Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 9, 1 March 1918 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

BUKE LVI--HELU 9                        HONOLULU @ POALIMA MARAKI 1. 1918.                HELU APAU 6284

HOOMANAO KO HONOLULU NEI POE I KA LA HANAU O WAKINEKONA

            KE KA'IHUAKA'I O NA PUALIKOA MA KA LA O WAKINEKONA--Ke kii ma ka hema maluna, ka Pualikoa Elua; Puali Helewawae.  Ma ka akau ae, ka hae o ke Kula A ʻ o Koa Honolulu.  Ma ka akau loa, maluna, na Pualikoa Kiai Lahui o Hawaii nei, me ka pualikoa o na Pake mamua.  Malalo iho ma ka hema, na keiki o ke Kula Kamehameha.  Mawaena ae, ka lehulehu maloko o ka Pa ʻ lii e nana ana i ka mokulele.  Ma ka akau aku, na keiki a ʻ o koa o ke Kula Honolulu.  Ma ka hema malolo loa ka Pualikoa Eha, o ka Puali Elua.  Ma ka akau na keiki a ʻ o koa o Punahou.

 

KAULUWELA KE ALANUI I NA PUALIKOA AMERIKA

            Iloko o na manna ohohia o ka piha makee, e hoolilo aku i na haua hoohiwahiwa o ka la hanau o Keoki Wakinekoua, i la na ko Honolulu nei poe ʻ e poina ole ai, i malamaia ae ai ke kaihuakai hookahakaha o na pualikoa ma keia kulanakauhale, ma ka Poalima aku la i hala, me ka hele hoi o na alanui a na pualikoa e ka ʻ i ana a piha hookeke i na kanaka.

            Elike me kekahi aupuni i komo kino aku iloko o ke kaua, pela iho la ko Honolulu nei i oho like mai ai ma kela la, no ka ike kumaka ana i na pualikoa, iloko o ko lakou mau kahiko piha o ka oihana koa, e ka ʻ i ana ma na alanui, iloko o na leo huro o ka mahalo e loheia ana mai ke anaina aku o ka poe makaikai.

            Ma kahi o na kaa otomobile o na makahiki aku nei i hala, i hoohiwahiwa ia me ua pua ame na lau uliuli o na meakanu, a pela hoi me na waihooluu nani o na lipine ame na lole, i hanaia aku maluna o na kaa, aole ia mau nani apau i keia makahiki, aka nae, ua pani ia aku ko lakou mau makalua e na puali koa o na mahele like ole, e ka ʻ i ana ma ke alanui me ko lakou mau kulana hiehie e kilakil, e haaheo ai na kanaka Amerika aloha aina oiaio apau.

            No ka manawa mua loa no hoi ma ka moolelo o na hana hoomanao no ka la hanau o Wakinekona ma Honolulu nei, i komo pu mai ai ka mokulele iloko o na hoohiwahiwa ana ma kela la, e hookikakaha ana maluna o keia kulanakau(E nana ma ka Aoao Elua.)

KAUIA KE KUMUKUAI PAA O NA I ʻ A.

            Mahope o na kukakuka lehulehu ana mawaena o ka poe lawai ʻ a, ka poe kuai i ʻ a ame ke komisina o na meaai, malalo o ke aupuni federala, ua hoea mai i ka aelike ana o kela mau mana apau, e kau i na kumukuai o kela ame keia ano i ʻ a no ka mahina o Aperila nei.

            O kela kumu ku e ikaika ma ka aoao o ka poe lawai ʻ a ame kuai i ʻ a no ka hoopauia o ke kudala, ua hoihhoi hou ia ae ia, a i ke ano kahiko, aka nae, me na hoololiloli, e hiki ole ai i kekahi mea ke koho aku i ka i ʻ a a oi aku mamua o ke kumukuai haahaa, i kauia e ke komisina no ka paona o kela ame keia ano i ʻ a.

            I ke kau ana i ke kumukuai o kela ame keia ano i ʻ a, a pela hoi ka averika ana i na pomaikai, me ka hoopakele pu ana i ka lehulehu, ua olelo ae o Mr Child ke poo o ke komisina o na meaai ma Hawaii nei, he ekolu mau kahua nui i ku ai ke kumukuai o ka i ʻ a. (E nana ma ka aoao 3).

