Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 20, 16 May 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa

Solomon Hanohano, Luna Hooponopono Hoopukaia i na kakahiaka poalima apau

Poalima Mei 16,1919

E wae ma ka poe kupono!

 

         Ma ka la apopo e hoea mai ana, e hooholo ai na mana koho haloka o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, in a ua makee lakou i na kaukau kupono, na lakou e lawelawe mai i na oihana o ka lehulehu. aole paha, ma ke ano o ka lakou koho ana i na moho.

         Hoko o na kau koho baloka wae moho o kakou i k@ahope aku nei, he mea maamau ke aæo ana a na alakai kalaiaina o kela ame keia aoao, i na mana koho, e koho pololei ma ka lakou mau moho wale no, he mau ao ana hoi i hooloheia aku e kekahi poe a i hoolohe ole ia aku e kekahi, a elike me ka malama mau ia o na koho baloka o keia ano ma o kakou nei. pela iho la ka loaa ana aku o ka ike ame ka naauao i ka hapanui o na mana koho, i ka lakou mea e koho ai; a keia pepa e manaoio nei, pela iho la ke ano o ke koho ana a na mana koho ma ka la apopo.

         Ua konoia mai na mana koho ma ka wae ana a @a hapanui, e loaa ai na moho o kela ame keia aoao,  ua mau moho la, e pono lakou e lilo i poe kupono io, i poe e hooko ana i ka lakou hoohiki ohana. i poe e makee ana i ka pono o ka lehulehu, a i ka hanohano o ka oihana, i kohoia aku ai lakou, aole hoi no ka imi ana aku i ko lakou pomaikai ponii  iho, a no ka hoopomaikai pu ana i kekahi auna kakaikahi wale no.

         E hoala mai i keia ninau ma ka la apopo, mahope iho o ka hookuku ana i na moho o na aoao a elua. E koho anei au i ka moho, a i na moho o ko'u aoao kalaiaina iho, me ko'u ike no i ko lakou kupono ole? Ua koho aku kekahi poe, me ka nana ole i ke kupono a kupono ole paha, mamuli o ka hookikinaia mai, a onoonou wale ia mai; o ka poe @ keia ano e koho ana pela, ua ahona no ke koho ole ana. no ka mea aole lakou i makee, e lilo ka @akou koho ana i mea waiwai, aka no ka lealea koho wale iho no.

         Aia he põe kupono he nui e holo nei ma na aoao @ elua. a aia no hoi he poe kupono ole, nolaila ua @@@ iho ke ko'iko'i maluna o na makaainana maikai apau. ke kakoo ana aku i na moho kupono, na maemae: na kanaka e hapai ana i keia kulanakauhale iluna ma kona mau ano maikai he nui; o na kanaka o keia ano, he mea pono loa e kohoia lakou @ poe kauwa na ka lehulehu.

         O ke kohoia ana o na kanaka kupono ole, na kanaka i nele ka loaa ana o na manao makee no ka hookele aupuni maemae a hoopono, e ikeia aku ana no ka oili ana mai o na hana e mihi ai na mana koho. a no ka hoopakele ana ae ia kakou, mai la hoea ana mai o kekahi hopena o kela ano, pela @ @@aa ai ka manao i keia pepa, e hoonaauao aku i na mana koho, e naauao ma ka lakou wae ana ae i na moho ma ka la apopo, a e pau kela ano hoopilimeaai o ke ano naaupo o ka wa i hala.

         He eha makahiki okoa me ka hapa, a na luna @@hana e kohoia ana a puka e paa ai i ko lakou mau kulana oihana pakahi iho, ua loihi maoli kela manawa. e oi loa aku ai ka pono, e loaa maoli ka poe maikai ma ia mau wahi, o ka ninau hoaloha no na moho, a mau ano e ae paha, he mea liilii loa ia ma ka hooholo ana a ka mea koho, aka e hookaliuaia maluna o na hookupono apau i pili aku ia mau moho.

         Me ka nana ole nae, no ka maliuia mai o keia mau a'o ana a ke Kuoka, a maliu ole ia mai paha, he hookahi mea maopopo loa, o ka noho ana ae o na kanaka kupono ole ma na oihana o ka lehulehu. aole ia he mea mau, e kaiehuia ana lakou, mai ka noho mana ana maluna o na oihana o ka lehulehu. elike me ka Kaisa o Kelemania, i kipakuia ai, mailuna aku o kona nohoalii, a piliwale me ha kanaka lo-pa la.

