Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 3, 15 January 1904 — Makai Kiu KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau [ARTICLE]

Makai Kiu KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau

MOKUNA V. NA MAAWE LOPI EKOLU I MOKU. "Ke manao nei wau," i pane aku ai o Kaloke, "oia ka hana maikai au e hana aku ai. Ua loaa mai ia'u na hoike eia kekahi mea ke hahai nei mahope ou mai kou wa i hiki mai ai ma Ladana,* a iwaena o ka huikau o na miliona kanaka he mea paakiki ka huli ana aku i keia mea e hahai nei mahope ou a me o kana hana. Ina he manao ino alaila e hana ia mai ana kekahi hana ino, a he mea hiki ole ia'u ke kupale aku. Aole paha olua i ike ua hahaiia olua e kekahi mea i keia kakahiaka?" "Hahaiia! Owai keia mea i hahai mai ia maua?" "Oia ka pakalaki i loaa mai ia inaua e hiki ole ai ia'u ke ha'i aku i ka haina o kau ninau. Pehea he kanaka no anei kekalii ma kou wahi e noho nei me ka umiumi nui eleele?" "Ara-ao-le paha la, alia—e noonoo ae wau—ae —ke hoomanao ae ia wau. O Baremoa aku la ia, ko Sir Kale kiāi hale, oiai he umiumi nui kona." "A aia ihea o Baremoa \ keia manawa?" "Oia no ka mea nana e malama. nei i ka hale." "E haawi mai ia'u i pepa telegarapa." I ka loaa ana aku o ka pepa ia Kaloke oia no kona manawa i kakau iho ai penei: 'Ua makaukau anei na mea apau no ko Sir Hanale hiki ana aku,' a kakau iho la oia e haawiia aku ia Baremoa. "Ua j>ono iho la keia. O hea la ke keena telegarapa kokoke i Basekavila? O Kalipena a:nei? Ina pela he mea pono e hoouna aku i lono telegarapa no Kalipena." Kakau hou iho la oia penei: 'O ke telegarapa ma ka inoa o Baremoa e haawi maoli aku ma kona lima n ma Basekavila. Ina aole oia ma ka hale, e oluolu e hoihoi hou mai i ua telegarapa Ia ia Sir Hanale Basekavila, Nokekamalena Hotele. "Ke manao nei wau ua pono keia a i keia aliiahi e loaa mai ai ia kakou ka pane, a ia wa kakou e ike ai ina aia no o Baremoa ma ke kahua o kana hana." "Pela io no," walii a Sir Hanale. "E Kauka Matimea, owai keia mea o Baremoa?" ' ''Oia ke keiki a ka mea malama hale kahiko o Basekavila i make. Oia nei no hoi ka mea nana e malania nei i keia manawa, !a he elia ae nei liauauna o keia po<ri noiio īnalania ai ia Itasekn;vila. Ma ka'u mau mea i lohe mai ai o keia Baremoa ame kana wahine lie mau mea nolio maikai laua." "A ia mapawa hookalii no, e Kauka Matimea," walii a Rir Hanale, "e like me ka loilii o ka kaawale ana o kekahi ohana o Baeekavila nmi ia walii aku, pela nb hoi e nolio ai keia mau mea. Maikai no kahi o keia mau niea e noho ai." "Pololei kela.' ? "Ua loaa anei ia Baremoa he wahi pomaikai iloko o ka waiwai 0 Sir Kale?" i ninau aku ai, o Kaloke. "Oia ame kana wahine he liaaAvina pakalii ko laua o elima liaueri paona." . "Ha! Ua ike anei laua e loaa aku ana ia haawina ia laua?" "Ae; he mea maamau ia Sir Kale ke kamailio ana