana iloko o ka poholima o na kanaka no ke koho balota no na pakui ame na hoololi i manaoia, a ina e lilo ia i hapa no ke kumukanawai. O ka lua, i kekahi manawa ua hiki no ke hoololi ia a ke pakuiia ke kumukanawai ma ke kahea ia ana o kekahi aha elele no ka hooko ana i ka manao o ka halawai i kaheaia ai, a na keia aha elele e noonoo i ka pakui ame ka hoololi mamuli o na alakai ia ana e na manao o na kanaka.

10. Ehia mokuaina i hoolilo ae i ke kanawai kue laikini waiona i hapa no ko lakou kumukanawai? He eha, o Kanase, o Maine, Dakota Akau ame Dakota Hema.

He makemake anei na kanaka Hawaii e huhuki ae i keia daimonio ino? Ina pela ano ka wa. Aole na kakou i hana mai i ko kakou kanawai kumu, aka, na ka Ahaolelo Amerika, a ua haawiia mai ia kakou ka mana e hana i mau kanawai no kakou, a eia kakou ke liuliu nei no ka hakoko ana ma ka pahu balota, aole anei he mea pono e hana aku na moho e lanakila ana i kanawai e hoopau ana i ka laikini ia o ka waiona? Ina aole e hiki ia kakou ke hana pela maanei, ua hiki ia kakou ke hana ma ke kauoha ana aku i ko kakou elele e noi aku i ka Ahaolelo Amerika e hoololi mai i ko kakou kanawai kumu a pela e ko ai ka makemake. Pela anei kakou e manao ai? E ae mai a o ka pau ae ia no ia.

Ka Manao o ke Keikialii Kalanianaole

i Kona mau Hoa Makaainana.

KEIKIALII JONAH KUHIO KALANIANAOLE

I O'u mau Hoa Makaainana o ke Teritori o Hawaii: -

Ua hiki mai ka manawa kupono loa a'u e hoomaikeike aku ai ia oukou no ke kulana a'u i lawe iho la iloko o keia mau ia i aui koke ae la no ke kulana holomua o ka aina ame ke kulana pomaikai o ka Lahui Kanaka mai kela ame keia pea o ka aina.

Ua ike a ua kamaaina oukou i ka'u mea i hana ai mahope iho o ko'u pae maalahi ana mai i na aekai nei o ko kakou aina aloha, oia no ko'u komo ana aku iloko o ka Aoao Kalaiaina Home Rula no ko'u manao paa oia ka aoao e loaa koke ai ia kakou na pomaikai kuloko a e lilo ia aoao i aoao e hooikaika ai no ko kakou ahaolelo kuloko.

No ka Elele i ka Ahaolelo i Amerika Huipuia u manaoio au he mea pono e hoouna ia i Elele Demokarata, i kulike me ke kulana Mana Hooponopono Aupuni e noho mana ana ma Amerika Huipuia no ka mea, ua maopopo ia'u aole he wahi pomaikai e loaa ana i keia Teritori ke hoomau aku kakou i ka hoouna ana i Elele Kuokoa, e kue ana i na Aoao Kalaiaina o kakou maanei, a oia nohoi na aoao kalaiaina makua ma Amerika Huipuia. He ninau maopopo a ikemaka ia keia mamuli o ka hoi nele ana mai nei o ko kakou Elele Lahui R. W. Wilcox.

Ua hoike ae ko kakou Elele Lahui imua e ka halawai a ka Ahaelele o ka Home Rula, i malamaia ma Foster Hall July 8, 1902, a penei: "O ke kumu holomua ole o ka'u hana ma ka ahaolelo mamuli no ia o ke kue ikaika o na Repubalika o kakou nei ia'u ma ka Ahaolelo i Amerika Huipuia, a ina kakou e lawe a hooiaio ia mau mea, alaila, aole anei ia he kumu e hoike mai ana aole loa oia e hoolohe ia mai ana e na Mana o Amerika Huipuia ma ke ano he Elele Kuokoa mai Hawaii aku, a aole no auanei he mea ia e hoike hou mai ana ia kakou he mana nui ka Aoao Repubalika o Hawaii nei ma ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, a ina pela io, aole auanei he mea pono i ko kakou Elele Lahui e ao mai i ka lahui e komo ae me kekahi o keia mau aoao kalaiaina i mea e loaa koke mai ai ia kakou ka lahui he kulana holomua o ka aina ame ka pomaikai o ka lahui kanaka mai o a o; heaha la ka pomaikai o ke alakai hewa ana i ka lahui? O ke ko anei o na iini pilikino, me ka pilihua mau o na makaainana? Aole auanei he mea pono i ka Elele o hoi mai a e ao mai i na makaainana penei. eia ka aoao kalaiaina kupono a maikai a kakou e komo a hoohui aku ai, oia hoi, he Repubalika paha, a i ole ia, he Demokarata paha? Ma ia halolelo no a ko kakou Elele Lahui ua hoike pu ae oia i na hoa o ka Ahaelele penei: "O ko kakou mau hoaloha maikai loa ma Wasinetona oia no na Demokarata." Ina pela io, heaha hoi ka mea i ao ole mai ai oia ia kakou, eia ae ka aoao kalaiaina Demokarata, ka aoao maikai a kakou e hoohui ai ia kakou iho ma ke ano he aoao kalaiaina, no ka mea o lakou no kakou mau hoaloha malaila?

