Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 23, 6 June 1919 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOKOHULA I POO HOU NO KE KULA O WAIALEE

            Ma ka halawai makaainana a na Repabalika i malama ai ma na kihi o na Alanui Vina ame Muliwai ma ka po nei, ua hoike ae na moho e holo ana ma  na kulana like ole i ko lakoou mau manao, me ka kaoo ana i na moho apau o ka aoao kalaiaina.O William Ahia, kekahi o na maho meia i haule iho uei, ka i hoea ae malaila, a oia ka mea nana i wehe mua mai na haiolelo o ia po.Ua haawi mai oia i na mahalo kiekie ana i na mana koho no na baloka i loaa iaia, alaila, ua pane mai la oia penei.Ke hoike ku nei au ia oukou, aole no ko'u haule ana he kumu ia noʻu e haalele ai i keia hana he kalaiaina. Ua @@@ no keia hana iaʻu me na hana aʻu i hana ai i koʻu mau la kamalii, o ia hoi ke kinipopo, no ka mea, i ka wa e paani ai o na hui a i elua, he oiaio, e ikeia ana he eiwa o lakou, e haule ana a he eiwa hoi e lanakila , a o ka hui e @@@@@@@@ a @ e haawi aku i ka lanakila i loaa ia lakou, a pela no au i hele mai nei. Ke noi aku nei au ia oukou, o na haloka apau a oukou i haawi mai ai iaʻu e haawai ae hoi oukou i oʻu mau inoa o ka moku hookahi. Aohe aʻu hewa i hana ai, oiai au ihana o ka papa ahiki i keia la, a o ka hewa hookahi wale no aʻu i hana aku ai imua o oukou. o ia na koʻu holo ana ma keia kulana aʻu i alualu iho nei, o ia no ke kulana meia.

Ku-e o Hollinger i Kekahi Mau Moho o ka Papa

            Ma ka Hollinger haiolelo, na hoike mai oia i kona mau manao ku-e i kekahi mai lanakila e noho nei maluna o ka papa i keia wa. Ua olelo ae oia i ko lakou wa i koheia ai e ka @@@@@ @@ ua @@@ ae la o Mott-Smith, Bellina, Petrie ame McClellan a kapa iho la ia lakou ka puulu eha o ka makaukau. I ka wa e hapaiia mai ai kekahi mau kumu hana iloko o ka papa, no ka pono o na mana k@ho o ka apana elima, e pepehiia ana ia a make no ka mea. ua kaa ka ikaika ia lakou, a o na hooikaika ana ke nui a ka hapa uuku e hooikaika ai e liho mau ana ia i mea ole, a noho mau no na kanaka iloko o ke kaniunu ana. O ka panina hope loa o kana haiolelo o ia no ke kakoo ana i na moho a ka aoao kalaiaina Repubalika.

Kakoo o Crabbe i na Moho Repubalika

            Iʻa haawi mai o Crabbe i kana mau hoomaikai palena ole, no na baloka he nui i @@@@ iaia, ame kona wae pu ia ana hoi oia ka paa have a ka aoao Republika i keia kau.Ua hoike mua aku au a oukou e oʻu mau hoa makaainana, oiai au e ku aku ana maluna o keia papahele i kekahi o keia mau pule ku nei i hala, e lilo ana owau ka oukou moho meia no keia kau, a noilaila, ke ike nei oukou i ka pololei o kaʻu mea i wanana aku ai ia oukou, @@laila, he mea @@@@ ia oukou ke kakoo hou ana mai hoi, a lilo au i moi kuʻi no ka kako@ kulanakauhale nei, @ wahi ana i hoike mai ai.

Hoike o Balaunu i Kona Manao

Ma ka haiolelo a Balaunu malaila i ka po nei, na hoike mai oia, eia na nupepa namu ke hoino nei iaia i kela ame keia la, e lilo ai i mea kupono i ka lehulehu e koho aki iaia. Ua hoike @@ mai hui oia. eia kekahi o na puulu kakaikahi ke ouou mai nei i kekahi kei@@ Hawaii, ka mea hoi a lakou i ike ai, @@ wale no ka mea i loaa ka ikaika no ke kalaʻi ana iaia. O keia puulu, o ka puulu hookahi no keia i kapa aku iaia he Pake oia, @ pule he kupono o kona hooko@uia ana mai i lunakanawai, i ka wa i waihoia aku ai o kona in a i ka ahaolelo makua ao ka hook@h@ia mai. O keia puulu hookahi no keia e @no@ mai nei iaia, aole no ka makemake wale ana no e kulaʻi iaʻu aka no ko lakou makemake @@ @@ k@kahi iaia: na ike lakou e hoea mai ana i ka la e loaa ai iaia o ka noho o ka hanakanawai kiekie o ke Teritore n@@@@ ia ko lakou kumu o ka onou ana mai iaia e hoio moho e kulaʻi iaʻu. Ke ka@@ ia mei oia e lakou ma ke ano ma@@@. O Chas Lake kekahi i haiolelo ae malaila @ na hoike mai oia e kakoo i na maho a ka aoao Repubalika, no ka mea, o ka holomua o na hookele kalaiaina ana maloko o keia Teritore, mai na Repubalika mai no ia. O na hana ka@@@@ iloko nei o ka aina, aia wale no ia malalo o na hookele ana a na Republika, a na ikeia hoi ka holomua iloko ap@@ me ka loaa pa o ka holomua iloko a na lawelawe hana ana iloko o ke au@@@@ kala@a. Ua hoea pu ae ke Kakauolelo Kalauokalani malaila a wehewehe mai la i na kumu kupono e kakoo aku ai ka lehulehu i na moho lunakiai o ka aoao Republika a aole wale no hoi ia lakou aka i na moho no apau o ka aoao Republika. O na Lunakiaai Logan ame Arnold kekahi mau moho i ku mai a hoike mai i ko laua mau manao a i ka pau ana no o ka haule no ia o ke kuana, o ka hoopauia ana ia o ka halawi. Nohea ka i'a "hamahamau" i ke kanaka! "No Ewa," elike me keia iho: No Ewa ka iʻa  " hamahamau" i ke kanaka. Mai walaau oe o makani auanei; Kili, kili, kilioe i ka pua a!