i kana mau mea-e manao ai e hana aku aine na. mea e pili ana iloko o kana palapala liooilina." keia mea a kakou e nana ai," i puana ae ai o Kaloke. "'Ke manaolana nei wau," i paue aku ai o Matimea, "aole oe e kr4uhihi pu āku ana ia'u iloko o keia hoohuoi ana me ka poe i loaa ua pomaikai mai ia Sir Kale mai, oiai owau kekahi i lioopomaikaiia mai. He hookahi tausani.paona oia ka haawina i haawiia mai ia'u." "Pela ! A owai hou ae?" "He nui na maliele i haawiia i na hoaloha a o kekahi ua haawiia no na liana manawalea." "A heaha ke koena i koe iho?" "He ehiku lianeri ame kanaha tausani paona." Ua kuku koke ae la ko Kaloke mau lihilihi maka me ke paha'oha'o nui a pane aku la: "Aole wau i manao pela ilio la ka nui o ka waiwai i komo iloko o keia mau hana apiki e hanaia mai nei." "Ua oleloia o Sir Kale oia kekahi o na kanaka waiwai, aka iiole makou i ike i-ka nui o kona waiwai a liiki ilio la i koua make ana a nanaia kona mau palapala. O ka waiwai io maoli ua aneane no i ka miliona paona." "Eia he huina keia e hiki ai ke kono aku i ka manao o kekahi kanaka e hana mai i kekahi hana e loaa aku ai o keia waiwai. He hookahi ninau i koe, e Kauka Matimea, ina paha e loaa mai ana kekahi haawina poino inaluna o ko kakou hoaloha nei—e kala mai ia'u a e ninau aku wau i keia ninau, owai aku ka hooilina o keia waiwai?" "o;ai ua make o Sir Eokeke, ko Sir Kale kaikaina, me ka mare ole i ka wahine, e ili aku no ka waiwai i ka ohana Desemona, a oia n i hoi ka ohana hauauiia kokoke loa. O Kimo Desemona oia ke kahunapule o Wekemolana." "Ke mahalo aku nei wau ia oe no keia mau hoike oiai he mau mea waiwai niii keia. Ua launa anei oe nie Kimo Desemona?'* "Ae; ua hui maua i kona manawa e liele mai ana e hui me Sir Kale. He kanaka nanaina ihiilii oia a he pono lioi ke ano o kona noho ana. Ke lioomanao nei wau i kona hoole loa ana i ka Sir Kale kei iaia e liookomo aku iaia iloko o ka haawina ana i nianao ai." •"A oia nei ana ka hooilina o keia mau waiwai?" "He oiaio oia ana ka hooilina no ka mea ua loaa iaia ia pono, koe nae ke dala, ina ua hanaia ma kekahi ano okoa e ka hooilina e ola nei i keia manawa, oia no hoi o Sir Hanale." -'A pehea, ua hana paha oe i kau palapala hooilina, e Sir Hanale?"/ "Aole, e Kaloke, aole wau i liana ia mea. E lioomanao ilio oe inehinei no ka loaa ana mai o keia mau mea ia'u, nolaila, aole o*u manawa e liana ai ia liana a ua maopopo ole no hoi ia'u ke ano o ka waiho ana o na mea apau. Eia uae ko'u manao maoli, lie mea maikai ka hele like ana o ka aina aine ke dala. Ke manao nc?i- wau oia maoli no ka manao o kuu makuakaue i make. l'ehea e liiki ai 1 ka mea e nolio aku ana ke hoihoi mai i ka nani o Basekavila ina aole he dala kupono e hiki ai ke lawelaweia na haua nia Basekavila? He mea pono e liele like ka hale, ba aina ame ke dala." Pololei kau. Well, e Sir Hanale, ua like no