Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 1, 1 January 1909 — MAKE KA MOI O KE KOPAA SPRECKELS MA KAPALAKIKO [ARTICLE]

MAKE KA MOI O KE KOPAA SPRECKELS MA KAPALAKIKO

Ma ka lono kelekalapa i loaa mai ai ka lohe i keia kulanakauhale ma ka Poaono i hala aku la i ka make ana o €laus Spreckels, ka moi o ke kopaa ma ka wanaao hora eha me ka hapa. Ua hoea aku o Rudolf Spreckels no Kapalakiko i ka manawa maikai loa e ike ai i kona makuakane, a malaila pu ae no hoi kekahi o kona ohana ma ke ka'e o ka moe make. 0 keia kekalii o nā haole i noho loihi ma Hawaii nei iloko o kekalii mau maka'hiki i hala hope ae nei, a i kaulana hoi i kekahi poe ma ke ano ka Moi o ke Kopaa, a o ka Ona miliona o ke kula o Kamaomao, ma Maui. 1 ka hookolo ana aku i ka moolelo o keia haole kaulana no ka waiwai, ua hanauia oia ma Lamsltedt, Hanovea, Kelemania i ka makahiki 1828 a i ka piha ana iaia o na makahiki he umikumamawalu, ua ihaalele aku oia i kona aina makuahine a holo mai n> Amerika, no ka makemake ole e komo iloko o ka oihana koa. Ua hoea aku oia ma Charleston, he wahi keiki ilihune me ekolu wale so ana mau dala oloko o kona pakeke, a he puupuu kopaa ma kekahi pakeke ana o ka liele pu ana mai Kelemania aku. Aole oia i 'hoomaopopo i kela manawa i ka nui o ka waiwai o ikela puupuu kopaa e waiho la iloko o kekalil 0 na pakeke o kona 1 lolewawae, aka he 'hookahi nafe mea i paa loa iloko O kona noonoo, me ka nui o na imi ame na hooikaika ana e hiki ana iaia ke ike 1 ka nui o ka waiwai o }ce kopaa. I mea nae e hiki ai e. ukuia kana IhaH mea e ai ai, oiai oia e noho ana ma kela wahi, aole oia i noho wale, aka ua imi aku oia i hana nana iloko o kekahi o na halekuai meaai. No ka

mahina mua loa, ua hana wale aku oia me ka uku ole, koe wale no kana niau meaai,. aka i ka lua mai nae o ka mahina, ua ukuia mai oia ma ka eha d4la o ka pule hookahi a i ke kolu mai o ka mahina, ua noho aku la ola me kekahi haku hana okoa aku, a e, loaa ana hoi iaia he ewalu dala mai ia hakū mai ona. Me ia haku oia i noho ai a hiki i ka piha ana o na mahina, he umi-kumama-walu, ua lilo kaokoa mai la iaia iiela halekuai. Ma kela kulanakauhale kona wahi o ka noho ana no kekahi mau makahikl, a hiki i kona holo okoa ana aku no Nu loka, a Ihoala hou no i ka oihana malama halekuai meaai malaila. E au ana nae Kona manao raa kahi nui o na pomaikai, nolaila ua holo loa mai la oia no Kapalakiko, a ilaila oia i holomua loa ai ma kela oi'hana a hiki i ka loaa ana iaia he kanalima kaukani dala. Oiai ke kau' mau la kona noonoo no na hana oi ae o ka pomaikai, ua hookomo aku la oia i kana mau dala apau loa iioko o ka oihana hana bia, a iloko 0 na makahiki uuku wale no, ua pii mahuahua ae la kana mau dala a hikl 1 ka piha ana i ke kanaiiku-kumama-lima kaukani. I keia manawa i ala mai ai kela manao iloko ona no ka lawe ana ae 1 ka oihana hoomaemae kopaa, a hookomo aku la oia i kana mau dala iloko o kekahi lialehana, me ke kuai liilil ana i ke kuleana apau loa q ka poe paa mahele, a hiki i ka lilo holookoa ana mai o kela hale hana iaia. Aole nae ilaila wale īho la no, pau kona hooikaika i ka huli ana i.na pomaikai o kela hana, aka na hoolilo