Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 37, 11 September 1914 — KA MOHO ELELE LAHUI CHAS. A. RICE MALOKO O KA HALEKEAKA BIJOU "LE-I KOHALA I KA NUKU NA KANAKA" Hooloheia Aku Kana Haiolelo me ka Piha Ohohia e ka Lehulehu i Hoea ae [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MOHO ELELE LAHUI CHAS. A. RICE MALOKO O KA HALEKEAKA BIJOU

"LE-I KOHALA I KA NUKU NA KANAKA"

Hooloheia Aku Kana Haiolelo me ka Piha Ohohia e ka Lehulehu i Hoea ae

Maloko o ka Halokoaka Bijon ma ua }»o o ka Poakolu aku la i hala, i haa«i ao ai ka Moho Elele Lahni C'harles A. Hii-o i kokahi haiolelo, i ohohia nuiia e ka poe apan i hoea ao o hooloho iaia a ua helo no hoi ka halekeaka a piha i na kanaka, e haawi nna i na 100 o ka mahalo, amo ka pa'ipa'i i ka poo haioiolo ina kela po. O kela kekahi o na lialawai i nokoia ai ka poo haiolelo i ka pa'ipa'i, ho ho ailona maopopo loa no ka ohohia o ua kanaka, e wae ae ia Charlos A. Rii-o i kanakn, e hiki ai ke haawiia aku na hilinai ana, no kona noho |iaa ma Wakinekona, ina oia o kolioia ana i Klolo Lahni na Ilawaii nei. No ka pomaikai o na makaainana koho haloka, i hoea ole ae nia ko!a po, a lohe i kana haiolelo, ke lawo noi ko Knokoa i ke ko'iko'i o ka hoopuka ana nkn i kana haiolelo, elike me ia malalo iho nei penei: "E na Hoa Makaainana. na Le.lo ame na Keonimana: —Ke inakemake noi au e haawi mua i ko'u hooinaikni i Ka hui "Honolnhi Amusoment ('o." no ka ao ana mai i keia keena nui akea maikai a ohiolu |»o hoi no nii hana o keia halawai, i l«ki ai ia'u, ma ko'n ano he moho e alualu »ua i ka waeia i moho Klelo L»bui no ka Ahaolelo Lahui ma ka paa?baloka Ro}>uhali,a, ke hoiko akn i%keia naina nui i kekahi mau kumn o JTo1» lilo ana ae nei i moho keia wa. Aole Hoino Hoapaio—K? Pono o ke Teritorc me ka Aeao Bepubalika.

"Ky makemake nei a» e hoiko mua aku in oukou. nole loa au e hooulu. a i ole p hoopuka paha i kekahi im»a hailiili wn|o, a hoinoino hoi i ko'u ho:i paio, oiai, 0 ko'u iini i keia }>o, eliki' no hoi mp ka'u i hana ai ina n;i w:ihi e ao apau a'u i kaahele ai īna k.ūa hakoko haloka ana, e hoakaka manao maluna o 1111 ninau a pau i kupono i ko ka lehulehu p(Tno, a pomaikai no hoi. ī 010 ai e lilo ka'u mau olelo i kunm o ehueha ai o ka manao o ka poe e kakoo ana i ko'u hoa paio, a malia hoi, mamuli o ka'u mau hoakaka kupono ana, e loli ae ana j»aha hoi ko lakou manao, a koho ia'u. Aka, he mea pono no nae e hoike mua aku i kekahi mau mea oiaio e pili a»a i ke kulana q keia niau la mo Hawaii nei, a e hoomanao hoi oukou, ia'u e kamailio ai ma ia mea, o na manao maikai wale no a pau e loaa ai ka pono ia Hawaii ka'u e hoopukn a malaila hoi e loaa ai ke kaKooia 0 ka aoao RepnbaHka. ka aoao hoi i loaa na hookupono ana e ulu a e loaa mai ai hoi o ua pomaikai i keia paemoku. Ka Hana a ka Elele o Hawaii Mamuli o ke Kauawai Kuniu. "I ka wa o kela mahele o ke Kanawai Kumu e pili ana i ko kakou Elele 1 ka Ahaolelo Lahui i hooholoia ai. ua oleloia maloko olaila, e loaa 110 i koia Teritore he elele, a e loaa ana hoi iaia he leo iloko o ka Ahaolelo Lahui maluna o na kumuhann e noonooia aiiia me ke kul*ana koho ole 110 nae inaloko o ia aha, a e hiki kino ma\i hoi oia malaila i na wa apau e uoho ana la aha Uoko o ka manawn o kona kau i kohoia ai. "Aole loa e hiki i kekahi mea kc olelo inai i keia wa. a aole no hoi he kakoo ikaika o ke Keikialii e hiki ke olelo mai. ua hookoia keia manao o ke kanawai e kauoha nei iaia e hiki kino ma kahi o ka hana iloko o na maiuiwa h&na o ka Ahaolelo Lahui.