ko'u manao me kou no ka hoi ana aku a noho ma Devonakaia me ka liakalia ole iho. Eia wale no ka'u e manao nei, aole i poho uou e hoi aku a noho hookahi ma ua wahi la." "E hoi pu;ana no hoi o Kauka Matimea me a'u." "Pela no, aka e hoomanao iho oe he hana ka Matimea e hana ; nei, a aole wale no oia, aka he mamao aku kona walii e nolio nei. Me kona mau manao maikai apau nou a hiki no nae i ka wa'i inaoj popo ole ua liiki ole iho la iaia ke kokua aku ia oe. Aole, e Sir . Hanale, aolo i pono ia oe ke noho hookahi a he mea maikai nou e [ lawe aku i kekahi mea nie oe i hiki ai iaia ke ku mau aku uia kou mau aoao." | "Alaila, ke manao nei oe, e Kaloke e hoi mai me a'u?" j "Ke hiki aku keia hana i ke koikoi loa e hoao ana wau ma na I ano apau e hiki aku; aka, aole i maopopo ia oe ia mea, a aole no I hoi i maopopo ia oe ka nui o ka'u hana ame na ninau e waihoia ! mai ana ia'u, a no ia mea ua hiki ole ia'u ke aku mai kahi aku o ka'u hana. I keia manawa eia kekahi kanaka inoa niaikai ke lioohihiaia nei e kekahi kanaka hana ino, a owau wale no ka mea e hiki ai ke pale aku ia mea. Nolaila, e ike mai ana oe i ka hiki ole ia'u ke hoi aku me oe." "Alaila, owai kau i manao ai e hoi aku me a'u?" Hookau aku la o Kaloke i kona lima maluna o Wakeleona me kona pane ana aku: "Ina e ae ana kuu lioaloha nei e lawe ae i keia hana aole loa he mea kupono e ae e hele pu aku me oe ma na wahi_ apau e loaa mai ai o na pohihihi apau. Aole loa he inea hiki ke lioole ae i ko'u hilinai pihn: ana aku maluna ona." Ua hoopuiwaia o Wakekona i kona lohe ana i keia mau oleio

a Kaloke, aka inamua o ka hiki ana iaia ke pane aku, ua ku koke ae-la o Sir Hanale iluna a hopu aku la i ko Wakekona mau lima mt\ka hauoli a pa.ne aku la: "Ea, lokomaikai maoli no oej e Wakekona. Ua. ike oe i na mea apau e pili anii no'u, ua maopopo no hoi ia oe iJa mea apau e pili aiia i keia mea hoopohihihi. Ina oe e hoi ana me a'u no Basekavila a liaawi m'ai oe i ha kokua ana apau, aole loa wau e poina ana ia oe." N J O na olelo ohaoha o keia ano he mau olelo hoala iini ia, liuipu hoi me ka Kaloke mau olelo pai, he olu hoi kau o ua Wakekona la, a oia kana i pane koke aku ai. "E.hele pu no wau me oe. Ke manao nei wau aole he liana maikai eae a'u e hoohala ai i ko 7 u manawa' o keia wale no."

■"A e hoike mau mai ana oe i na mea apau ia'u," i pane aku ai o Kaloke. "I ka wa e loaa mai ai kau mau noi no ke kokua ana aku e ha'i aku no 'wau i kau liana kupono e hana aku ai. Ke manao nej ke liiki no hoi i ka Poaono o, ka makaukau no ia o na mea apau?" "Ua pono anei kela i kou manao, e Wakekona?" i ninau aku ai o Sir Bamyle. "Aole he hoopaapaa ana aku malaila." "Alaila, j ka Poaono, ke ole no nae e loli ae, e liui no kaua ma ka hora 10:30 ka wa e liaalele ai ke kaa Ta Padedinetona." I ka pau ana o ka lakou mau hooponopoiio ana, a e eu ae ana o Kaloke