Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 9, 3 March 1916 — NA KUMU KUPONO E KAPU AI KA WAIONA MA HAWAII NEI. [ARTICLE]

NA KUMU KUPONO E KAPU AI KA WAIONA MA HAWAII NEI.

Oiai ho mau manawa lehulehu a keia pepa i kamailio ai maluna o ka ninau l:ookajiu waiona, nia na manawa ae nei i hala, aole nae ia he kumu e kaohiia u'u} ai kona hoike ana aku i na mea ana i manaoio ai, he mea la e pono ai na kanaka Hawaii. No ka hooj>akele ana ae i kekahi heluna nui o na Hawaii, e holomkou nei ma ka Mui waiona: o hoolilo ana i ka waiona, e nohoalii mai maluna o lakou, a e li!f, mai i luahi na ka* nf*e kk 'poino. mapii p dfca,'ma ]~• liino a«ic ka uliane, ke lawe mai nei makou i na mea oiaio a ka nupepa A'hi;ti>or ka hoakoakoa ana ae, no na hana aka waiona, Uiā ke i»al. o Honolulu nei, ma ka mahina aku la o Feberuari t i hala:., "O na hana ki pu, ka houpahi, ka pafuku wahine aino ki hakaka, o na r-i.v, ilio la ia i komo iloko o ke kumukuai a Hawaii nei i uku ai iloko o ka m:<liina o rohrruari, no ka pono e laikini ia ka oihana kuai waiona. O ka ii'luna f) ka poo i hoopaaia aku ko lakou mau inoa maluna o ka pepa o ka i i hnpuin, maloko oka halewai ma Honolulu nei, no na kumu hoopii, i ala ■ip niai ka wamna inai, ua oi aku ia mamua o ka elua haneri, a na ka poe ] <«.kaa auliHu o ke kalana e malama nei i kekahi poe lehulehu i ahewaia, a i (•oounaia aku i ka halepaahao iloko o kela mahina hookahi. • * Malaio iiio nei, e ikeia ai h'e hapa o ka papainoa o na lanakila i loaa i ka waiona iloko o kela mahina, ka mea a ka Advertiser i hoolala ai, e hoike,k,- aku inma o na kanaka o Hawaii nei i kela ame keia mahina, i ka hopena 0 na moa i ikoia no n'a hale inurama. He papainoa ano nui keia. Ma ka hoo--1 nii.ui ana ika buke hoomanao aka oihana makai o Hqnolylu nei, no ka mahma holookoa, e hoike ana ia, hp 197_.p0e i hopuia oiai nae, he ma-h-k- nui o ka poe i laweia inai no ka halewai, i kau ole ia he kaki maluna o »akon, ua hoopaa wale ia no malalo o ka mea i hoikbia afe "no kia mala»ia:a a j>an ka ona," ma kona manao maoli, ua hoopaa wale ia no ka poe ona ahik: i Ka pau ana o ka 07!a,.alaila hookuuia aku la, me ka malaelae. No ka }•<#«* nao i hoopaa maoli ia no ka ona, e lawelaweia fti ko lakou hihia he kana-kolu-kumanmha ko lakou nui. Mailoko ae o keia heluna, he Umi-kumamalima no i hoopa'iia, he umi-kuinamalima hou aku poe, i kapaeia ko. lakou hoopa'i. a lio oha i hooj«iu loa ia ko lakou hihia. , ••<) ka nioolelo o na liana kar»ima a ka Moi Waiona 1 hana ai 1 kela a'iH' koia la, amo na hewa mikamina, penei iho no ia: '•Fol.oruari L'—l'a pili ka hewa ike Koa John K. Stewart, no ka hou ana i « pahi mo ka eha kukonukonu ana o Henry Carter ma o kekahi hakaka i ala mai no ka ona. ■' Fol#oniar; 3—lla hopuia o W. Darrosset no ke kuai waiona ma Wahiawa, lnK.kolokoloia, a ahewaia, me ke kauia ane o ka hoopa'i o $100 īne na koina. **Fel»eruari 4—lloko o ke kulana ona, i hoeha ae ai o Hendricks, he ko,*. no ka l'nali Helewawae Elua, ia Kakiana W. D. Dean, o na koa makai, me T.o ku o mai i kona hopuia aku. . ' " Kel#eruari —Mamuli o ka ona, i. hoeha ae ai o Schlitz, o, ka nioku lawekoa e ku ana iloko nei o ke awa, ia Moanalua, ka