Aole llakou i Makemake e Alakai La Uala Oukou.

•*Aol« loa kakou e pono e manao ia ua palaleha wale rua keia mea. a aole no hoi kakow e pono e alakai lalau ia e kona manao jvolo!ei ole elike me kana t» koi maī nei ia kakou e hoike aku ka i kana man mea i hana ole ai! Kaua m*a i hoohemahema ai! a e hoUe pu ak« ka i ka poino o keia Teritore mamuli o kona noho ana iauei aohe heU? i kana hana i ka Ahaolelo Lahni? I ka wa i kohoia ai o ka Klele Uahui, o kana hana, oia no ka hele a ma kahi o k* hana noho malaila, e imi i na hana e lawelawe ai no ka pono o kona mau hakn, a e makaala hoi no ka hoea mai o ka hana a lawelawe iho.

®8 kakou o Hawaii nei e imi kana hana, a i ole, e hoike mau aku naha i kan» tnea e hana ai, aiaila, iia iike no ia m* ko kakou lawolawe |«snoi maoli ana iho no i kaua oīhana a kakou i koho a! iaia. a kakou no ho? e uk» nei h* #T5OO o ka makahiki, he ukn mahuahna maoii no hoi e iaxr a ai oia no keia me keia minuke hana ona ma ka ahaoleio lahni a e hiki ai hoi oia ke noho paa mnlaUa i ke kau hoiookoa. A<rtt !>• B0« 1 HookomoiA Pili ia Hawail 4l t'a lohe mai an ke olelo nei oia, aole ka he niii bUa kanawai i hookom.o

