Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 39, 26 September 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

0 kana mau mea o ka hoomaopopo ana aku ia Qliva, ua i.ohoalii iho ka hauoli maluna o ua lede opio nei, o ke kumu nae o kela hauoli ma kana noonoo ana, o ia no ka noho pouliuli o ka Haku Kale, he kane mua no ka OHva o ka noho pu ana, ina no ka loaa aku o ka ike iaia, he punua kahiko no ka 01iva, aole ana e nele ka hookomoia aku o na manao hoowahawaha iloko ona no kana wahine. Ke hoomanao la ua o Mr. Derika i ke kakau ana aku o ka Haku Kale iaia, maloko o kana leka, e hoike aku ana, o ka wahine ana i mare ai, oia no o Aderina Hadina, ke kaikaina o Kakalina Hadina, nolaila ua noho pouliuli maoli ka Haku Kale, a o ka nui no paha o na k.anaka, no ko 01iva ano oiaio maoli, he wahine oia malalo o ke koloka o ka epa. Iloko o kela mau mea lehulehu a Mr. Dferika e noonoo la, hookomo iho la i na lima maloko o na pakeke o kona lolewawae, a hoomaka 'aku la e holoholo, me ka hooho malie ana ae i keia mau olelo: "Ua maopopo anei i ka Haku Kale ame kona makuakane ka moolelo oiaio e pili ana ia OHva? Owau hookahi wale no ka mea i maopopo i na mea apau e pili ana iaia. la'u ma Inia, aole loa e biki ia'u ke hoopoina i kona helehelena, a ia'u i huli hoi mai ai no Enelani nei, he hookahi wale no iini nui iloko o kuu puuwai, o ia no ka lilo ana mai o keia kaikamahine i wahine na'u, eia ka auanei, ua lilo mua i ka llaku Kale. "Me ko'u nana ole nae i kona mareia ana me ka Haku Kale, eia me a'u ka mana e hoolilo mai ai iaia i wahine na'u," a no ka hoea ana mai o kekahi poe e ae no kana wahi e holoholo ana, ua hoopau okoa ae la oia i kana kamailio ana, me ka nui nae o na mea a kona noonoo e hana la, no ke kaa aku o 01iva malalo o kona mana. MOKUNA XXVI. 1 | 1 ka pau ana o na hana luilahula ma kela po, hoi aku la na malihini noloko o ko lakou mau rumi. a hoi loa aku la fio hoi kekahi poe *no ko lakou mau home, a no 01iva ua hoi aku la oia maloko o kona rumi, aia no hoi kana kaikama-' hine kuwa me ia kahi i noho ai, me kona i ana aku iaia: "E hoi oe e Luisa e hooluolu, ua nui loa kau hana i keia po," wahi a 01iva, me ka mau no o ka paa o kona lole. "E noho hoi paha au a kokua aku ma ka wehewehe ana i kou mau lole?" i pane maijai o Luisa, me ke kahaha no | kela kauoha ana aku a OHva iaia e hoi e hooluolu. | "La hiki no ia'u ke wehewehe i ko'u mau lole, aka nou, ua ike au. he mea e loaa he manawa nui kupono.nou e hoomaha ai. oiai, ma ka po o ka la apopo, e loaa nui ana ia oe o ka manawa e hoomaha ai, o ka mea ia e loaa ai ka hauoli ke komo aku iloko o kela anaina hulahula." I kela hala ana aku o ke kaikamahine kauwa, a noho hookalii iho la ua o 01iva, o kona ku ae la no ia iluna, wehe ae la i ka. lei daimana mai kona a-i ae, a hookomo aku la iloko o ka poki loihi, me ka hele ana īnai a ku iho la ma ka puka aniani, a n?yia aku la iwaho o ka pouli aaki o ka po. Ke ike aku la oia i na ao hakumakuma o ka lewa i ka lele ae mai ka hikina mai, me he mea la, e uhi paapu iho ana nialuna o ka paka, a o ia kana i puana malie ae ai i keia mau huaolelo: "Eia na ao hakumakuma eleele ke pii mai nei a kau iho maluna o kuu ola ana. He keu no la, ua hala aku na ao eleele o ko'u ola ana, eia no ka ke hookokoke mai nei. O, e kuu Akua, e hoauhee aku oe ina mea maikai ole mai ia'u aku, a e ae mai hoi, e hoomau ia aku ko ? u ola ana iloko o ka hauoli." Ua lilo kela hoea ana aku o Mr. Derika iloko o keia manawa i hoopoina loa ai o Oliva i na mea o ka wa i hala, i kumu t hoooilikia nui a aku ai kona noonoo, alaila kukuli iho la ua o 01iva. ma ka aoao o kekahi noho, me ka walania maoli o kona naau, no na haawina hoehaeha i kau aku maluna ona. a e kau pu aku ai hoi maluna o kana kane. "Ke mihi loa nei au no ko'u hoike piha ole ana aku imua o kuu kane i na mea apau i hanaia e a'u o ka wa i hala. O, e na Lani, ua hoopa'i pono ia au, no ka mea a J u i hana ai. Ua kupono anei au i wahine na kekahi kanaka elike me ka Haku Kale? Aole loa au i kupono e kapaia mai he wahine nana, aole hoi i