Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 30, 25 July 1919 — Page 1
| This text was transcribed by: | Rita Makekau |
| This work is dedicated to: | Lyn Tabilangan |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE LVII-HELU 30 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA IULAI 25, 1919 NA HELU APAU 6358
MAKE HE WAHINE KEPANI MAMULI O NA PALA-PU AHI
---
Pa’uhia Loa Oia i ka Hiamoe me Kana Kane Oiai ke Ahi e Holapu Ana i ka Hale
---
NA KEKAHI KEPANI OKOA AKU HOOPAKELE IAIA
---
No ka Nui Loa Nae o na Pala-pu i Make Aku ai Oia Maloko o ka Halema’i
---
Ma ka wanaao o ka Poaono aku nei @ nolapa ae ai ua aielo ana ole @ ka home o kekahi mau Kepani mawaho ae nei o Kalia, i ko laua @ ana e pa’uhia loa ana i ka hiamoe, @ hopena i ikeia, o ia no ka make @ a wahine, ma ka hora ehiku o ka kakahiaka Poaoao, he mau hora @ wale no mahope iho o ka pau ana o ke pale i ke ahi.
O ka Kepani e noho ana maloko o ka @ a e ke ahi, o Nagamoto a me @ wahine a o ka ona nae nona kela @ Kepani no, nona ka inoa o @
O ke kana o ka hoomaka ana ae o @ a i kela hale, i kulike ai me @ hoomaopopoia, o ia no ke kakuaana o ka ipukukui aila i kukuluia @ wahi me ka pa’uhia loa no @ ke kane ame kana wahine i ka @ aole he ike ae i ka poino i @ loa ia laua.
No kekahi Kepani okoa aku, o Oki @ kona inoa i ike mai i ka a o ke @ lolo mai la oia me kana wahine, @ i na mea e moe ana maloko o a hele me ko laua hoao ana o hoopakele i ke oia o kela mau Kepani.
@ na @ ke nui aole he hana maalahi ke komo ana iloko o ka hale no ka hoopakele ana mai kela na Kepani aka nae ua mauna ala o Oamaga iaia iho ma ke komo ma iloko a hoopakele mai la i ka wahine a ka mea maloko o ka hale, ma ia puana ana nae i kona ola, i loaa ai loa he maa pala-pu lehulehu maluna o @ pela no hoi maluna o ke @ o ka wahine ana i hoopakele ai.
O kaua wahine ponoi no kekahi i ha@ aku i kana mau kokua ana, no kamakana o na mea iloko o ka poino o ka hale o ka laki ua palekana loa oia no ke kau ole aku he mau poino maluhia ana.
Ua hoihoi awiwiia ia aku kela mau Kepani poino noloko o ka halema’i o na o ka poino oiai nae, ua kukonukonu ka no palapu i kau aku maluna’o o Mrs.Nagamoto, ua hiki ole ke hoopakele ae i kana ola a make oia ma ka hora @ o kela kakahiaka.
Na kona hoopakele nae, aole no he manaolana ao kona palekana, elike me na hoike i loaa ae mai ka halema’i mai, @ ahiahi, a no ke kane a ka wa @ make ame ka wahine hoi a ke Kepani i nui ka poino maluna ona, ua palekana loa laua mai kekahi poino mai
I ka manawa i ikeia ai kela pauahi, @ koke ia aku la ka lohe i ka @ kinaiahi ma ke kelepona, a iloko o ka manawa pokole loa, ua hiki ae @ na keiki kinaiahi, eia nei, ua hiki o ke hoopakeleia ka hale i a ia e ke @ ka mea hiki nae ia lakou ke @ no ka hoopakele ana i na @ e la kokoke ana malaila.
AOHE HOIKE I WAIHOIA AE NO GEORGE FERN.
