Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 2, 10 January 1919 — HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA

"He wahi hana wela maoli iho la ka hoi keia," wahi ana iaia iho. Iloko o keia pilikia nui maopopo ona, eia nae. kau aku la kana noonoo nui ana no Hale ame kona hopena. Hookahi wale no kumu e pakele ai o Hale o ko Kita hoea ae i ka manawa kupono e hoopuhiliia ai ka hana a na kanaka powa. Aole e loaa ana he manawa loihi no ?lale e oia ai, ina nei no ka hooko o na kanaka manaoino i ko lakou makemake, no ka mea, o ko lakou manao mua ia i hooholo ai o ka hoonalo aku iaia mailuna aku o ka ili honua. la Kata e noonoo nui ana no ia mea, me he mea la aia imua o kona mau maka ke kii o Hale e laweia Ia noluna o ka-moku a lawe awiwi loa ia aku no kekani wahi mamao loa. kahi me ke kanalua ole e pepehiia iho ai o Hale a make, a kiolaia aku kona kino iloko o ka opu o ka moana, me na poka kaumaha e hoopaaia ana ma kona mau wawae, a me he mea la e hahau muaia iho ana paha ma kona poo mamua o kona kiolaia ana aku iloko o ke kai. Oloko ana paha o ka opu o ka moana kona lua kupapau e kanuia ai, a i ole ma kekahi wahi ana paha oloko ae nei o ke awa. Ma ka mea maopopo e make ana oia, a e hauoli loa ana o Kaila Esekina no ka make aku o kona enemi, a lilo mai iaia na miliona dala a pau loa a ke kiaaina iaia, a mawaho ae o ia ka lima o ke kaikamahine a ke Konela Wekafoda. Ua maopopo ia Kata ia manawa e hiki ana no ia Kita. kona kokua, ke hoohoka i.ka ona miliona opio e hiki ole ai e pau loa ka waiwai o ke kiaaina ia Kaila, īna aole iloko o kekahi manawa pokole ma kekahi manawa aku no mah<spe, a mawaho e o ia e pau loa ana na kanaka i ka paa iaia i ka hopuia a laweia ae imua o ka āha hookolokolo no ko lakou hookolokoloia mai. O kana mea wale no e kanalua ana ia manawa o ka hoea koke ole ae o Kita i ka manawa pono e hoopakele ae ai i ke ola o Hale. Oiai o Ka-ta e moe ana maluna o ka papahele ua ike iho la oia i kona anu ia manaw.a, he po anu loa ia i kana ike iho, o kekahi kumu paha hoi oia mau no ka paa o kona mau lole pulu, hui pu me ka huihui ae o ka papahele aole i kana mai a ke anu. Eia nae, i ka hala ana o kekahi manawa iaia o ka hoololo j ana me ka hoomanawanui. pauhia ia iho la oia i ka hiamoe I no kekahi manawa, a no ia hiamoe ana i nalowale aku ai kona ike iho i ke anu. laia i puoho ae ai ma kana.noonoo iho, me he mea la aole i hala ka hapalua hora iaia o ia poina ana iho o kona noonoo, me ka hele o kona lae a pulu i ka hou. Ua hoao ae.Ja| oia e ala iluna ia puoho ana ae, aka nae. iaia i ike iho ai i kana wahi e moe ana ia manawa, ame kona paa ana i ka hauhoaia, hoomanao ae la oia no ka mea i Ihanaia mai maluna ona. Oia mau no ka eha o kona poo no kela hahauia ana mai me fca pauku hao, a ke la no hoi oia ia manawa i ka hele mai Ja o kona mau linia ame na wawae a maeele me ka hu'i pu, me he mea la e ai iho ana ke kaula i ka i'o o kona mau lima ame na wawae. Ma kana noonoo iho ia manawa, me he mea la he 'maii hora ka i hala aku mai ka manawa mai i poina ai kona noonoo ame he mea la ua make maoli. Ua lohe aku la oia ia inanāwa i kekahi mea nakeke ano e a puiwa ae la ine ka ninau ana iho iaia: "Heaha la hoi kela mea i nakeke mai la? Uumi iho la oia i kona lianu no kekahi manawa a hoolono aku la. O ka leo ana o ka lohe ana aku he leo uwiwi liilii loa, a maliope lohe aku la oia i ka hoholo mai o kekahi mea ana e hoomaopopo aku ana ia manawa he iole. Naka ae la kona i'o me ke ano haalulu pu o ke kino. Ma