Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 3, 15 January 1904 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IANUARI 15, 1904

 

KAUNAWAHINE

O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

__

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

__

MOKUNA X.

HALAWAI HOU MAKE ALA.

 

            "Aole he ike maopopo ia aku o ka hae o kela aoao mai, a ina kela o ka poe koa o ke Kauna Belasetina alaila aole e nele ka hui paio mai o na aoao a elua, aka hoi, ina kela o ka puali o ka Ahibi hapa, alaila aole e nele ka hoi hou mai i hope nei."

            Iaia no e kamailio ana ua hui ae la na puali koa a aole lakou i ike i ka paio, a ua puiwa nui ke Kaunawahine i kona ike ana aku i ka hemo pulelo ana aku o kekahi mea hookahi e hoi ana no Buruuka a o ka hapanui kamoe mai la ko lakou ala no Kokima Kakela, ame ka ikaika no hoi ka holo ana o ua puali nei.

            "Aia he eha lio i makaukau no ka huakai i ka halelio i keia manawa, a o ka hele akahele me ka pupuahulu ole e loaa ole ai na Loohuoi, oia ka mea e holopono loa ai ka kakou huakai.  A i ka manawa e kau ai ma na lio e holo malie aku no kakou a hala mai kahi ahuwale a komo aku iloko o ka ululaau alaila oia ka kakou manawa e haawi ai i ka mama o na lilo no ka pakele ana mamua o ka hiki i kela poe ke uhai mai."  O na olelo hoolana keia a ke kanaka opio a hala aku la na wahine opio iloko o ko laua lumi no ka hoomakaukau ana ia laua iho no ka huakai a hele huli aku la no hoi "Rodolofo ia Konorado no ka hoike aku iaia no ka huakai.

            Aole i liuliu ua laweia mai ua mau lio nei, a i ka manawa pokole aia ke Kaunawahine ame kona mau hololio iluna o na lio.  Ma ka aoao o ka malamahale ua haoli loa oia i ka ike ana i kekahinanaina u'i o ka poe opio e like me ko kela kakahiaka,a e hooho mahalo, ana hoi no ka huakai holoholo a ke Kaunawahine.

            Emoole hamana ana ka ipuka o ua kakela nei a ka'i aku la no hoi na huakai holoholo nei a holo malie aku la no hoi lakou I KA MALAMAHALE E KU AKU ANA A NANA I KO LAKOU ka'i aole ana.  Aole he wahi pane leo i pu-a ae mai a lakou ae, aka he @ wale no, eia nae ka iini o ka manao e hakuhoi ana o ke kaawale manao aku mamua o ka hiki ana mai o ka puali koa o ka @.

            @ he hookahi a kakou awawa e hele ai ua hiki ia'u ke @ na kakou ke eo," wahi a Rodolofo i hoopuka he ai i ka @ loa ana aku mai ke kakela aku, "oiai ma keia manawa ke @ au aole i nele ka luhi o ko lakou mau lio mamuli o keia @ ana mai la, oiai, he mau lio hou ko kakou akahi no a hoo@ Aia a hiki i kahi kupono e kuu pau ai i ka holo o ko ka@ a'u e manao mua nei e mamao loa ana kakou mai ia @.  No keia mea aia ma ko kakou aoao ka manaolana."

            Aia anei ke Kakela Turona ma kela aoao o ke kahawai?" @ ka ninau a ke Kaunawahine.

            Pela aia ma kekahi aoao o ke kahawai, aka aole he pilikia ma @ no ka mea ke manao nei au ua maa keia mau lio i ka au@ wai.  Ae, e au io ana kakou iloko o ka wai i ka manawa @ e ike ai i na pu-o-a elua o ke Kakela Turona."

            "Aohe au i manao me keia iho la ke ano o ka maalahi o ko kakou @ ana mai ke kakela Kokima mai, a'u i kaumaha loa ai i ka @ ia'u ma ko'u wahi moe.  Me he la i ko'u noonoo iho he poe kakou i hoopaaia iloko o ka halepaahao e pau ai ka manaolana no @ hou o na kokua.  Ke hoomaikai aku nei au ia oe e ke koa wiwoole a oiaio no keia lanakila o kakou a maluna ou ke haawi @ i ko'u hilinai piha."

