Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 44, 2 November 1906 — ELELE KALANIANAOLE KA KAKOU MOHO. [ARTICLE]

ELELE KALANIANAOLE KA KAKOU MOHO.

Ma ka hookuku ana i na moho elele lahui o kakou e holo nei i keia kau, ka Moho Klele Repubalika Kalanianaole, ka Moho Elele Demokarata Makalanahana ame ka Moho Elele Home Rula Nokale ua loaa ia makou ka ike me ka hoohewanewa ole o Kalanianaole ka i oi ae o lakou apau ke kumu o ko makou kalahea ana, aole wale i keia manawa aka he mau manawa he nui i hala ae nei e kalele ana ia kakou o Hawaii nei, o Kalanianaole ka kakou moho elele lahui e koho ai a e haale'.e i na moho elele e ae. A he mea pono e loaa na kumu kupono o ka oi ana o Kalanianaole i kohu ai ka olelo ana i kona oi ae maluna o kona mau hoa mokomoko a ma ia ninau aōle makou i kanalua no ka pane ana, no ka mea, na ka Kalanianaole mau hana 110 1 hana ai 110 keia Teritori ma ke kulana elele aole ma ke kuloko, i hoike ae i kona kupono no ka mea he mau hana kelā i lawelaweia ma ka-Ahaolelo o Wakinekona i waiwai nui ai.o, Hawaii a he hanohano hoi ia no kakou. Ua ikeia kona makaukau ma ka lawelawe oihana elele e.like me ka hiki iaia ke kumu o ka holo pono ana he.mau bila haawina eiala nunui a lilo ai i kanawai a pomaikai keia Teritori. A maluna iho la o keia noho elele ana ana a holopono na mea apau no Hawaii i kalele ikaika ai ka makou olelo ana i kona oi ae maluna o na moho Demokarata me Hoine Rula, aole Jaua i noho elele ke kuhiu o ko laua kamaaina lawelawe oihana elele ole ana a o ko laua nele ana pela laua i emi iho ai malalo o Kuhio, ka mea i makaukau mua. Ke kalele ileaika nei makou i ka pololei o keia kulana, a o ke koho ana no Kalanianaole ma ia kumu ke manao nei makou ua kupono loa ia, no ka mea, aole he a'o hou ana aku a Kuhio iaia iho i makaukau ai oia i na loina o ka Ahaolelo Nui oiai ua paulehia mua oia ia inau rula. A o kana hana wale no oia no ka hoonee aku i na hana imua me ka hoololoiahili ole a he maikai hoi ia. A ina e hoouna kakou i ka Moho Elele Demokarata a i ole i ka Moho Elele Home Riila, alaila, he mau manawa no ia no laua pakalii e hoomaamaa ai ia laua a kamaaina i na loina o ka Ahaolelo, a makou hoj e olelo nei he hana hawawa loa ia o ka hoolilo ana ia manawa i manawa kula malalo ona kumu kupono ole. Ina ua hewa a hemahema loa ka lawelawe hana ana a Kuhio e kupono ai oia e koho hou eleia, alaila, ua hiki aku kakou ma ke kulana hiki ole ia kakou ke alo ae i ke koho ana i kanaka okoa ae, a ma ia mahele aole e hiki ke alo ae oke kula ana i ua elele la no ka mea he mea hou oia. Aka, aole pela ke kulana oihana elele o kakou e ku nei i keia manawa. Eia hou. Ua oi ae no o Kalanianaole, no ka mea, ua loaa iaia he mau hoaloha hoa ahaolelo oloko o ka Ahaolēlo Nui, he haawina hoi i loaa ole ia Makalanahana'ame Nokale, a no ka nele ana o na moho e ae i na hoaloha ole pela i emi iho ai laua ia Kuhio ke kumu no hoi i oi ai ke Alii, a oiai, o ka loaa nui o na hoaloha hoa ahaolelo ' ma Wakinekona, oia no ka loaa ana ia Kuhio o na limakokua e holo ai kana mau bila e hookomo ai iloko o ka Ahaolelo Nui, he haawina hoi i loaa ole ia Makalanahana ame Nokale i keia manawa. Ina e koho ana kākou ia laua a wāiho i ke Al.ii alaila -ua like ia me ka hoouna ana i kanaka malihini, a he hana nui no ua elele malihini la e hooikaika ai a Ipaa