ia mahope mai nei o A' v H v rila -4, 1914. ! olelo nei kuii hoaloha ma ka la 24 ka o Aperila, ua malania na l)emokai rat.a he halaAvai kuka na lakou e hoot holo ana, aole e uoonooia kekahi man hila kanawai j»ili ]iono kaokoa maliopo ' aku o ia la, a ua olelo no hoi oia, o na j liila ka e pili ana ia Hawaii "he mau ' hila kanawai ano ole.'' " Ke olelo aku nei au ia oukou, o ; kekahi hoa o ka Ahaolelo Lahui, e īnai nao ana he ano ole ka na kumuhana \ \ ikeia he mau inea ia e ]>omaikai ai kona mau haku, ua kupono ole loa oia e haawiia aku i na kakoo me na noouoo ; maikai o ka poe koho Imloka o kona aina. i " Ina aole io no lie mau hila kanawai ; i hookoiuoia mahope mai o ka !a 24 o ! Aj>erila; aole no ia he mea e paaia aku ai o ka uku o kana oihana; aole no i ; hoopau ae i kana oihana; no ka mea o kekahi mea e lawelawe like ana i na ; hana kau kanawai, ina no ia he kanaka haahaa loa noloko o kekahi ahaolelo Teritore, ua ike kakou apau, aole ; loa i keakeaia ma ka lawelawe atta o ka wahaolelo o ka lohulehu i kekahi mau hana e ae. "O kana hana o ka hiki kino a noho paa ma kalii o ka hana no ka niakaala ana i ka pono o na hana hooholomua apau e pomaikai ai ka lehulehu, ma ko k&kou paeaina nei o hoopoino wale ia aunnei e ka poe e ku-e mai ana, i hiki ai hoi iaia ke hoike koke tnai i kohope nei poe, a loaa hoi na kakoo ana aku niahope nei. A e noho man malaila e makaala ai i na mea apau e nlu ae aaa i manao ia he mau mea hoo]>omaikai ia, i ka wa e nolio ana ke kau a i ka wa ]»aha i hoopaiiee ai. Na Hoomaikai a na Ahaelele i ka Elele, Ect. " hoo]ntkapuka mau ia nei i keia mau na olelo e pili ana i ke kakoo aj«ono ftna o na ahaeīele Teritore i na makahiki i hala aku i na hana a kuu hoaloha ke Keikialii no kana mau hana i lawelaw« ai ma ka Ahaolelo Owau pu no kekahi eīele maioko o keia uiau ahae!el<% a owau pu uo kekahi i olioli u»a ke koho kakoo ana i kela mau olelo hooholo hoomaikai, no ka mp.nawa a ke Keikiaīi» i uoho paa ai a i lawelawe ai i kana hana, aka ua ike iho nei au aole i haawiīa aku na hoomaikai ana i kuu hoaloha iloko o keia olua makahiki iho; nei. Ke olelo nei au 0 ka mahaio no k» hana i lawelaweia i ki« wa > liala» aole ia he hoomaikai no ka hoohemahema oihana. •ra ike no kakou iloko o na maka hiki ekolu i kaahope iho neī. i koua hoopalaleha ana i kana k»su hana kaokanawai. l r a hoomaka mai keia luk»hemahenui ana. mai koua wa i hookot:okonoia ai « kekahi «lakai De mokarata. a ua hoiuoino o>n 1 i;a hQO|KMK»p*.>»9 aupuni a kiaaina Krear. I 5 i.i kona uoonoo ma?kai. e i ' e ia Frear n;ai kela vra niau - • kahi no ho : . kona hoomakii :m,.. - i. , hoopalaleha i kana niau hats3, , ii)au !a no, ke hele nei {•ukapuka maa ka hoino vi.. iio kela luua aupiuū i ' iho no. iaia e noho uei e hauuko Frear. ka mea ana i hx>ik;\3ka -i hooneeia ae uiai ka oihass e pa<ua a..-.. i kela wa eia. sia eo nae o rrear i \\a kinekoaa kahi i hooikaika ivi i ,>a hai.a , a ka Elele i kohoia e k»KOvs. ka hana , hoi i ukuia ai o ke Kei*iai*i- j •' He wahr mea hoopohinihi no hoi i ko'u noouoo, ke kaa ana aka o ko b i Teritore hiliuai ana maluoa o Frear j »o ka hooikaika mai i n* hana a