            Ma keia mau olelo a ke Kaunawahine ua olu loa iho la ka @ o ke kanaka opio, a hoomanao ae la oia i kana kuko, "e oiaio @ ia manao maluna ona," oiai lakou iluna o ka waa i ka po mua @ o lakou iluna o ka ili o ka wai, i ka hoopuka ana o ke Kaunawahine "na'u no e uku aku ia olua i oi aku mamua o ka mea i manaoia."

            "O kou kulana kuoo a maka'u ole oia kekahi mea i kokua loa ia kakou i ina paha aole paha kela mau ano maikai ou i hoomanawanui ai ina no aole e holomua keia huakai a kakou," wahi a ke kanaka opio i pane aku ai ma kona aoao:

            "Ua piha wau i ka maka'u i na manawa apau," wahi a ka u'i o Tarevis i pane ae ai me ka luliluli ana ae o kona poo, "aka no ka hoomanawanui wale ana no, no ka hooko ana i kau mau kauoha."

            I ko lakou hiki ana i lalo o ka puu, oiai he hooihona keia hele ana o lakou ua hoomaka aku la lakou e holo mama-o Rodolofo mamua, a o Konorado mahope a o na wahine opio mawaena.  Ua loilii keia holo ana o lakou-ma kekahi mau wahi e hiki ai ke holo ua hookoia aku pela a i na wahi apuupuu a piina a hooiho me ka hooikaika ka hana ana a hala wale ke kakahiaka.

            He nui no na upu ana e ike aku i na pu-o-a o ke Kakela Turona aole nae he ikeia aku a aole no hoi he ikeia aku o na koa e ukali ana mahope o ko lakou meheu, a no ka hala o keia manawa nui o ka la aole he ikeia aku o ua kakela nei ua kaohi iho la o Rodolofo i kona lio no ka ui ana ia Konorado.

            "Ua maopopo anei ia oe ka mamao i koe a hiki aku i ke kakela" wahi a ka ninau.

            "Aole e kuu Haku," wahi a Konorado, "aole au i kamaaina ma keia mau wahi, a he hokokoho wale aku no ka'u e like me kela a'u i koho wale a i no Kokima."

            "Ke ike nei au ua auwi ka la a he mea kupono e loaa ia kakou na mea ai." wahi hou a ke alakai, "e holo awiwi aku oe i kela kauhale no ka hoomakaukau mua ana i mau mea ai na kakou."

            "E kuu Haku, no kuu ike he mea pono e hele pu kakou me na mea ai, nolaila, ua hoomakaukau mai nei au a eia me a'u he mau papaa-palena ame kekahi mau mea ai kupono e lawa ai kakou me kahi ie uwaina.  "He mea maikai no kakou ka hoomaha iki iluna o kahi kiekie ke hiki aku kakou ilaila no ka paina ana."

            "Ua naauao keia hana au maluna o na mea ai na kakou ma kekahi mea aka ma kahi mea ai na kakou ma kekahi mea aka ma kahi mea ua hemahema, eia nae, a hiki i keia manawa aole i hoohuoiia.  Ua laki loa ka hoohuoi ole ia ana mai nei o kau ninau mea ai."

            "Aole no wau i hana aku mamuli o ko'u manao ponoi aka mamuli o ke kono ana mai o na hoa o loko o ka halekuke me ka olelo pu mai e lawe au i mau mea ai na kakou pela i laweia mai nei."

            "Ma ia ano ua naauao oe mamua o'u i ka noonoo ole ia mau mea, aka o kekahi kumu nui paha oia ke ake nui o ka manao iloko o'u e kaawale koke mai ke kakela aku.  Ke hoomaikai aku nei au @ oe no kou eleu."

            A i ko lakou maalo ana aku ma o o ke kauhale o Rodolofo i kauoha ai ia Konorado e holo mama mamua no ka hoomakaukau mea ai, a i hoikeia mai ai o Hatonia Pota ka inoa o ua wahi la, ua hoomaka aku la lakou e hoopii no ka mea he hoopiina io na ia e hiki aka ai i ka puu, kahi a lakou i hoomaha ai ma ke kiekiena o ua puu la.