kupono na kekahi mea haahaa loa e noho ana maluna o kona mau aina. "Ina no ka loaa aku ia oe e ka mea a kuu puuwai i aloha ai, ka hewa nui loa i hanaia e a'u, pela hoi ka loaa pu aku o'ka ike i keia poe malihini i kipa inai nei, he wahine au na kekahi kanaka okoa loa. malalo o kana mau hana pauaka, aole ana e nele ke komohia o na manao hoowahawaha iloko o Lakou no'u; a ehia ka hoi mea aloha, o ka auamo hookahi o kuu kane i na haawina o ke kaumaha. Ina no hoi no ka huna malie o keia kanaka i kana mau mea apau i ike ai no'u, alaila o ka mea wale no ia e loaa ai o ka maha i kuu uhane." Oiai nae kela manao o ka lana ana ae iloko ona, aole no ia he mea e loaa ai he nohona hauoli ana iaia, aka e kaa ana oia malalo o ka manH o Mr. Derika. Me he mea la ke ike, okoa aku la oia, me he aka-ku la, e ku mai ana o Mr. Derika imua ona. ma ke ano oia kona haku, maluna o kona kino ame kona uhane, ke hoao *la oia e hoonalonalo ae i kela hiona ,aohe wahi piea a kaawale aku, aka ke oi loa mai la kona hoopilikia ia. Aole ua o 01iva i hoohewahewa, iaia i ike aku ai i ka helehelena o Mr. Derika, ma kela manawa o ka hoolauna ana aku o kana kane iaia, me he mea la e hoike okoa mai, ana kekahi hiona, aia ka li'a ame ka makemake iluna o ua kanaka nei, no ua o OHva, a o kela meahuna ana i ike ai no ia nei, he meapaahana ikaika loa ia, e hiki ai i ua kanaka nei ke pahele mai i ka noonoo o 01iva, a kaa aku malalo o kona mana. No kela manao hopohopo no iloko o ua o Onva ke kumu nui o kona ninau ana aku ia Derika, ina e huli hoi aku ana oia no Inia, no ka mefl o ka noho kokoke ana mai o kela kanaka, he mea hookaumaha mau mai ia i kona noonoo; aka nae mahone o kona noonoo akahele ana no kekahi manawa puana ae la oia i keia mau olelo: "Me ka nana ole i ka mea e hoea mai ana, ua paa kuu manao e hoike aku imua o kuu kane i na mea apau loa, me ka huna ole īho i kekahi mea, a owau ponoi no ka mea nana e hoike ae i ka meahuna a'u i huna ai mai iaia mai, aole hoi mai na lehelehe mai o kekahi kanaka okoa loa. J "O, e kuu aloha, aole oe i lilo wale no he k-ane na'u. aka he makua, a he hoopakele. Nau e kuu aloha i haoai ae ia'u mai ke kulana haahaa mai a ikeia ae .au i keia mau la he wahine hanohano. E hiki ana anei ia'u ke noho kaawle mai ia oe mai? Aole. aole loaV' I Aole he noonoo o 01iva no kona pono iho. aka maluna n kana kane kona noonoo nui ana. no kona hauoli, ke kanaka hoi i paumi ia ae ke alōha iloko o keia manawa, mamua o ko laua mare ana. Ua maopopo loa iaia'ka nui o ke aloha

0 ka Haku Kale iaia, a pela no auanei ka riui o kōna kaumaha ke maopopo aku iaia na meahuna e pili ana no ia nei. O ka mfa oiaio maoli no, ua lilo o 01iva i ka Haku Kale 1 mea nui loa mamua o na waiwai apau o ke ao nei, no ia makee me ka hilinai piha maluna o kana wahine, ua hoole mau aku oia i na manawa apau a OHva e kamailio mai ai iaia, e pili ana i ka moolelo o kona ola ana. He oiaiok ua lehulehu wale na manawa a 01iva i makemake ai e hoike piha aku i na mea i pili loa iaia, aka nae i'ka hoike

:m.i ; !:m <> k?na kane e hoopoina loa ko laua noonoo «mia. no n» j mea o ka wa i hala, ua konoia mai oia, e hoolohe aku i kana I mau olelo, mamuli mai no ia o kona aloha i kana kane, eia nae [ e lilo ana kela hunakele ana i na mea o ka wa i hala, i mea ; nana e hoopilikia mai i ko laua mau noonoo. | Ua noonoo loa ua o 01iva, na nalo ka meahuna ana e hiij poi mau ana iloko ona i ke ao ame ka po mai ka ikeia mai e kekahi mea, aka nae eia o Mr. Derika maloko o ka hale hookahi me ia kahi i noho ai, a ina no ka hoike ae o kela kanaka i kana mau mea apau i ike ai no ia nei, alaila, e lilo ana oia i mea ino loa imua o kana kane, a pela hoi imua o ka poe apau i nana mai me na manao mahalo nona. I "Aole e lilo na Mr. Derika e kumakaia ia'u, aka mai ia'u ponoi aku, a mai kuu mau lehelehe aku hoi, e lohe ai ka Haku | Kale i na mea oiaio apau loa e pili ana ia'u. Ma ka la apopo, e hoike aku ai au iaia i na mea apau loa me ka huna hou ole iho ? keia meahuna. a e hoopakele no au iaia, mamuli o ko'u ku ana ae a haalele aku iaia."