Aole hoike a ke komite ola o ka papa @ e pili ana i ko George Fern @ ana e na kauka, i hoopiiia ae ai @ ka Luaakiai Hollinger, ma ka haawina ka papa a na lunakiai o ka po @ nei. O Mr. Kumalae kekahi lakou ke komite ola, nana i hoakaka ae @ o ka papa aohe i makaukau ka @ makaukau ana nae ma keia @ ana ae a ka papa. Wahi ana @ kekahi o na lunakiai Demokarata @ hoakaka aku i kona manao iaia e @ aku o George Fern i kekahi @ okoa i mea e hooko piha ia aku e ka makemake o ka lehulehu. He nana i ka keia i hoakakaia mai aiai ma @ ka noho ana o ka halawai a ka @ ia kumu aohe Manawa e noonoo ana a hooholo maluna o ia manao.
Ma ka hoakaka a S.S. Paxson, ka peresedina o ka Papa Ola, he hilinai pu oia maluna o ka makaukau o ka papa o elima mau kauka no ka hiki ia @ ike i ke ano o ka ma’i a makou o ka lakou olelo hooholo kana nana aole ma na olelo a ka poe e ae.
HOOHAUNAELE NA LIMAHANA O KA HUI HANA HALA
Hoohanaia na Meaeha Like Ole e na Limahana Mauka ae Nei o Kalihi-kai
NUI KA POE I LOAA I NA POINA MA KELA HAUNAELE
Hoea Aku Nae na Makai ua Nohoalii Mai ka Maluhia Maloko o ka Halehana
He mau haneri Hawaii, Pukiki, Pake ame Pilipino, he mau limahana no ka halehana halakahiki ma Kalihi, i komo pu ma kekahi haunaele o ka ulu ana ae ma ke awakea o ka Poalua nei, he haunaele i hoohanaia ai na pohaku, na pauku laau, na kolopa, ua omole amen a puupuu, o kahi nae i laki ai aohe mau poo i waawaa, he mau palapu liilii wale no ka mea i ikeia, a ina pahano ka loaa o kekahi mau pu ia Manawa, he make maoli ko kekahi poe a he mau hoolewa, he mau aha kiuro kotonero ke malamaia ma ka Poakolu mai, a he mau lua kupapa’u hoi ke eliia ma ia ahiahi iho.
Ua huliia e na maka’i ma ia la na alaka’i o kela haunaele, oia hoi ka poe na lakou i hoolu ae i na manao inaina a ala ai ka haunaele, aole ka i loaa, aohe no hoi he poe i hopuia ma ea la. Ma ka Manawa e ikaika loa ana ka haunaele ua hoikeia mai ia hana i ka oihana makai, o ke Kapena Maka’i Poaha i ulaliia e na makai ekolu ka i holo aku no ia wahi, aka nae, i ko lakou hiki ana @ ua puhee mua aku na kanaka hoohauuaele.
I kulike me ka ke kapena makai o ka hoike ana ae, na kekahi poe Pake hanaka i hoonauluulu mua aku i na Pilipino a pii ka inaina o na Pilipino, a kahea aku la i ka anua Pilipino o lakou e akoakoa mai, a me na kolopa, na pohaku, na omole amen a pauku laau ka lakou o ka holo ana mai. Ia Manawa i hele aku ai na Pake, ma Hawaii, na Pukiki limahana me ka lakou mau mea eha a hoomaka ka nou ana aku a nou mai, a no kekahi Manawa ua like ka ia wahi me kekahi o na kahua kaua maloko o Palani, eia nae, aole i hala kekahi Manawa loihi i pau wale ai ka hakaka ana.
E HAULE ANA KE KO’I MALUNA O KEKAHI MAU LIMAHANA
Ma ka la 1 ae nei a Augate e hoopauia mai ai kekahi mau kakauolelo, kokua kakauolelo amen a limahana o ke keena euekinia, keena wai ame sua ame ka mahele o nap aka, na kahua paani ame ua kanaka o na hale aupuni, elike me ka manao o kekahi olelo hooholo i hookomoia ae e ka lunakiai Pacheeo a i kakooia mai hoi e na Demokarata e ae eha ma ka halawai a ka papa o ka noho ana ma ke ahiahi Poalua nei.