            Ma ko lakou hiki ana i ke kiekiena o ua puu la ua loaa maoli ia lakou ke kulana maikai loa, no ka mea he hiki ia lakou ke ike aku i ka poe koa e uhai nei mahope o lakou ame ke ahuwale o ka muliwai Mose@, a i ka huli ana i ke kukulu akau ua ike maopopo loa aku lakou i na puo'a elua o ke kakela a lakou e kau nui ana o ka hiki aku - ke Turona.

            O ka waiho kahela mai o ke alanui e hiki aku ai i ua kakela nei, a o ka ikeia ana o ua kakela nei, ame ke kulana i loaa ia lakou e hiki ai ke ike wale aku i ka poe e hele aku ana i o lakou la oia na kumu ikoi mai ia Rodolofo e hoomaha malaila no ko lakou ainaawakea.

            A i ka holopono ana o keia manao hoomaha ua lele iho la o Rodolofo mai kona lio iho a pela no hoi ke Kaunawahine ame kekahi mau opio iho, a i ua lio e ai mauu ana ame ka loaa pu no hoi o kahi manawa hoomaha no lakou aia hoi ka poe opio e liuliu ana no ko lakou paina awakea.

            "Aia, e kuu Hakuwahine," wahi a Rodolofo i pane aku ai ia Tekela, "aia ke kakela o ko makuakane ke ku kilakila mai la, ka pahu hopu hoi o ka kakou huakai."

            "E hoomaikaiia kela mau puo'a ka puuhonua i manaoia," i hooho ae ai ua wahine opio nei me ka leo o ka hauoli, 'He nui maoli na manawa a'u i ake nui ai e ike i kona mau nanaina."

            M aka manawa i lele iho ai ua u'i nei mai kona lio iho aka ke kanaka opio ma ke kulana makaukau no ke apo aku iaia no ka hookuu maikai iho i ka honua mai ka lio mai, a ia apo ana he mea maa - o ka apo aku no a hookuu koke iho, aka i keia ua hoohakaliaia iki ka hookuu ana, a liuliu iki no hoi ka noho ana o ua u'i nei iloko o ka poli o ka Emepera e hoomaha ana ma ka umauma lahalaha kila a wiwoole i piha hakukoi no ua wahine nei.

            Ua u wale iho la no ua Kaunawahine nei me he la e hoike mai ana i ka olu o ka manao mamuli paha o ka ike ana aku i ka puuhonua e ake ana e hiki i pakele ai.  Ua pii mai la no hoi o Hilda ame kana ipo ke keiki o ka Muliwali Mose le a lele iho la no hoi mai na lio mai - o ka wahine opio mai kona lio hoi ma o ke kokua a kona hoa.

            "Heaha ana kau hana ke hiki aku kakou i ke Kakela Turona," i ninau aku ai ke Kaunawahine.

            "E haawi no wau i kekahi mau a'o maikai no ke Kauna Paele e hana ai ke ae mai oia i ka'u," wahi a Rodolofo.

            "Heaha ia mau a'o?" wahi hou a ka ninau.

            "E hoopiha koke i ke kakela me na mea ai no ke kaua e hiki mai ana."

            "No ke kaua?  Aole he maopopo ia'u o kau mea e kamailio nei no ka mea aia ka aina iloko o ka maluhia i keia manawa."

            "Pela, aia ka aina iloko o ka maluhia, aka e nahaha koke ana ua maluhia la.  "He mea maopopo loa e komo kaua mai ana ka Akibihopa i ke Kakela Turona i ka manawa no e makaukau koke ai kona mau puali koa no ke kaua."

            Ua ku nana iho la ke Kaunawahine me ke kunahihi nui no keia mau olelo a ke kanaka opio, a pane aku la e hoomaopopo hou aku ana i kana mea i lohe mua iho ai ina paha oia ka oiaio, a i ole he wawa lohe wale no paha i kona pepeiao, a i ole he moeuhane paha.

            "Ua manao anei oe e ulu mai ana ke kaua mamuli no'u?"

            "Me ka oiaio loa.  Aole anei oe i haupu iki no keia mea?"

            Alaila, hoomaopopo loa iho la ua u'i nei i keia mau olelo a he mea e kona puiwa nona iho.

            "Alaila," wahi a ua wahine opio nei i pane ae ai, "alaila e hoi koke no wau i Kakela Kokima a e haawi pio kau ia'u iloko o na Iuna o ka Akibihopa mamua o ka hookaheaia ana o ke koko mamuli o'u."