1 kela manawa nae i kikeke mai ai kana kane ma ka puka o kona rumi a ku ae la ua o Gliva a hele mai la e wehe i ka ; puka. "Eia no ka oe ke ala nei. e manao ana ka hoi au. ua hiamoe la oe," wahi a ka Haku Kale, me ke apo ana -aku o kona mau lima i kana wahine. "Ke ike nei au, ua maluhiluhi maoli oe I e kuu aloha, he hu'ihu'i pu hoi kou inau lima, he mea pono, e ioaa he hooluolu maikai ana ia oe i keia po, no ka mea, eia k'akou i na hora o ka wanaao e ala nei," alaila honi aku la i ka ihu o kana wahine me ka haawi ana ae i ke aloha poeleele. o kona huli hoi aku la no ia noloko o kona rumi, a waiho iho la ia Oliva.

; Uoko o kela hui ana ae o ke kane me kana wahine, ao?e he hookahi huaolelo a 01iva i kamailio mai i ka Haku Kale, I o ka puliki wale no, ke ano o ka mea i piha me na manao makee ame ke aloha. # . j I kela hala ana mai o ka Haku Kale, a pani mai la no hoi ua o 01iva i ka puka a paa. o kona hoomaka iho la no ia e wehewehe i kona mau lole, a no ka nui maluhiluhi maoli, ha- ' ule aku la oia hooluolu. I MOKUNA XXVII. I I ke ao ana ae ma kekahi la mai, he kakaikahi loa ka poe i aia mai ko lakou hiamoe ana, nolaila he uuku loa ka poe 1 i lioea aku ma ka paina kakahiaka, aka ma ka hora umi- | kumamalua, ua pau loa mai la na mea apaU i ke ala, a akoakoa aku la maluna o ke pakaukau aina, iwaena o lakou o ' OHva kekahi, me kona hoopuniia e na lede maka hanohano he nui, me na hooryaikai e hoonu'anU'a ia mai ana imua ona. 0 ke kamailio nui no- iwaena o na mea apau, o ia ka holopono o ka aha hulahula i malamaia ma k& po rnamua aku. me ka mahalo ana o.na mea apau ia OHva, i ka hiki ana iaia ke I hulahula mai na hora ke ahiahi ahiki i ka Wanaao, oiai o | 01iva hookahi ka mea makemake a na keonimana i 'hoa hulaliula no lakou. Aia he mau puulu liilii i hookāawale ia lakou ihty*na.na pakaukau liilii, me ka ai ana i na meaai maniā, > me ka liēie ana o OHva mai kekahi wahi a i kekkKi, e an'a i na le.de ' ame na keonimana, me ka iiiiiloaka hiāu hoi nii kPpā I papalina, me he niea la, a6le lpā hē wihi mci ole ilōko 1 ka ike ana mai nāe o kēkahi haku. opip ii 'o}jva, hele mai |la oia a kono āku la ia<a, ē nc»ho iho lāuā malunā o kekahi pakaukau uuku, no ka āi kna i.ko laua ainā -aWakeā, kon6 hoi a Oliva o ka hāawi koke ana ākii- i konā ae; aia iiāe koha mau maka ke liana lā mā o a maanēi, a o iā ka kelā kanāka opiō o ka i ana mai: . ■ , ; "E nana ana anei oe no ka Haku Kāle, kāu kanē? Ua hala. aku nei oia me Mr. Derika noloko o īeā hālelis; nlē He> Wea la, e nana ana i na lio, no na lealea o keia la. Ina nae hē makemake kou e.ike iaia ea, alalla ua 'hiki ia'u ke kii āe iaia e hoi mai i ka hale nei." . ' "Ina ua lawe aku la oia e hM>niakai.kāi ia Mr. t)e:rikaj ālaila mai hoopilikia aku iaia. O ka'u wale no i mākēmake ai e ike, pehea la, ua makāukau pāha nā lēaiea a nā kau\va 0 keia la?" "Manao au, he mea hiki ia ia'u ke hoike aku no-ka mea ua kohoia mai nei āii i liii?ahoomalu no na- hana leal<eā apau," me ka wehe anā ae o ua haku tiēi i kana buke hoomanao, a heluhelu aku ja ika papakuhikuhi o rta