leana hoolohe aku mai na aoao mai apau o ka rumi ka nakeke, a i kona poo i huli ae ai ma kela ame keia aoao ua ike aku la oia i na maka liilii e a mai ana maluna o ka papahele, me he mea la he mau hunaahi. "Aole i kana mai ka hoi a ka iole o nei hale?" wahi ana i hooho ae ai. la manawa noonoo iho la ka makaikiu no na olelo a Kaila Esekina i olelo mai ai iaia mamua o ko lakou haalele ana mai ia hale. o na iole ko Ka-ta poe na lakou e hoolaukanaka mai. Ua piha oloko o kela hale kahiko i na iole, o ke nui 0 ka lii, a ia manawa ua hoholo mai la a kokoke loa ma ka na wahi e moe ana mailoko mai o na hakahaka, a ke ike iho la o Kata.ia manawa aia oia iloko o kahi e pau ai oia i ka aiia e na iole, no ka mea, aohe hana hiki iaia ke hoopakele iaia iho, koe wale no ka oni mau ana i mea e maka'u ai na iole a liolo aku. Ua*nui mau ae la ka uwe ana a na iole, ke ano uwe a ka iole e hoike mai ana ua pololi a ua makemake i kekahi n?au meaai na lakou. O i makā'u ka iole ahiki i ko lakou hookokoke loa ana mai i ke kino o Ka-ta. He manawa ole ua puni mai Ia ke kino o Ka-ta ia lakou, o i mamao aku ahiki 1 ke kokoke loa ana mai iaia i kela ame keia minuke. Uoko o ke koa ame ka maka'u ole o ka makaikiu, eia nae. ua loaa iho la iaia ia mea ia manawa, no kona ike ana aku i ka nui maoli o na iole e hoopuni mai ana iaia. Ia manawa ua oni ae la oia me ka hoao ana me ka noonoo pupule e hemo ae oia mai na kaula i hoopaaia ai oia. me ka liuli ana i o a ian'ei, a i kekahi manawa e ala ae ana iluna, o ke poo wale no nāeke eu ae, a i kekahi manawa e kupāka ana me ka hiki pono ole. '•E make ana au mamuli o ko lakou nalinali liilii mai i kuu i'o ahiki i kuu make ana," wahi .ana i noonoo iho ai. *'E pono au e kaawale kol# mai keia wahi aku a mai a lakou mai hoi. a i ole hoemu aku paha ia lakou nia kekahi ano. aka pehea ana la e hiki ai? Aole o'u weliweli i na ano make e ae, o keia wale no; aole o'u makemake o na iole ka mea nana e ai a e pepehi mai ia'u a make maloko o keia wahi." Eia nae, ma ia hope koke iho, ua loaa hou ae la iaia ka noonoo maikai, a i wale iho la no iloko ona: "He hana waiwai ole ka hooikaika wale ana iho no e pakele mai keia wahi aku. He hana hoopau wale no i ko'u wahi ikaika aohe hua e loāa ana. '"Malia paha e hiki ana no ia'u ke hoomamao mau aku ia lakou mai ia'u aku al\ii<i i ke kakahiaka nui ma o ka hookoe ana i ko'u wahi ikaika me ar'u, a e onioni mau ae no hoi au i ko lakou manawa e hookokoke mai ai ia'u. Aohe no he hewa o ko'u hoao e hana mau pela." Iloko o kela mau manawa ana e onioni mau ana ua hoomamao aku la na iole mai iaia aku, eia nae, aole no i lilo iā onioni mau ana ona i inea no lakou e hookaawale loa aku āi me ka hoike ole māi i kekahi hiohiona o ko lakou haalele iua mai ia rumi. īaia i moe malie hou iho ai me ka oni oJ.c, elike no me ka a na' iole mamua alfti ka hookokoke mai iaia, pela no ia manawa. Ua holoholo ae la lakou maha'i o kona kino apuni me ka hopapa mai iaia no kekahi manawa, me ka