            Ua minoaka iho la ka Emepera no keia puiwa o ke Kaunawahine e pane aku la me ka leo oluolu.

            Oiaio, aole oe e hana naaupo aku ana no ko kakou poino like, eia no hoi kekahi, ua hooholo like kakou, owau ko kakou alakai, a ua kaa hoi oe malalo o ka'u mau hoomalu ana, a'u e hoomaopopo loa nei aole ia ano haawina e hanaia mai iloko o ko'u mau kahua hoomoana."

            "Ke manao nei no hoi au," i hoomau aku ai ua kanaka opio nei, "ua hoowaiwai loa keia huakai au i kahi o ko makuakane no ka mea e loaa ana iaia ka ike i ke kulana o ka Akibihopa, aia mahope ona ka manao ana e lawe ku ae i ke kakela e noho ona ia nei e ke kauan.  Ua lohe au eia ka Akibihopa ke hoohana nei i kana mau kiu no ka hakilo, ana i na wahi paa ae a lilo ua kakela la he hapa no ka Akibihopa.  Alaila, o kou hiki ana aku imua ona oia ka mea ona e ike ai i ka oiaio maoli o keia mau hana a ka Akibihopa, he mea hoi e i aku ana iaia e hoomakaukau iaia iho no namea e hiki io mai ana."

            "He kaua,' 'wahi a ke Kaunawahine i hooho ae ai me ka leo e hoike maoli mai ana i kona kaumaha nui, ana no hoi e ike pu la he hana hiki ole iaia ke alo ae ina e ku ana i ka pololei e like me ka hoike manao o ke kanaka opio.  "He kaua," i hooho hou ae ai oia i ka lua o ka manawa me he la i ka nana aku e kamailio ana iaia iho, "He kaua i ke Kakela Turona mamuli o'u," alaila, huli ae la a ninau hou aku la ia Rodolofo me ka leha hikiwawe ana aku o kona mau maka i kahi o ke kanaka opio e ku ana:

            "E noho anei oe iloko o ke kakela i ka wa o ke kaua?"

            "Ke manaolana loa nei au," wahi a Rodolofo, "e noho io ilaila ia manawa ina oia ka makemake o kuu Hakuwahine.  Ua aeia mai au e noho mana ma keia hana hoopakele i ke Kaunawahine a hiki i kona kaa ana maloko o ka puka-pa o ke Kakela alaila pau.  A o keia au e olelo nei he hana ia nou, a ke hoike aku nei au i ko'u hauoli maopopo i ka hooko aku i na makemake o kuu Hakuwahine no kona pono."

            No keia mau olelo a ke koa wiwoole, ua noho mumuli iho la o Tekela, alaila haawi aku la ke kanaka opio i kona lima akau i ka wahine opio, a emoole waiho mai la no hoi ka lima paluplu o ua u'i nei iloko o ko ke kanaka opio a me ko laua pane leo ole ua holopuni ae la ka uwila iloko like o laua, me he makeneki e umii paa ana ia laua i hookahi, a hoomanao ae la ua wahine opio nei i ka hana a ka Akibihopa maluna ona no ka hoomale ana iaia, a ina paha o Rodolofo ka mea ma kahi o ke Kauna Bitarika ina aole e loaa keia huakai mahuka.

            "E kuu Hakuwahine," i kahamana ae ai o Rodolofo i keia noho mumule ana me ka pane leo ole, "ke ike nei au i kekahi mea ke pii mai nei ma ko kakou ala, a'u e hoomaopopo la o ka Panapua i halawai ai me makou i ka Muliwai Mosele."  Me ka hoohakalia hoi ole aku ua ku ae la ua Emepera nei a ukali aku la no hoi o Konorado, ua hele aku la laua ma kahi e hiki ai ke ike maopopo aku i ka mea e pii mai ana a i ka nana io ana aku no ka hana, o ka Panapua io no e pii mai ana me na pua ame ke kakaka e kiwala-o ana ma kona kua, a ma ke alo ke kuka nui ona, a i kela ame keia manawa e pii mau ai kahi haina-ka no ka holoi ana i ka hou o kona helehelna, e like me ka mau o ka poe maa ike koele-wawae.