hana lealea 1 hoolalaia: | "He mau lealea ko keia kakahiaka iho rtei, a ua hāla aku na kauwa ame ka poe mākaikai lioloko o ka £akā. Ma ka hora J elua o keia auwina Ia ka paina ahiahi, he mali hēihēi lio mahope aku o kela manawa, he hoolele ahikāo k'o keia ahiahi, a 0 ka hulahula ka hana hope loa.' "Aole he kanaka kupono e ae i lunahoomalu no na hana lealea elike la me oe e ka Haku Gigerala, uā kupono maoli no oe ma kena kulana," wahi a 01iva me ka hoao ana mai e minoaka. "Heaha auanei ka nui o keia hana, o ka'u wale no ka haawi aku i ke kauoha, he poe okoa ka poe na lakou e hooko mai, nolaila e ike mai oe, ua like keia hana, me he wāhi meā ano ole loa la. Eia ae ka ela me ke kaunawahine," alaila ku ae la ua haku nei iluna, a ninau mai la i ka makuakane o ka Haku Kale: "Pehea nā lealea o keia la?" "O, he keu aku o ka piha hauoli o *na mēa apau, a ia maua 1 haalele aku nei, o ka heihei eha ke malama ia ana maloko o ka paka, he hu maoli ka aka i ka nui o ka poe ihina ilalo, a o ia ka'u e olelo ae nei, ina āole he mauuliapoino ē loaa ana i kekahi poe, e hookahaha loā ia aku ana ka manao o ke kauka, no ka nele i ka hana i keia la. "Pehea oe e kuu kaikamahi'ne ?" me ka hull ana .mai o ka makuahunowai a nana i kana htinpna. "Ua lohe. mai au. aole oukou i hoi koke e hiamoe, ahiki i na hora 'o ka wanaao. ua hiki no ia oukou ke ala, ho;ka meā eia -no i,na la opiopio, a no'u nei la, aole e hiki ke ala loihi, ua hoi no āu ,e hiamoe i na hora o ke ahiahi," me ka nokē anā ae o Uā liaku nei i ka' akaaka, "Pehea, e hele anei kākou ika naiia īealea i ka paka i keia manawa?" i ninau mai ai ke kokoolua o OHva iaia, a haawi aku la no hoi o 01iva i kona ae, ma ke kunou ana aku o kona poo. alaila pane mai la kona makuahunowai: "Ua haawi aku nei au i ke kau<>ha i ke kahulio, e hoomakaukau mai i na kaa, no ka lawe ana aku i na lede no ka paka, ke makemake lakou, pehea maluna anei oe o ke kaa e hele aku ai? " lluol" a*u o Hi«.* i r e ka olelo pu ana aku. irt oi aku kona makci.;akt e helewawae, mamua o ke kau mi;|una o ko kaa. ia wa i hookau mai ai kona makuahunowai i ka lima maluna o ke poo a i mai Ia: "Re keu aku a ka haikea o kou helehelena i keia kakahiaka e kuu kaikamahine, aka nae ina e loaa ana ia oe !ic manawa e holoholo ai a e honi aku ai no hoi i na ea oluolu, e lioi hou mai ana ka lamalama okou mau papalina. Eia ka Haku Kale ihea?" "Manao au, aia oia me Mr. Derika," wahi a OHva me ka nui ana iho o kona hanu. I "O kela kekahi o na kanaka lealea o kana mau olelo, a ua' hauoli maoli au i kona hoea ana mai, a pehea, ua noi aku anei 1 oe iaia e noho mai no kekahi mau la? Ae, ke hoomanao mai