I hoohoaloha mai na Demokarata me ia no ke aha? Aole anei no ko lakou manao i ikaika ko lakou aoao kalaiaina ma Hawaii nei a i mea e loaa ai ia kakou na pono ame na pomaikai ma o ka

(Nana ma ka aoao 8.)

MA KE KAUOHA

HOOLAHA I NA MOHO HOLO BALOTA.

Teritori o Haaii.

Keena o ke Kakauolelo o ke Teritori.

Ke hoolaha ia aku nei, e like me ka makemake o ke kanawai, o na moho holo balota apau o na mokupuni apau, koe ka mokupuni o Oahu, no ke Kau Ahaolelo, e pono e waiho mai i ko lakou kuleana moho holo balota i ke Kakauolelo o ke Teritori ma ka manawa aole e emi malalo o kanakolu la mamua o ke kau koho balota, a he mea pono, e waiho mai ia mau kuleana mamua o ka hora 4 p.m. o ka Poaono, Oct. 4, A.D. 1902.

HENRY E. COOPER,

Kakauolelo o ke Teritori.

Hale Mana Hooko, Honolulu, Sept. 8, 1902

2415-Sept. 12.

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka Waiwai o Kamali (k) o Koloa, Kauai, i make. Nolaila ke hoolahaia aku nei na mea apau e hoike koke mai i ko lakou mau bila me na hoola kupono iloko mau bila me na hooia kupono iloko e eono malama mai keia ia aku a ina aole e hoikeia mai e hoole mau loa ia aku no, a o ka poe apau i aie mai i ka mea i make e hookaa koke mai ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo iho.

RAPHAELE K. AINAIKE.

Lunahooponopono o ka Waiwai o Kamali (k) i make.

Koloa, Kauai, Augate 22, A.D. 1902.

HOOLAHA HOOKO MORAKI

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

I kulike ai me na olelo o ka palapala moraki i hanaia e John Nahinu ka mea o ka aoao mua, Kapule Nahinu ka wahine male a ka mea o ka aoao mua i hui pu aku me kana kane, no Hookena, Kona Hema, mokupuni o Hawaii, Teritori o Hawaii ame J.M. Monsarrat no Honolulu, mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ka mea o ka aoao elua, i ka la 8 o Dekemaba, M.H. 1896. a i kopeia ma ke keena Hoona Aina ma Honolulu, i oleloia ma ka buke helu 166, aoao 204, a ua hooliloia ua moraki la i oleloia ia Samuel M. Damon, Henry E. Waity, S. Edward Damon no Honolulu lakou apau, he poe ma ka oihana kalepa iloko apau, he poe ma ka oihana kalepa iloko o ka Bishop & Co.

Ma keia, ke hoolaha aku nei ma ke akea o Samuel M. Damon, Henry E. Waity, mae S. Edward Damon ka poe i hai mua ia ae nei ua manao lakou e paniku i ua moraki la i oleloia mamuli o ka hookaa ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee, a o na aina apau i hoakakaia maloko o ua moraki la i oleloia e kuai kudala ia aku ana ma ke ae na ma ke alo iho no ka Hale Aupuni nei Honolulu i oleloia ma ka Poakahi, la 10 o Sepatemaba, 1902, ma ka hora 12 awakea.

Eia na aina ka hoakakaia maloko o ka moraki i oleloia.

1. O na aina apau e waiho la ma Kauhako, Kona Hema i oleloia, nona ka ili aina he 49 eka, a oia no hoi ka apana aina i hoakakaia ma ka R. P. (Grant) Helu 1466 ma ka inoa o Henry Clark a i lilo aku hoi ia John Nahinu ma kekahi palapala kuai i hanaia e John Schleif ma ka la 30 o Aperila M. H. 1894, a i kopeia ma ke Keena Hoona Aina ma Honolulu i oleloia ma ka Buke 146, aoao 328.