1 k:\ Klele e hoohomahema ini, lu> mnn i hana hoi i hoomaopopoia e loaa ana he i man pomaikai nni ia Hawaii nei (no ! ka | aa hana loa hiki ole ko hoi maiK eia na«\ ke 01010 noi ka Hlole aoho ka ihe hana maluiln. Aole au e olelo ana. i k«- hana la o Frear no ka pono wah» n<> i<» Hawaii. aole j>ela. He mau hana o 1 koa no kekahi ana, kona kumu ia i hiki ; ai malaila. a ke hooikaika la oia elike | me kaiia aelike nie kona mau haku me | knna ulenia no hoi ,a mai uui na mea !ho. ' ilikia i a nakon ina aole kela malaila. ; Un i kuinamalua Makahikl i Koho Elele : ia ai ke Keikiaiii. ! "\o umikumamalua makahiki ko ka Klele ! ohoia ana e hele i ka Ahaolelo ; l.rhui. a ke ae nei oia. i pnka oia i kela r kan akn nei mamuli o ke kakoo ana o iia lialoka haole. (1 ke kanaka e noho J ana u'u kekahi hana no 12 m.akahiki. I aole anoi o oukou inanao ua lawa aku ila no hoi oia? () ka loihi o ka mai nawa oihana maamau o ka poe aha- | o'elo lahui he elua no kau o eha maka'ihiki ia. līe kakaikahi no nae ka oi ) aku o ia manawa, a o ia poe no nae, he |ioo ia o ke kulana pookela o ka ike lawelawe mhana .a he poe hoi i paa ka mauao no ke kuleana o ka hoa ahaolelo e noho mau ma kahl o ka hana. ma ka wa e hookomoia ai o kekahi b»la kanawai. A o ia poe, e anee inau ana la« kou ma na wahi apau "« ikeia ai ho hana e loa» ai he pono i ka aiua, a e imi mau ana no hoi lakou i na ike e oi |ae ai ko lakou makaukau haua, pela | i loaa ai ka holomua ma na lawelawe \ana a ia poe. Ke Manao nei ke Keikialii i Poe Hawaii wale no ke Kupono e Kohoia, "lna ua manaoio ke Keikialii i īlawaii wale no ke hole i Wakinekona, heaha kona mea i waiho ole mai ai i ke« kahi inoa kupono. O kona mana nae paha ia. aole e ili iho keia hanohano i kekahi Hnwaii okoa ae o loaa ka hanohano e noho pu iloko o ka ahaolelo lahui ea? "ī'a ike oukou a kamaaina, mai ko'u mau kupuna aliiki mai ia'u, ua hooikaika inan no ka holomna o līawaii me kona lahui. Ma na kau apau a ke alii i holo haloKa ai, na hooikaika ma* kon no kona īanakila maloko o ko makou kalana, a ua loaa iaia na haloka kiekie loa. K lilo anei na hana maikai a kuu mau kupuna, o'u mau makua ame a'u no hoi i mea na oukou e i mai ai e enemi aku au i kun hoaloha, ke Kei. kialii? Ina j>ela, alaila, ua kupaianaha maoli no ka onkou hana ia'u. Pehea la e hiki ai ia oukou ke i mai, o keia mau kakoo nna a makou i ke alii i na wa i hala aku, he mau hana hoino Hawaii ia! M lTa kahaha no hoi au i kekahi mau olelo a ke alii e i nei, o ko'u mau makahiki loihi ka Hoko o ka ahaolelo Teritore aole i lawa no ka hookupono ana ia*u no na hana Ahaolelo Lahui. A}>iki no hoi keia olelo: Pehea la ka oia i kon.i puka mua ana me kona noho mua ole iloko o kekahi ahaoielo? "No'u iho. aole e hiki ia'u ke kamailio aku no kona lawelawe mua ana i na hana kaukanawai, mamua ae o kela

puka mua ana ona. Ke hoomanao nei au. i ka wa o Mr. MeOleīlan kana kakauolelo, ua nui na hana i lawelawela, a mai ka wa mai nei i pau aī o Mr. MeC'lellan aohe mea i hanaia; a me he mea la. o na hoomaikai he nui i haawi ia i ke alii mamua, kn]»ono ke haawiia ia Mr. Me(lellan. Kakauolelo Jack Desha. "Makemake au e ike mai oukou» aole loa he wahi manao iloko o kuu fpuuwai e hoowahawaha ana ia .laok Desha. ke kakauolelo a ka K.lele ī keia wa. He piha ko'u naau i ke aioha nona, a hauoli no hoi au i ka loao &na o keia kulana hanohano iaia, oiai o ka hna iho )a ia o ka noho hoomaoawanui ana e loaa ka ike iloko o sa kula aui, ;aka. ke mauao nei au. aoīe i hana aku | kona haku i na haua kupono, Ke ma- ! nao nei au, e p<:»no o Kuhio kekahi e noho ]•« ma kahi o kana oihana, a, ina oia malaiia. iaua Uke we Mr. I>e*ha. e hana like ana, aole no * aele ka nui o na hana hooholomua ia kakou e lawe?aweia e laua» a kakou e olioli ai no hoi. Na Hoaioha o Kuhio ma Wakinekona e Hsna ta i K&na Hana. I ;o a« i ka losa ani ana o ko ke * " 3'u hoalōha maloko o ka ahaolelo , u-lo eu e ahewa ana i kona j kona ir.au hoaloha. aka. ke . >' kona wa i hoopnka ai o; i na hanaia la e > ka pouo o keia ! kona $ooiaio | " hemahema a mav. i-.i'- ia*4i?taw« aaa i aa • . - T--ntore, 3 na hiki no ke {> . hoaloha ka : la i b hana, a o k» Kuhio uka o $7500 « ka maka£t:-> •