ia ka hoi au, ua noi aku oe iaia e noho mai, a pehea aole anei ; ou makemake i kela kanaka ?" "E hele aku au e kii i ko'u papale, no ka hele ana aku i kg paka," wahi a 01iva, me kona pane pololei ofe mai i ka ninau: a ka haku aoo, a huli ae la ma kahi o kekahi poe lede e noho ana, a i aku la: "E hele pu ana anei kakou no ka paka e nana ai i na lealea?" i "Heaha auanei hoi, oiai e hele aku ana oe ika nana lealea, nolaila i hookahi ko kakou hele like ana," o ke ku ae la no ia o lede iluna, a hoi aku !a no ko lakou mau rumi, no ka hoomakaukau ana- ia lakou iho no ka hele aku e nana i na lealea. I Aole no hoi i loihi aku ua poe lede nei maloko oko lakou mau rumi, oili hou mai la, a ia lakou i hoea mai ai no ka lanai o ke kakela, kalii a kekahi mau keonimana e nonoho ana, 0 ko lakou hele like mai la no ia, a he oiaio ia lakou i hooko-. koke mai ai i ka paka, ua hele na wahi like ole a piha i na malihini, aia hoi na kauwa ke komo la iloko o na lealea like ole. I ka ike ana niai nae o ke anaina kanaka nui i ka hoea ana aku o Oliva me kona maU hoa, ua haawi mai la lakou he ekolu mau leo huro o ka piha hauoli me ke ohohia no ka hoea ana aku o ka hakuwahine o ke kakela. "O ka pau ana āe la no ia o ka heihei kukini ma.waēna o na kauwa, a ua kaa ka makana i ka helu eono, nolailā e lilo ka hanohano ia oe e ka Lede Kale, ka haawi ana aku i ka makana i ka mea i kuleana i ua makana nei," i pane mai ai ka Haku Fikira!a, me ka hele ana n?ai a haawi aku la i ka makana ia 01iva. Aole he makemake o 01iva e hooko aku i kela hana, me ka ui ana ae i kekāhi o kona mau hoa, nana e lawelawe aku i kela hana, aole nae ona ae, nolaila, ua lawe okoa mai la o 01iva i ka hanohano, ma ka haawi ana aku i ka makana 1 lee--1 ahi kanaka opio inahiai, i kaa ai ke eo o kda kukini iaia, a ua apoia mai hoi ua makana la, me na manao hiipoi o ka mea i kaa ai iaia ka lanakila, mamuli o ke kaa ana na 01iva e ha?iwt maoli aku iaia. tle mau makana e ae no kekahi e haawiia ana, ita waiho pe la o 01iva ia hana, i kekahi wahine okoa, a o ia ka ka Haku Fikirala o ka i hou ana mai i'a 01iva: "Ua hoohauoli loa ia mai na mea apau, mamuli o kou hoea kino ana mai 'no ka ike ana i na lealea, a pehea e noho ioihi iho ana anei kakou ma ka paka nei. Oka lealea ano nui loa o ka la, o ia no ka heihei lio mawaena o na keonimana ma keia kakahiaka iho nei no i hoolalaia ai ia lealea. mamuh 0 na manao hoakaka o Mr. Derika. a ua aelike laua me ka Haku Kale e komo ma kela heihei lio." 1 "He'keu ka hoi ko'u haalulu me ka pihoihoi," wahi a Ol!va me ka luliluli okōa ana ae o kona poo» "Ma na hana hoepi-' hoihoi noono apau la, he mea maa ia'u ka loaa o na manao pi-1 hoihoi. o 'ka oi loa aku, ma keia komo ana aku la o kuu leane ma keia heihei, otai ua ike no oe, oia kekahi o na kanaka pu- j puahulu loa me ka hooponopono ole i ke ano o kana holo. ana." ... "Aole au niea e hopohopo ai no kau kane no ka mea ua hoo-, hala au i na mea apau e loaa ole ai he ulia poino i kekahi mea." j 1 kela manawa koke no, i oili mai ai ka Haku Kale me Mr. | Derika maluna o ko laua mau lio, a ku ae la mamua pono o kahi a na lunakanawai £ nonoho mai ana, aka nae i ka ike ana māi o ka HakU<Kale ia 01iva, hete mai a i aku la: "ftauoli maoli au i kou hoea ana mai la, pela hoi me ka nui o na lede,.a ke manao nei au, ua oi loa ae ka hoihoi o kuu lio, e aha'i ai oia i ke eo rha ka heihei o ke.la lā. Pehea o oe pil anei. kekahi e ka Haku Fikirala. e koino pu inai anā nia keia heihs nfc maua o Mr. Derika?"

