Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 36, 5 September 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NA OLOHANI AME NA HOPENA

            "No ke aha la i kupikipiki-o ai ko na aina e a i noonoo ai hoi na kanaka i ka mea lapuwale?" wahi a ka mea halelu. Haina: No ka noonoo o na kanaka i ka mea lapuwale. "No ke aha la i ulu ae ai na haunaele i waena o na ohana?" Haina: No ka like ole o na hana ame na manao o na lala o na ohana. Makemake kekahi he mea okoa, a makemake no hoi kekahi he mea okoa. "No ke aha i ulu ae ai na olohani ma waena o na limahana?" Haina: No ke kulike ole o ka makemake o na haku ame na kanaka hana. "Owai ka i halawai me na popilikia? Haina: O ka mea nele.

            I loko o keia au e nee nei ke lohe a ke ikeia aku nei ka ulu ana ae o na olohani, oia hoi ke koi ukuhana kiekie ae a na limahana, a i ka manawa e hooko ole ia aku ai o na koi a na limahana, haalele na limahana i ka hana a lakou i hana ai no kekahi manawa loihi me ka loaa o na uku hana maikai nana i malama ia lakou ame ko lakou mau ohana, a hele ma o a maanei me ka maopopo ole o kekahi mea nana e kokua mai ia lakou ame ko lakou mau ohana. O keia ka mea oiaio ikeia ma na aina e ahiki i keia la. Aohe olelo ana no na limahana i hoahu i kekahi waihona no ka la ua, aka, no ka poe i kauka'i mai i ko lakou pono o ke ola ana maluna o ko lakou mau ukuhana i kela ame keia pule, a i ka wa i haalele aku ai i ka hana, aole loa e nele ana ke komo i ke anu, a hookahi mea aloha o ka ohana i ka make i ka pololi, ka nele i na mea e pono ai ke ola ana ame na luhiehu e ae a ka makemake e ne ae ai.

            Ma ka aoao o na hakuhana e komo pu ana no lakou iloko o ka pilikia, no ka mea, e ku wale ana ka lakou mau halehana aohe mau kanaka na lakou e hana mai e hiki ai ka hana; aole no lakou e nele ana i ke kanaka hana, ua hiki ia lakou ke hoolimalima aku i kela ame keia kanaka e loaa aku ana ia lakou, aka o ka pilikia, o ia mau kanaka hana e loaa ana ia lkou he poe uku haahaa, aka he poe holona nae aohe i ike i ka hana; he hana nui a koikoi ke a'o ana aku ia lakou ahiki i ka loaa ana o ka makaukau, a e hala ana hoi he manawa loihi loa mamua o ka loaa ana o ka ike hana ia lakou. Eia hou, o na. hakuhana ua lawa lakou me ke dala e hiki ai e malama ia lakou no kekahi manawa loihi, i na limahana olohani e auwe ana i ka pilikia, e kani mau ana ka aka a na hakuhana. Pehea la ka loihi o ke ku wale ana o ka hana e mau ana no ka minoaka ma na papalina o na hakuhana, a ma kekahi aoao hoi e lohe mau ia aku ana ke kaniuhu. "O. no ke aha no la hoi au i punihei wale aku ai i na olelo a kela poe o ke koi ana mai ia'u e haalele i ka hana, alaa kuu pilikia la!" Aole e nele ana ka loheia aku o nei mau olelo mawaena o kekahi mau limahana i loaa ia lakou na kulana maikai ma kahi o ka hana, a i loaa pu hoi ia lakou na ukuhana maikai; he akioma keia. he mea hiki ole ke wehewehe hou ae i mea e ae, aia iwaena o na limahana i olohani a puni ke ikeia ai kona 'oiaio. Me ke kanalua ole ke olelo ao i keia la i loaa ole ka lakou mau hana ua loaa ia lakou keia manao, koe wale no ko lakou hoikeamaka ole ae ia mea.

            Aia ma na aina e e loheia aku nei he mau kaukani o na kanaka loaa ole o ka hana e maauhele ana ma o a maanei, he mau lala kekahi poe o lakou no ka uniona, no ke aha la hoi i haawi ole iho ai ia hui i hana na ka poe nele hana i mea hoi e loaa ai ko lakou ola, a i ole haawi iho hoi i mau dala maopopo i kela ame keia pule, a i ole i kela ame keia mahina? Oia ka waiwai o ke komo ana i ka hui, e lilo ka hui i mea kokua mai i ka manawa pilikia o ka lala a mau lala paha. Ua ikeia maloko o na nupepa ma kekahi mau manawa i hala aku nei ka ohiia ana mai o kekahi mau kanaka i mau limahana no ka hoopiha ana i na makalua o na kanaka i haalele i ka hana, o ka hopena ikeia mahope iho, ua ulu ae he haunaele a he hana hookahekoko maoli, a ua kaheaia na pualikoa e puka mai e hoomalu a ua hakaka pu na limahana olohani me na koa ame na kanaka i pani ma ko lakou mau wahi, a he mau ola i make. Oia ka hopena weliweli e hopohopoia aku nei o ala mai i kekahi la mamuli o keia olohani a na limahana maloko o na hale hana hao kuloko o keia mau la, e ala ole mai nae ia hopena e pono ai.