Paa ko Knhio Hoi Like Aiu ra« na Mahiko "Ko ololo ke ■*! i "nui ko j>ilo o ka j Hll> kann ma Wakinekona" * ko hanoli nei oi» o kt' V :!ana {*ohihthi 0 na haoa hoouhi ko i koia r.;au la. mo ken* hoomaopoj>o iho no. o keia k» oihaua aeo nni loa iloko o ka *in*. nana e kokua nei i na hana apau. Ma nao no au, he mea mnkehow.i wale no j\aha ka hoonui olelo aua maluna o keia ninau ma koia wa hakoko no ka waoia 1 moho. e hoomaopojn> ana i ka manao 0 kela mau olelo a ke Alii e hoopnkamika nei. nana j»onoi no e olelo nei, o kola halawai i hoolalaia ai mawaea o ka IVrosi.lena ame ko komite o ua ma hiko i Wakinekoua. nana jH>noi no ka 1 hole o hoopau. Ho hana maikai loa kola o ka hoohui ana i ka IVresi<iena tne ke kom.ite no ke kukakuka ana. akn ke manao nei au, ua howa loa kela hele ana ma ke ano malu a hooj»au i kelr halawai mamuli o kona manao jn>noi. Ka Niaau Dtite. "I kinohi. ua manaoia i ka hoonoaia ana o ko koj>aa. a o kokahi haj>a pahr o ia «lute, e ili ana la hoi ke koikoi <> ia hana maluna walo no o na mahiko nka, ke ike nei au ma keia wa, ua loli ae kela manao o ka lehulehu a ke hoomaopopo like »iei kakou »|>aii i na t>oino he uui e hooa mai ana manmli o keia kueia ana o na hana hoot»o maikai a ka oihana hooulu ko ma Ha waii noi, a i ka poino ana o keia hana. m«. i»oino like mp ka poe aj>au e nohe ana maloko o keia aina. 'M'a ikeia he ku-e maoli ke Alii i ka 'holomua o na hana mahiko me na han» kalepa iloko o ka aina nei. Pela au r f >lelo nei, he mea pono olo e hoouna hou ia oia i Klele no ka j»oe o keia Teritore. Ina au ho hoa Ahaolelo La hui a ne wale ak\» e hailukuia na hann hooholomua o ko'u aina, elike me kann ? hana nei, e makaukau koke no au ne ka waiho ana ia kulana oihana, a o ka hana kuj»ono ma ko'u aoao, o na huli hoi mai me ka maikai. Ka Hewa o ke Kaha Ili. 44 1 kuu mau hoaloha Hawaii, ke olelo nei au, aia nialuna o ka hua e loaa ana mailoko mai o keia hakoko ana ke kaukai ana o na pomaikai o na mamo o keia mua aku. iwaena o na makaai nana Hawaii, i oi ao inamua o na ninau a j»att i ulu mai mahoj»e iho o ka hoo hui aina. O ke kaha ili ana, aole ia he mea e pomaikai ai kahi mea. "O ke kakoo ana a kekahi pohai, a ano lahui paha, i kekahi nioho, ma ko ano hooj»ilimeaai ili, mo ka nana ole i ke kupono me ka mAkaukau hana o ia ! mohō, kokahi hana hawawa loa a ka j»oe koho haloka. "K hnawiia no na hoomaikai j»iha i na llawaii i ko lakou kuj>aa mahoj>c o ko lnkou io, aka. o ke kuj»aa kui»ono. oia no ka nana ana i ke knpono me b makaukau io o ua mea 1a i hilinaiia*. a, iua kuu hoaloha, ke Keikialii, e