uwe ana ac, me . WIWI ana aka iole. me'he mea la ua honihiai la lakou i.ka aa^a ° kekahi nieaai ono loa. Ke ike la o Ka-ta ia hana a lakou. he makemake loa e nalinali tnai i kona ili, nolaila i na manawa apāu'a na ioie e hookokfj|ke mai aI e mau aila °' a ' a la ' a e 0I " ae a ' ua holo akt la na iole mai kahi kokoke loa mai iaia, no ka manawa vile no nae. . - Ma kiiia manawa aia mau ke alo o ka Makaikiu Ka-ta iluna, ii kor a mau lima i hoopaaia me na wawae, a pela hoi meia kt:ekuelima/me kona mau kuli. Mamuli o keia j paa loe ona : ka nakiiia he liilii loa ko na iole maka'u i! Ka».a on ae. :io ka mea aohe mea hiki iaia ke hana aku i! mea e e ia a i ole e make ai lakou. a ua loaa koke ia ike ia lakou m&hope 0 ° a^a ana 0 kekahi manawa. i I.a mahawa lehulehu wale na iole i hookokoke loa mai i' kona a 1 na maka'u ole o lakou ua hoomaka! mai la !<o lak 'U holo ana mai a pili i kona kino iloko o ka! manawa! kupono .a lakou e ike ana; a hoomaka mai-la e| nanahu iaia ne ko lakou'mau niho ooi ,aohe mea hiki i ka; makaikiīi i pr.a i ka hauhoaia l<e hana aku o ka oni wale ae no. ' E hoomaop"P°i a ° k a h'i waiho wa.le no o kona kino oii kona niau limi- eia n^e . ua paa malalo o kona kino. nolaiia j o kahi wale \\v a n'a iole e hiki ai ke nanahu inai iaia oia na wahi 0 kba kino i paa i ka lole, a no kona poo hoi he hiki ke oni nia kekahi aoao a i kekahi aoao. I Eia nae, hk :i a mau no ka ma'u o kona mau aahu ia ma- ! nawa, a man|iu o ia ma'u ua pili loa mai i kona ili, nolaila i ua pinepine namanawa o na niho ooi o na iole i komo mai lai maloko ok( i a lolewawae a loaa mai la kona ili, ake ike ! iho la no oia|i < a walawalania oka niho. 0 ka mea|b'rto e hanaia e pono ke hana kokeia me ka hikiwawe ka mea he hana wale no ia no kekahi mau minuke pokofc.J pau loa auanei ka maka'u o na holoholona j liilii a o ko Isk'U - pipii li'ke mai no ia maluna ona. oiai, ua piha lakou i %makemake ia manawa e loaa k.a lakou mea ie ai ai, no kaW a » ua hele lakou a pololi loa, pela ka Ivata | noonoo iho. | | Iloko o keil kulana kupilikii loa ona ua ulu ae la kekahi: j manao iloko Ka-ta, elike me ka anapa ana aka uwila, I I malia paha hdjhma hiki no hoi kekahi iaia ke hoohoka aku Ii na iole. | Iloko o kanāmau hooikaika ana mamua aku ua oni oia ! ma o a maan£i > ka rum.i, nolaila ma keia manawa ua ulu koke ae Ta'ilqik> o kona noonoo ia manawa e hoao oia e oni ma ka nialie ana ahiki i kahi o ka puka, wehe aku ia'puka ina adl< » P aa > a hoomaka aku e kokolo .ahiki ika haule'ana ilalo i kiola aku iaia iwaho ma kekahi o na puka āniani. l ' He hana ana i noonoo iho ai e holopono ole ana, n i kana nanai iho he hana hiki ole ana no ia ke hanaia oiai ua ike iho ro oia iaia iho ia manawa i ka paa maoli o kona hauhoaiaaia, aka, e aho nae kona hoao ana ma kekahi ano mamua hoj ) kona moe malie wale iho no, a na na io!e ' oia e ai mai, h6 make lolohi mainoino loa ana i noonoo iho ai, a ina e bni?nau ana oia aohe manawa e loaa ana i- na iole e hookokoke hou mai ai iaia a e nahunahu liilii mau mai ai. 1 ka manawa i loaa ai iaia keia manao o kona hocj>rnaka koke iho la no iae hooko aku me ke'kali ole. Ia manawa hooikaika iho la oia e owili ae i kona mau lima me ka iiumi !<>,a i ka eha i hiki ai e huli hou ke palahalaha o kona mau lima ilalo iluna o ka papahele, alaila ma ka nee malie ana me ka laua kokua elike me ka hiki iaia ke nee, a ma ke kokua ana hoi a kona mau kuli, ame ke pekn niau ana a kona mau kuekue wawae, ma ia ano e hiki ana 'aia ke nee malie ahiki i kahi o ka pūka mahope aku ona. * Eia nae, iloko o ia manawa apau e makaala oia i kona mau enemi liilii no ko lakou lele aluka mai njalu,na ona. no ka ua p.uni kona kinō mai poo a na kuli, a he mau kakini wahi o kona kino ana e i£e ihq ana i ka nanahuia. He mau minuke kiekie loa ia i hoaoia ai ko Ka-ta oU ana i maa ole i ka ikeia eia iloko o.aia la mamua aku. \ \ MOKUNA XXIV. \ ffo Kita Hoea Ana .Mai. Iloko o keia ma|i manawa ae la apau a Kata o-ka hoao ina e hoomamao |ku i kona mau enemi liilii mai