            Ma ka nana ana mai o ua panapua nei, ua ike mai la oia i keia mau kanaka elua e ku aku ana ma ke kiekiena o ka puu, nolaila, ua ku hou iho la oia a unuhi ae la i kona kakaka a kukulu iho la imua pono ona, a aole no hoi i liuliu loa ua hoihoi hou ae la oia i na mea kaua la ma kahi mau, a hoomaka hou mai la e pii.

            A i ka hookokoke loa ana mai o ua panapua nei, ana i hoomaopopo ai e loheia ana kona leo, nolaila pane mai la:

            "Aloha na mea hanohano, a'u e hoomaopopo aku nei aole olua he mau koa aka he mau mea malama i ka maluhia o ka aina.  Ina ua maikai keia hui ana, he alo a he alo, alaila, aole e hoohanaia keia mau pua me ke kakaka, e ikeia ai ka lele pololei o lakou ma kahi i makemakeia ai lakou e lele.  A ma ka'u nana aku he mau Haku olua a ua hiki ia'u ke hana ma ko'u aoao no kuumau Haku e nele ole ai ka pipi hana i ka hoolawaia mai me ka weuweu no ka holualuai ana i kona manawa hoonanea."

            "Pololei ia mau olelo au, e ka Panapua," i pane aku ai o Rodolofo, "no ka mea aia he kanaka e ku nei i keia manawa i hiki iaia ke hooia aku i kau mau olelo no ka lele pololei o ka pua a kahi i makemake ai oia e lele.  Aole ka oe i hala i ka muliwali Rine mahope iho o kou haalele ana_"

            "A, e kuu Haku, o oe anei ia?" i hooho hauoli ae ai ua panapua nei.  "Ua hoomaopopo aku nei no wau ia oe ma kou helehelna, aka ua ano nalowale aku na hiohiona mai kou hoomanao ana, oiai he manawa pokole loa kela a kakou i hui ai, a i ka poeleele no hoi.  E like me ka'u i olelo mua iho nei, he hiki ia'u ke haawi ia'u iho no ka hana e haawiia mai ana na'u e hana, a oiai, ua aie mua wau ia oe no kela mau manawalea au i haawi mai ai no'e lawa ai no kekahi mau mahina loihi, ua makaukau loa wau e komo aku iloko o kou pohai a hana no kuu Haku, ke ku i ka makemake o kuu Haku."

            "Ua komo oe iloko o ka poai o na hoaloha aole iloko o ko na enemi," wahi a ka Emepera i hoomaopopo aku ai, "a ina ua kokoke i kou ainaawakea a i ole ua hala paha, ke kono aku nei au ia oe e hui pu mai ma ko makou ainaawakea."

            "E kuu Haku, ke hoomaikai hou aku nei au ia oe e like no me kela hoomaikai a'u ia oe i kela ahiahi, no na lokomaikai i panaiia mai, aka ke ninau mea aku nei au ia oe, mamuli o ko'u haohao, he elua wale no olua, a i kau i olelo mai nei ano iho la "o makou" e hoike mai ana ua oi aku mamua o olua.  E kala mai no keia hookuoi i kuu Haku aka o na kanaka Pelekane, aohe he mea hu-na ma ke kua e nele ole ai ka hoihoi ia ma ke alo i'ike na mea apau."

(Aole i pau.)

_____

Makai Kiu

KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau

__

MOKUNA V.

NA MAAWE LOPI EKOLU I MOKU.

            "Ke manao nei wau," i pane aku ai o Kaloke, "oia ka hana maikai au e hana aku ai.  Ua loaa mai ia'u na hoike eia kekahi mea ke hahai nei mahope ou mai kou wa i hiki mai ai ma Ladana, a iwaena o ka huikau o na miliona kanaka he mea paakiki ka huli ana aku i keia mea e hahai nei mahope ou a me ke ano o kana hana.  Ina he manao ino alaila e hana ia mai ana kekahi hana ino, a he mea hiki ole ia'u ke kupale aku.  Aole paha olua i ike ua hahaiia olua e kekahi mea i keia kakahiaka?"

            "Hahaiia!  Owai keia mea i hahai mai ia maua?"

            "Oia ka pakalaki i loaa mai ia maua e hiki ole ai ia'u ke ha'i aku i ka haina o kau ninau.  Pehea he kanaka no anei kekahi ma kou wahi e noho nei me ka umiumi nui eleele?"