2. O kela aina apau loa e waiho la ma Hookena, Kona Hema i oleloia nona ka ili aina he 3.15 eka, a oia no hoi ka aina i hoakakaia ma ka R. P. Helu 5106 Kuleana Helu 7086 ma ka inoa o Kahula, Apana 2. a i kuaiia aku hoi a lilo ia John Nahinu i oleloia ma ka palapala kuai i hanaia e W. Kaakimaka ma ka la 11 o Mei, 1895, a i kopeia ma ke Keena Hoona Aina i oleloia ma ka Buke helu 165, aoao 238-239.

BISHOP & CO.,

Mao na Loio ia, Mott-Smith & Matthewman.

Honolulu , T. H., Aug. 21, 1902.

Aug. 15, 22, 29 - Sept. 5, 12.

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

I kulike ai me na olelo o ka palapala moraki i hanaia e J. W. A. Redhouse ka mea o ka aoao mua ame ka wahine a ka mea o ka aoao mua Emma Redhouse i komo aku iloko olaila, na ka mea o ka aoao elua ka hui "THE FIRST AMERICAN SAVINGS AND TRUST COMPANY OF HAWAII, Limited, he hui e ku nei malalo o na kanawai o ke Teritori o Hawaii, i hanaia ma ka la 27 o Novemaba, M.H. 1901, a i kopeia ma ka buke Aupuni helu 227, aoao 356-358; a ma keia ke hoolaha aku nei ka mea paa moraki ua manao oia e hooko aku i na manao o ua palapala la ma ke paniku ana i ua moraki la mamuli o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee.

Ke hoolaha pu ia aku nei, aia a hiki i ka pau ana o ekolu pule mai ka la o ka puka ana o keia hoolaha, e hoolahaia aku ai na aina apau i hoakakaia iloko o keia moraki no ke kuai kudala akea ana ma ke alo iho o Iolani Hale, ka Hale Aupuni, Honolulu i ka Poakahi, la 15 o Sepatemaba, 1902, ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia.

No na mea i koe, e ike ae i na loio o ka mea paa moraki Thompson & Fleming.

Hanaia ma ka la 9 o Augate, 1902. THE FIRST AMERICAN SAVINGS AND TRUST COMPANY OF HAWAII, LIMITED. Mea Paa Moraki,

Eia na aina i hoakakaia malalo o keia moraki:

O kela mau apana aina apau elua e waiho la ma Kaimuki, Honolulu i oleloia, oia hoi na apana aina i lilo aku i ka aoao mua i oleloia ma ka palapala kuai hanaia ma ka la 1 o Maraki , M.H. 1901, a i kopeia ma ka buke Aupuni helu 216, aoao 497-498.

Pela hoi na hale apau loa maluna o kela mau aina, na pono apau i pili i ua mau aina ia pela hoi na waiwai e ae oluna, ame na pono kuleana apau i loaa i na mea o ka aoao mua.

Ua hoohuihui mai nei na haole Hawaii e noho ia ma Manila ma na hana hooulu pomaikai e like no me ia a lakou i hana ai maanei.

HOBRON DRUG CO.

UA NEE AE NEI MALOKO O KA EHLERS' BLOCK

MA ALANUI PAPU.

Papalua ke akea o keia Halekuai Laau hou o makou, i ko ka hale mua ma ke kihi hema o ke alanui Papu me alanui Moi. Aole makou ilaila. O keia Halekuai Laau hou. aia ma kahi aoao o ka halekuai lole o Painapa (Ehlers). He halau maopopo keia i oi ma ka nani, ame ka eleu o na kupakako e ku makaukau ana no ka hooko ana i na makemake o ka poe kuai e hiki mai ana. @ na Hawaii ka poe hele mau i ko makou halekuai laau. No ia mea ua hoonaniia ae nei ko makou hale me ka waihooluu o pua ilima. Ka ilima ka lei kohu, ka wehi iwaena o na pua. E ikea ia mai ana ko makou hale me ka hoohewahewa ole. E kuai aku no makou me ka kumukuai oluolu me ka lapaau ana, i oi aku mamua o na hale e ae. Ua manao makou, ua kupono ko oukou kipa ana ianei, no ka mea, o keia Hui ua ona ia e kekahi keiki hanau o ka aina nei, oia hoi o Hopena opio (Hobron). Aole ia he malihini.

E nana mai i ka makou olelo hoolaha hou ke puka aku. He mea hou ninau. E hele mai no i keia wa i o makou nei. Ke ike aku ia oukou na Hawaii, e kipa mai ana ianei. "E hea ia no ke kanaka e komo maloko." E hoao no makou ma na ano apau e hooi i ka makou mau hookipa ana i oi aku mamua o na Halekuai Laau e ae o keia kulanakauhale.

HOBRON DRUG CO.

Halekuai Melemele, Alanui Papu.

Hoolaha a ke Komikina Palena-Aina.