O ka manao o ka olelo hooholo elike me ia a Lunakini Pacheco o ka hoike ana ae ma ia halawai, oia no ka hoike ana ae ma ia halawai, oia no ka hoike mua ana aku i na kanaka i manaoia e hoopau mai ka hana aku. “He makemake makou e loaa aku ka ike ia lakou e hoopauia aku ana no ka lakou i loaa hana ana mahope aku o ka la i o Augate.
O ka Lunakiai HoHinger ka i ninau ae i ka Loio Kalana Heen no kona manao kanawai, ina he kuleana ko ka papa e hoopau ai i na kanaka hana aole hoi o na poo o na keena oihana, ka poe i ike i ke kupono a kupono ole o kekahi kanaka hana, a ma ka Heen pane he kaualua kona i ka loaa o ia kuleana i ka papa. Aole manao kanawai i waihoia mai maloko o ke keena o ka lolo kalaua, wahi a Heen. Ma ia hana o ka hoopau ana e hoolaha mua ia aku maloko o kanakolu la i na kanaka hana e manao ia aua e hoopau aku.
O ka hoolaha ana iloko o ka mahina, wahi ana, no ka hoopau ana aku ma ka la 1 o Augate, aole i lawa ke kauakolu la, aka, ina no ka hoolaha aku e hoopauia ana lakou ma ka la i o ka mahina mahope aku, ua lawa ia. O keia iho la na ka hopena e ikeia ana ma na hana kalaiaina, na ka mea ole ia ae o ka pono ame ka maikai o ka hana i lawelaweia.
O ke kii malalo iho nei, he kii ia no na keiki a’o hana lima o ke Kula Kamehameha e a’o mai nei iloko o keia Manawa hoomaha o ke kula. O ka puulu maluna loa ma ka hena, o na keiki ia e a’o ana i na hana oloko o ka hale mikini. Ma ka akau ae, na keiki e a’o ana i ka oihana kamana. Malalo ma ka hema, na keiki e a’o ana i ka hana uwila, a ma ka akau ae, na keiki e a’o ana i ka amala ku’i hao ku’i aiana.
(PHOTO BELOW)
PAUAHO MAI KA LOIO WITHINGTON.
Mahope iho o ka waiho ana i ka ma’i no na pule kakaikahi ae nei i hala i pauaho mai ai ka Loio D.L.Withington i keia a ana, ma ko ahiahi o ka Paokahi aku la i hala, ma kona home ma ke alanui Prospect.
He kulana oina’ima i kona no na mahina elua i kaahope aku nei, eia mae ua mau no kaon lawelawe ana i kana oihana ahiki i ka ikaika loa ana mai o ka ma’i, ua noho okoa oia ma ka hale, me ka lilo o na hooikaika ana e hoopakele ae i kano ola, i mea makehewa, mamuli o ka lanakila ana o ka make maluna ona.
He hoahui o Mr. D.L. Withington no Mr. W. R. Castle, ma ka oihana loio a i ikeia hoi ma ka inoa hui, Castle & Withington, kekahi o na hui loio mui o na hihia i keia ma keia kulanakauhale. Oia nei ka loio nana i a’o aku ia Kakauolelo Kalauokalani, aole e hoopuka i na palapala hooia no ke kohoia ana o Kuinalae ame Pacheco i mau hoa no ka papa lunakiai, a i kupale hoi no Kalauokalani, ma na hihia i hoopiiia ai ke kakauolelo o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, a na ka ma’i wale no maluna ona i kono aku iaia e noha ma kona home.
Mailoko Mai o Kekahi Ohana Kahiko
Ua hanauia o Mr. D. L. Withington ma Newbury. Makekukeka, ma ka la 2 o Feberuari, 1854; ua puka mai hoi oia mailoko mai o kekahi o na ohana maikai loa o Enelani Hou; a he moopuna kualua oia no Konela Little, ka mea nana e alakai ana i ka pualikoa nana i hoauhee aku i na Peekane ma ke kaua o Bouker Hill.