iaia aku, aole oia i hoao iki hoopuhee aku ia lakou.me kona leo. J kulike ai me ia>noonoo ona, me ia piaa no o kona waha i ka hainaka hooma|a iho la oia e hoonunulu i kona leo, ua ike oia i ka waiwai|o ia lioao ana ana, no ka mea, ua naholo i'o aku la na iole noloko o ne wahi hakahaka o ka.hale a noloko o ka poopoo me ka wiwi ana no ka piha i ka maka'u. Me ka leo mumu e mahalo ana no keia holopono ana iho 'a 6 kana hoomaka'uka'u ana i na iole, hoomaha iki iho la ! oia no kekahi manavva i loaa ae ai ka ikaika kupono iaia, I alaila hoomaka hou iho la oia e nee, he hana luhi a inea maoli aiia i noonooiho ai, no kahi o ka puka. I ka pau ana o uihi a i ole umi-kumamalima paha minuke o kona hooikaika ana me ka hoomafaa ole, ua pa aku la kona poo i ke panipuka. Alaila, mahope o kona hoomaha ana no kekahi manawa no ka mea, ua hele maoli iho la oia a naenae, hoomaka ae la. oia e nee liilii iluna, me ka huki ana-mai i kona niau kuli elike me ka hiki iaia, me kona makaala loa o hina hou iho oia ilalo, me ka emi mau i kahi 0 ka-puka i na nianawa apau, me-kona manao e pili aku oia» 1 ka puka a e nee malie iluna ahiki i kona kukuli ana, a e ku ae oia a pololei iluna ahiki i ka loaa o kahi e hemo ai o ka 'puka iaia. 0 ka manaolana ikaika iloko ona ia manawa ina e hiki ana iaia ke ku iluna maluna o kona mau kuli mfe ka pili mau o kona mau lima i ka puka e hiki ana no iaia ke haha ahiki i ka ,loaa ana o ke poheoheo, alaila wili ae a o ka hemo no ia. He hoao : ana keia ana o ka hana ana i ikeia ai ka holooono loa. oke panipuka ua pili loa ia i ka paia oka hale. Oiai oia e haha ana ua hina aku la oia a pili ana i ka paia ma ka aoao o ka puka. Hooikaika hou ae la oia ahiki i ke ku hou ana iluna maluna o na kuli, alaila, me ke koo ana a kona mau kuekue wawae ua .ku ae la oia iluna maluna o kona mau kuli, a liai aia ina ka aoao e pili.ana i ka paia ke poheoheo. o .kona \vili ae la no ia aliiki i ka hemo ana, he pomaikai nui nona ana i noonoo iho ai, no ka mea, aole i lakaia. 1 kela hemo ana mai o ka puka, o kona emi hou iho la np ia ilalo a nee aktt la a kaawale iki ma kahi e. ame kona mau.kuli i weh.e mai ai oia i ke panipuka ahiki i ka hamama ana, a o kona oni aku la no ia me he puhi la maluna o ka papahele ma na iniha ahiki i ko#a komo ana aku no loko o kekahi rumi aku. ka rumi no ana o ka ike ana aku i na kanaka e kuku inai !ana ma 4ca manawa i hahauia ai oia a waiho lo!o iluna o-.ka papahele. . Aole i like keia rumi ana o ka nee ana aku la me ka rumi piua ana p ka m°e āna, he puka aniani ko keia rumi, nolaila ua hiki iaia ke ike aku i kahi o ka puka mamuli oi kahi malanialama niai ka puka aniani mai, e ku mai ana ma kekahi aoao aku o k.a rumi. Mamuli o kona lohe ana i na kanaka ma ka manawa a lakou i haalele iho ai i ka hale i ka oili ana aku a iho koke ak.u ia no ma keka'ii alanuipii i loaa ai iaia ka ike ina oia e oili aku ana ma kela puka o kona puka koke aku no ia iwaho, a ina e puka ana oia e hookakaa ana oia iaia iho ma ke i mea nona e haule ai ilalo, malia paha e eha ani no oia nia i a hana ana, aka, ua kaawale aku nae oia ma kahi e pau ole a i oia i ka aiia e na iole a e loaa pu ai I hoi iaia ke ea oluolu e hanu ai,