            He mea maikai ka hui, a he kuleana no ko kela ame keia puulu e kukulu ae ai i hui, elike no me ia e ikeia aku nei i keia la ma na wahi apau e kukuluia ae nae ia no kekahi kumu maikai e holomua ai ka pomaikai o na lala o ia hui, aole no ka hoopilikia ana aku i na haku hana a i ole i ka poe mea dala a i ka lehulehu. He hana pono ke olohani ana, in a ua oi loa aku ke koikoi o ke hana mamua o ke kupono, a ua oi loa aku hoi ka manawa i hanaia me ke kaulike ole me ka uku o ka hana mua loa nae e hana ai mamua o ka olohani ana oia no ke kuka ana me na haku hana e hookaulikeia ka uku elike me ka hana i hanaia ame ka manawa hoi i hanaia, aole pono i na limahana e manao iho he enemi na haku hana no lakou, aka, e loaa ia lakou, aole hoi e pono na haku hana e manao iho he mau kauwa kuapaa na limahana, a ua hiki ia lakou ke hoohana ia lakou elike me ko lakou makemake, a e uku aku hoi i ko lakou luhi elike me ka lakou e hooholo ai. Hookahi wale no laau lapaau e loaa ai ka lokahi a e ulu ole mai ai na olohani, oia no ke aloha o na haku i na kanaka hana, a pela hoi na kanaka hana i na haku.

            Aole o na haku hana wale no ke hoopoinoia ana mamuli o ka olohani aka o ka lehulehu pu kekahi. Ina e olohani ana na kanaka haha ma na uwapo aohe ana he poe na lakou e hu'e i na ukana mailuna mai o na moku e lawe mai ana i na meaai, aohe no hoi he poe na lakou e hoopiha aku ana i na moku me na ukana. He manawa aku nei i hala ua hanaia kekahi olohani e na kanaka hana ma na uwapo ma na aina e a ua ku kekahi mau moku no kekahi manawa loihi me ka loaa ole o na limahana na lakou e hu'e i na ukana a e hoopiha hoi i na moku me na ukana. Ua hoopilikia ia ka lehulehu mamuli o ka loaa ole aku o na lako meaai i makemake loa ia e loaa aku.

            O kekahi mau hakuhana aia ka manao alunu iloko o lakou, makemake lakou i na kanaka ukuhana haahaa a i na limahana hoi e koi ole aku ana e hoopiiia ae i ka ukuhana, a i ka manawa e koiia aku ai e hoopii ae i ka uku o ke kuhikuhi koke mai la no ia i ka puka. O kekahi mau hakuhana aole pela, ua maopopo ia lakou na limahana malama a makaala hana, a na lakou no e haawi mai i ka uku ma o ka hoopii ana ae me ke noi oleia aku. He kakaikahi loa nae ia ano poe, o ka hapanui aia no a koi maoli ia aku hoopii ia ae la kahi uku. No keia manawa pii o na kumukuai o na meaai ame na mea e ae apau e pono ai ke ola ana he hana pono no ke koi ana e hoopiiia ae na ukuhana, aole nae ma ke ano olohani e ulu mai ai he mau haunaele, elike me ia e hanaia mai la ma na aupuni nui o ka honua i keia mau la, aka ma ke ano naauao.

 

@E 60 ANO LAAU I HANAIA AI KE KOOKOO MAKANA.

            Iloko o ka manawa i kipa mai nei o @@ Kakau@lelo o ka Oihana Kaua Moana Josephus Daniels ianei, ua haawiia @ku iaia ma ke ano he makana kekahi @ookoo nani i hanaia me na laau like @le he 60 o Hawaii nei, me ka maiau @@ e James A. Dower, kekahi o na ka@aka kahiko i kamaaina i ka pulu i na @hukai o Hawaii nei. Ma ka manawa e @akaukau ana ke kakauolelo e haalele @ho ia Hilo i haawiia aku ai keia ma@ana iaia mai a Mr. Dower aku.

            Ua piha ke kakauolelo me ka hauoli ma ka manawa i haawiia aku ai o keia makana iaia, elike me ka Maj. J. D. Dougherty, ka ukali o ke Kiaaina Mc@arthy i ukali pu ai i ke kakauolelo maluna o ka mokukaua Nu Ioka i Hilo, o ka hoike ana ae ianei.

 

ELUA MAU KEIKI I HULI I HANA NA KE KAUKA O KA HALEMA'I

            Haki ka pehi lima o kekahi keiki a @okumoku hoi kekahi mau wahi o ka @ipoo ame ka helehelena o kekahi ke@@i mamuli o ka haule ana mailuna iho @ na kumu laau ma ka Poaono aku la i @ala, mahope o ko laua pinana ana iluna. @ na kumulaau elike me ka hana a kekahi mau keiki piha lapa, a i hookoko@oia hoi e na makemake alakai hewa. @a ka haukapila o na poino ulia laua @lapaauia ai.