Mahope iho o kona hoonaauaoia ana a puka pono mailoko mai o ke kula o kona kulanakauhale ponoi iho, ua komo aku o Mr. Withington maloko o ke Kula Kiekie o Harvard, a hookunia mailoko mai o kela kula i ka makahika 1874.
Ua komo lia i ke kula a’o kanawai ma Bosetona, a iloko o na makahiki elua i hookuuia mai ai oia mailoko mai o kela kula me kona palapala hoomaikai no ka makaukau kanawai.
Ua noho oia ma ka oihana loio maloko o Bosetona, a ma Nerburyport, no kekahi mau makahiki me ka holomua loa, ahiki i ka makahiki 1886; ua hoi mai oia a noho ma Kaleponi, me kona hoomau ana no i ka lawelawe ana i ka oihana loio, ahiki wale i kona holo ana mai no Hawaii nei.
Iloko o ka makahiki 1903 i komo ae ai oia iloko o ka hui loio o W. R. Castle, malalo o ka inoa hui Castle & Withington, ma ia hui loio laua i noho hana like ai ahiki wale no i kona make ana aku la.
Hooikaika i ka Politika
Oiaia e lawelawe ana i ka oihana loio, maloko iho o kona mokuaina ponoi, ua komo kino aku oia ioko o na hana kalaiaina, me kona ku ana ma ka aoao Repubalika a i kona nee ana mai no Kaleponi, he o ia mau no kaon komo ana iloko o na hana kalaiaina, a no ua kaueha, i kohoia ai oia i hoa noloko o ka aha senate.
Oiai o Mr. Withington, uoha ana he hoa noloko o ka a ka senate. O Kaleponi ua hooikaiki oia ma ka hoemi ana mai i na hoolilo oloko o ka aha senate, ahiki i ka hookoeia ana mai ka ekolu haneri a i ka umi kumamalua haneri kala no ka la hookah.
Oia ka mea naua i hoomakaukau i ke kanawai kalana a i hooholoia ai no Kaleponi, me ka haawiia o na hoomaikai kiekie ana iaia.
Oia ma Honolulu nei, iloko o ka nui o na hana oloko o kona keena loio, me ka lawelawe mau hoi i no hihia nunui; ua loaa no he mau manawa kaawale iaia ma ka hooko ana aku i kekahi mau hana lehulehu e waihoia mai ana iaia, mawaho ae o kana oihana ponoi.
Ma na mea pili a ka hookele aupuni, ua ku mau o Mr. Withington, ma ka aoao e kakoo ana i ka hookele aupuni maemae, e loheia ana kona mau manao hoakaka maluna o na ninau pili i ko ka lehulehu mau pono, e komo kino ana no hoi iloko o na hana pili hoomana me Kula Sabati, ame kekahi mau liana lehulehu e ae.
Ua nui a lehulehu ko Mr. Withington mau hoaloha ma keia kulauakauhale, he peresidena oia no ka papa loio, no na oihana lehulehu ma Honolulu nei, a i kona make ana aku la, ua hooneleia mai ua hui he nui me kana mau olelo a o waiwai nui, na ka pomaikai ame ka holomua ia mau oihana.
Ua waiho iho oia mahope nei he wahine kane make, he nau kiekikane, me na huuona amen a moopuna, e kumakena nona.
I ka hoakaka ana ae i kaon manao, no na kumu o kona koma kino ana iloko o na hoopii kanawai, e pili ana i na hoa o ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, wahi ana he elu wale no kunu, o ka mua, o ia no kona makee e hookeleia na hana o ke aupuni kulanakauhale me ka pololei ame ka hoopono, a o ka lua, o ia no kona makemake e hoomauia aku kanoho hana ana o kekahi kanaka i maopopo i ka hoomoeia ana o na paipumalalo o ka honua, ka mea ana i hopohopo loa ae aole e hoomauia aku ana kona noho hana ana malalo o ka papa lunakiai hou.