"Ē komo pu, i'o oe e Fikirala iloko o keia heihei, tio ka mea 6 Oe pohoi no ka meā nana }karriātlio iiiai ia makou ma nehinei aku la, \ ka mama okou lio i ka lele ana ma ria pa kiekie, a m&nao au e aha'i ana oe i ke eo ma kou aoao," i hookikina maHai o>OHva iaia e ae aku e konio pii ma kela.heihei lio. Nō'ko lakou nei noke loa hoi i ke kāmailio. ua bele okoa m āt l« o Mr. penka a kiv iho lā mā ka ābao okā Haku Kale, ā ia »o ua hakt|- opio nei i kaniāilio ae āi: . • "He ēko|u kakou ma keia heihei, a i meā e waiwai ai ka i)ejhei ana ea, o ka niēa e kaa ana iaia ke eo, e lilo iaia he hookāhi jio,' f me īeona noke pu ana ,&z : no hoi ika akaaka, mamuii p ka psa o, kona manao, e ahā'i ana oia i ke eo ma kona āoāo. , ; , "Ua lokahi aku la ko'u manāo me kou." i pane koke hiai ai o Mri Derika, pela no hoi me ka Hakū Fikifala i hooho mai ai, no kona apono i kela pili mawaena o lakou. Aple i lilo kela pili i mea maikai i ko OHva noonoo, oiai aia mau ka hopohopo iīoko ona, no Mr. Derika, aka hoi, i mea e honalonalo ai i kona mau manao maikai ole apau, huli niai la eiia ika lede ē noho aiiā ma kona aoāo, a i mai la: "Heaha rid koi kā pilikia, ina o kakoti kekāhi o na lede e komo pu ilbko ona nāna hoopihoihoi noonoo i kekahi manawa ? Ke pili nei au mahope o ka lio eleele o ka Haku Fikirala i hookahi pahu mikinilim^." '.'O, ua hiki kela, lawe nei au ika lio oka Haku Kale, nana e aha'i ana i ke eo," i pane mai ai nohoikona hoa, me ka. wehe koke ana ae i k£na eke dala iwaho, me ka noke pu ana i ka akaaka, a no.laua nei hoi ka pili, ua olowalu like mai la na lede e ae. ma ka pili ana mawaena o lakou iho. a i ka wa i k-u'i aku ai ka lohe i ka nui o na malihini, he hookahi ko, lakou komo pu.ana mai e pili, mai ka poe hanohano ahiki aku i'na kauwa ame na kanaka mahiai.

Aia ka pili ana a ka hapanui o na kanaka mawaena o na lio 0 ka Hku Fikirala ame ko Mr. Derika, me ka uuku loa o ka poe pili mahope o ka Haku Kale, no ko lakou hopohopo o ka momona o ke kino o ka Haku Kale, a hui pu iho no hoi me ka momona o kona lio, he hana paakiki loa ka hiki anaiaia ke aha'i 1 ke eo o kela heihei. Oiai eia kela manawa i ka aina awakea, a he mau lealea e ae no hoi kekahi, mamua oka hoea ana mai i ka heihei lio mawaena o na kanaka hanohano,- ua hoomahaia na lealea, ke ai la na mea apau i kekahi mau mēaai mama, a he hapalua hora mahope mai. ua hoomau hou ia aku la na lealea ahiki i na hora o ke ahiahi. I ka.hoea ana na? i ka ho;ra elima, ua hoea mai la ka makūakane *) ka Haku Kaīe, a noho ae la ma ka aoao o OHva, a 'a ia ka OHva o ka ninau ana aku iaia : /'Owai kau i manao' a| iwna e aha'i ana ike eg o ka. heihei lio?" "Alia, e nana mua aku ati i na lio, ame ka poe na lakou e kau ana»" me ke kaka ana aku o iia hakii aoo nei i ka lehu 0 kona ciga. ,4 No ka Haku Kale ame kona lio; aole o'u manao e hiki 'ana iaia ke lanākila. he kaumaha ka lio, a hui pu iho me kona kaumaha, lie pohihihi loa ka hiki ana iaia e lana-' kila malunā o kona māu hoa. He lio maikai ko ka Haku Fikirala, aka nae aia ka hilinai ana o ko'u ma'nao maluna o Mr. Derika. me he mea la he kulana maoli no kona o ka. mea 1 m*a i ka heihei lio. He mau makahiki loihi ae nei i hala, ua ike au i kona komo ana ma kekahi heihei lio, a kaa ke eo iaia. a ina, ke mau nei no kela akamai ona, alaila nana ana ka lanakila o kela heihei." "Alaila mahope anei o Mr. Derika oe e pili ai?" wahi a OHva, me ka maikai ole o kona noonoo, no na hoakaka a kona makuahunowai. "Ua oili iho nei ka paha oe e kuu kaikamahine ea? Akahi ka o'hoihoi o kou ano, a owai kau i pili aku nei ?" "Ua pili aku nei au mahope o ka lio o ka Haku Fikirala, me ko'u nana ole nae. ina paha e kaa ana ke eo iaia, a i ole i ka Haku Kale paha." "E nana aku kaua i ka holo ana o na lio, aia ke hoomaka mai la e holo. # me ke kaa i ka lio eleele ke alakai ana mamua, aka nae ke ike la au i ka makaala loa o Mr. Derika i ke ano o kana holo ana." I ke kaalo pono ana ae o na lio mamua o kahi o 01iva ma e noho ana, ua ku okoa ae Ia ua o 01iva»iluna, me ke koaniani ana i kona hainaka, mamuli o ke kaa ana ika lio o ka Haku