         A hoea mai i ka la apopo, e hoike e na makaainana maikai apau o keia kulanakauhale, i ko oukou @no naauao. ma ke koho ana i na moho maikai a kupono a waiho aku i ka poe kupono ole.

 

MAI NOHO MA NA KAUHALE

         O kela ame keia mea mana koho baloka i kuleana ma ke koho ana i na moho o na kulana oihana &ke ole e alualu nei o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei : o ke a'o a ke Kuokoa ia lakou, o ia no ka hele ana ae e hookomo i ko lakou baloka ma ka la apopo, aole hoi e noho ma na home, a hele lalau paha ma kekahi mau wahi kaawale, me ka noonoo ole i kela pono i loaa ia lakou, malalo o ke kanawai.

         Ua manao kekahi poe o kakou, he koho baloka ano ole ke koho baloka wae moho, aia a hoea mai i ke koho baloka nui aku, o ka wa ia e hele ae ai e koho i ko lakou mau baloka; o keia kekahi manao lalau loa, oiai mamuli paha o ko lakou hoea ole ana ae ma ke koho baloka wae moho, ua haule aku la ka poe kupono, a waeia hoi ka poe kupono ole. He kuleana ko kela ame keia mana koho, a o ka lakou mau moho @ wae ae ai, malaila aku e @oho ai. aole he pololei o kela manao pela; in a paha ua hiki ole i kekahi poe ke noho i ka la holookoa no ke koho baloka, e hele ae ma ka manawa e weheia ai na wahi koho baloka i ke kakahiaka, o ke koena aku o ka manawa o ka la, ua lawa loa ia no na hana lehulehu i manaoia.

         Mai kakali i ke kiiia aku e na kaa otomobile i hoolimalimaia e na moho, he hana ia, a ka mea koho e kuai aku e ka moho nona kela kaa, ma ia ano. ua nele oia i ka manao kuoka nona iho e hoohana ai i kela pono koho baloka. He mea keia i hana mau ia e kekahi poe koho baloka o kakou; oiai nae o ka mea pololei maoli he lunakanawai ka mea mana koho nona iho, e wae ai, a e koho ai elike me ka alakai ana a kona lunaikehala iho, e kaupaona ana i na ano kupono apau o ka moho, mamua o kona haawi ana i kana olelo hooholo ma ka pahu baloka, e hoopaa ole ia ka mea koho e pono ai, me kekahi mau kumu hoaie, o kei wale no ke alahele e hiki ai ke hoohanaia ka noonoo kuokoa o ke kanaka, me ka hoopilimeaai ole.

         He kau koho wae moho ano nui loa keia o kakou, mamuli o ka loihi o na makahiki e noho ai ka poe e waeia ae ana, a e kohoia aku ana hoi ma na oihana. ame ka hoomahuahuaia ana ae o ko lakou uku mahina; nolaila he kuleana ko'iko'i loa ko kakou ma ka hoonoho ana aku i na kanaka ma kela mau oihana, e lilo ai na hana liilii, i ninau hope na kakou e noonoo aku ai, o ka ninau nui, o ia no ke koho mua ana i na moho, mahope na mea e ae.

KE KAHA ANA I KA BALOKA

         Me he mea la, aole he koho baloka hookahi i kaahope aku nei, i nele ka ike mau ia ana o kekahi mau hemahema, ma ke ano o ke kaha ana a kekahi mau makaainana koho baloka, i ko lakou mau baloka, aole ma kekahi mahele koho hookahi wale no, aka ma na mahele lehulehu, e hoike mai ana keia, i ka loaa ole o na hoonaauao kupono ana i kekahi poe koho baloka, a i ole, he naaupo maoli no paha me ka ike ole i ka heluhelu.

         Aia maluna loa o ke poo o ka baloka, a maluna hoi o ka papa o kela ame keia kulana oihana, na hoakaka maopopo loa. no na mea a ka mana kho baloka e hana aku ai; ua hoakakaia ka nui o na kaha pe'a, ame na wahi e kaha ai, me ia mau hoakaka maopopo no nae, e ikeia ana na kaha pe'a, maloko o ka laina i kaupaleia, a mawaho o ka laina i kekahi manawa; a e oi wale aku ana hoi na kaha i kekahi manawa, mamua o ka mea i hoakakaia ma ka baloka; aole a kakou kumu kupono e olelo ae ai, no ka ike mau ia o na pilikia o keia ano, koe wale no ke kapa ana aku i ka poe na lakou i kaha i kela mau baloka, i ka ike ole, ame ka naaupo maoli.