NA LA HOIKE NO NA KUMUKULA
Ma na la 4, 5 ame 6 o Augate e hoomaka ana ma ka hora 8 o kela ame keia la na hana hoike e lawelaweia ana e ka Papa Hoonaauao no ka hoike ana no na palapala hookohu o ma kumukula a puni ke Teritore: na kumukula o Oahu ma Honolulu nei, ko Hawaii ma Hilo a mo Hoiualoa, ko Maui ma Wailuku a o ko Kauai ma Lihue. O ka poe apau e makemake ana e ninaninauia e waiho ae lakou i ka lakou noi me na kumukula poo o ko lakou mau apana, aole e haule mahope aku o ka poaha, Iulai 24.
KOMO KE AUPUNI ILOKO O KA AIE.
I kulike ae me ka hoakaka a Kiaaiua McCarthy, mamuli o na mea oiaio i hoomaopopoia ua ke kulana o ka waihona o ke Teritare, ua lilo ua haawina a ka ahaolelo aku nei i hala, i hooholo ai, i mea e komo a eke aupuni iloko o ka aie, no ka mea, aia ma kahi o ka eono miliona dala, ka huina nui o ka bila haawina, oiai nae, he eha miliona dala wale no ka loaa o ke aupuni.
O ka bila haawina i hooholoia e ka kau ahaolelo aku nei i hala, no kela ame keia hana i hookaokoaia, he $1,465,130,70, a ke hui pu ia me ka bila haawina laula elike me ia maloko o ka Bila 222, ua hiki aku ka huina dala ma kahi o ka $6,484,788,70. O na loaa o ke aupuni i hoomaopopoia, aia ma kahi o ka $4,278,303; ua like ia me $2,206,485 ka aie o ke aupuni.
Oiaia nae he huina aie mahuahua kela maluna ae e nanaia aku ai no ke aupuni, ua hoakaka a eke kiaaina i kona manao, aia no he heluna nui a na dala e hooliloia aku ana no kekahi mau hana, e hoihoiia mai ana nolaila aole no i pilikia loa, elike me na huahelu i hoomaopopoia, no ke kulana, aie o ke aupuni.
Ma ka olelo nae a ke kiaana, e hoohana aku ana oia i na alahele, e hiki ai ke hoohanaia aku ked ala, no na hana apau a ka ahaolelo aku nei i hala, i hooholo ae a ina ua lawa ole ke dala no kekahi mau hana, alaila, ua hiki no la mau hana ke hoomanawanui, no kekahi manawa hou aku.
LAWE HE WAHINE HAOLE I KONA OLA.
Mauka ae nei o Kalihi, i lawe okoa ae ai he wahine i kona ola, ma ke kaawe ana iaia iho, ma ke kakahiaka nui o ka Poalua nei, nona ka inoa o Mrs. Kate Woodward Whitcomb.
Ua loaa aku kona kino make ma kahi e kokoke ana i ke kahawai o Kalihi, e pili la me ka home o Mrs. S.A.Gulika, kona kokoolua o ka noho pu ana no kekahi mau mahina lehulehu ae nei i hala.
Ma na mea i hoomaopopoia, aole he maikai o ka noonoo o kela wahine, pela iho la i hooko ae ai i kela hana naaupo.
He wahine keia i mare i kana kane iloko o ka makahiki 1911, a he elua makahiki mahope mai, ua nalowale honua aku la kana kane, a ma ka oleloia, i ka manawa o kona naolwale ana, ua ili mai maluua o keia wahine ke kaumaha, mamuli o ke poho ana o kona mau waiwai.
Ua puhiia ke kino o keia wahine i kea hi, ma kela la no, a malamaia kona anaina hoolewa, ma ka home o W.T. Carden kana keiki hanauna.
Ma na lono meahou e hoea mai nei no keia kulanakauhale, aia na kumukula ke hoohala mai la i ko lakou Manawa hoomha ma Kilauea, me ka piha hauoli o na mea a pau.
WAWAHILA KA PUULU KEIKI KOLOHE.