            O John Santos, he keiki Pukiki nona na makahiki eono, iluna o ke kumulaau @hai nui e ku nei mamua mai o ka hale @oahu buke o ka lehulehu kana wahi o ka pinana ana a haule a haku ka pehi o ka lima hema.

            O ka lua o n@ keiki hoonana ua haule @a mailuna mai o ke kumulaau palama @a kahi i kokoke i ka halekaa otomo@ile a Newton ma ke alanui Moi. Ua mokumoku kekahi mau wahi o kona ilipoo ame ka helehelena.

 

O CHILTON KE KIAI O KA HALEAUAU MA WAIKIKI.

            O W. H. Chilton, ke kaikoeke o Lunakiaia Jonah Kumalae, ke kanaka i hookohuia ae ma ka Poaono aku la i hala i mea nana e malama ka haleauau o ka lehulehu ma Waikiki, ma kahi i paaia ai e A. K. Nahaolelua no kakahi mau makahiki lehulehu i kaahope aku. Ma ka Poakahi nei, Sejt. 1, i mana ai kona hookohu.

            He mau pule kakaikahi i hala aku nei ua loaa ae i na lunakiai o ke kulanakauhale ame kalaan kekahi kauoha mai ka aha ae e keakea ana i ka hookaawaleia o A. K. Nahaolelua mai kana hana ae a pela me kekahi poe lehulehu e ae e paa ana i na hana malalo o ke kulanakauhale, mahope iho o ka hookomoia ana ae o kekahi hoopii e A. K. Nahaolelua imua oka aha, ua hooholo ka aha he kuleana ko na limahana e hoike mua ia aku ai ka lohe ia lakou i hookahi mahina pakahi mamua ae o ko lakou hoopauia ana. Ma ka Poakahi iho nei i pau @i ko Nahaolelua manawa o ka hoikeia ana aku.

 

            MALUNA O KA MOKUKAUA NU IOKA, Aug. 30. -- Ma ka hora 6 o keia kakahiaka i kauohaia mai ai ka Mokukaua Nu Ioka ame ekolu o kona mau moku wawahi topido ukali e Iaiku ma kahi 340 mile ka mamao iwaho moana mai Monterey mai oiai na ekeleka ame na ohua e hooluliia aku ana noluna o ka moku wawahi topido Chauncey no ka holo pololei ana aku ahiki i Kapalakiko. Ua manaoia e hoea aku ana ka moku Chauncey i Kapalakiko ma ke aumoe o keia po. Mahope iho o ka hoololi ana ua hoomaka aku la ka mokukaua Nu Ioka me na moku wawahi topido Dent ame Waters e holo no ko lakou alahele no Monterey a e hoea aku ana ilaila ma ka hora 7 o ke kakahiaka Sabati. E lele aku ana ke Kakauolelo Daniels me kona mau ukali @uka o ka aine ke hoea aku i Monterey.

 

LEHULEHU NA LIMAHANA I HOOKOHUIA MAI E KA PAPA.

            Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai o ka noho ana ma ka po Poalua nei i hoikeia ae ai na inoa o na limahana i hookohuia aku no na paka ame ko ka Enekinia keena oihana, o na limahana keia malalo aku o na poo ame ko lakou mau hope iho. O keia mau inoa malalo nei ka ka papa mau kanaka o ke apono ana:

            Keena oihana enekinia -- O Manuel Phillips ka luna alanui o ka Apana o Ewa, o James Gibbs ka hope, uku no ka mahina, $140; Geo. H. Holt, Jr., luna alanui no Waianae, uku mahina, $85; John Paele, luna alanui, Koolauloa, o Andrew Adams ka hope, uku mahina, $100; John Bell, Koolaupoko, Wm. Henry, hope, uku mahina, $85; A. A. Wilson, Wahiawa, uku $1 no ka makahiki; Geo. Chalmers Jr., Waimanalo, $1 o ka makahiki; Sam Hiapo, kiaipo halekaa o ke kalana, $95 o ka mahina; Wm. Keaweiwi, kiaipo, $95 o ka mahina; Victor Kailiuli, kanaka malama holoholona, $100 o ka mahina; Ioela Kiakahi, luna o ka halelia a luna pohopoho alanui pu, A. H. Barenaba, hope, $150 o ka mahina.

            Keena oihana o na Paka -- W. R. Chilton, malama haleauau ma Waikiki, A. K. Nahaolelua, hope, $140 o ka mahina; J.N. Uahinui, malama pa tennis, Kapiolani Paka, $70 o ka mahina; E. Legros, hope; J. K. Malaihi, malama Paka Aala, A .Bishaw, hope, $60 o ka mahina; W. Smapson, Kuea Ema, S. Kauhi, hope, $60 o ka mahina; Mokuhia Nakaiewalu, Paka Fern, Kimo Makia, hope, $60 o ka mahina; John Smith, Paka Kamamalu, L. K. Laniawe, hope, $60 o ka mahina, M. Quintal kanaka oki mauu, Paka Kapiolani, M. G. Clement, hope, $80 o ka mahina.