         Ma ka baloka e kohoia aku ai na moho ma ka la apopo, he baloka ia i kauia ai na moho apau loa, maluna o ka baloka hookahi, me ka hookaawaleia nae o na moho o kela ame keia aoao kalaiaina ma ko lakou mau wahi iho.

         No ka hoonaauao ana aku i na mana koho i maopopo ole i ke ano o ka lakou koho ana, eia kekahi mea ano nui loa, o ia no ka hoomaopopo ana i ka nui o na kaha pe'a, no kela ame keia kulana oihana. No ke kulana Meia, he elima ka nui o na moho ma ka aoao Repubalika. a he hookai ma ka aoao Demokarata, ua kaui keia mau inoa, ma ko lakou mau aoao kalaiaina. he hookahi wale no kaha pe'a a ka mea koho e kaha ai, no keia kulana oihana; haule mai hoi i na hoa o ka papa lunakiai. aia ma kahi o ke kanaha a oi ka nui o na moho, he ehiku no nau kaha pe'a a ka mea koho e kaha ai, aole e oi aku mamua, aka ua hiki no ke emi mai malalo.

         No na kulana oihana e ae, me ka nana ole ma ka heluna nui o na moho e alualu ana, no kekahi kulana oihana hookahi, i hookahi no kaha pe'a i makemakeia; aole i elua a oi aku paha; in a e ikeia ana he mau kaha o kela ano, e kiolaia ana ka hapa o ka baloka, i ikeia  ai ka hewa.

         Ina no aole i maopopo pono i ka mea koho, ke ano o kana mea e hana aku ai, mai kanalua i ka ninau ana mai i na lunanana koho baloka, no ka hoopau ana aku i kona mau pohihihi, o keia ka pilikia o kekahi mahele nui o na kanaka Hawaii, me ia maopopo ole no o ka lakou mea e hana ai, pono kaha wale aku la no elike me ko lakou mapao, o ka hopena nae e oili ae ana, o ia no ke kiolaia o kela baloka. a lilo i mea waiwai ole.

         Aole he mau kumu kupono, no ka lalau o ke kaha ana a kekahi poe i ko lakou baloka iloko o keia manawa, oiai ua kapu ka waiona, kekahi o na mea nana i hoopouliuli aku i ka noonoo maikai o kekahi poe, aike no hoi he mea e maopopo ole ai ke ano o ke koho ana, oiai aole keia o kamanawa mua loa i koho ana, oiai aole keia o ka manawa kauhale me Kalana o Honolulu nei, aka he mau koho lehulehu ae nei i hala, me ko kakou kamaaina maoli.

         I ka nana aku, o kekahi mau moho, o na aoao a elua, i ku hookahi, me ka paonioni ole maloko o ko lakou aoao ponoi iho, e hooikaika ana lakou e koho maoli ia a puka ma ka la apopo, me ka holo hou ole aku, ma ke koho baloka o lune e hoea mai ana; ua loaa nae ka hoomaopopo ana'i na moho e alualu ana no na kulana e ae, he mea maikai, ko lakou puka ole ana, i hiki ai ia lakou ke kokua mai i na moho e ae o ko lakou mau aoao kalaiaina, a i ka nana aku, e puikaika ana ka loaa o ka lanakila i kekahi mau moho, ma ke kohoia ana, e loaa ka hapanui o na baloka ma keia kau.

         I ka nana aku, ua loaa maoli ka ike i na moho lehulehu i keia manawa. no ka hanana o ka paio kalaiaina mawaena o lakou, me ka hahana o ka paio kalaiaina mawaena o lakou, me ka konoia ana aku o kela ame keia, e hana maoli. a e hoolilo i kekahi mau dala mahuahua. ke mea i hana ole ia ma ke kahi kau koho ae nei i hala. Ina ua manao kekahi, he hana maalahi wale no ka lilo ana i moho, ma na koho baloka o keia ano, he keu aku o ka hawawa o kela noonoo; no ka mea, i kona ake ana e loaa ka ikaika iaia; he mea pono e ala oia i ke kakhiaka nui loa, a e hoi e hiamoe i ke aumoe.

         E ke Kiai, heaha ko ka po? Ke loheia aku nei na leo kupina'i mai na mana koho mai, i poe hou wale no, ke kohoia i mau kauwa na ka lehulehu! O keia anei ka mea oiaio? Ina pela i'o, na ka pahu baloka e hoike mai i ka la apopo!