Hoopanee ka Mokuea NO-4 i ka Lele Ana

            WAKINEKONA,May 2@-No ka o@lok@ loa o ke kai ma Ponta Delgada ma ka la aku la i nehinei i hiki ole ai i ka Lutanela Read ame kona mau kanaka eha ke lele aku no Lisebona ma ka Mokuea NC-4, e like me ka lono kelekalapa i lona mai i ke keena o ka oihana kaua moaha. E hoomaka aku ana ka lele ana ke malie ke kai.

Pa-huia ka Halehana Bia 100 Poe i Hoehaia he 20 a oi i Make

            CEDAR RAPIDS, May 23- He iwakalua a oi aku poe i make a he 100 i koehaia, lehulehu o lakou na kukonukonu loa ke eha e kupono ai ke lawaia aku i na halemaʻi no ka lapaauia ana mai, maanei i nehinei i ka manawa i pahu ai maloko o ka halehana pia Doubl@s.

            UA pahola koke ae ke ahi mahope iho o ke pahuia ana ae a pau ka halehana holookoa i ka aia, a ua lilo i kumu poho koikoi $3,000,000 i kohoia ke ninaninau pono nei na luna aupuni i ke kumu o ke ahi.

Ke Hookokoke ae la na Koa Finnish ame Esthonians i ke Kulanakauhale o Petorgoad

            LANDANA, May 23-Me na koa Finnish ame Esthonians e kai ae la no ke kulanakauhale o Petro@@d mai na aoao mai elua, a me na koa Bolshevikis hoi e auhee ana ihope ma na mahele like hlookoa me ka haawipio mai pualikoa holookoa me ka haawipio mai o kekahi mau pualikoa i na Finnish elike me na lono i loaa mai ianei, ke halawai ae la me ke aupuni kuikawa o Rusia na mea hooweliweli e hookuhaikiia ai ia.

            Ma ka lono kelekalapa mai Stockholm mai o neihinei, e hoakaka ana ia no ka hoke a ke kuhina kaua Esthonians ua olelo ia na lilo aku i na pualikoa Esthonian e kau ana mai kahi kokoke i Gattshina ke kulanakauhale o Vruga mai na Bolsheviki mai hui pua me 700 mau paahao. He 35 mile ka mamao o Gattshina ma ka hema mai o Petrograda.

            Ma ka lono i loaa mai ka po nei ua oleloia he 45 mile wale no ka mamao o na koa Finnish mai Petrograd ae, a ua hiki ole hoi i na koa Bosheviki ke alai mai ia lakou oiai nae ke kaua mai la no lakou me ka hahana loa me ka loaa ole nae o ka manaolana.

            E hoakaka ana kekahi lono mai Omsk mai o ka loaa ana mai i nehinei ua kipi ua pualikoa Bolsheviki holookoa maloko o Makao ma ka Poakahi i hala, a mahope o ka pepehi ana i kona mau aliikoa aopau ua haawipio mai la ia lakou iho i ke aupuni Kolehak.

            Ua hooukaia e na koa a na upuni hui kekhai kaua mauluna o na kahua e paa ia ana e na Bolsheviki ma Rusia Akau. Ua hoauheeia mai na koa Rukini a ke aupuni Rukini kuikawa no ka hema, me ka haalele ana i kekahi mau kulanakauhale lehlehu, a he lehulehu na paahao i laweia e na koa a na aupuni hui.

            Ua oleloia maloko o ka lono kelekalapa mai Arch@ngle mai o ka la aku la i nehinei ua lilo aku i na koa Rukini e kau pu ana me na aupaui hui ke kulanakauhale o Provientz mai na Bolsheviki aku. Mamuam o ka halele ana iho a na Bolsheviki i ke kulanakauhale ua laweia aku e lakou na keikiane apau i oi aki na makahiki mamua o ka 14.

            Ua hoauheeia e na koa Rukini i hui pu me na koa a na aupuni hui na koa Bolsheviki ma Malo Berenik, a he 22 o lakoi i make a he 71 i laweia, aole hookahi o lakou i make.