ma e hoi, ua hooliikileleia ae laua i Ksa hooho ana mai o Sir Hanale niai kekalii kihi mai'o ka lumi, iaia'i huki mai ai mailalo ae o kekahi holowaa lole i kekahi o na kamaa hou ana i kjiai ai i ka la mamuā. ilio. "O kuu kamaa nalowale keia," w 7 ahi ana i hoolio ae ai. "Pela no lioi e kaawale aku ai keia mau pohihihi me x ka maalahi!" i hooho ae ai o Kaloke Home. "0 liekahi mea kupaianaha loa keia," wahi a Matimea-i pnana ae ai. "Ua huli pono wau ina mea apau iloko o keia lumi mainuii 0 ko kakou nolio ana iho e paina." "A pela nO hoi me a'u," i pane aku ai o Sir Han<ale Basekavila. "Aole hoi he kamaa ma /keia walii/.' i paku'i aku ai o Matimea. "Ina pēla na ke kuene i waiho ilio nei malaila ia kakou e paina ana." Ua kii koke ia aku la ua kuene la, eia i*ae, aole oia i maopopo no ia 'mea a aole 110 hoi lie, mea i loaa ae ma ka nienieleia ana. Nolaila, ua loaa liou ae la keia mea pohihilii i keia lia.na nui e hnliia i.ei. Ke waiho ae ina mea e pili ana no ko.Sir.Kale make ana, ua loaa ae he mau hoike .kamaliao no keia hana iloko. o na hora kakaikahi wale no. Ua huli hoi aku la o Kaloke ma, aia laua e hoi ana ua mumule loa iho la o Kaloke, a ke hoomaopopo la o Wakekona aia o Kaloke ke noonoo nui la no keia mea e like no lioi me kona. Ia auwina la holookoa aia o Kaloke ke noho mumule la a e jju-a mau ana ka uwahi o kona kikalika. - Mamua o ko laua ai ana i ko laua paina ahiahi ua hoea mai la he elua telegarama. O ka mua penei no ia: , "O ka loaa ana mai nei no ia o ka lohe ia'u aia no o Baremoa 1 ka liale, —Basekavila." O ka. lua penei: / "Kipaia na liotele he iwakalua-kumamakolu e like me ke kauolia, aka ke kaumaha nei wau i ka hoike ana aku aole i loaa kekahi kope i okiia oka nupepa Manawa. Kakalaika." "E Wakekona, ua moku akh la ia mau maawe lopi a'u. Aohe he mea oi aku o ka liookaumaha i ka manao o ke kanaka i komo aku iloko o kekahi hana nui e like iho la nie keia i hooku'iia mai la. 0 ka hana pono ia kaua i keia manawa oia no ka huli hou ana aku ma kekalii ano okoa ae." "Aohe paha hoi pela kaua e n»nu ai. Aolie hoi kaua i lohe mai i ka mea e pili ana.no ke kalaiwa kaa." "Pololei. Ua telegarapa aku nei wau no kona inoa ike Keena Hoopaainoh. Ke ole wau e kuliihewa eia ae ka haina no ia mea." O ke kani ana mai o ka bele o ko laua nei puka oia ka mea nana 1 hoike aku ia lat*a nei eia kekahi mea' ke komo mai nei, a i ka lieino ana mai o ka puka ua komo mai-la kekalii kanaka kulana liaahaa, a nie' lie mea la o ua kalaiwa kaa la no ia: "Ua laweia ae nei he lono i ko'u hale, mai ke keena ae, ua makemake kekalii keonimana nona keia inoa e hui me ka mea nona ka helu 2,704," wahi aua kanaka la i pane aku ai. "He ehileu o'u makahiki i liana ai i ka hana kalaiwa kaa a aole.loa i loaa mai na hoCthalahala ana, nolaila wau i hele mai nei e hui me oe a ike i kau mea e lioohalahala mai ai."