 

Nuhou Kuwaho

            PARIS, Sept. 1. -- He 62 mau wahine Palani i mare ai i na aliikoa ame na koa Amerika i holo mai ai ianei a i lawe pu ia aku ai i Amerika maluna o na moku lawekoa o ka oihana kaua, i huli hoi mai i Palani nei ma ka po i hala, me ka hookaawaleia mai ma materemonio mai, ua loaa mai ia lakou ko lakou okimare maloko o na aha hookolokolo o Amerika mamua o ka hoi ana mai no ka home. Ua hoea mai na wahine maluna o ka mokuahi hookahi, a ua nui ko lakou hauoli no ka hoi hou ana mai i ke onehanau. Ma ka olelo a ka hapanui o nei mau wahine i okiia mai la ua hiki ole ia lakou ke lawe i ke ano o ke ola ana o na Amerka a o ke kumu hoi o ko lakou noi ana ae imua o na aha hookolokolo e hookaawale mai ia lakou.

            EL PASO, Sept. 2. -- Ua loaa mai he nuhou i ka mokuna aina ma ke ahiahi loa ana iho o nehinei no ka pepehiia ana a make o Adam Schaffer, he Amerika e kakahi mau kanaka powa Mekiko; he kanaka o Schaffer i hoolimalimaia e kekahi hui eli lanahu Amerika ma loko o ka mokuaina o Zacatecas. Ma ka Poaha ke pepehiia ana o Schaffer. Aole i hoikeia mai ka moolelo piha o keia pepehiia ana maloko o ke kelekalama.

            WASHINGTON, Sept. 2. -- Na ka Peresidena Wilson i hoonou i ka popo mua loa ma ka paani kiuipopo i uleleia maanei i nehinei no ka pomaikai o ka waihona uku hoomau o ka puali makai o ka apana.

 

PUNALUU I KE KAI HAUHAA.

            Ua hapai ae ia mau la@ula o ke Koolau he paina luua ma ka a. m. ame p. m. Sabati, o hoolulu ka maka@i o ke Koolau. He inuwai lemi ma ka omole waimomona i hene iho ai kuu Koolau, he puaa, pipi, poi ame na ano i'a no e halale ai ko penu kai ana.

            Mr. Lunahooponopono, a pehea ana kaua@ Aohe wahi lawalu a ku i ka hapenuia.

            Aia ma ka lulu pohu o Waial@e, o ia p. m. Sabati no ,oiai na keiki e paani hookuku kinipopo ana, oili ana keia kaa otomobile nui, e nauwe malie ana no ka holo ana, i ike ia aku a@ kona huli malie ana a paa k@@wa i lauahi like aku ai na lima o na keiki kula e kinipopo ana, a olepeia a@ me he wahi puolo pepa la, o ke kaa keia, aohe nao ai i ka papaa.

            Ua kaomi hewa ia ke pihi o ka Pua Lane.

            Ma ka po lealea o Halalii ma Kahuku Plantation, po Poaono, hora 8, ko Laie Glee Club hiiwai, ko Waial@@ i alakaiia e Kuoha Bana, Sam Kalama, alakai himeni, o na keiki aia iloko o kela kula he elua keiki nani loa o ko laua leo, aole apuni. Heaha ka oi loa o ko laua mau leo, in a e manao ana oukou e wehe ahamele, pono no e kauoha mai. He elua mau wahi boy Pilipino ua a'o wale ia e na kumu a lawa ka ike pelepele, a ailolo; ua like me @e mau wahi moa la me ka hoolei mau ana o na puupuu, he ewalu kapuai kiekie i lele ia e kekahi keiki o Waial@e.

            Ma ka pau ana o Augate, 1919 nei, o hookuu loa ia mai ai o J.W. Keau Makahanohano ka makai mahiko o Kahuku nei, a oiai ua elemakule iloko o ka hana no kanakolu makahiki, no ka uku hoomau ia ana apau kona ola. Oni ke Koolau wahine, hoi no ko Laie keiki, o Welehu ka malama. He kuukuu hoi keia, he malihini, apopo ahiki mai.

J. A. KAHIONA

 

UNIONA SONG.

Hanohano Oahu i ka ehuehu,

Ke kaua olohani a ka uniona,

Aia makai o Kakaako,

O ke kumu o ka hana i hooke ai;

E noi e ka pono i na hakuhana,

I ka uku kaulike no ka limahana;

Hahana ke kaona i ka'u ike,

Ua pii e ka ena i na ona hui;

Ia Catton Neill hale hana hao,

Ma ka leo mana ou e ka uniona;

Ka'u hana ia la ka ka uniona;

Kuwale na pono hale hana h@o,

Hookahi no a'u p@@i e ke @o,

Pioloke na on a h@li waiwa;

Pipika oukou a e pono ai,

Ku-e i ka pono a o ke kanaka;

Aole make hoi hope ana,

A ko ka iini me ka makemake,

Ke hea aku nei o ka uniona,

Me ka leo aloha i ka limahana,

Hilinai kakou me ka wiwoole,

A kau i ka have o ka lanakila.