            I kulike me ka lono kelekalapa i loaa mai ianei mai Riga mai ua lilo ke awakumoku a na Bolsheviki ma ka Kai Bolatika i na pulikoa kue i na Bolsheviki

            He Palapaia ia Italia e Noi Ana e Hoakaka Mai

            PARISA, May 22,- Ua loheia ka hoouna ana aku o Amerika, Pelekane ame Plani i kekahi leka ia Italia e noi ana e hoakaka mai ia i ke kumu o ka hooleleia aku o na koa Italia maloko o Tureke.

            Ma ka eleloia ua pane mai ke Kuhina Orlando i ka ahakuka a eha i keia la mahope o ka pane kino ana aku no kona kue i ka hiki ana mai o ke Kuhina Nui Venizelos, a mahope iho ua haalele aku la ke Kuhina Venizelos o i ka halawai.

            Ma ka pane a ke Kuhina Orlando mamua o ka ahakuka ua hoolelia aku na koa Italia maloko o Tureke ma ka manawa ana ame ke Kuhina o ko na aina e Sonnino kaawale aua mai ka ahakuka aku. Ua hooleleia aku na koa me ka ike ole o na aupuni huiia.

O na Pauahi o ka 1918 ka oi Aku o ka nui mai ka manawa o ka Pauahi o Kapalakiko

            NU @OKA, May 22-O na pauahi maloko o Amerika iloko o ka 1918 ua hoea aku ka huina nui o na poho i ka $292,000,000. elike me ka hoike i hoopukaia ae ma ka la aku la i nehinei e ka ahahui lahui.

            I kulike me ka hoakaka a ia hoike aole i ikeia ke koikoi o na poho pauahi maloko o keia aupuni mai ka manawa mai o ka pauahi nui ma Kanalakiko iloko o ka 1906 elike me ia i ka 1918.

KE NOI A RANTZAU E HAAWI HOU AKU I MANAWA.

                        PARIS, May 21.-Ua noiia mai e ke Kauna Von Rantzau, ke poo o na Elele Kelemania kuka maluhia no ka hooloihiia ana aku o ka manawa a Kelemania e waiho mai ai i kana pane i na kumu aelike kuikahi. Wahi a kana hoakaka ha mau palapala hou ka i hoomakaukauia a e hiki ole ana ke hoopau pouo i ka hoomakaukau ana ia mau palapala ma ka hora Ekahi o ka auwina la Poaha.

            TOKIO, May 22- E hooilo ana i Ninau aku la Kahiamoe ia Keala, he mau kanaka kupalu puhi no laua a i elua, Penei:

            Ea, e Keala, ua puanaau no anei ia oe ka mea pili i ka puhi?

            Ae, wahi a Keala, penei no hoi la: Aloha wale ka puh i ka i mai e: Laumilo kela, o-u keia, a o ka wla mai hoi au o ka puhi umiumi, eku ko piipii, hoaka ke kai e; o hoi paha e ai i ko kakina puhi.

            Aia mahea o Hawaii nei ka aina i ka ihu maluna ae! Aia i Kona, elike me ak olelo a Kaulia: E hele ana au i ka aina i ka ihu maluna ae, oia o "Kii-lae." Aia ihea ka "Palaoa Lawalu" e loaa ai!Aia i Hakipuu, elike me kae mele a ka eueu o Kauai, penei: Kaulana mai nei Hakipii,"Palaoa lawalu" ono a ka Ehu.Hoi iho kealoha i ka inamona,I ka iʻa mikole i ka wlwlau lima.

            Aia, ihea ka Mokukeleikekai? Owai kona inoa?

            Aia no hoi i Hilo, elike me ka pana olelo ana a Kalapana, ke keiki hoopapa o Puna, penei:

            O kuu mokukeleikekai e, mokukelei ke kai e, o Mokuola la e!

            Mahea kahi i oleoia ai, ua pilipono ka la.

            Ma Papaenaena, elike me ke mele paanaau i ko Hawaii nei, penei:

            Ua hele i olelo iaai na Hala o Haena ua like me ka lio hou?

            No ka mea ua oli-oliia ae, penei: "owala lua na Hala o Haena i ka makani, miki kaupule miki ka apona a ka manu i ka pua akuli.

            Ua haʻo ka piha ana o na kanaka pua na keena poo o na aoao kalaiaina i keia kakahiaka iho la, he hoomaha paha a ahiahi naue aku no ka wahi haiolelo i hookaawaleia no keia po; in a pela pono.

            E hele loa aku ana paha na makeke kuai iʻa o kakou o Honolulu nei a pikaʻo i kahi iʻo hihi ole, no ka mea, ua hele no i keia mau la kekahi mau halokuai hihi i kahi hihi ole. hoi iho no ke aloha i kahi iʻa kiai ipukai o ke kamano.

            Ke nui mai nei ke ohohia ia o na Upena Uwea Hooluuluu, he ane paha e lilo aku ana ia i mea nana e hoopau iki ae ka makapehu iʻa, aole nae paha ia la he mea e emi mai ai o ke kumukuai o ka paona iʻa o na makeke o kakou.