Ina no kona puka iwaho ua loaa ka manaolo iaia e loheia! mai ana kona leo e kekahi poe, a i ole e ikeia mai ana oia e | kekahi o na kanaka e kaalo ae ana ma ke alanui a o konaj pakele 110 ia, ma kekahi kakahiaka nui ae. Aka o ka ninau iloko ona ia manawa pehea ana oia e hiki aku ai i lale, ua paa ka puka, aole anei he alahele hikiwawe e ae? Mahope o ka hala ana o kekahi minuke a elua paha, no kona manao iho la ua loaa kana haina, hoomaka aku la kana nee ana no kahi o ka puka ana o ka ike ana aku, me ka manaolana mau no kona kaawale mai kela hale aku i kekahi manawa. Hooikaika ae la oia e kukuli ahiki i kona ku ana a me na kuli i nee aku ai oia ma aa inilia, me ka makaala mau iaia i ole ai oia e hina iho ilalo. Ua aneane 110 oia e haule pa-hu iho iluna o ka papahele no kekahi manawa, eia nae ua hooikaik.a mau 110 oia e ku iluna maluna o na kuli. Mahope o kona nee ana ma keia ano ua hoea aku la oia i ka hapalua like o ka rumi, ia manawa ua lohe aku la'oia i kek.ahi nakeke kupanaha.a ku ilio !a oia hoolono 110 kekahi minuke paha. kanaka paha kela ma l>a hale malalo e aneane ana e komo mai iloko nei o keia hale? O Kaila Esekina anei ia. i a i ole o kekahi paha o na kokua ona?" wahi a Ka-ta i nalu ! iho'ai. | 1 ka hala ana o kekahi manawa iaia o ka hoolono ana. hauoli ae la oia, no ka mea, ma kana hoomaopopo iho o ka' nakeke ana o ka lohe ana aku aole 110 kekahi o na hoaloha o Kaila Esekina, 110 ka mea, ina o lakou e hele pololei mai :ma lakou a ma ka puka alaila wehe mai me ke ki. Owai la ia kanaka ma!alo ana o ka lohe ana aku i ka ha j mumumu .ana.-mai aohe hiki iaia ke koho ia mahawa,'o kan? j mea wale no i hooia iho ai aōle o kekalii o na kanaka a Kaila Esekina, no ka mea, i ka hele ana mai la o kela kanaka a m.a ka puka mamua o ka hale a hoao mai la e wehe a ike ua paa. ua hele ae Ia oia ma kekahi wahi okoa e huli ai i kahi e liiki ai iaia ke komo mai iloko. " j Oiai ua o Ka-ta e hoolono ana, lohe aku la oia i ke kani! ana mai o kekahi mea ana e hoomaopopo ana ia manawa. ua wawahiia-mai ka pukaaniani, no ka'mea ia nlanawa ua lohe maopopo loa aku la oia i ka haule ana aku o kekahi makaaniani a naliaha. He niinuke mahope iho lohe aku la oia i ka-halulu kapuai w.awae o/kekahi mea.e pii mai ana ma ke alanuipii mamuli o ka u-i o ke 'alanuipii, me kona lohe pu aku i ka nehe o na kapuai wawae e hookokoke mau mai ana mawaho nxai o ka rumi ana e noho ana. "Ke-ole au e koho hewa o Kita kela mawaho—O, e hoomaikaiia na lani!" wahi ana i noonoo iho ai. "No ke aha la au e kanalua iho ai, aole hiki ana iaia ke hele mai e huli ia-u?" Mamuli o kona hoopihaia ana ma ka waha me ka haina ka ua hiki ole iaia ke kahea aku, 110 ia kuniu ua noho hamau iho-la 110 oia oiai o Kita, 110 ka mea, oia i'o no ia, e huli ana ia loko o ka rumi malalp. Mahope wale iho o ka hala ana o kekahi manaw.a a ua o Ka-ta o ke kakali ana me ka hoomanawanui, a iloko o ia m.anawa pokole ana o ke kakali 'ina ua like me kekahi mau hora loihi loa iaia, a ua ku a uluhua maoli iho la no hoi ke kali. weheia mai la ka puka a koke mai la.ka malamalama 0 ke kukui uwila a Kita. E kukuli ana o Ka-ta mawaenakonu o ka rumi ia manawa maluna o J<a papahele, me kona mau lima i paa i ka hauhoaia mahope o ke kua, ua hele no hoi kona mau aahu i pulu a huakae loa i ka lepo no kela eku ana mai ana, o ke 000 ua piha i ka punawelewele, e hiolo ana no hoi ma '-ona lae a ma kona helehelena holookoa ka hou lepo, o kona mau aahu e komo ana ua weluwelu i ka akiakiia e na iole pupule, he helehelena ku maoli i ke aloha i ka Kita nana mai, ma .ka manawa i lele pono mai ai ka malama'ama o kana. kukui māluna o ke kino o k'ō'na poō ma ka oihana. "Au.we. e hoomaikaiia na lani! Eia ka oe iloko o keia ' l ale'polōpolona lepo kahiko kahi i hoopaaia ai! Nawai 10 la ka nele a kou loaa ia'u, eia