NUHOU KUWAHO

         PARIS, Meir 14.-No na koa Palani i poino ma ke kaua ana ma ka lewa he 1945 i make, 1922 i eha, a he 1461 i na lowale, he huina nui o 5328; he hoike i hoopukaia mai e ke kuhina kaua o ka lewa ma ka la i nehinei ka hoakaka ana pela.

         TETUAN, Morocco, Mei 14.-He elua mau kanaka lele i ka lewa i halawai me ko laua make ma ka la aku la i nhinei, i ka manawa o ka mokulele a laua e lele ana i haule iho ai a nahaha i ka honua. He mau kapena like laua a elua iloko o ka pualikoa Sepania.

         PARIS, Mei 14.- He kauoha kanawai e hoopau ana i na hoohaiki aana no ka hoopukaia aku o na waiwai apau i na  aina e koe kekahi mau ano lako  meaai ame kekahi mau waiwai e ae e pili ana me ka hana o ke kukulu hou  ana, ka i aponoia e ka aha kuhina Palani, Ma ka la aku la nehinei i hoolahaia ae ai ka mea e pili ana i keia.

         LOS PALMAS, Mei 13.-Eha poe i make maanei i keia la ma ka manawa o ke ola'i e hoonaueue ana i ka Mokupuni Fuerta Ventura. Ua puhee ka hapanui o na kanaka i kekahi  mau Mokupuni Fuerta Ventura. Ua puhee ka hapanui o na kanaka i kekahi mau mokupuni okoa aku o ka paemoku. Koikoi ka poino i hanaia e ke ola'i maluna o na hale a ua lawelaweia he mau hana kokua no ka poe i hooneleia i na home.

         WAKINEKONA, Mei 14.-Ma ka la aku la i nehinei i hoikeia mai ai e ke Kenerala Pershing i ke keena kaua o ka mahele elua o na pualikoa ka mea i loaa na helu kiekie loa iloko o ka manawa o ka hookuku kiki pu raifela ana mawaena o na regimana ma ka hookuku i pau koke mai nei ma Lemans. O ka regimana elima o na koa marina ka oi aku mamua o na regimana apau iloko o ka hookuku ana, elike me ka hoike i loaa mai a ke kenerala.

         WAKINEKONA, Mei 14.-Ua aponoia e ke Kakauolelo Baker ma ka la aku la i nehinei, ke kukulu hou ana ae i ka pualikoa kiai lahui me na laina i like aku me ia e ku ana mamua o ke komo ana aku o Amerika iloko o ke kaua. Wahi a ke Kakauolelo Baker o ka hoike aua ae ua apono ke keena kaua i ke kukulu hou ana ae i na koa kiai lahui i hiki ai e aeia aku na mokuaina like ole e hoolako i ko lakou mau puali elike me ia i hanaia ai i na mahele he 16 i kukuluia ae ui no ka hana maloko o Palani

UA HOEA MAI KAWAHINE MANU I HONOLULU NEI.

         Ma ka auwina la Poalua iho nei i hoea mai ai ka wahine kaulana i ka maka'u ole i ka lele i ka lewa, Ruth Law, i Honolulu nei, maluna o ka mokuahi Ecuador mai Yokohama mai, elike me ka lono kelekalapa i loaa ae i ka Nupepa Advertiser.

         E hoi ana o Ruth Law i Amerika mai ka Hikina mai, kahi ana o ka hoikeike ana i kekahi mau hana koa a maka'u ole ma ka lewa imua o na Kepani, na Pake, a ma kekahi mau wahi e ae ana e noi ia mai ai.

         Eia nae, aole i kupono loa kela kelepa ana o ka holo ana i ka Hikina elike me kana i makemake ai, a no ia kumu ua hooholo ka oia e hoopau i kana lele ana maluna o ka mokulele a koe ma Iapana. Ua noi aku ka oia i na wahi ana i hoopaa aku ai ma ka aelike e hookuuia mai ola, eia nae, ua hooleia mai e na Kepani, me ka oleloia mai in a aole oia e lele ana e paaia ana ka mokuea ana e na Kepaui.

         O kekahi ka o kana mau hana kaulana i hana ai oia kona lele ana mai Kikako a i Nu Ioka, 950 mile ka mamao haule no iaia kahi kiekie loa i leleia ai.

HE LEKA MAI PALANI MAI

Dear Father:-Aloha kaua a nui loa. Ua loaa ia'u he wahi manawa kupono e kakau aku i wahi leta nau. He maikai no qu e noho nei, a peia pu no me ka wahine, ma kana leta, a e hanau ana oia i keia mahina ae, pule elua paha o Aperila.