"Aole a'u raea e hoolialaliala akn ai ia oe," walii a Kaloke i pane aku ai. "Ke makemake nei no nae wau e haawi aku i hookalii hapaha gula nau ina oe e haawi mai ana i na haina o ka'u mau ninau e, waiho aku ai ia oe." "Well, na loaa no he mau Mahi kenikeni ia'u i.keia la i lawa kupono no ko'u luhi," w r ahi aua kalaiwa kaa la i pane aku ai. "līeaha la kau i makemake ai e ninau mai ia'u." "O-ka mua 6ia no kou mau inoa apau ame kou wahi e noho nei, malia paha o makemake aku wau e hui hou me oe ma keia inua aku." "Keoni Ka-lekona, Helu 3, Alanui Tepe, ma Barafa. Aia ko'u kaa ma ka Pa Kipale, e kokoke ana i kahi Hoolulu o W ata-lu." E like me ka Ka-lekona i lia'i aku ai pela no hoi i hoopaa iho ai o Kaloke ma kana papa hoomanao. "Ano, e Ka-lekona, e lia'i mai oe i na mea e pili ana no kau ohua o keia kakahiaka i lawe mai ai a hoohalua mai i keia hale ma ka hora umi a mahope hahai aku mahope o kekahi mau keonimana elua ma ke alanui Regeha." a Ua nana aku la ua kanaka la me ka pahaohao nui a ano maka'u. "Well, me he mea la aole he waiwai o ko'u ha'i ana aku i keia mea oiai ua ike no oe ina mea apau. Ua ha'i mai ua keonimana> la ia'u aole wau e olelo iki i kekahi.mea e pili ana nona, oiai he makaikiu oia a ua makemake ole oia e ike aku kekahi mea iaia." "E kuu hoaioha maikai, he ninau ano nui keia, a me he mea la e komo aku ana oe iloko o kekahi wahi paakiki loa ina oe e huna mai ana ina mea apau mai ia'u aku. Ua i mai nei oe ua ha'i akii ua ohua la au lie makaikiu oia?" 1 "Pela oia i ha'i mai ai ia'u." "I ka wa liea oia i ha'i aku ai ia oe ia mea?" "laia i haalele mai ai ia'u." v "Oia wale no anei kana i ha'i aku ai ia.„oe?" "'Ua lia'i mai oia i kona inoa." K«au aku la na maka liauoli o Kaloke maluna o Wakekona-, a pane aku la i ka laua malihini: "O, ua ha'i mai oia i kon'a ifioa? Hemahema maoli no ia liana ana pela. Owai ka inoa ana i ha'i mai ai?" ~ r "Wahi ana, o kona inoa oia o Mr. Kaloke Home." I ka wa i loaa aku ai keia haina ia Kaloke ua hoohikileleia oia, a noho mumule iho la oia no kekahi manawa, a i ka hala ana aku o kona liikilele, ua lelele ae la oia me kona aka leo nui ana. "Ea, e Wakekona, lie mea hoopuiwa maoli no keia! Ke ike nei wau i ke konikoni o keia mea me he mea la na'u ponoi keia hana. Ua looa pono mai wau iaia la ma keia hana ana. O Kaloke Home kona inoa, oia anei kana i ha'i mai ai ia oe?" • "Ae, oia ka inoa aua keonimana la i ha'i mai ai." "Nani kela! E ha'i mai oe i kahi au i hui aku ai'me ia." "Ua kahea mai kela ia'u ma ka hapalua hora eiw r a ma ke Kuea o Tafalaka. Ha'i mai kela he makaikiu oia, a ha'i mai la kela e hiiawi mai no oia ia'u i elua pana dala*gula (he 21 eilina, helu dala P« lekane), ina wau e hana aku ana e like me kona makemake me ko ; u ninaninau ole aku iaia. Ua hauoli wau no keia mea aua ae aku la wau. I kinohi ua holo aku maua no Nokekamalena Ho»tele a kali malaila a hiki i ka puka ana o elua keonimana a kau aku laua maluna o kekahi kaa. Uhai mai la maua mahope o laua a hiki i ko laua la hiki ana mai i kahi e kokoke ana ianei." "Oia hoi mawaho nei o ko maua hale," i panai aku ai o Kaloke. "Well, a6le au i hoomaopopo loa, aka ua ike ka'u ohua i kana walii i makemake ai. Aole ma.ua i hiki loa mai mawaho nei o ko olua hale, aka malalo aku nei o keia wahi, a malaila maua i kali ai noJiapalua hora. Ika puka ana mai oua mau keonimana la, e hele wawae ana hoi, a kaa ae la ma ko maua wahi e ku4ina a ia laua i hala aku ai oia ko maua manawa i hoomaka ai e hahai aku mahope o laua ma -Alanui Baka a hiki—." "'Ke maopopo la ia'u ia mea," i panai aku ai o Kaloke. (Aole i pau.) • i