            $715,000,000 ka Waiwaiio o na Waiwai i Hoopukaia aku Iwaho

            WAKINEKONA, D@@c. May 21.-O ka waiwaiio na waiwai i hoopukia aku iwaho mai Amerika aku no ka mahina o Aperila ua oi loa aku i ko ka mahina o Ianuari ma o ka aneane la e piha ka $1000,000,000, o ka huina no ka mahina o Aperila he $715,000,000. O ka waiwaiio o na waiwai i hookomoia mai iloko o Amerika aia ma kahi o ka $273,000,000. Iloko o na mahina he umi ua hiki aku i hoopkaia aku i ka $5,705,000,000, a no na waiwai i hookumu ia mai ua hiki aku ka huina nui i ka $2,474,000,000.

Hooholoia e ka Hale ka Olelo Hoololi Kumukanawai Koho Baloka

            WAKINEKONA, May 21.-ua hooholoia e ka hale olalo o ka ahaolelo ka olelo hooholo hoololi kumukanawai no ke koho baloka ana a na wahine ma o ke koho baloka ana a 304 ia 82 ku-e mahope o ka hala ana o na hora ekolu o ka paio ana. Aia o ke Senate ka olelo hooholo i nei manawa no ka hooholo hope loa ana mai.

Auhee na Ukraina@s i na Polani

            WARSAW,May 21- Ua ne aku la na koa Polani iloko o ka manwa a lakou e kaua ana me ana koa Ukrainian ma kela aoao o ka muuiwai Dniester, a he ekolu mau kulanakauhale i lilo mai ia lakou. Aia na koa Urainians ke auhea la me ka makau nui, wahi a ka hoike a ke kuhina kaua, He heluna nui o na paahao i lawepioia e na Polani.

HAALELE NA PUALIKOA ITALIA IA ASIA UUKU.

            PARIS, Mei 27-O na pua likoa o Italia i hoonohoia ai ma Sokia he 50 mile ma ka hikina hema o Smy@na, ua hoounaia aku lakou maluna o na kaou lawekoa, mahope iho o ka waihoia o ka mana hoomalu piha ia mau wahi malalo o na mana hoomalu o Tureke. He ku-e ka Tureke i waiho ae ai me ka Aha Kuka Maluhia no ka hoopaeia ana o na pualikoa Italia.

NA ANAINA HOOKIPA A KA AHAHUI HOOIKAIKA KRISTONO A NA WAHINE.

            Ma keia pule ae e wehe aku ana ka Ahahui Hooikaika Kristiano a na Waaine i kekahi hale hou no kana hana, a-e ikeai ka Hale Hoonaauao no na Lahui Like Ole, a i ole ma ka inoa e ikeia ana e ka lahulahu "Ka Hale Kokua." O kela hale e ku nei ma ke Alanui Nuuanu, helu 1562, ua hoolimalimaia, hoonani hou ia a hoolakoia ma keano oia kekahi home Amerika nanai. Ua manaoia e lilo ana keia i wahi maikai no ka hana i ua lahui apua, he hale oiaio no ka hoomakamaka ana.

            Mai ka home kikowaena e hele aku ai ka poe makaʻikaʻi, ka poe hiki ke kamailio ma na Kepani, Pukiki, Pake, Korean ame na olelo Pilipino like ole, ma na wahi kokoke e hoopuni mai ana a e imi aku i maopopo na haneri lehulehu ke mawaena o na kanaka ka poe hiki ole ke kamailio ma ka olelo Enelani. He mau papakula ma ka olelo Enelani ke haawiia aku ana, he mau papakula no ke aʻo ana i ka humuhumu loli, kamailio ana maluna o ka malama ana i na keiki ma ka mea i pili loa i ke au o ke ea o ka aina a maluna hoi o na ano ai e hanaiia aku ai. Ua hoea mai o Miss Elsie Wilcox mai Kaui mai, a oia ana ke kakauolelo mana hooko mahope o kona holo  ana aku i Amerika iloko o Novemaba no ka huli ana e loaa ka ike no ka hana e pili ana i ka hoopae ana mai i na lahui e mai na aina e mai. E hoea mai ana o Miss Sarah Ellis ianei mai Amerika mai no ke kokua i ka hoolala ana i ka hana mawaena o na Kepani, No na makahiki elua i hala ho limahana o Miss Ellis ma ke awakumoku ma ka Mokupuni Angle, he elima ona makahiki o ka noho hana ana mamua maloko o Iapana. O kana hana ma ke awakumoku oia ka hookipa ana mai i na wahine Kepani i holo mai mamuli o ka ike ana i na kii o na kane i hoounaia aku a lakou no ka mare ana ame kekahi mai lahui e ae, a hoohui aku ia lakou me ka lahui a lakou e hui pu aku ai maloko o Kaleponi. O Miss Bessinger i noho ai elima makaiki ma Manila ua hoea mai oia ianei no ka hana ana aku mawaena o ua whine Pilipino. He manaoio ko ka Ahahui Hooikaika Kristiano a no Wahine aohe lahui hiki ke pii a oi ae ke kiekie maluna o kana mau wahine, He manaolana kona ma o keia kikowaena la e huki mai ana ia a pili loa i na kaikamahine Hawaii opio olelo Euelani ame ko lakou mau makuhine hiki ole ke olelo haole a e wehewehe aku ia lakou i ka manao o na mea ano nui i anoiia iloko o ke ola Amerika ana.