iaia i mau hoaloha hoa ahaolelo, pela makoū i kalele ikaika ai i ke kupdno*blē o ke koho aiiā iio Makalanaliana a no Nokale a kupoiio hoi ke koho ana no Kalanianaole. Eia hou kekahi kumu o ka oi ana o Kalanian3.ol.eke hookuku ae me na lioa mokomoko ona. He Repubalika kona kulana moho, ahe Repubalika no hoi na hoa ahaolelo o ka Ahaolelō Nui a he Repuhalika no-hoi ka Peresidena, a oiai aia ka lawelāwe oihana aiipuni ana 0 Amenka Huipuia malalo o na luna aupu'ni nolōko mai ō na aoao kalaiaina Repubalika ame Demōkarata, a oiai, ō kā aoao R"epubalika ka aoao mana maioko o ka Ahaolelo Nui a -māloko o ka Manahooko oia ka Peresidena a pela 110 nā oihana aūpuni e ae, pela i oi loa ai o Kuhio ke hookuku ae, no ka mea aole na moho elele Demokarata ame Hōme Rula ma ka aoao maua oloko o kā Ah,aolelo Nui. A he nui na kumu kupono i oi 'mau ai o Kuhio maluna o kona mau lioa moho; a e kālele ana makou inalima o ko lakou kahua i kaulike ai. Ma ko makou manao, ua kaulike no keia poe moho elele apau ma ke kulana hoonaauao, 110 ka mea, ua naauao like no īakou, aka, aia no nae he mau like ole o ko lakou naauao a makaukau a makou e. olelo ae ai ua oi aku ko Makalanahana niakaukau ma kā-ike kanawai 110 ka mea o kana oihana ia, a emi mai ke Keikialii ame Nokale no ka mea aole laua he mau loio, eia nae, ua hiki ia kakou ka lehulehu ke hoomaopopo loa i keia oiaio, he poe moho makaukau no lakou apau, aole nae i like na mahele o ko lakou makaukau ana. No ka mea, ia Makalanahana e makaukau ana ma ka oihana loio ua hemahema no oia ma kekahi haawina okoa ; ae a makaukau aku la no hoi ke Keikialii ame Nokale ma ko laua haawina pakahi i makaukau ai i loaa* ole ai ia Makalanahana. A ke houluulu ae i keia inau mea apau, ke olelo nei makou ua naauao like no keia poe apau ekolu o na mahele like ole, a o ke kumu i 01 loa ae ai o Kuhio ma ka oihana elele lahui mamuli 110 ia o kona noho hana maoli ana i ka hana a hua nui mai ai na poiiiaikai, a o ka puka ana mai o na pomaikai 110 keia aina, ke olelo nei makou, ua lawa ia no ka hoike ana i ko ke Keikialii hana maoli ana, 110 ka mea, aole v e puka mai ia mau pomaikai ke ole e hanaia. Nolaila, ke pule nei makou ika poe koho balota apuni ka Paeaina, mai na haole a na Hawaii, e koho ia Ka-« lanianaole. A o keia mau hoonuinui wale ana a ka Elele Demokarata 'Makalanahana ame S. Kaloa i ka ino o ka hookae ili maluna o ke Keikialii e like me ia e puka aku nei ma na kolamu meahou o ke Kuokoa, ke manao nei makou he mau maunu kiina balota wale no ia, no ka inea, ua hoole maoli ae ke Keikialii i ka oiaio oia mea ma ke akea, me ke koi ikaika ana ia Mr. Kaloa, ke kokua limaakau o ka Moho Elele Deniokarata. e kananaia ia mau olelo wahahee imua o ke anaina kanaka nui ma ka halawai awakea o ka Poalua nei ma ke kihi o na Alanui Betela ame Mōi, a pipika wale ua S. Kaloa nei a hiki pono ole iaia ke kupale nona iho, a ua kaa ka apono ana o ke anaina ma ka aoao o ke Alii. Nolaila, e āokanāka mai kakou, a o ka makou pule ikaika i ka Makua Lani e hoomalamalama mai i ko kakou uhane i noeau ai ka kakou koho ana a makou e pane kanalua ole nei o Kalanianaole kā 01 ae o ke kupono e kohoia ai, a maluna hoi oia kumu kupono e koho pu ai kakou i na moho kuloko o kakou ihō. E koho ia Kalanianaole a e koho i ka poe kupono wale no me ka nana ole ae i ka aoao kalaiaina.