         Ma kana leta e hanau maikai ana oia, he hele mau oia i ka haukipila. Aohe no a'u mea ano.nui e ha'i aku ai, koe wale no e kali aku nei i ka manawa e hoi aku ai, *ka wa hea laj aole i maopopo ia'u.

         Makemake loa au e ho ikoke aku, a holo aku e ike ia oukou. Ke hele nei au i ke kula a ke aupuni e kukulu nei i Palani nei no kona mau koa, no ka hoomakaukau ana no ka hoi aku a komo iloko o na kula kiekie o Amerika. No ka loaa ana iaia keia manawa kupono, o ia keia a'u e hele nei.  He eono mahina paha ka loihi o ka manawa.

         Heaha la ua mea ano nui o ka aino o nee nei, he nui paha na loli o ka aina e nee nei, he nui paha na loli o ka joopnopono aupuni ana? Pehia ua hana kalaiaina o ka aina?

         E loaa ana paha he manawa kupono no ka holo moho i keia kau ae a e hiki mai ana no ua la la e ike ai oe e ka makua i kau keiki nei imua o ke kahua kalaiaina, a e ku e loa no au i ka poe na lakou e puliki nei i kou pono e Hawaii. Ke huli pono nei au i na hooponopono aupini ana o Europa nei, Amerika ame Iapana.

         O keia paha ka lawa o ko'u wahi manao uuku me ke aloha nui ia olua e na makua i aloha nui ia olua e na makua i aloha nui ia. Haawi aku i ko'u aloha nui i ka ohaua apau ame na hoaloha.

         Owau no ka olua keiki,

EASTER LOGAN.

         O ka Lunakanawai Heen ka moho Loio Kalana a na Pake e kakou ana ma ka pahu baloka elike me ka lakou hoohiki i hoolahaia ae.

Nuhou Kuloko

         Ma ke kakahiaka Poakahi nei i hoea mai ai i Honolulu nei mai Kapalakiko mai ka mokukolo Hercules iloko o na la holo he 8 a he 2100 mile ka mamae.

         Kanalua ke Kiaaina i ke apono ana i ke kahua i manaoia kahi o ke Kula Kiekie hou McKinley e kukuluia aku ai ma ke alanui Moi kokoke i ke alanui Piikoi no ka nui loa o na hoolilo e hoopiha ai i ke kahua.

         O na Hawaii no ka oi aku o ka make mamua o na lahui e ae. Iloko o ka mahina o Aperila i hala aku la he 121 poe i make,  mailoko ae o keia huina he 34 mau Hawaii ame hapa Hawaii, a malalo aku no na lahui e ae.

         Ma ka Poalua o ka pule aku la i hala Mei 6, 1919, i piha ai ka haneri makahiki o ka make ana o Kamehameha I, a ua malamaia ae he hana hoomanao no ka Na'i Aupuni ma ia la e kekahi poe.

         Ma ka Poaono o ka pule aku la i hala he Kepani puhi okolehao, o Miyao ka inoa, ka i hopuia e ka makai no ke puhi okolehao. Ua ae oia i kona hewa mamua o ka Lunakanawai Poindexter, a ua hoopa'iia mai he $100 me $17.35 na koina o ka aha.

         He Pukiki, o John Marks ka inoa, ka i hopuia ma ke ahiahi Poaono aku la i hala no ka loaa ana aku o kekahi omole okolehao ma kona kino. Ua ae oia i kona hewa a ua kauia mai ka hoopa 'i he $50 me na koina o ka aha he $17.25.

         o ka poe i hoohemahema i ka uku ana i ko lakou mau auhau, mamua ae o ka la umi-kumamalima o keia mahina, e uku ana lakou, i ka uku kaulele umi-pakeneka, iloko o keia mau la, ke hele ac e uku i ka auhau ma ke keena auhau o ke Teritore.

         Malalo o Aala Paka, na haiolelo hope a na moho o na aoao kalaiaina a elua e alualu nei i na kulana oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei ma keia po, a e loheia ana na leo nakolokolo o na pukuniahi hope loa o ka hoouka kaua kalaiaina ma ia po.

         Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai o ka noho ana &e ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i aponoia ae ai ma ka heluhelu elua ia ana, ka olelo 
 hooholo, e hookaawale ana i ka huina eono kaukani dala, no ka hookomo ana aku i ke sua, ma na apana o Kakaako ame Kewalo.