ma-liu. Ua inu ko'.a koa, tne kona hopuia ana maloko o ka hale inurama, "Fol»eruari 6—Me kona papa auwae i haki, i laweia ae ai o Mrs. John l.i m i ka halewai, me kekah* mau niho i pau i ka hakihaki, o ka hopena iho la va a kana kane'ona, o ka hoeha ana aku inaluna ona; ua paa o George Kauwo i ka hopuia no ka hoeha ana i kana wahine no ka ona; o Mary Yaldez kekahi i liooa ao no ka haleina'i o na ulia i>oino me ka uliuli o na maka, i palukuia e kano ona; na loaa lioi ia Jolm Vierra he eha ma ke poo i hina ilalo, ma mul; o ka ona. Ua paa o Lino i kā hopuia> no ka hoeha, me ka hoounaia aiia noho maloko o ka halepaahao ho hookahi makahiki. "Kol»oruari o—No ke kuai waiōna i hoopa'iia ae ai o William Nelaon ame -<farv ehaHo? he kanakolu la hoopaahaO. •♦Kol.eman I<>—Maloko o ka aha federala i ahewaia ai o Ah On no ke Kuai waiona nie ka laikini ole ma na kumu hoopii elua. Ua kauia ka hoopa'i *. k:>uakolu la maluna ona, ma ke kumu hoopii ekahi, a kauia ka hoopa'i o elua l.anoii <lala, ma ke kuinu hoopii elua. • • Foboruari 12—No ka ona o Herman Carlson, ka mea i loaa aku maloko t ],a haio iuunima, i ]»apaia ai oia, i kauia m'ai bv ka hoopa'i o umi-kuma-ii.alima <l;Ja nialuna ona, me na koina 0 ka aha. ••Folieruari 13 —No ke kuai waiona me ka laikini ole i paa ae ai he uinikumainaha poe Kanaka i ka hopuia e ke Kapena Makai Soīomon Anakalea ma U i!o. ' • • FeboruarJ; 16 —Xo ke kuai waiona me ka laikini ole i kauia ai ka hoo]<a 'i o 4=loo me na koina o ka aha maluna o E. MeEwan iloko aku nei o ka laahina o lanuari ma Wahiawa, me ke noi ana mai e hoōpaneeia kona hoopa'i, :;hiki i kn l ( .na ana iaia o ke dala e uku ae ai, ua paa hou oia i'ka hopuia, ma ko!a walii īnua no ana i kuai waiona ai. " F<-l.oriiari 'JO—Ua kiia ho koa o J. M. Berry ka inoa a eha kukonukonu o k- Makai lsaac Aea, mahope iho o kont pepehi ana ia Fred H. Kiley, ka ona 0 ' ;i Hokole <;rgystone, i ka wa a Kiley i hoole aku ai i ka lawe ana mai o IV:»y iio oko hia iloko oka hokele. Ua hele o Derry a oha, ma kela nianawa i kiia ai oi;i i ka pu. ' •• F«'l»oruari *JJ —Xo ka inu ana i ka alekohola peua, i pau ai i ka make o William Koola l'aele, Kaalauea Manuia, Feter Kanewa, Alfred Kaalōanu ame M rs. nimoa, nia ke kahua ma'i lepera ma Molokai. He nui kekahi poe e ae i 1->:in aku maloko o ka hale a lakou i inu ai i ka alekohola, iloko o ke kulana knpilikii. Ile nui na hoohalahala i waihoia ae e ko' Wahiawa poe i nr luna--1 iai. no ka makemake ole ia o ka poe inu waiona, ame ka poe hakaka, inamuli niai .. l.a ona, ua lilo ia i mea lioopilikia mai i ka noho ana o kolaila poe. Foberuari J3—Ua haawiia aku ka ae ia Bert BoweTS e hele lanakila me va paahao e ae he'kanakolu,--e nana i na hana hoonianao o Wakinekona, huli hoi hou aku nae i ka halepaahao me ka ona, mahope'iho O' kona hoikeike ana i ! <>na ano haukae, maloko ona hale inu rama o keia kulanakauhalei ■ "Foheruari 27—Kiia he koa o M..Labrooks i ka pu a" loaa ka eha kukoniikonu o.ke Koa H.enderson, he lala no ka puali koa makai, oiai ma ka apana « Iwiloi. Ho kulana ona ko Labrooks, ma kona manawa i ki ia ai, a ua-loaa ho omole hia iloko o kona poli, ma kona manawa i kaa inai ai malalo o 3-a malu o na makai."