la nakila ana mamuli o ke koho ana a na Hawaii. no ka mea he Hawaii oia, me ka iko no nae i kona hoohemahema i kana oihana me ko lakou pono. alaila. hepha aku ana la ka hoj>cna e ili ana maluna o na mamo a na makaainana Hawaii o alakai lalauia neil Pehea ln manaoia nei e loaa ana ia poe maino U-a hoomaoj>oj>o ana i na mea aj»au e hookuj»ono ai ia lakou no na oihana t keia mua aku, a i ole, na hookuj»ono ana j»aha o Ka moho a lakou e koho ai! Ua Kakoe/ Mau na Haole 1 ke Alii. ,4 t*a kakoo mau na haole o koia Teritore i ke alii, tuai ka hoomaka ana raai 0 na hann kalaiaina. a aole no i emi iho ka lakou kokoa ana «i ka na Hawaii, aka, n ke Alii hoi, no kona ma'i, homahoma paha a i ole. no kona tnannn ole no j>aha,"ua hnalr»le aku i kona wahi hana ma Wakinekona a j»ela ota 1 nole ai i ke kakooia ana elike me ka wa i hala. a e j>ono no oia e ku kaawale ao a i mea okoa ke holo ma kona wahi, i mea hoi e hiki ana ke haawi i kona manawa a j»au no na hana o ka lehulehn. 0 ke Keikialii, Aele o k* Lehulehn, ka i Loli Ae. "'Aolo koia loli iwaeaa o ka j»oe koho haloka o ke Teritore, ke makaukau mau noi lakoii e kakoo i ka mea paa hana mau me ka makaukau. () keia loli. aia no ia i ke Alii, ka mea i haa lelo ak*i i kona noho, a me ia haalel** hana no. ke koi mai nei e koho houia aku me kona haawi ole mai i kekahl ma ī ololo e hiki ai ke hilinai aku ke puka oia'alaila, hele a noho j»aa ma kahi o ka hana, a malaila e hoomana wanui ai aole hoi elike me n* maka hiki ekolu iho nei ana i hoopalaleha ai. Ma kona haalele loihi loa i kana oi hana iaia e noho nei i Hawaii nei. kr hooi:i n>ai nei no oia i ka pololei o kona ku-eia at>a. E Hoomau Aka An* no i Kona HooAna. '•Ko koi mai n*i o Kt«hio ia'u nu ko'u mau kakoo e hoieie aku hoaha ia na j»oino o Hawaii n**i mamuli o kona neho kaawale ana, mai ka ahaololo 1a hui mai. t*a koi mai oia e hoike akti : na hila i hoohemahemeia, tn« la e 1 maoii mai ana no, eia no ota ke hana nei i ka hana r oiai no nae eia ola i Hawaii neL O keia mao hoohemahema aua. he hooiaio kopono loa ta no 1 kona manao hoohemahema hana, Ina | no oia e koho hooia ana. a oia ka'u koi ake nei i kft leholeha e hoomaoI i ko lakon kuleana i ka mea a ! lakou i t>ku ai no ka hana i ka lakou Ihana. Me ka hoino ole i kekahi Ha jwaii, a me kon mmnao. maikai aj»au iaia. ke koi nei ao ia ookou e koho i kanaka kupono, a i kona w» hoi e hoo {»«!a!eha ai, e makankan oia no ka hoi mai a aole hoi e hele imua o ka lehu khu a koi e koho hou akn. £ Oi Loa Akn ka Hooikaika Ana a Ka Elele o HawaiL * • He wa i kaahope aku 7 mamua aku