P'ikipala ke alakai ana mamua loa, o kana kane aku mahope g3srj)erika mai, a o ka nui ae o ka poe heihei mahope aku kp nīau lio. s I «1 hoea ana i ka pa ekahi, ua lele aku la ka lio eleele o ka l4afctT Ptklrala. a haule ana ma kekathi aoao me ka maalahi ioa, aia hoi ka Haku Kale ke pili loa aku la mahope ona, a i ua oili aku la ka lio o ka Haku Kale mamua, me ka 'Hiau no nae o ka lio o Mr. Derika i ka pili mahopee aku ō laua. Ike kolu o ka-pa laau, ua oili hou ka Haku Fikirala ma«nUa, a Okupe hoi ka lio o ka Haku Kale, aka no ko Mr. Derika Jio,. l>e keu aku ka niaalahi o kana lele ana, a ke noke mai la !,boi na,6anaka i ka huro, me ka hooho okoa ana ae o kekahi poe ,e kaa ana ke eo ia Mr. Derika. , No ke koena mai o na pa i koe, ua kau like mai Ia na lio a ekolu i kahi hookahi, e lele like ana i na pa a haule ma kekahi aoao, a i ka hoea ana i ka auwai, ua hahau iho la o Mr. I k koha iio, a oili aku !a mamua me he ilio hahai holome haaleleia ana aku o ka lio o ka Haku FikiI rala mahope, a i ka hoea ana i ka pahu eo, he mau kapuai kā ; oi ; brMr. Derika niamua o Mr. Fikirala, a haule hoi ka j Haku'Kale i ka helu ekolu. 1 ka ākoakoa ana ae o ua mau hololio nei no kahi a na lunakafia«'ai e noho ana, ua noke nui ae la i ka akaaka, ine he mea liauoli Avale la no ia lakou kela heihei, aka nae no Oliva, Ua liele oia : a piha loa ike kuaki, no ke kaa ana okeeo ia Mr. nae oia i ae, e lilo kona mau manao maikai ole. j i mea .e.hoopilikiaia ai kona nonoo, a i ka wa i hele mai ai ua poe hololio nei a ku ae la niamua pono o ka lakou nei wahi e •noho a"ilā, ia wa i pane aku ai o 01iva ia Mr. Derika: I' 1 '.'Uā ieaa ke eo oka heihei ia oe e Mr. Derika nie ka maa- [ lahiJok,»V wahi ana me ka hoao ana aku e minoaka. j A r 9J& me kā hana nui no i kaa ai ke eo nia ko'u aoao," hftka pono ana mai o ka nana ana a ua kanaka nei ma ni.alea o OJiva. "Ina au i pupuahulu ma ka hooholo ana no ' e e aa eo ' a u ' a^a 0 o u kakali me ka hooiijānawanui, ahiki i ka minuk ehope loa, pela wale no i haule k'o'W niau hoa O ke kanaka e kali ajia me ka hooinanawanui, ahiki i ka manawa hope loa, aole ona manawa e JUujlfcaj, aka e hahai tnau ana ka lanakila iaia." , hs°maopopo aku la o ()liva, i ka manao o na olelo a Njlr;. e kamailio niai la iaia, me ke kauinaha oloko o ; koys "o ka hoea inai o ka manawa a kela kanaka e hooafcu ai i kekahi mau haawina hoehaeha maluna ona. ; MOKUNA XXVIII. t Kii' pku ana o na lealea ma kela la, liuii hoi like aku na Hie£ apau no ke kakela, a mahope o ka aina ahiahi, ua liooma'kā h6u rta hulahula, me ke komo ana mai o na kanaka mahiai. ame na kauwa, he hookahi ka hulahula pu ana, e hoohauoli an^ : ia Jakou iho, no ka hanohano ona haku opio. ,^ a ' a ac » ua ' 10 ' a »<u la na malihini no ko lakou !^ u ,;! 10 " le ' a n °l lo iho la no lioi ka Haku Kale me 01iva eia na'e able loa he loaa o ka hauoli ia Oliva, aia mau kekahi mea 0 hodkaiUnahaia ai kona noonoo. Maniiili o kHa ano kaumaha mau ona, ua kauoha okoa ia aku la o Kakalina Hadina e hele mai e hoohala i kekahi maiiawa ine laua nei ma ke kakela, a he mau mahina loihi mahope mal,' Ua-t»oea i'o aku la o Kakalina. . .1 kekahi la, i ka manawa o Kakalina i ike ai o ka Haku Kale hooKālii' wale no uialoko o ke keena hookipa, i aku la oia: •'Ma ka'li liiau mea i hoomaopopo no 01iva, he keu aku a ka haik'ed'b"kōria helehelena, aole no hoi he hauoli nia kona