ka oe ianei!" wahi a Kita. tne ka hōlo pu ana mai ia mamawa me ka helehelena o ke aloha kuio. Nawai hoi e ole ke aloha iloko o kela ike mai ona i kona poo iloko o ke kulana maewaewa maoli. Aohe hiki ia Ka-ta ke pane aku huaolelo, no ka mea, ua paniia kona waha a paa me ka hainaka, he helehelena hauoli .nae kona e nana aku ana. o ko Kita okioki iho la no ia i ke kaula i hauhoaia ai kona hoa make, ke kaula lokoino hoi nana i hoopaa i na lima ame na wawae o kona ho.a hele, a wehe pu ae la i ka hainaka i hoopaaia ai o ka waha o Ka-ta. Ia hemo ana ae o ka hainaka, haawi ae la o Ka-ta i ka mahalo i kona kokua, kona ho.aalo make hoi 0 na la 1 auwale aku, i ka i ana ae: "Me ka mahalo nui ia oe, e Kita Ka-ta. Ke nana aku nei au ia oe ua piha loa i ke kahaha ame ke pihoihoi pu 110 keia ike ana mai la ou ia'u iloko o keia kulana poino maanei. Aole anie oia ka niea oiaio?" "Aole o ke kahaha ame ke pihoihoi wale, aka ua piha pu iho la au i ke aloha nou i ko'u ike ana aku la ia oe' iloko o kena kulana poino maopopo; ina paha aole au i hoea koke mai la o kou Waiho w.ale la paha ia maanei me ka maopopo ole o kou hopena. "O, e hoomaikaiia na lani no ka hookomo koke ia ana mai o ka noonoo iloko o'u e hele koke mai au i keia hale. O Ha-Ie Toda ka'u i manao mai nei e loaa ana oia ia'u maanei, eia ka, o oe ke loaa ana." "Aohe o H.ale maanei, ua laweia aku nei oia noluna o ka moku o Woka Belimana," i pane koke aku ai o Ka-ta, me ka .111001100 nui ole iho la nona, o ke ola o ke kanaka lawaia opio kana mea noonoo nui loa ia manawa. "E make ana o.Hale," \valii hou ana, ''kpe wale no a paa koke aku kela poe ia kaua i ka hopuia, nolaila, no ka pone ,0 ke kanaka opio aole pono ia kaiia e hoopau wale i ki manawa ma.anei. aka e hana koke aleu i ka hana e hoopa keleia ae ai kona ola." Oiai oia i kamailio aku ai ua hoao iho Ia oia ia m.anawr hookahi e ku ae iluna, aka, mamuli o ka loihi loa o kona hauhoaia 110 ke kaluaia aku, ua'hiki ole ia.ia ke ku ae ma muli o ka maeele o kona kino holookoa, a ua ano nawaliwali maoli 110 hoi ia manawa. la ike ana mai a Kita i kona hi-ka, hopu mai la oia a alakai aku Ja iaia iwaho mailoke aku o ka holo ahiki i ka pili ana ak.ū o Ka-ta i ka paehumu 0 .k.a lanai. a malaila oia i ku iki ,alllO kekahi manawa ahik 1 ka hoi hou ana mai o ka ikaika kupono me ia. "I ka'u nana aku ia oe, e I<a-ta. me he mea la ka hoi iloke oe o kekahi kaua hahana tt)a a puka lael.ae maf, aka aole au e niele aku ana ia oe no ke kumu o kou halawai ana me ne: pilikia i keia manawa. Ua palekana ae la no oe, ua awa iho la 110 malaila ko'u makemake e i koi pilikia. ' "Heaha ana ka kaua mea e hana aku ai no Hale i nei manawa ua laweia aku la? No ke aha no la hoi i loaa mua ole ai ia'u ka noonoo e hele mai iai'iei mamua? Ua haupu ae no au eia nae ua hala hope loa ka manawa kupono e We r>->ai ai. Heaha ana la ka kela poe e hana aku ai no 'Hale?" ' ' " "No ia ninau au." w r ahi a Ka-ta o ka pane ana aku, "aole i. maopo]io ia'u, aka, hookahi mea i maopopo loa aole lakou e ana mamua o ko lakou hoonalowale ana aku iaia mai keia ola ana aku, oia ka'u mea nui e hopohopo nei. O ka hora ehia keia? Alaila, wehe ae la o Kita i kana uwaki a nana iho la: "Ane.ane e kani ka hora umi-kumamalua!" " | "Auwe! Ua kuhi au eia la keia i na. hora o ka wanaao, | eia no ka i ke aumoe. Pehea la ko'u lauoho i mai. e Kita, he kuakea anei? i | "Uoko' au o na popilikia lehulehu ma keia po iho la, nana |