0 Ka nofco niau «m <> keia au l»ooimnopono aopwni m» W s kin<">coni», i m* c«oi» *ii »ole he hew» o ka kiwnna aas aku i »a lawelawr oihaua «» loaa *t o ka pono i ko noi. o like me ko na Mokuama makaal* «ua t ko lakou |>ono, aka. raa k«»ia kv> hop»' iho nei o ka ahaolelo lahni. h;iul#> » Kubk>. l>ela no m «* Hnwaii, ma k«»>m hakoko » paio.a ai malun* ». ka nin*ti lutr i tis wlu *»• ki'kahi man manao wolawela mawama o ka ĪVrr9» <l«a oie kona mau hina oihan». * o ka hopena tm ka»i*aloiM mai ka |>oe a ivan e ho!o aktt aua m*wahn ar o kw EM* e kuka liko no kokah» mav» ku miihana. A he ino maoli no na ol«»l«> 1 hoopukaia mai. "Ke m«nao n«»i a?i. o k»»ia lu»-*tn nna mai rl«ko iho {'*?!». in* o Kuhio «» ouka hou aua. o lilo nna no ia i ni«»H hookaumaha loa iho iaia. K ili ana aialuna ona ka lawolawo »v>noi ana t na hana ai>au e »>>l» >» Hawr:iii iloko > ka ahaololo lahui, mo ka »o 010 >a » loaa aku »*»* kekahi ma-.i kokua ma«eaho ao: a o ia kikahi kumn i kni»on. , i ti o loaa ho nu>a mawaho ao on* i loan k» ikaika ?»o ka makankau a oi.i uhm \o kohoia o holo i Klol.« i ka Ahaolol» ljihui. Aolo hoi o koho i kf Alii, k:i uo» * olelo noi. o ka h.uia walo no k» * ka Klele o ka hiki kmo ma. kahi o k* hann i ka wnlo no ka o hookomoia o na bila, a i 010 i ka ws, ka o noonooia ai o na l»ila ano olr. wahi ana. Ua Kaea o Kuhio i ka Han*. 41 1 ko'u manao ua kaoa maoli v®ha o Kuhio i ka hana. Manao au o kona niakomako walo n<> o ka ohi » kona uku. i o ka lei walo iho no i kx hanohano me ka hana ole. No kona ake hnna, kona ku|K>no a makauknu hoi, manao *u, ua lawa kupono ole no ke Alii. Hoopaa o LaiM e Noho Paa ma Kahi o ka Hana a e Hana. "I'.i like no ka Klele mai Hawaii aku uc kekahi Kuhinn Nui o knhi aupuni. noho oia mn Wakinekona i k.i wa o »oho ana o k« Ahaolelo l.ahm. K»« »lelo pinepine nei keknhi utnu honloha » kakiH> nei i ko Alii, he hele no knhi o ku ahaolelo, aole o lakou noh« »aa malailn, a i ka wa e uoho ana ka ihaolelo. l'a Hke ole ke kulana o na Mnamaknainana me na ?enaton o na !oku:iin:i me k:i K.lele o llnwan nei. > ko na Mokuama, he inau s.enntoa - » oi aku paha. ine na lunMinnkaainnna •nai kela me kei i apnnn niai o ka Mo enaina. 1 ka «a o hookahi a m aku .aha o lakou e kanwale ni, mai ke kahana mai, aia n<> kekahi mau no i » ne o ia Mokuaina hooknhi ke Ua la no i ka pono o ko lakou Moku«iun. Nnho lakon i Wakinekona n hano i kn hnna. "lle hooknhi wale iho no Klele o Ke IYtritoro nei. a i kona wii e kaawale i ua nele iho la o Hnwau ne» . ka •ahaolelo. mn ko knhua hunn O na •lele elua mai l'ilipino nini, he noho »a mnu laun malaila. a i ka wa o kahl » kaawale ai. nolio pna kekah». 1 ola M„ n e hana ai. !Vla n<> ko Alnaka -lele, he noho pan mau oia «Inila. nia ' ahi o ka hann. •• Nolaiia. e o'u t«au hnku niakaninnna ra ko IMlipino mau elele me ko Ala»k* •io hoi, he noho paa mau ma kahi «> ka hnna ma Wakinekona, ke manao uei ,u he mea maikai. a o ka hana kuponn loa no hoi ia R ko Hawaii ne» poe o ke koho i kekahi mea o hele i W akmekona lawelawe hoomanawanui inau ai no ko oukou pono. Aole au he mea hili nai kuhihewn wnle i na ano pohihihi, elike me ka hiki ka l.e lapaauia t ka mal me ka noho kaawale o ka mea nana e lapaau me ka haawi lanu ,lo i ka mea ma'i. elike no hoi mo ka hiki nna ka i ka Klele ke «oho i Ha%vnii nei. a he hooholo wale la mai no ko na biln kannwai i Wakinekonn. A '•e olelo nei nu 19 oukou, ke puka «u, ilaila, <* »° » u n mn n . Viana, malaila au e noho \>an mau ai e lawelawe i na haua apau e loan »1 1» kakou npau na pomaikai e holomua ni ko knkou aina. Me ka innhalo.

CHARLES A. RICE