         O ka hapanui o na bila a ka ahaolelo o ka hoouna ana aku i ke Kiaaina, ma ka manawa o ka hookuu ana o ka aliaoello, ua pau i ka make, mamuli o ke kakau ole ana o ke Kiaaina i kona inoa, a he kakaikahi loa na bila i lilo kanawai.

         Ua hoike ae o Kiaaina McCarthy i kona manao ,ina aole e holopono ana ka manao kuai a ke aupuni ia Wakinekona Hale, i waiwai no ke aupuni, ma ka mahina ae nei o Okatoba, alaila e huli aku ana oia i home hou nona e noho ai ma keia mua aku.

         He la koho baloka wae moho ka la apopo apuni ke Teritore nei, no kc koho ana i na< luna oihana o na Kalana ame ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei.

         No ka ae okoa ana aku o kekahi Kepani me ke Pukiki, imua o ka aha federate ma ka Poakahi nei, no ko laua pili i ka hewa, o ia ka hopuia ana no ka malama i ka okolehao, ua kauia mai ka hoopa'i dala kanono maluna o laua pakahi.

         Eia ke hoolala mau mai nei na komite o ka la hoomanao o Kamehameha i na hana hoohiwahiwa, e lilo aku ai na hana hoomanao o keia makahiki i mea ano nui loa mamua o na manawa e ae.

         O kekahi lono i loheia ae, no ka haalele ana o Daniel S. K. Pahu i kona holo moho ana ma ka aoao Demokarata, no ke kulana puuku 0 ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, aole loa he pololei o ia lohe, eia no oia ke holo moho nei, e alualu ana no kona waeia ae e kona aoao kalaiaina, me kona piha loa i ke kahaha, no ka poe na lakou hoao nei e pulapu i ka lehulehu.

LUNAKANAWAI HEBN KA NA KANAKA HANA O PUULOA MOHO

         Ma kekahi koho baloka hoao i mala maia ma Puuloa ma ka Poaono aku la i hala, o ka Lunakanawai Heen ka mo ho a na kanaka hana o Puuloa o ke kakoo ana i loio kalana.

         Aneane ka he 200 mau liinahana i akoakoa ae ma keia koho ana, he poe Demokarata ka hapanui o ia poe. o ka lakou moho meia o Joel C. Cohen, a o McClellan ame Petrie ka lakou mau moho lunakiai, he mau Demokarata, o kekahi moho Demokarata e ae a lakou e kakoo ana oia ka Lunakanawai 
 Heen.

         O keia mau inoa ka malalo nei ka poe i loaa na baloka kiekie loa ma ia koho ana:

         J. C. Cohen—Meia.

         H. H. Heen—Loio Kalana.

         James Bicknell—Lunahooia.

         D. K. Kalauokalani—Kakauolelo.

         D. L. Conkling—Puuku.

         Oscar Cox—Makai Nui.

         Na lunakiai—C. N. Arnold, Frank 
 Woolley, McClellan, L. Petrie, Hollin- 
 ger, B. Wright ame G. Macy.

KUOKOA—3

HE LEO ALOHA I NA HAKU MA

         KAAINANA KOHO BALOKA O KE KALANA O HAWAII.

 

         GEORGE P. KAMAUO;IA

Solomon Hanohano. Esq.. I.unahooponopono

o ka N'upppa Kuokoa: Me ke aloha:—E oluolu hi kaawale 110'11 ktuiwalii, nau lioi ia e lawe aku a haawi aku i kim aloha, a lululima pu aku hoi au me o 'u mau haku makaainana kupono i ko koho baloka o ka.Mokupuni o Hawaii, e noho ana i Puna paiaaala i ka hala, na Ililo, i ka Ua Kanilehua, Hamakua, i ko Alaulili, Kohala, na Puuhaelelua, pili me Kalahikiola. Kohala, i ka Ua Kipuupuu o Waimea me ke Kai Hawanawana o Kawaihae, 11a Kona, kuu aina kulaiwi, Kona kaiopua i ka La'i, Opua hinano ua malie; Kau, kuamakani he ipukai pohina ia na kc Aeloa, aloha nui oukou apau loa.