i hoonaka iho la i ko'u kino i ko'u wa i noonoo iho la, īka nae, mai nana aku kaua ta mau popilikia i nei nianawn "E hoi koke aku kaua noloko o ka hokele i nei inan t\va i wehe ae nei mau aahu puiu o'u, a i loaa hoi kekahi ' ( ;iu wahi meaai nau mannia.o ko'u kupono ana n»> k:i h na. Makeniake loa au i kekahi nif;a inu 110 .ka; lionpunie! ;na ana ae ia'u, a oiai kaua e hoi akli ana ia wa kaua o li«k ala ai no ka kaua inea e hana aku ai." "O, he noonoo naauao kena ou, e Kn-ta. He j)nl..lei 'oa ia, no ka mea, ia'u e narta aku la ia ue aneane lon «>e e !•. na iho." "No keia manawa wale no keia ano hi-ka o'u. e pau V »kc ae ana no ia ina e loaa i mau aahu pumehana |i«»u . .ui me ka loaa o kekahi mau meaai kupono anie kekahi * au mea inu. E pono kaua e hoopakele i ko Hale I\xla ola iia na ano iipau e h.iki ana ia kaua, a i mea e holopnno ; i ia hana. ea, e loaa mua ia'u ka ikaika i nele ka loaa ia'u i nei manawa, e pono ai," wahi a Ka-ta. Mamuli o ka loihi loa o ko Ka-ta paa ana i ka hauh aia ua maeele loa kona mau lima me ka nawaliwali o na aah :i:i. a oiai laua e iho ana ma ke alapii e paa mau aku ana 1 «;5u lima akau i ka paehumu a o kekahi lima ia Kita. me ia mo oia o ka iho ana aku aliiki i ka haule ana iluna «• ka papahele malalo loa. * la laua i hiki aku ai malaila, hele pololei aku la lau; t.<» kahi o ka pukn aniani, kahi a Klta i komo mai ai. a ia <»'ii ana aku iwaho, hele aku la ahiki i ka loaa ana o ke al.i iui Gadina. He meha wale no ia alanui ia manawa. Aole i lil<- ka nahaha ana o ka puka aniani ma ka manawa a Kita i k .nu» ai iloko o ka hale kahiko i mea hoala aku i na manao Ii >•>- huoi i kekahi poe a hele mai ma kahi kokoke ia hale ni:» ko laua nianawa i oili aku ai mai ka hale aku a i ke alanui. "E iho mua kaua i kai oka uwapo," wahi a Ka-ta. "\!alia paha e loaa aku ana no ia kaua kekahi mea e loaa n:ai ai ka ike ia kaua, a'u 110 nae e noonoo mua nei a«>he e ! «aa ana, aka, e alTo nae ko kaua hele ana niamua hoi o k»> k.uia hoi pololei ana aku no ka hokele." I ka holo ana o ia manao huli ae la laua a iho aku 1; '«> ka uwapo k.ahiko. Oiai laua e ku ana maluna oka t\w. j>o i aku la o Ka-ta ia Ivita: "Me he mea la ua hunaia ka w lapa a kela poe niaUlo nei o keia uwapo kaliiko nia kela ;i->ao i ka manawa a'u i pae mai ai maanei. 110 ka mea. ina :M»le pela, ina ua loaa ia ia'u maanei, a ina la ua hookuui i ia waapa e a'u a lioaa kela poe aole lakou e liiki hou iluna •» k.i nioku, a ina no hoi, aole au i paa ia lakou." Oiai oia e kamailio ana ke nana pu aku la oia ma o a naa nei o ka uwapo. ma kahi o kahi Mokupuni Batona. ka.ii «> ka nioku Manaolana Poho i hekauia ai, aka mamuli o ka pouli loa o ia po. a he mamao loa no hoi e hiki ole ai kt ike aku i kahi i ku ai o ka moku, aohe a laua moku i ike aki:. Oiai na makaikiu e hoi ana maluna o ke Alanui (ia>lina ma ko laua alahele e hoea aku ai i ka hokele. i mai la o Kita: "Aole anei he mea pono ia kaua e hele a hoala nkn ia Mr. Toda, a hoike aku iaia ke ola nei no o llale. He oi aku ka nuhou maikai mamua hoi o ka nele loa." "Aole kulike o kou manao me ko'u, e Kita. He mea pono e hana kaua i kekahi hana 110 ko Hale pono mamua o ko kaua hoopau wale ana i ko kaua manawa. E kali kaua ahiki i ka loaa ana o ka nuhou maikai, alaila hoike aku i ka elemakule. a ina no hoi he nuhou maikai ole ke loaa ana, hoike aku no ia nuhou maikai ole, he hoike ana aku ia ea me ka oiaio, no ka mea, ua loaa na niea oiaio e hoikr aku ai." - MOKUNA XXV. Nana Ole Ia Iho ka Ma'i Rumatika. Ia laua i hoea aku ai i ka hokele ike aku la laua ua paa