            Aneane ma kahi o ka 5000 kaikamahine i hamo aku mawaho o ke kuia i kela ame keia makahiki maloko o Honolulu mamua o ke komo ana aku i ke kula kiekie. Ke manaolana nei ka ahahui e hookolo aku mahope o kekahi o keia mau kaikamahine a e hoohoihoi aku ia lakou ma na hana hoohauoli e ala ae ai ko lakou mau noonoo, ma na hana hooikaika kino a ma na anaina hooolaulea a mau hana hoohauoli e ae. Ma keia pule ae he mau anaina hookipa ke malamaia aku ana, e hoomaka ana me kekahi anaina hookipa ma ka auwina la i na hoa o ke kalapu a na wahine o ke Kula Kickie o Honolulu ma ka la 28 o Mei ma ka hora 4. E ukaliia mai ana ia e kekahi mau  anaina hookipa ahiahi eono a e malamaia ana ma ka hora 7:30-o ka mau o ia mau anaina e malamaia ana ma ka la 29 o Mei, a e ikeia ia anaina ma ke ano he po no na Hawaii; ka lua ma ka la 30 o Mei, he po ia no na Pukiki; ke kolu ma ka po Poaono, Mei 31 oia ka po no na Kepani. Ma ke Savati, Iune 2, ma ka hora 7:30, he anaina hookipa i na Pake; ma ka poaha, Iune 3, ko na Korea pa; Iune 5,ka po o na Pilipino. He papa kuhikuhi hana ka i hoomakaukauia no na hana o kela ame keia po. Ke noiia aku nei na wahine e lawe pu mai i ka lakou mau kane me lakou a e hoolilo ia p oo kekahi o ke kikowaena e akoakoa ai na kanaka mai kona hoomaka mua ia ana aku.

POWAIA HE KAAAHI E NA ILIKINI YAQUIS.

            DOUGLAS, Mei 24.-Ua pepehiia a make ma ka la aku la i nehinei o B.S. White, he Amerika, me kekahi mau kanaka Mekiko lehulehu, ma ka la i nehinei, ma kahi kokoke aku i Hermosilo, ke kapitala o Sonora, ma ka manawa a na Ilikini Yaquis i huna ia lakou iho iloko o na opu nahelehele i lele kaua mai ai i ke kaaahi o ka lua eli lanaha ma ke alanui o ka lua lanahu La Colorada, oiai ia kaa e holo ana no Hermosilo, Ua loaa ae ka lono no ka powaia ana o ke kanaka Amerika ame na kanaka Mekiko maloko o kekahi kelekalama ma Nogakes mai Heromosilo aku.

 

            Pua ka koala lani Manuia,

            O Manuia ka lani ma ka puehuawa,

            O ka uahi makaweoa ia o Lihue,

            O na puu nanahu mahiki o Hao,

            O Kaeakalona ka lani ke alii,

            O Hikiau a Kuihewa,

            Ka ihikapu a Kuihewa,

            Aohe keia he wa lilo aku ia ha'i,

            Kaa aku oe i ke kanaka e maha au,

            Hoi hou oe i ke ehu me he moi la,

            Ua i ke a!

HE HAPAHA MILIONA KA HUINA LAHUI I KOHOIA I KEIALA.

            O ka huina nui o na Hawaii ame na hapa-Hawaii i kohoia he 38,000; o ka kuina nui o na lahui a pau maluna o na Mokupuni he 256,000 wale no, a no loko wale iho no o ke kulanakauhale o Honolulu he 75,000 elike me ka hoike a ke Kiaaina McCarthy no ka makahiki e pau ana i Iune 30, 1918, i hoolahaia ae ma ka Poalua nei. Ua oi ae ka nui o na waiwai i komo mai iloko o Hawaii i ka 1918 i ko ka makahiki mamua aku, oia hoi he $11,374,718 e ku-e ana i ka huina o $10,419,371 i ka 1917. O na meaai ka palaoa ame ka paka ka hapanui o na waiwai i hookomoia mai i Hawaii nei, o ka hapunui o ia mau waiwai mai Amerika mai.

            No na waiwai mailoko aku nei o Hawaii i hoounaia aku i na aina e mai ka la 1 mai o Aperila 1917 ahiki ia la iloko o ka 1918 o ka waiwaiio o ia mau waiwai i hoounaia he $81,000,000, o na loaa ma ka hale dute mai ka 1901 mai aneane i ka $24,000,000.

            O ka huina nui o na keiki kula maloko o ke Teritore ma kela manawa he 34,343, he 6.4 pakeneka ka lii hou i ko ka makahiki mamua aku. No na make maloko o ke teritore he 14.42 pakeneka no ke kaukani: no Honolulu wale mei no he 18.60 pakeneka. No na hanau he 36.71 no ke kaukani, ua oi aku mamua o ko ka make.