         Ma ka po o ka la 30 o. Aperila, 19.19, i hookuu ai na hana o ko kakou aha- olelo kuloko, kahi hoi a oukou i J100- una mai ai ia'u e hana a e kiai i ko oukou mau pono, a me ka pono laula o ka lehulehu me ke aupuni. He elua kau ahaolelo a'u i noho kiai ai iloko 0 ka aha senate, he mea hauoli no ia'u, ka hoike ana aku imua 0 oukou ko'u mau haku makaainana, ua hooko aku ka oukou mau kauwa na senatoa o ka Mo kupuni o Hawaii, me 11a lunamakaainana o Hawaii Hikina, me Hawaii Komohana i ko oukou mau makemake apau; a e kakoo like ana hoi ka oukou mau kauwa, a o na mea i holo like, ua lilo ia i kanawai, e hooko ana hoi i ka makemake o ka lehulehu, a o ike oukou ma na nupepa, a maloko hoi 0 na buke kanawai, kau ahaolelo o 1919.

         Ke hoike hou aku nei au imua 0 oukou mai ko'u noho ana iloko o 11a ahaolelo 0 ke Aupuni Moi, Kuikawa, me ke Teritore o Hawaii, ma kuu hoomanao ana ae a hookuku, o ke kau ahaolelo pookela iloko o ka moolelo o keia au e nee nei. ka hookomoia ana mai o kekahi man bila kanawai ano nui iloko o ka alia senate, i hookomo ole ia i na kau ahaolelo i hala.

         Ma keia kau ahaolelo i hookumu ia ai ke kukulu ana 6 ke aupuni teritore  o Hawaii i banako lahui (farm Ina 11 act), mailoko mai o na loaa o na aina aupuni, a i mea hoi e hiki ai i ka poe ilihune o na home hookuonoono ke loaa ka lakou mau dala, ma ka hele ana e aie iloko o ka banako lahui me ka emi mai o ka u'kupance, i like ole me 11a banako e ku nei i keia wa.

         Ma keia mahele, ke haawi ac noi an na mahalo kiekie i na Senatoa R. W. Shingle o Honolulu; H. A. Baldwin, G. P. Cooke ame IT. W. Rice o na Ilonna piilani, ame Q. A. Rice o ka Mokupuni Kaili La; .1. w. Russell o Hawaii, ka poe waiwai a kukulu banako iloko o keia Teritore o Hawaii, i ko lakou lole like ana mai a hana pu mai me ma kou na senatoa apau o na mokupuni iloko o ka aha senate me ka manaoi 'o e hooholoia keia bila kanawai i hookomoia mai ai e Senatoa John Wise o Oahu, a mamuli o ka manao makee o 11a senatoa apau iloko o ka aha senate e hooko i ka lakou olelo hoopaa me ka lehulehu, ua loaa ka manao lokahi ahiki i ka hooholo loa ia ana o keia bila kanawai na kona heluhelu ekolu ia ana; a holo akn la iloko o ka hale o na lunaniakaainana, ilaila kahi i lomilomiia mai ai ahiki i ka mohala ana ae a ma ka apua ka holo ana, a hooholo loa ia iloko o ia hale hanohano, a pii koke aku i ko kiaaina, a.kakauinoa ia mai.

         Mamuli o ka makemake o ka lehulehu mai na mokupuni like ole mai, e noi mai ana e hoemiia mai ke kumukuai o na eka aina aupuni i hiki ai i ka poe ilihune ke mahi a kukulu i mau home hookuonoono, ma ka hoemi ana mai i ka waiwaii 'o mai ka hookahi haneri a i ka iwakalua-kumanialima dala o ka oka, ua nui ka noonooia o keia mau noi le- hulehu ahiki ole i keia wa, a ua waihoia mai he mau olelo hooholo hui; a hoo holo ia, a waihoia aku i ka ahaolelo makua, kahi e man-aolana ia aku ai a hooholo a hoololi ia mai kekahi man pauku o ko kakou kanawai kumu, e loaa ai i ko kakou ahaoleld-'ka mana e haria i na kanawai e pono'&i ka lehulehu.

         Ma keia mau mahele ae la, o na olelo hooholo, e noi ana i ka ahaolelo makua, e haawi mai i kekahi mau mana i ko kakou ahaolelo nei, ua hooholo