Ke kila nei au i ko'u manao,

Puuwai hao kila makeneki;

Kilakila na hana a ka uniona,

Hookele i ka pono o ka limahana;

A o oe paha ia e Joe J,

O ka lima akau a o ka uwapo,

Nau a e hoohana na limahana,

Na keiki laeula o ka uniona;

Paa ia a paa i ke kulana,

O ka pono mailoko Kapalakiko,

Hookahi alakai o kakou,

Na ka mana Kahikolu kokua mai;

Ke ku nei au a mahalo,

O ka pono kaulike ko'u makemake;

Haina ia mai ana ka puana,

Puuwai haokila o ka uniona.

Hakuia e Mr. K. M., Keiki o ka Ua Lei Mokihana.

 

            Ua kohu hale hana hao ke keena o Ilamuku Smiddy i kela mau la aku nei i ka ua mea o ke kuwanao'a o na ipuhao puhi okolehao o ka hapukuia ana mai mai Kauai mai.

 

Nuhou Kuloko

            O Kapena Wm. S. Chillingworth ka ka Lunakanawai Franklin o ka hoike a@a ae oia kana kakauolelo no kana aha.

 

            I kekahi poe e kuai ana i ka omole wai momona ma ke kihi Waikiki o na ia mai nei na omole wai wela (okolealanui Moi ame Alakea, eia ka ke kuaihao) ma ke kihi Ewa o ia mau alanui no.

 

            Ma ka home o John Kalama, ma ke alanui Naopala, ma Kalihi, ka luau makahiki a na limahana o ka oihana leka ma ka po Poakahi nei a ua hoohalaia kekahi manawa ma ia po e lakou malaila me ka hauoli.

 

            Ma ke awakea o ka la apopo e ki@a ana kekahi poka pahu e ka Lu@akiai Eben Low ma kekahi halawai akea e weheia ana maloko o ka makeke ma@una o ka ninau e pili ana i ka pii o ke kumukuai o ka i'a, a pela aku.

 

            O na kini opiuma i laweia ai mai loko aku o ka pahuhao o ka halekukuawa aohe i loaa iki kekahi ike i ka Luna Kukeawa Nui Franklin no kahi i laweia aku ai ame ka mea nana i lawe, he ninau pohihihi loa ia i keia la.

 

            Maloko o ka hoike a ke Kanikela Kepani he 2616 ka nui o na hanau o na Kepani iloko o na mahina eono e hoomaka ana mai ka malama mai o Ianuari a pau i Iune, a he 712 wale no ka nui o @a make. Ea, aole i kana mai a ka ulu hikiwawe o nei lahui.

 

            O ke ahi i a ai a no-a iloko o ka puu lanahu a ka hui mokuahi holo pili aina he mau la lehulehu aku nei i ha'a ma kai iho o ka hale hana hao, a i puoho hou ae ai ma ka auwina la Sabati iho nei, ua kinaiia a pio ma ke ahiahi loa ana iho o ka Poalua nei e ka oihana kinaiahi.

 

            Ma kahi o ke 1000 kanaka i akoakoa aku ma ka ahaaina a ka ahahui Foresters ma Puuloa ma ka Poakahi nei, ma luna kekahi poe o na kaaahi kuikawa a he mau haneri maluna o na kaa otomobile; malaila pu ka Bana Hawaii kahi i hoolealea ai a i hookani ai no ka aha hulahula.

 

            Ma ka Poalua nei i hoomaka ai ka hooloheia ana o na hihia e ke kiure maloko o na mahele elua o ka aha hookolokolo kaapuni ekahi, aohe mau hihia i hooloheia iloko o na mahina o Iulai ame Augate he manawa hoomaha ia no na aha kaapuni elike me ia i hoakakaia e ke kanawai.

 

            He halawai ka ke kahu, na luna ame na hoahanau o ka ekalesia o Kawaiahao o ka noho ana maloko o ka rumi ha@awai ma ke ahiahi Poalua nei no ka hoolohe ana i na hoike a na komite kumau o ke ekalesia, ka ke kakauolelo ame ka ke kahu no na hana i lawelaweia iloko o ka makahiki hookahi a Rev. A. Akana i noho kahu ai mai kona hoomaka ana mai.

 

HE LEKA MAI KEKAHI O NA KEIKI HAWAII HIMENI MAI..

7 Brook St., Kennington Rd.,

London, S. E., Eng., Iulai 28, '19.