Mamuli o ka hopuia ana o kekahi poe keiki Kepani ekolu, a i ae okoa aku hoi i ko lakou hewa imu ao ka ana o ka Lunakauawai Kaapuni Franklin, maka Poakahi nei, me ke kauia ana mai o ka hoopa’i maluna o lakou pakahi, e noho hana maloko o ka halepaahao o ke Teritore, ua manaoia, ua hoea mai i kanahaha liilii ana o kekahi puulu o ua keiki Kepani kolohe, i maa i na hana hakihaki kanawai ma keia kulanakauhale.
He ekolu ka nei o keia poe keiki Kepani i paa ai i ka hopuia, a ma ka hoakaka a kekahi o lakou, he keiki i noho mua maloko o ke kula hoopololei ma Waialee, he ekolu hou ae mau keiki i koe mawaho o lakou i paa ole i ka hopuia, no kela mau keiki nae i kouoia aku ae na makaikiu e hakilo lakou me ka makaala loa i wahi e paa hou mai ai i ka hopuia.
Ma ka olelo a kekahi o kela poe keiki, e hoolala mua ana lakou i kea no o ka lakou mau mea apau e hana ai, a i ka hooko ana, e holopono mau ana, me kona ae okoa ana ae, i ka hanaia ana he mau aihue lehulehu, ma kekahi mau manawa.
Ua ae okoa kela poe keiki Kepani no ko lakou pili i ka hewa, a i uku pana i no ko lakou hakihaki ana i ke kanawai, ua manao ke kahu o ka aha e noho hana lakou maloko o ka halepaahao no kekahi mau makahiki, i loaa ae he mau haawina a’o kupono loa ia lakou, e ike a@ ka ehaeha o ka haua, a maka’u, aole e hakihaki hou i ke kanawai.
E HAAWIIA ANA HE HOIKEIKE TABALO.
Maloko o ka Memorial Hall, ma ka po o keia Poaha ae, ka la 31o kela mahina, a ma ka pa aku o ka Poaono, ka la 2 o Augate, e haawi ae ana na kaikamahine amen a keikikane a na pukaua, he hoikeiki tabalo, me kekahi mau hana himeni, e lilo ai i mea hialaaiia e na malihini amen a kamaaina pu o keia kulanakauhale.
Iloko o na hoikeike tabalo, e paneeia mai ana imua o ka lehulehu iloko o kela mau po elua, e ikeia ana kekahi mau tabalo, i hoikeike mua ia ai ma ka halealii, ma ka po o ka la 10 o ka mahina aku nei o Iune, ame kekahi mau hoikeike tabalo hou, e pili ana i na hana am eke ano o na kanaka o ke au kahiko o Hawaii nei.
Ma ka pule aku nei i hala i huli hoi mai ai o Miss Marjorie Booth, mai Kaleponi mai, kahi ana i a’o ai i ka ike himeni, a ma kela mau po, e lohe ana ka lehulehu i kaua mau kalena i a’o ai a makaukau no ka Manawa mua loa maanei nei.
He mau kalapu himeni ke komo pu mai ana no ke kokua ana i ka holomua o no hana apau i hoohalaia no kela mau po elua.
HOOLALAIA KA MANAO OLOHANI E NA PILIPINO
Makemake no Pilipino Limahana Halakahiki ma Iwilei e Hoopiiia ka Ukuhana
HOOKAHAHALA KA MANAO O NA HAKU I KA LOHE ANA
Makemake na Haku e Hoike Aku na Limahana i ko Lakou Lini no Kekahi Mea
Ma kekahi ikeia i hoounaia ae i ka Nupepa Advertiser o ka Poalua iho nei i loaa ae ai ka ike i ka lehulehu, a i na haku o ka hauenana halakahiki ma iwilei, eia na Pilipin limahana oloko o kela halehana, ke hoolala mai nei e olohani, no ka makemake e hoomahuahuaia ae ko lakou ukuhana.