HOOPAUIA NO KA MANAWA KE KUAI ANA I KA I ʻ A.

            No ke kuai ana o Choy Ching, kekahi o ua Pake haku o kekahi pakaukau kuai i ʻ a ma ka makeke ma Ewa, i kekahi kaikamahine, elua ame hapa paona mau poo i ʻ a me ka iwi ma ka auwina la aku nei o ka Poaha o ka pule i hala, a he 20 keneka i kakiia mai e Choy Ching no ia mau paona, oiai nae, ua kauia ke kumukuai paa e ke komisina, he hookahi me hapa keneka no ka paona, ua hoikeia aku na hui lawai ʻ a apau ekolu a na Kepani e ke komisina meaai aole e kuai mai i kekahi mau i ʻ a hou i ke pakaukau kuai i ʻ a a Choy Ching ahiki i ka haawiia ʻ ana aku o ke kauoha.

            O ka hoopai like key e kauia aku ana maluna o ka poe kuai i ʻ a apau ina e hooko ole ana i na rula hooponopono o na kumukuai i kauia e ke komisina meaai, elike me ka ke Komisina J. F. Childs o ka hoike ana aku i ka poe kuai i ʻ a apau.

E KUAIIA ANA KA AINA O McCANDLESS.

            E hoopukaia mai ana ma ke akea ka hoolaha no ke kuaiia aku ma ke kudala o kela apana aina o L. L. McCandless ma ke alanui Beritania i ka wa e hookomoia ae ai o kekahi kauoha kanawai iloko o ka aha kaapuni ma ka aoao o ke Aupuni Kulanakauhale a Kalana o Honolulu.  O keia ka apa aina a McCandless i hoole ai i ka uku ana ae i kona auhau (frontage tax).

            He olelo hooholo ka i hoopukaia mai e ka Lunakanawai Kaapuni Kemp ma ka Poaono aku la i hala e apono ana i ka pane a ke aupuni kulanakauhale no ka hoopii a McCandless o ka hookomo ana ae imua o ia aha, he hoopoo e kaohi ana ma ke ano papa i ke aupuni kulanakauhale aole e kuai aku i ka apana aina ma ke kudala i mea e ukuia ai na auhau.

            O ka auhau mua i kauia maluna o kela apana aina o McCandless he $391, aka nae, mai kela manawa mai ua poo mahuahua ae na hoolilo, komo pu me ka ukupanee maluna o ka bona.

KI KE KANIE I KANA WAHINE ME KA PU A KIIAIA IHO

            Makai ae nei ma Kakaako, ma ke Alanui Hema, i hanaia ae ai he ki pu menemene ole, ma ke ahiahi o ke Sabati aku la i hala, e John Fuller, maluna o kana wahine o Mikahala, a ki no iaia iho i ka pu.

            He lili mai ke kumu i kohoia, no ke ala ana mai o kela ki pu, no ka mea ma ka Poakolu aku i hala, i ala maoli ae ai he hakaka mawaena o ke kane ame kana wahine, ahiki i ka hele ana o ka wahine mai ko laua home aku, a i kela hoi hou ana aku no imua o kana kane, ua hoohana koke ia ka pu panapana, me ka loaa ana ia laua a elua na hopena poino.

Hookahi Hoike Ikemaka

            O William Pololu, hookahi ka hoike i ikemaka, i kela ki pu, no ka mea ma loko no oia o kela hale hookahi i noho ai o Mr. Fuller ame kona ohana, he hapalua o ka hale iaia, a o kekahi hapalua ia Mr. Fuller.

            Mawaho ka o Mr. Pololu o ka lanai o ka hale kahi i noho ai, me kekahi mau hoaloha a ke lohe aku la no lakou i ke kamailio pu mai o Mr. Fuller me kana wahine me ka maikai, maloko o ko laua wahi o kela hale, he mau kamailio o ke ano e ala ole mai ai kekahi poino.

            Me ia nanea o ka o Mr. Pololu i ka noho, ia wa i kani mai ai ka pu panapana mailoko mai o ka rumi a Fuller e noho ana me kana wahine, o kona haalele iho la no ia i kona noho, a holo aku la noloko o ka rumi o Fuller ma (E anan ma ka aoao 3).