KAHEAIA NA PUALIKOA NO KA HOOPAU ANA I KA HAUNAELE.

            LIMA, Mei 29.-Ua lilo i mea hoowliwli nui mai na hoohaunaele ame ka hooponopono ole o na poe olahani i ulu nui ae maanei a ma Callao, a iloko no hoi o na hoao ana a ke aupuni e hoihoi ia mai ka maluhia a e opa pu aku @na hoi i na poe hakihaki kanawai.

            Ua hoea mai na pulikoa e hoihoi ae ana i ke kulana a aneane e kaa mai ka hoomalu ana malalo o na koa mahope o ka hala o hookahi la i haawina i na poe hoohaunaele.

            O na Pake kalepa ka poe i poino iloko o na hoopoino ana o nehinei; maanei a iloko o Iallao ua oi aku mamua o iwakalua mau hale kuai meaai a na Pake i pau i ka haowale ia a puhi ahi ia mamua o ke kaa ana mai o ka hoomalu ana malalo o ka oihana koa.

            HOOKUULA NA KOA AMERIKA MALOKO O RUSIA.

            TOKIO, Mei 29.- E hoakaka ana ka lono a ka nupepa ma Ar@hangle malalo o ka la o ka Poaahi i hala no ka hoea ana mai o ka mokukaua Des Moines ame kekahi mau koa pualu Pelekane hou, na koa e pani ana i ka hakahaka o na pualikoa Amerika e hookuuia aku ana, a pela me na oualikoa e ae i komo pu ai e kaua mai ka mahina mai o Augate i hala.

            O ka Ria Adimarala McCully, ka mea nana e hoomalu na aumokukaua Amerika maloko o na ki o Rusia pu kekahi maluna o ka mokukaua.

            Maloko o ka pule hookahi e hoomaka ai ka hoihoiia ana aku o na koa Amerika no ka home, pela i ka nana aku, a o ke koena iho o na koa Amerika i  kaua ai m na wahi e pili ana i ke alanui kaaahi Volog@a, e hookuuia aku ana lakou mahope o ka hala ana o na mahina ewalu o ka hoomau ana aku i ka hana o ka oihana kaua.

HE KEIKI KAMAHAO I HANAUIA MA KAUAI.

            Maloko o kekahi hime o kekahi mau Kepani limahana ma ka Mahiko o Makawali Kauai. i hanau mai ai kekahi keiki kamahao loa, he eha on a mau lima, he mau niho ooi kona e like me ko ka popoki, a he huluhulu eleele ke kino a puni, elike me ka hoakaka a ka Nupepa Kepani Shinpo puka pule o Kauai.

            I ka wa ka i hemo iho ai ia keiki a i ka ike ana iho o ka makuahne ua uwa ae la oia me ke kapalili a waiho a maule iho la, a me ka hana nui ka kekahi Kepani Kauka o ka apa ana iho iaia ahiki i ka pohala ana ae. Ua make kela bebe elima hora mahope iho o ka hanau ana mai, kupana ha keia bebe.

Haawiia aku he Manawa no Kelemania e Pane mai ai.

            PARISA, May 22.-Ua haawiia aku ia Kelemania ma ka po i hala he ehiku la e waiho mai ai kana pane hope oia ka Poaha, May 29.

            Ua noi mai na Kelemania no ka aeia aku o kekahi kaaahi kuikawa no ka lawe ana mai i na papa pai palapala ame ka poe pai palapala i Vaseile i mea e hiki ai e hoawiwiia ka waiho ana mai i ka Kelemania pane.

 

            CONSTANTINOPLE, May 22- Ua hoikeia mai e ke Komisina o na meaai Amerika Heinz mahope o ka pau o kana kaahele ana e nana i ke kulana o ka noho ana o na kanaka ma ka Hikina ia Herbert Hoover, ke poo o ke Komisina o na meaai a na aupuni huiia, o ka pololi ame ka hune ke pahola la mawaena o ka lahui Amenia maloko o ka okana aina Caucasus a e pono e hoolakoia aku ka ai e lawa ai ka hapa miliona kanka kekahi makahiki hou aku.

E UNIHI ANA O CANADA I KONA MAU PUALIKOA.

            TOKIO, Iapana, Mei 26,- O ka unuhiia ana mai o na pualikoa i hoounaia ai i Siberia ma ke ano o kekahi mahele ia o na koa o na aupuni hui o ka makahiki i hala, a i hoikeia mai ka holopono o ka lakou mau hoohana aan ma Vlalivostok.

            O ka hapanui o na pualikoa o Canada i hoounaia ai i Siberia aia lakou i Canada, a i ole, ma ka ala paha e hiki ae ai ilaila; ua hoike pu ia ae iloko ana paha o Iune e hiki pau loa ae ai na pualikoa Canada i hoounaia ai i Siberia no ka lakou aina hanau.

PIHA OLE NA MAHELE O NA APANA DEMOKARATA.

            WASHINGTON, Mei 25- O ka poe lawe i ka hona lanakila kuokoa, Victory Liberty Loau, ua hiki aku ka lakou huina i lawe ai i ka $5,249,908,3000, a ua oi pakeu pali wale aku hoi he kokoke i ka $750,000,000.