            "A-a-ao-le paha la, alia - e noonoo ae wau - ae - ke hoomanao ae la wau.  O Baremoa aku la ia, ko Sir Kale kiai hale, oiai he umiumi nui kona."

            "A aia ihea o Baremona i keia manawa?"

            "Oia no ka mea nana e malama nei i ka hale."

            "E haawi mai ia'u i pepa telegarapa."  I ka loaa ana aku o ka pepa ia Kaloke oia no kona manawa i kakau iho ai penei:  'Ua makaukau anei na mea apau no ko Sir Hanale hiki ana aku,' a kakau iho la oia e haawiia aku ia Baremoa.  "Ua pono iho la keia.  O hea la ke keena telegarapa kokoke i Basedavila?  O Kalipena anei?  Ina pela he mea pono e hoouna aku i lono telegarapa no Kalipena."  Kakau hou iho la oia penei:  'O ke telegarapa ma ka inoa o Baremoa e haawi maoli aku ma kona lima a ma Basikavila.  Ina aole oia ma ka hale, e oluolu e hoihoi hou mai i ua telegarapa la ia Sir Hanale Basekavila, Nokekamalena Hotele.  "Ke manao nei wau ua pono keia a i keia ahiahi e loaa mai ai ia kakou ka pane, a ia wa kakou e ike ai ina aia no o Barmoa ma ke kahua o kana hana."

            "Pela ia no," wahi a Sir Hanale.  "E Kauka Matimea, owai keia mea o Baremoa?"

            "Oia ke keiki a ka mea malama hale kahiko o Basekavila i make.  Oia nei no hoi ka mea nana e malama nei i keia manawa, a he eha ae nei hanauna o keia poe i noho malama ai ia Basekavila.  Ma ka'u mau mea i lohe mai ai o keia Baremoa ame kana wahine he mau mea noho maikai laua."

            "A ia manawa hookahi no, e Kauka Matimea," wahi a Sir Hanale, "e like me ka loihi o ka noho kaawale ana o kekahi ohana o Basekavila mai ia wahi aku, pela no hoi e noho ai keia mau mea, Maikai maoli no kahi o keia mau mea e noho ai."

            "Pololei kela."

            "Ua loaa anei ia Baremoa he wahi pomaikai iloko o ka waiwai o Sir Kale?" i ninau aku ai o Kaloke.

            "Oia ame kana wahine he haawina pakahi ko laua o elima haneri paona."

            "Ha!  Ua ike anei laua e loaa aku ana ia haawina ia laua?"

            "Ae; he mea maa mau ia Sir Kale ke kamailio ana i kana mau mea e manao ai e hana aku ame na mea e pili ana iloko o kana palapala hooilina."

            "Eia keia mea a kakou e nana ai," i puana ae ai o Kaloke.

            "Ke manaolana nei wau," i pane aku ai o Matimea, "aole oe e kauhihi pu aku ana ia'u iloko o keia hoohuoi ana me ka poe i loaa na pomaikai mai ia Sir Kale mai, oiai owau kekahi i hoopomaikaiia mai.  He hookahi tausani paona oia ka haawina i haawiia mai ia'u."

            "Pela!  A owai hou ai?"

            "He nui na mahele i haawiia i na hoaloha a o kekahi ua haawiia no na hana manawalea."

            "A heaha ke koena i koe iho?"

            "He ehiku haneri ame kanaha tausani paona."

            Ua kuku koke ae la ko Kaloke mau lihilihi maka me ke paha'oha'o nui a pane aku la:  "Aole wau i manao pela iho la ka nui o ka waiwai i komo iloko o keia mau hana apiki e hanaia mai nei."

            "Ua oleloia o Sir Kale oia kekahi o na kanaka waiwai, aka aole makou i ike i ka nui o kona waiwia a hiki iho la i kona make ana a nanaia kona mau palapala.  O ka waiwai io maoli ua aneane no i ka miliona paona."

            "Eia he huina keia e hiki ai ke kono aku i ka manao o kekahi kanaka e hana mai i kekahi hana e loaa aku ai o keia waiwai.  He hookahi ninau i koe, e Kauka Matimea, ina paha e loaa mai ana kekahi haawina poino maluna o ko kakou hoaloha nei - e kala mai ia'u a e ninau aku wau i keia ninau, owai aku ka hooilina o keia waiwai?"