O ka leka o ka laoo ana ae i ka Nupepa Advertiser, ua kakauinoaia e ua Pilipino Limahana, maloko o kela loku, e koi ana ia e hoomahuahuaia ae na keneka e ukuia ia lakou no ka hora hookahi, mai ko lakou ukuhana e ukuia nei i keia Manawa no ka hora.
I ka Manawa i hoikeia aku ai kalohe ia Mr. Kenneth B.Barnes, ke kakauolelo o ka Hawaiian Pineapple Co., e ku nei ma iwilei, e pili ana i ka leka a na Pilipino, ua hoike mai oia i kona kahaha, oiai wahi aua aole he wahi hoailona iki ana i hoomaopop, no ka manao ana o na limahana Pilipino e olohani, no ka maikai ole o ka uku o kona nei ia lakou i keia manawa.
Wahi ana, aia ma kahi o ka 150 ame ka 200 mau limahana Pilipino e hoohanaia nei ma kela halehana,main a kane, ua wahine ame na kamaki a ke ukuia nei lakou ma ka 15 kaneka o ka hora, a i ka 25 keneka, elike me ke kulana o na hana o lakou e lawelawe ana. O ka Manawa wale no ana i ike ai i kekahi hoailona no ua manao oolo kuiloko o na limahana, he mau mahina ae nei i hala, eia nae, ua pau no kela ano maikai ole iloko o ua limahna i ka Manawa i hoomahuahuaia ae ai ko lakou ukuhana.
Ina he mau hoohalahala kekahi ma ka aoao o na limahana, wahi hou a ko kakauolelo o kela hui hana halakahihi, he mea maikai ka hele ana aku o na limahana e hui pu me na haku, a hoakaka pololei aku i ka lakou mau mea i makamaka ai imua o ka hui, a ina malalo o na kumu kupono kela mauao ana e olohani, e hiki ana no i ka hui ke nana mai, aka ina ma kea no kupono ole, e hooleia mai ana no.
Ma kea no nui o ka manao o ka leka, e hoakaka ana ia i ka noho hana ana o na Pilipino malalo o kela hui hana halakahiki, no ua makahiki he elua ae nei i hala, me ko lakou ukuia i 15 keneka o ka hora, e hana ana ma kahi o ka umi hora o ka la, ua like ia mo hookah kala me ka hapaloa ko lakou uku na ka la hookah.
O ka ukuhana ana Pilipino limahana i makemake ai e haawiia aku ia lakou, nona kamalii, malalo o ka umi-kumamalima makahiki, e uku ia lakou mai ka 12 ½ a ka 15 keneka kno ka hora; no na kaikamahine hoi amen a wahine, maia ukuhana like no, a no na limahana e ae, mai ka 17 ½ keneka o ka hora ahiki i ka 25 kenaka, no ka mea ua like maoli kea no o ka lakou hana me ka hana ana poola.
Ua hele okoa aku ke kanaka kakaumeahou o ka Advertiser, i ka halehana, mahope iho o ka loaa ana mai o kela leka, hoohalahala a na limahana Pilipino, o kaua mau mea i ike, aole he mau hoailona iki no ke kulana olohani iwaena o na limahana, aka he maikai ke kulana o na limahana me na hakuhana.
PAU NA HALEKULA KEPANI MA HALEIWA I KEA HI.
Ekolu mau hale o kekahi halekula a na Kepani, oia ka Yamato Gakuen, ma Haleiwa, i pau i kekahi ahi i maopopo ole ke kumu o ka hoomaka ana ae e a. He $8000 ke poho i kohoia. Ma ka hora 4 o ke kakkahiaka ka ikeia ana a ua hoomau aku ka a ana ahiki i ka hora 6. Ma ke kakahiaka o ka Poakolu lei kela a ia ana. O na hale i pau ai i kea hi oia ka halenoho o ke kumu, ka halekula ame ka halenoho o ke kuke. O T. Matsumura ke kumu o ia halekula. O kahi ka i laki ai, elike me ka hoakaka a’ka moolelo, aohe mau haumana nohopaa i koe maloko o ka halekula ia Manawa, ua pau i ka hoi i ko lakou mau home no ka hoomaha.