            O na apana o Atlanta ame Dallas wale no ka i haule malalo o ko laua mahele, a o keia wale no hoi ka mua loa a ne hoaie kaua i haule ai kekahi mau apana mai ka piha ana o ka laua mahele.

            O ka mea e lilo ole ana i mea ui mamua o ka iwakalua, i kaik mamua o ke kanakolu, naauao mamua o ke kanalima maluna oia ano kanaka ka hele i na meaai maikai,-Akina.

HIKI OLE KA MOKUEA NO-4 KE KE LELE MAMULI O KA INO.

            PONTA DELGADA, May 26_ Aohe hoihona o ka ma o ae ka ino i pahola ae ai maanei iloko o na hora he 30 i hala, ka ino hoi nana i alai mai mamua i ka lele ana aku a ka Latanela A.C. Read maluna o ka Mokuea NC-4 ahiki i Lisebona. I kulike me ka hoakaka a ka lono i loaa mai ianei ke mau la no ka pahola ana a ka ino mamua mai o ke alahele e hoea aku ai i Potugala.

            Ua manao ka Lutanela Read ame kekahi poe loea e ae aole e hiki ana i ka NC-4 ke lala aku a hiki i ka Poaha.

15,000 I MAKE ILOKO O KE PA-HU ANA O KA PELE

            AMSTERDAM, Mei 26- Ua oleloia ae aia he 15,000 o na kanaka i make ma o ka pau ana o ka Luapele o Kal@k ma ka mokupuni o Java ma ka pule i hala.

            He iwakalua mau kulanakauhale liilii i hoopoino holookoa ia e ka pele, elike me na lono i loaa mai maanei.

            A elike me ka Poropeka Arnold Romberg o ke kula nui o Hawaii, ua pa-hu mua no ka luapele o Kaluk i ka 1848. a pela mai no iloko o ka 1901, me ka nui o na ola i poino ma ia mau pahu pele ana a he pahu pele liilii ana no kekahi mahope mai o ka 1901.

KAU NA KO'OKO'I O KA MALU O KE KU'IKAHI MALUHIA MALUNA O WILSON

            PARIS, Mei 25- Ua kukala ae ka Echo de Prais, ma ka Wilson noi i kaohi na aupuni na aupuni i ka hoolahaia ana o na mahele o ke ku'ikahi maluhia.

            Ua olelo ae hoi ku mea kakau o ka papapa'i o Amerika, o ka mea kiekie loa o ke ku-e i ka hoolahaia ana na hoea mai ia mai ke Kuhina Nui Lloyf Gerge mai.

KUAI I NA MOKULULU KAUA.

            NEW YORK, Mei 25- I nehinei i hoikeia ae ai ke kuai ana o ka Ahahui Curtis Ariplane Motor he 2176 mau mokulele kaua ame 4600 mau kaa motor mai ke keena kaua mai.

INAMONA

            Nohea mai ka inoe "Pukalale" ma kekahi wahi o Honolulu nei?

            No ka mea malaila e haawiia ai na ai o Hiuakahua; a e hoolaleia ai no hoi na ai a ka u'i.

            A nohea mai hoi ka inoa " Kaopunana" ma kekahi wahi o Honolulu nei?

            Eia: No ka nana no hoi o ka opu bibi a Umeume ma me Kealeponikale; oiaio ko hoi.

            Aia mahea o Honolulu nei ia wahi o Kolopo, a i kapaia hoi pela no keaha?

            Eia: Aia ia wahi e hoomaka ana ma ke kihi o ke alanui Nuuanu ame Hokele, a holo ilalo a hoea i ke kihi o ke alanui Hokele me Maunakea; a i kapaia ia wahi mamuli o ke kolohele ana o kekahi mau kanaka okohola mahope o Kaohulani ame Kapili, he mau wahine kaeaea o ia mau la.

            Oiaio ka hoi, akahi no a maopopo ae la.

            Aia mahea ia wahi o Honolulu nei o Kaakopua!

            Eia: Aia ia wahi ma kahi  ku nei ka halekula Central Grammar, a i ikeia o ka pa o Ruth Keelikolani, a lilo mai ia Mrs. B Pauhi Bishop.

            A ma owai la i kapaia ai keia inoa Kaakopua!

            Eia: Ma o Kaakopua la, ke kaikamahine a Keheuna (Kahe@@@); a nana hoi ka "Pa PIlina" i o ia ai no ia inoa ka Pa Ilina maluna o ka aina i ulu ai ua Pa Ilina nei a Kaakopua, a o keia Kaakopua no ke kaikamahine u'i @@@@@@

i hookipa ia Hiiakaikapoliopele @@@

            Kuu punawai kau i ka lewa He hua niu.

            Aia ia lilo, a hookoe ia Puna.

            I hookoe ia Puna la e-I kula lele ia Puna la e

            I kula lele lehua na ka manu,

            Kuu manu aloha e!

            Ke pili mai i ke kanaka e,

            Aloha ka ma-nu.

            Heaha ka ai, ia Hilo a, hoo@@@ @@ Puna! Heaha hoi ka manu!