niau arto apaii." "He mea oiaio kail e kāniailio mai nei, o ka mea kahaha he maikai no kona'ola kino, a ua hoopohihihi lōa ia mai no hoi ko'u noohoo, no ke kwmu o keU māU ano i loaa iaia, aole hoi pela iloko o na mahina mua o ko maua noho pu ana M Ua lioomaopopo aii, aia kekahi mea nana i hoopilikia aku i kona noonoo," i kamailio aku ai no o Kakalina. ! "Ae, ua hele no au e hui pu me ko makou kauka ohana. no ke anp o ka'u wahine, o kana i kamailio mai ai, e kakali malie no keieahi manawa, o keia iho la no nae ke ano o na kauka, me ka fijki ole ia lakou ke ike maoli i ke kumu pilikia o ka iiiea maS. Ma ko'u manao koho wale iho no, me he mea la, ! fie liauoli iki iloko o o!iva." " I f kS T H6oki ana iho nae o kelā kamailio ana mai a ka Haku aku a kana nāna ana ma kahi o ka piapo, aia o OliVtf'kiē noho la, ā e kalele ana hoi o Mr. Derika, me kona •mau maka e hoonuu āna i ka helehelena nohea o 01iva, o Kakalina pu no kekahi e ike aku la i kela hiona, me ka ninau ana ae i ka. Haku Kale: e huli hoi hou aku ana no nae paha o Mr. Derika i In'iaēa?" l'Aolt oia e hoi hou ana no Inia, a ua hauoli no au i kona noho unai i Enelani nei," wahi a k& Haku Kale me ka piha hoih^i.,

- he hele niau ,r, ai no nae paha oia ikc kakela n€\ i ( pinau hou aku ai no o Kakalina. • !»!;kakaikahi loa ka la e hoea ole mai ai oia, a ke hiki no'joia, nie Qliva wale no ka hapanui o kona manawa e I<raniaili6 ai. a oka makaukau iho no hoi o kela kanaka i ke k&mallie/ ma na mea like ole, ua nanea maoli o C)liva i ka iaia. E kamailio ana oia no na mea pili i na kii, na •liuke 'moolelo, na hana keaka, ame kekahi mau mea e ae, ana j. ma ka honua nei." /•H. a i& he mai a "' ua huli hoi ma ' nei ka ohana Mogana mc 11 n ®. Polena, i holalau aku ai o Kakalina i kana kaniailio jana. 6 ko lakou hoi koke ana mai nei no ia, a~ua manao itti e 'Mle aku maua me Oliva e ike ia lakou i ka la apopo, ua hop©Tiopt) nae o 01iva, i ka hele ana aku i keia wa kaw'a-u, .nōlāiila;i tia hoopanee au a loaa ka manawa maikai. Ina aole a'u o: ka la apopo, alaila e kipa aku ana au e ike ia lakou, a |ioglwjca,aku i ke kumu e hiki ole ai ia'u ke hele pu aku me ka'u r, ua ,ke no nae P aha oe «ka Lede Polena ea, mamai o ko olua mareia ana?" A6le au i ike hou iaia, no ka mea ke hoomanao la no oe, ma kela manawa a'u e hoohala ana i kekahi manawa ma Parir v a/ kaawale ai oia mai ia'u aku, no ko'u mihiniihi ole aku ,Wj"rlof he mea pono loa no OHva, ka hele koke ana aku f mi me ia." J' ( £ L °£. au eae i . ka ' u wahine e hele aku, ina aole i ioaa iaia n ? aika '' he hana hiki wale no ka hele ana aku e ike T / keiaiede, i na manawa kupono apau." ' ! iP t !^. ka ,nea nana ' hoololi ' ke ano o kuu kaikaina," wahi ia'Kakalina me ka minoaka. "M&h? auanei ka'u niea i hana aku ai, iaia e loli ae ai kona a "9 v,. E ' a °' u ka iini e ike aku ike ano hauoli iloko ?l 00 . , h ? nua ,ho la ua haku nei i kana kamailio ana .!? a V Ika w * 1 ,ohe aku ai Ika h,m eni ana ae o Mr. Derika me Ko laūa nei lohe pono ole aku nae i na huaolelo. • A<Jte nae i loihi aku kela himeni ana mai a Mr. Derika ua PMU'-Honua iho la, me ka maopopo hoi o na huaolelo apau ia OUva/t>iai e noho ana ina ka piano, a e nana aku ana hoi maluna o <Mr. Derika. "E ike mai oe e kuu lede maikai," i pane iho ai o Mr. Denka o keia kekahi ona hana keaka maikai loa a'u i hoolala ai, a he ku triaoli no i ka oiaio ma na ano apau, ina owau pu -ktkahi īloko okeia keaka. Ua maopopo anei ia oe ka'u mau ni€a apau i hoakaka aku nei. Aia ko'u hilinai piha ana i ka holomua o keia keaka maluna ou. no ka mea, o oe ka i mare tkau kane, maiwaena mai o na kanaka hanohano a waiwai » ah ' ne u'i a huapala i mahalo nui ia e na mea apau, a i alohaia no hoi e kau kane. (Aole i pau.)