ka puka oka mmiaina. Eia nae, no ko laua makemake l«»a e loaa kekahi tn.au meaai, hoala aku la laua i ke kuke a kauoha aku la e hoomakaukau mai i kekahi mau meaai a p laweia ae nialoko o ka rumi o Kita. Aohe o Ka-ta rumi maloko o ka hokele. aole oia i lv>olimalima i rumi moe nona. aka nae, ua waiho v>ia i kona paikilole maloko o ka rumi moe o Kita, nolaila o keu ka manawa kupono loa i loaa iaia e auau wai mehana ai a e kom'o ai i aahu pumehana hou noria. Oiai o Ka-ta e ai ana me ka awiwi. ia manawa i kamailio aku ai o Kita iaia ma ka mea e pili ana i ki»:ia moolelo o ka hoea ana aku i kela hale i hoopaaia ai < ua o Ka-ta. "He hapalua hora a oi aku i poho wale ia'u tna o ka iiuli ana ialoko o kela hale kanaka ole ma kekahi aoa«» mii .. ke alanui, mamua o kuu hele ana aku no kela liale i 'n opa.aia ai oe. Ua pau holookoa kela liale ia'u i ka huliia mai ka halelua a i na rumi iluna loa, a i ka nele ana. a n.» knu nianao aia paha iloko o ka hale i hoopaaia ai oe. oia ;.o u mea \ hiki aku ai ilaila a loaa aku ai oe." "Laki no ia hoea ana ae ou ilaila i ka nianawa kup.>u.>. He nui aku ka kaua hana i koe o keia'po, a e hana 1-ana me ka eleu ame ka awiwi. o hala ka wa pono a hiki «.1 ko hoopakeleia ko Hale ola." wahi a Ka-ta o ka pane ana <1 a. "Heaha ka kaua hana e hoomaka koke aku ai au i lala iho la?" "Ke manao nei au e hoolimalinia i kekaiii waapa um'iu nui holo'loa, ina e hiki ana e loaa. a ina no ka lona ole. a ola hoolimalima aku i kekahi o na moku holo maloi<» keia awa, a ina no ka loaa, me ia moku e holo aku . «• huli ia loko nei oke awa, a ma na wahi pili kokoke >ai maanei, no "Ka Aiaiiaolana Polio." "Maikai kena manao. 1 ka manawa hea e liolo aku ■ . i keia po?" "E hoi; i ka nianawa e loaa ai ona waapa niahu ia k ua. a i ole kekahi moku paha. Aole hiki ke hoopan.ee ai i a ka la apopo." "O kaua wale no anei kau e manao la e haluii aku m;il'-»i»e 0 kela poe?" "Aole; Ua hala ka manawa no ko kaua hanu koko na ana, a malia o hoohokaia kaua ika man.awa liope ma ka •'oomau ana i keia hana na kaua wale no e hana no i .ua iho. "Eia.ko'u manao. e hele aku ana au e noi i ka «.iKna makai o keia wahi e kokua mai ia kaua, alaila lawe p'i »kn 1 elua a i ole iekolu paha niau makai me kaua. I ; . h«». »i*•;» ;>•> ->c. he eha poe oluna o kela moku a kaua e ]>ai«> aku i.a. nol.aila. e lēhulehu kakou e pono ai ma ko kaua aoao al-■ :i. "O, maikai ! Maluna oke kuniu hea e hookahua la • e i kou nianaolana ke ola mai la 'no o Ilale r loda i nei tnana\ a ?" "Maluna o keia knmu; mahope oko Kaila l*sekina >onoo ana, ke noonoo nae hoi oia pela. i kona kuhihewa n«» kona haalele ana ia'u me ke ola maloko o kela hale. «■ !.»aa rra iaia ka maka'u no ko'u pakele aku, a e hahaiia aku a:ia lakou. "Ua hooikaika loa o Betimana ame kekahi kanaka - koa : *»o. o Asa ka inoa. me ke koi hoohuakeeo aku ia 1 aila Esekina aole au e pono e haaleleia maloko o kela hah nv ke ola, aka, e pepehi mua ia au a make mamua o ko lakou hele ana, eia nae, aohe ae o Kaila i ko laua mana<>. "Ina e loaa ana ia lakou apau ka manao maka'u nc> 'a/n palekana a no ko'lakou huliia aku, e hookoe ana lakou • k-> Hale ola no elua a ekolu paha la i mea no lakou e iV li i ka mea e hanaia aku ana no lakou. "He like ole nui loa mawaena o ka hoolala ana e p >chi kanaka ame ka hooko maoli ana aku ia hana, a ke n i ?ao nei au e hoomaopopo ana kela poe i kaoiaio o ia rnv> a e kaii ana lakou no kekahi manawa mamua o ko lakou >.ookau ana aku i ka make maluna o Hale Toda. (Aole i pau.)