            Eia: Oia ka aiia ana o hookahi @@@ ao o ka a i o ke kanaka e ka @@@@@ alaala, a koe kekahi aoao o ka a @@@@ he nalo ka manu i ka pipili ma@@@ @@@@ aoao alaala o ka a i. Aloha ka ma@@@@@@

HOOHENO NO KAUJAN@

Hanohano he inoa ua ike ia, Maluna o ka heke o na kuahiwi, A he pua oe a he mea laha oi@, A ka mana koho a e hiipoi nei. Hiipoiia mai kou baloka, Aia ma ka la hiki ae ma Kumukahi, A hoea i ke kai hawanawana, Na ke kelepona a i ha'i i ka lo@@. Puni ai na kalana a o Hawaii. Hoike mai ana i ka mea hou. Kauhane e ka moho lunakiai. Nau i rula ae me ka noeau. Na  noi oihana a e ke kalana. Kaana pu ai me ke aloha. Na pono kaulike o ka lehulehu. Ola ai na kini o ka aina. Ko ike kamahao me ka wiwo @@@. Ua piha hauoli na limahana. Na papa alanui a o ke kalana, Haaheo Kauhane a mau loa. Maluna o ke Kalana a o Hawaii. Hainaia mai ana ka puana. Onipaa ke aloha i ka puuwai.

            Composed by:-

                        MAKAIKU WAHINE RIVENA.

            Beautiful Home, S. Kohala

KA LAINA KELEKALAPA HOU I MANAOIA E HOOMOE.

            TOKIO, MEI 23- He heluna nui o na kanaka lawelawe oihana kalepa i hooholo e kukulu ae i hui no ka hoomoe ana i uweaolelo kelekalapa ma ka M@ana Pakipika. O na keehinahana e k@kulu ae ai ka hui ame ka poe mea dala e hiki ana e kokua mai ia hana ka mea i noonooia.

            TOLEDO, May 27,- Me kekahi mau koa e ku kiaia ana a puni ka halehana i hoomaka hou ia ai ka hana ka halehana kaa otomobile a ka Hu Willys Overland ma ka la aku la nehinei, Ua ku palaualelo wale ku@ halehana no umi la i hala a iloko o a manawa he 8000 mau limahana i ha@ lele i ka hana mamuli o ke olaha@ ana.

MAKEMAKE I KE KAISA E HOI HOU @@@ I KELEMANIA.

            LADANA, Iune 1,- Ua hoakakaia ma ka lono kelekalapa a ka Nupepa Telegrapha Exchange o nehinei o @@ Pan-German Union ka i hoolala e @@@ komo ae i kekahi olelo hooholo iloko o ka ahaolelo lahui Kelemania e @@@@@ ana e hoihoi houia ae ka Empera @@@ William Hohenzollern i Kelemania.

HE 25 BILIONA KA HUINA AIE LAHUI O AMERIKA

            WAKINEKONA, Iune 4,- O ka ha@ na aie o na Makuaina Huiia o Amerika ma ka lahope o Mei ua hiki aku ka huina i ka $25,000,000,000 e like me ka hoike a na huahelu i hoolahaia ae e ke keena waiwai ma ka a aku @a i nehinei.

HAALELE O VANDERBILT I KA NOHO PERESIDENA.

            NU IOKA, June 4,-Ua haalele o Rank A. Vanderbilt, ka peresidena o ka Banako Lahui o ke Kulanakauahale o Nu Ioka mai Ianueri mai o @@@@ ma ka la i nehinei ma ke ano he @@@ no ka hanako. Ua panaiia kona hakahaka e James A. Stillman, ko Mr, Va@dervilt mua aku

            He kanaka koikoi o Mr. Vander@@@@ iloko o ka pohai o ka poe waiwai @@@ kekahi mau makahiki, Ua ikeia @@@ ma Amerika a puni ma ke ano @@ " Makuakane no na hana hoeneu no @@ Poo Kaua hoahui", ka hana ana o k@ kukulu ana a ikeia ka holopono.

NOI KE KIAAINA HARRISON, E HOOKUKOAIA NA PIKUPINE.

            WAKINEKONA, Inue 4.- ua @@@@ ae ka haawi ana aku i ka pono kn@@@@@ o na Mokupuni Pilipine e ka Kia@@@@ Kernerala Burton J. harrison ma ka manawa on a i hoea ae ai mamua o @@ komite hui a ka hale ame ke Senate@@ lokou ka hoolohe ana i ka Memor@@@ e hoounaia aku ana i ka ahaolelo @@ hui ma ka Poakahi e ka misiona ka@ hoa o Pilipine.

            "Ma na ano a pau ua hookoia mea apau i koiia e ke aupuni Amerika wahi a ke Kiaaina.

            E pili una hoi i ka ninau no na Kepani ame kana koi maluna o na Mokupuni Pilipine ua hoike ae ke Kiaaina aole i like ka nui me ia maloko o Amerika. "O ka lahui Kepani aole lakou i lawe i na waiwai pio ma ko ano oluolu loa," wai ana e hoolilo i kekahi aina wela i panalaau no lakou."