            Mr. Dick Kekona, Aloha oe: --- Ua loaa mai ia'u kau leka i hoouna ae ai i Paris a pela pu me na nupepa. O ka'u leka hope loa i kakau aku ai ia oe mai Ni@e, France mai, ua holo mai makou no Marseilles, a huli hoi hou mai no Paris. Ma keia kulanakauhale ua haalele aku au i ko'u mau hoa e noho ilaila, a huli hoi mai la au no London no ke kakau i mau aelike no ka hoolako ana i ka Hokele Savoy, ma Ladana, me eono keiki Hawaii, a he elima keiki Hawaii no ka Hawaiian Production Bir@ of Paradise; ma ka pule mua o ka mahina o Mei ua haalele au ia London no Liverpool no ka holo ana no New York City, maluna o ka moku Royal George, ua hiki aku au i New Ioka i ka la 15 o Mei a halawai me kekahi mau keiki Hawaii, he elima makahiki ko'u kaawale ana mai New Ioka mai, he kanakolu la ko'u noho ana i Amerika a huli hoi hou mai la no Ladana me eiwa keiki Hawaii no elua makahiki ka aelike hana

            Penei na puali himeni -- na haku hana, Joseph Wilbur ame Joseph Puni.

            Hokele Savoy, Ladana -- Major Kealakai, Joseph Kekuku, Wm. Kamoku, Bohmann Johnson, Sam Juan, Broquil. Hawaiian Production, Bird of Paradise -- Joseph Puni, Diamond Kekona, John Polihale, Francis Kaainoa, J. H. Andrade.

            E hoomanao oe o ka hoomaka ana keia e hookauhana loa ia Hawaii a puni o Europa nei.

            Ua ike iho la au i ke ka'i huaka'i o na puali koa o na Aupuni Hui ame na Kenerala like ole. O ka oi aku o na kenerala oia no o Marshal Foch, ke kenerala Palani, ke ka@aka nana i hoopakele ia Europa ame ke ao holookoa mai ka lima mai o Kelemania. Aole loa e ike hou ia kekahi huaka'i elike me keia no elua a i ole ekolu haneri makahiki. Ke hoouna aku nei au i na nupepa o Ladana nei.

            Me ke aloha a nui loa.

JOSEPH PUNI.

 

NA NA PUALIKOA AMERIKA E KIAI ANA IA SILESIA.

            WAKINEKONA, Aug. 27 -- Ma ka la i nehinei i kauohaia aku ai ka elima ame ka eono o na regimana helewawae e hoomakaukau no ka holo aku no kela aoao o ka honua no ka hana a ka oihana kaua a e hookauia aku ana lakou maluna o ke kaaahi maloko o na la kakaikahi no ka laweia ana aku no kekahi awakumoku Kelema@@@ a ma@@@@la aku lakou e holo aku ai no Silesia, no ka haawi ana aku i ke kok@a ma ka hoomalu ana i kela okana aina Kelem@ia ana o ke koho baloka e ka lahui nana e hooholo ka lilo o kela hapa o Silesia no Polani , a i ole no Kelemania paha.

            Malalo o na kumu aelike kuikahi, mahope iho o na la he 15 o ka lilo ana o ke kuikahi i mea mana, o na luna aupuni o na aupuni a elua, komo pu me ka ahahui a na llimahana ame na koa e paa ana i ka mana o ke aupuni ua kauohaia lakou e haalele koke i ka paa ana ia Silesia Lalo. Iloko o ke ko@a mamua ae o ke koho @aloka ana a ka lahui na kekahi ko@isina o na e@ele mai Amerika, Pelekane, Palani ame Italia mai e hoomalu. E malamaia he koho baloka na ka lahui no ka hooholo ana no ka aupuni o Kelemania a i ole no Polani paha ka hapa o Silesia e paaia ana e Kelemania aole e emi iho malalo o eono mahina, aole hoi e oi aku mamua o na mahna he umi-kumamawalu mahope iho o ka lawe ia ana o ka mana hoomalu e keia komisina. O na kanaka apau me ka hookaokoa ole ia o kekahi mai kekahi ae e pili ana i ke kama, i oi aku na makahiki e koho baloka ai ka lahui, ua loaa ke kuleana koho baloka, in a n@@, he poe lakou i hanauia maluna o Polani, a ua noho hoi mloko o na palena o kahi e koho baloka ai ka lahui he mau makahiki ka loihi, elike me ka hoomaopopo ana a ke komisina a i ole he poe paha i kipakuia aku e na luna aupuni Kelemania.

            O Silesia Luna ua haawiia aku ia hapa ia Polani me ke koho baloka ole o ka lahui ma o ke kuikahi la, ua ikeia me ka moakaka loa he poe Polani ka hapanui o ka lahui mamua aku.

 

NA MARE.

            Hiram Kaualoku ia Lois K. Enoa, Jr., Aug. 13.

            Louia H. Rogers ia Agnes K. Robertson, Aug. 25.

            Lawrence Hikalea ia Ida K. Merseber@ Aug. 27.

            Samuel Lift@@ ia Mrs. C. Maka, Aug. 30.

            A. M. Ostrom ia Annie K. A@@, Aug. 30.

            Wm. K. Cleveland ia Violet Leong, Aug. 30.