KA NAENAE

         He ma'i kupilikii. keia me ka hikiwawe o kona pahola ana, e .konoia ai keia, ame keia makuahine o,na keiki liilii, e hoomakaukau mua no ia pilikia. He hana hawawa loa ke kakali ana ahi ki i ka hoen okoa ana mai o ka nae, alaila o ka wa iho la ia e hoouna aku ai i ka laau, me ka noho hoomanawanui o ke keiki i ka pilikia ahiki i ka loaa ana mai o ka laau. He hikiwawc ka hoola ana a ka Laau Kunu a Chamberlain ,aole loa i ikeia kona pahu'a, ana ma kekahi ma 'i. E pono e loaa mau he omole i ka hale. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau lapaau apau, o Benson, Smith & Co., na akena no Hawaii. Hoolaha. hou ko kakou ahaolelo kuloko nei i na minuke hope loa o keia kau. Hooholoia e koho ia i komisina 0 elua lala o ka aha senate, a i elua lala o ka Hale o na Lunaniakaainana, me ke kin aina. ka loio kuhina, komishia o na aina aupuni, me ka Elele .J. K. Kalani anaole, 110 ka holo ana i Wakinekona, i i ka ahaolelo lahui, no ke kokua ana t 11a mea e holopono ai ka makemake o 1 na makaainana o keia Teritore o na  waii.

         Eia hou, ka hooholoia ana o ke kana- I wai, e a'o ia ka olelo Hawaii iloko n na i kula kiekie o keia Teritore me ke kula j a'o kumu. ma kekahi inanawa o ka la elike me ka hooponopoiio ana a ka paI pa hoonaauao.

         No ua alanui holopuni o ko Kalana o Hawaii, na alanui ma na apana like ole @@ alanui o na home hookuonoono.

na paka, e ike ia no ia iloko o na kannwai, e hookoia aku ana e ko kakou papa lunakiai, no ko lakou manawa o eha me hapa makahiki, e hoomaka aku ana ' mai Iula i 1. 1919, me ka hoopiiia ae o ko lakou mau uku i keia wa. Nolaila, e na haku makaainana, ua kokoke mai 1 ka wa e wae ae ai oukou i mau kanaka a oukou i ike ai e hooko ana lakou, a e kokua ana hoi i na kanaka limahana no ka hoohana ana ma na alanui o ko kakou kalana. o ko oukou wae ana ae, a koho i na kanaka kupono iloko o ko kakou mau apana pakahi, o ko ka kou lanakila no ia iloko o na makahiki eha me ka hapa.

         Ia oukou pakahi, ia oukou hui na haku makaainana kupono i ke koho baloka o ka Mokununi o Hawaii, owau me ko'u kokoolua R. Hind, ua noho maua iloko o ko kakou aha senate, iloko o keia mau kau elua, a e pau ana ko ma na manawa iloko o Novemaba, 1920.

         No na koena hana i koe, i manaoia he mau pono laula ia no ka lehulehu e hoea mai ana ma keia hope aku iloko o ko kakou ahaolelo, e ae ia mai ana e ka ahaolelo makua, a'u me ko'u kokoolua lana ai ka manao, ina i ae, a wae hou ae oukou ia maua i mau kauwa hou na oukou i ka wae moho senatoa o Novemaba, 1920, c hiki inni ana, i hiki i a'u ke hooko akn i na hana i koe i hiki ole nei no na noi ana mai 11a apana koho baloka mai, ia maua i moho senatoa ma ka aoao o Hawaii Komohana ma keia kau koho baloka e hiki mai ana.

         A ina elike me ka aelike i hanaki mawaena o ka apana koho lunaniakaainana ekahi, me elua i ke kau koho baloka o Novemaba, 1918, 110 Hawaii Hikina mai na moho senatoa i holo ai, oia o S. L. Desha, me .J. W. Russell, ma ka aoao Repubalika; R. @@. Makekau me C. Notley, ma ka aoao Demokarata. Ua koho ia na senatoa mai Hawaii Hikina mai, oia o S. L. Desha ame J. W. Russell, e noho ana i keia wa, a e pau ana ko laua manawa i Novemaba, 1922.

         Nolaila, e na haku makaainana o ka Mokupuni o Hawaii, o oukou no. ke kuleana e wae ae i na moho sena@oa no keia kau ae i na manao oukou ua kupono maua e hoomau hou aku i ka hana o ka lehulehu, o ko oukou kuleana ia, a ua ae no maua e hooko aku i ko oukou makemake i na wa apau.        Owau iho no, ka oukou kauwa haahaa,

GEORGE P. KAMAUOHA.

Honolulu, Mei 8, 1919.

         He 242 mau bila kanawai i kakauinoaia e ke Kiaaina mamua o ka pau ana o ka manawa i kaupalenaia ma ka Poakahi. nei, o ka bila e hoakaka ana no ka uku ana aku ia Kauka A. K. Hanehett no na hana i lawelaweia eia e pili ana me ka wai o Nuuanu.

 

Pasted Graphic 1.pdf ¬