            "Oiai ua make o Sir Rokeke, ko Sir Kale kaikaina, me ka mare ole i ka wahine, e ili aku no ka waiwai i ka ohana Desemona, a oia no hoi ka ohana hanauma kokoke loa.  O Kimo Desemona oia ke kahunapule o Wekemolana."

            "Ke mahalo aku nei wau ia oe no keia mau hoike oiai he mau mea waiwia nui keia.  Ua launa anei oe me Kimo Desemona?"

            "Ae; ua hui maua i kona manawa e hele mai ana e hui me Sir Kale.  He kankaa nanaina ihiihi oia a he pono hoi ke ano o kona noho ana.  Ke hoomanao nei wau i kona hoole loa ana i ka Sir Kale koi iaia e hookomo aku iaia iloko o ka haawina ana i manao ai."

            "A oia nei ana ka hooilina o keia mau waiwai?"

            "He oiaio oia ana ka hooilina no ka mea ua loaa iaia ia pono, koe nae ke dala, ina ua hanaia ma kekahi ano okoa e ka hooilina e ola nei i keia manawa, oia no hoi o Sir Hanale."

            "A pehea, ua hana paha oe i kau palapala hooilina, e Sir Hanale?"

            "Aole, e Kaloke, aole wau i hana ia mea.  E hoomanao iho oe inehinei no ka loaa ana mai o keia mau mea ia'u, nolaila, aole o'u manawa e hana ai ia hana a ua maopopo ole no hoi ia'u ke ano o ka waiho ana o na mea apau.  Eia nae ko'u manao maoli, he mea maikai kahele like ana o ka aina ame ke dala.  Ke manao nei wau oia maoli no ka manao o kuu makuakane i make.  Pehea e hiki ai i ka mea e noho aku ana ke hoihoi mai i ka nani o Basekavila ina aole he dala kupono e hiki ae ke lawelaweia na hana ma Basekavila?  He mea pono e hele like ka hale, ka aina ame ka dala."

            Pololei kau.  Well, e Sir Hanale, ua like no ko'u manao me kou no ka hoi ana aku a noho ma Devonakaia me ka hakalia ole iho.  Eia wale no ka'u e manao nei, aole i poho nou e hoi aku a noho hookahi ma ua wahi la."

            "E hoi pu ana no hoi o Kauka Matimea me a'u?"

            "Pela no, aka e hoomanao iho oe he hana ka Matimea e hana nei, a aole wale no oia, aka he mamao aku kona wahi e noho nei. Me kona mau manao maikai apau nou a hiki no nae i ka wa'i maopopo ole ua hiki ole iho la iaia ke kokua aku ia oe.  Aole, e Sir Hanale, aole i kekahi mea me oe i hiki ai iaia ke ku mau aku ma kou mau aoao."

            "Alaila, ke manao nei anei oe, e Kaloke e hoi mai me a'u?"

            "Ke hiki aku keia hana i ke koikoi loa e hoao ana wau ma na ano apau e hiki aku; aka, aole i maopopo ia oe ia mea, a aole no hoi i maopopo ia oe ka nui o ka'u hana ame na ninau e waihoia mai ana ia'u, a no ia mea ua hiki ole ia'u ke kaawale aku mai kahi aku o ka'u hana.  I keia manawa eia kekahi kanaka inoa maikai ke hoohihiaia nei e kekahi kanaka hana ino, a owau wale no ka mea e hiki ai ke pale aku ia mea.  Nolaila, e ike mai ana o e i ka hiki ole ia'u ke hoi aku me oe."

            "Alaila, owai kau i manao ai e hoi aku me a'u?"

            Hookau aku la o Kaloke i kona lima maluna o Wakekona me kona pane ana aku:  "Ina e ae ana kuu hoaloha nei e lawe ae i keia hana aole loa he mea kupono e ae e hele pu aku me oe ma na wahi apau e loaa mai ai o na pohihihi apau.  Aole loa he mea hiki ke hoole ae i ko'u hilinai piha ana aku maluna ona."

            Ua hoopuiwaia o Wakekona i kona lohe ana i keia mau olelo ...