            Geo. K. Beck ia Matilda Kialoa, Sept. 31.

            Chew Sheu ia Elizabeth K. Helenihi, Sept. 1.

            Nicholas E@olan ia Louisa Kahakalau ,Sept. 1.

 

NA HANAU.

            Na Richard Nelson ame Ellen Lovell, he keikikane, Iulai 15.

            Na Eddie Wilcox ame Anita, he keikikane, Aug. 9.

            Na Christmas Puahi ame Rebecca Mahuka, he kaikamahine. Aug. 16.

            Na John Kaloa ame Minnie Roberts, he keikikane, Aug. 25.

            Na Daniel Kalau ame Rebecca Holbron, he kaikamahine, Aug. 22.

            Na Jacob Brown ame Angeline K. Jonah, he keikikane, Aug. 24.

            Na Louis Blanchard ame Lily Kealoha, he keikikane, Aug. 24.

            Na Simeon Rodrigues ame Lizzie Napoliona, he keikikane, Aug. 27.

            Na S. H. Kamae ame Alice U. Kahae, he kaikamahine, Aug. 27.

            Na Caesar Parshion ame Sarah Puakela, he kaikamahine, Aug. 28.

            Na David Makekau ame Meleana Mahelona, he kaikamahine, Aug. 29.

            Na Sam Kaliko ame Annie Mahukona, he keikikane, Aug. 29.

            Na Robert Carter ame Margaret Paahao, he kaikamahine, Aug. 29.

            Na Daniel P. Naihelua ame Maleka Kekua, he kaikamahine, Aug. 20.

            Na Joseph Smith ame Margaret Kalaukoa, he keikikane, Sept. 1.

 

NA MAKE.

            Mabel Kalalau, ma ke Alanui Mission, Aug. 28.

            Mrs. Nihoa Mokihana, ma ke Alanui Moi, Aug. 28.

            A. Kahananui Brown, ma ka Halema'i Moiwahine, Aug. 29.

            Lilian K Keamohuli, ma ke Kuea Magoon, Aug. 29.

            R. K. Kamaka, ma ke Alanui Kalihi, Aug. 29.

            He bebe na J. K. McKeague, ma ke Alanui Makee, Aug. 29.

            Mrs. Elizabeth Duarte, ma ke Alanui Pauoa, Aug. 20.

            Kaulainamoku Keawe, ma ke Alanui Water, Aug. 30.

 

NA MEAAI ONO E KUAIIA MAI ANA.

            Eia ka Ahahui Daughters of Hawaii ke hoomakaukau mai nei no ka wehe ana aku i kekahi kuai nui o na mea@i like ole i hoomo-aia ma ka home, ma ke kaka@iaka ok a Poaono, la 13 o Sepatemaba, ma ka Halekeaka Lanai, ma Laniakea Hale, Alanui Alakea.

            E hoomaka ana ke kuaiia ana o no meaai mai ka hora eiwa mai ahiki i ka hapalua o ka hora umi@kumamalua. Ma na mea i hoikeia mai he nui na ono like ole e waihoia mai ana imua o kela ame keia a e ohi ai hoi a lawa ka makemake, a aia pu hoi ka holomua o na hana oia la iloko o na lima o na komite like ole. Malaila e loaa ai na laulau puaa momona, na meaono ono loa i hana maiauia, na pai kuhikuhinia, na palaoa oma ono loa na i'o pipi momona a he nui wale aku o na ono like ole. E hele ae i ikemaka, he ole ka lohe a-le wale.

 

            Ekolu mau keiki Hawaii ike himeni i makemakeia no ka holo kaapuni ana i ka honua me Garry McGarry.

 

HAKAKA NA ILI KEOKEO ME NA ILI ELEELE.

            KNOXILLE, Sept. 1. -- Ma ka po aku la i hala i ala ae ai he haunaele hahana hou mawaena o na ili keokeo ame na ili eleele, he haunaele hoi i hoohua a@ elua mau make i ikeia i nei manawa ame ka hoehaia ana o na kaau o kekahi poe e aku me ke @ukonukonu loa.

            Ma ke po aku la i hala he 1100 koa o ka Pualikoa Helewawae Eha o Ten@@i, 200 mau makai kuikawa i ohiia ame 75 mau hope mak@i nui i hoea @e no ka hoomalu ana maluna o na alanui o ke kulana kauhale. Ma kekahi mau manawa lehulehu ua halawai mai lakou me na kanaka i lako me na mea kaua a he mau ki pu lehulehu ka mea i ikeia ma loko o na wahi lehulehu o ke kulanakauhale maloko o na hora he 36 i hala.

            Ua hookapuia e na koa kiai lahui i hoea mai ai ianei no ka hookuku kiki pu ana no keia kau o ka makahiki kekahi wahi maloko o ka apana e no@oia ana e ua Paele kahi o ka haunaele loa i ala ae ai. Ua hookauia e na koa kiai lahui eha mau pu mikini ma kekahi wahi kiekie, a ua hoopiha mau ia ia mau wahi me na kanaka. Mawaho ae o keia ua hookauia aku na pu mikini maluna o na kaa otomobile kalaka i k@ makaukau no ka hana ina no ka ulu mai o ka haunele hou e ala mai ai he pilikia oi aku o ka hahana.

            Eha mau paele i ho@haia ma ka po i hala no ka hoole ana i ka ae mai e @@ liia aku na pu. O na paele e ikeia aku ana maluna o na alanui ua huliia aku ko lakou mau kino no na mea make o kekahi ano, a maloko o kekahi mau apane a nohoia ana e na paele ua huliia kela ame keia hale no na pu, na raifela ame na pahi.

            I kela ame keia manawa e hoakoakoa ae ai kekahi ahakanaka ma kekahi wahi ua hoop@heeia aku lakou ma ka po i hala, he hana makaala a na luna aupuni i ike ai i ka waiwai ma ka po i hala. O na hana i hoolalaia ai no k@ ka'i huaka'i no ka la o na Limahana e malamaia ana ma keia kakahiaka ua hoopauia.

            Mawaho ae o na paele elua i ikeia ai ua make, ewalu mau haole ame eono mau paele i hoehaia ma ka haunaele o ka po Poalima aia iloko o ka haukapila. Eha o ia poe aole i manaoia e ola ana lakou. He umikumamaono hou aku poe i ikeia ua hoeha liilii ia, he mau haole ka hapanui o lakou.

 

HAINA NANE.

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: -- E oluolu mai hoi oe ia'u in a he rumi kaawale kekahi o ka kaua hiwahiwa, ka elele mama nana e poai nei na mokupuni, mai ka akau @ i ka hema, no'u hoi ia rumi, no ka'u haina o ka nane a ka makuakane hookama, o John Liilii, e noho mai la i ka uluwehi o na Koolau o Laie, penei, ua nane la:

            He kama ka'u i hanauia i Kahiki-ku ame Kahiki-more, ka-ia i koko a paa, haumakaiole, kauia ma ka paia, he nani ke nana aku. He ukuia oia i ke kenikeni, lewalewa iho o John Liilii; he pohaku ma ka opu, he laau ma kona elemu.

            Ae, ua pololei ka nane, o ka noonoo nae lalau ka haina, nolaila, eia mai ka'u haina pol@lei o ko kama e ke keiki @ ku iho ai ko ninau: Owai ka inoa pololei o ke kama@ Haina: O Pakaukau.

            Wehewehe hana. Aole keia o pakaukau e ai ia nei e kakou, aole ia o pakaukau keia e lealea ia nei e ia poe i maa ma ia hana e pahupahu ia nei iloko o na hale o ka poe i loaa ia pakaukau, ma ia pakaukau @a ka i-a i koko ma kono mau aoao, o ia hoi ekolu puka ma kahi aoao, a pela no hoi ma kekahi aoao o ka pohaku ma kon opu, o ia no ka ulu i oleloia he pohaku nona ka huina o 14, oi aku a emi mai. O ka laau ma ka elemu, o na wawae no ia eha e paa ai; kauia oia ma ka paia, he nani ke n@a aku, he ukuia i ke kenikeni, penei e ukuia ai oia, in a mea elua a ekolu paha e lealea ana a kaa ka eo i kekahi o lakou, alaila o ia ka manawa e ukuia aku ai.

            Lewalewa iho o John Liilii; ae ua pololei, aia maluna pono ae o ke pakaukau, aia malaila o John Liilii kahi i lewalewa ai, o ka mea e keia ai o John Liilii ea, o kiu, o ia hoi kela laau @ ka mea e pahupahu ana, o kona inoa ia.

            Ea, pau paha auanei ka hulu o ka manu a ke keiki o Laie i ka hukihuki@a e ke keiki o ka malu kukui o Ho@nanea.

            Ua pau, o ka manu i ka waha o ka ale; o ka manu i ke kua o ka ale; o ka manu nui, o ka manu iki, ua pau o ke aho loa, o ke aho poko, o ka makau nui, o ka hokeo nui, o ka hokeo iki ua pau no, aohe ku aohe moe.

            Me ka Luna hooponopono ahonui ke aloha ame na keiki o kou keena pa'i ka mahalo. Owau no me ka oiaio,

J. H. KAWELOWAI.

            Waialua, Oahu, T. H.

 

            Koe mai la no ka hulu o ka manu punahele a ke Keiki o na Koolau; aohe i pau i ka hukihukiia e oe. Huli hou ia mai! -- L.H.

 

            Ma ke awakea o ka Poakolu iho la ua haiolelo ae o Lunakiai Eben Low imua o na lala oke Kalapu Hoeueu o na poe hoolaha maluna o k anin@u Makeke Kuai o ka Lehulehu, a ua hoholo ua kalapu la e kokua ia Low ma na ano apau i wahi e emi mai ai ke kumukuai o na meaai, @ @ loaa pu hoi kela makeke i ka lehulehu.