Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 46, 14 November 1919 — HOOLAAIA KA PAKA MAWAHO AE NEI O WAIKIKI Lilo Kela Paka i Paka Hoomanao Mamuli o na Keiki Hawaii i Make i ke Kaua NUI KA POE I HOEA AE E IKE I KA HOOLAAIA ANA Haawi ke Kiaaina i Kela Paka i Waiwai no na Makaainana o ke Teritore Nei [ARTICLE]

HOOLAAIA KA PAKA MAWAHO AE NEI O WAIKIKI

Lilo Kela Paka i Paka Hoomanao Mamuli o na Keiki Hawaii i Make i ke Kaua

NUI KA POE I HOEA AE E IKE I KA HOOLAAIA ANA

Haawi ke Kiaaina i Kela Paka i Waiwai no na Makaainana o ke Teritore Nei

Nu ko hoomunno ana 1 na kanaka o 11.-iwnii iif-i i molia aku i ko lakou mau ola iloko o ke kaua nui o ke ao nei, i Imoiaaia ao ai ka paka mawalio o Waikiki, imtia o kekahi anaina nui i hoea ' no malaila, ina ke kakahiako o ka Poa- I In:i aku la i hala, ka la i hoopauia ai j k.- kaua ma Kuropa. j Ma Ue kau aku nei o ka ahaolelo kn]llko i hala, i hooholoia ae ai he haannia <lala, no ke kuai ana i kekahi aina knpono, i paka no ka lehulehu, i wahi »• hoomanao ia ai na kanaka opio mni koia Teritore aku, i molia i ko lakou iuau ol« no ka ; pono o ka lehulehu. l'a hookoia aku ia inanao o ka ahaolelo, inanmli o ke kuai ana o i ka ;iina o liwih nia Waikiki, a ma keJa k.ikahiaka Poalua nae i hoolaaia ai, no k;i hana i niakemakeia, a waihoia aku iimia o-«fi makaaiuana p keia Teritore. rn:< ke ano he waiwai no lakou. .\la na hana hoola-a e pili ana i kcht l>:ika, ua laA'eia mai oa hiona e piii ii na i ke kaua, ko Amerika komo anu ;ik;t iloko o. ke kaua, ame,jfce konoia an.i mai o Hawaii nei e koinofiike aku h>'iiian hiona hoi i kupono no n:i O ka manao e Tiftokaokba r kekahi j.aka 110 ka hoomanao ana i na kanakan|iio i make iloko o ke ikaua, a i molia akii hoi i ko laftou mail »la imua o na j kahua kaua, na ka A'hāhni ia o ua Ma-1 mo a na Pukaua i noo»oo f a i aponoia J nku hoi ia manao e ke Kiaaiua, ame ka :ih:inle,lo aku uei i hft!a, ma ka homkaaualeia ana he elua fcaneri kaukani <iala no ke kuat ana i ketahi wahi kupono. l'a hooko aku ke Kiaaina ma ke kuai ana i ka aina o ItW\U msfWraho o Waia ma kela Poalua i lilo aku ai he tt;iivrai no ka lehulehu, malaila e ikeia :ii ii:i moa 'hoomanao no na kanaka opio 0 1 i:»*v*:iii nei, i make i ke.kaua, a e lilo ai hoi kela paka, i kiahoomanao no ka hikou mau liana, imua o na hanauna he niii mu keia hope aku. Maluna o keknhi wahi i hanaia no ka l'O»* liaiolelo, ke M<;C'arthy ame kekahi j»oe e ae, a ma kahi e ku kokoke )n«i ana ia lakou, ka papa laau, i kahak:ihjiia ai na inoa o ka poe o Ilawaii II»*i i make iloko o ke kaua. Malaila ae ka poe i konoia, e laa na uliikoa o ka oihana koa ame ka oihana kaua o Amerika,.pela hoi me na ohana " na koiki Hawaii i lilo i niau moepuu »a poka a na Keiert»ania. 1 Haawi ke ltiaaina i ka Pika No ka hooko ana aku i ka hana i hookauia m;»i nialuna ona, i haawi mai ni ke Kiaaina McCarthy i ka paka imua " ka lehulehu, me keio mau olelo pokole: "0 ko kaua i hala aku nei he haawi- ' a a 'o maikai loa ia na kakou e hoomanno ai no ka hiki ole ana i ka oihana koa o Kelemania ame na kanaka o Ke- • mania ke ku mai imua o na*koa maka:<iiiaiia. Hc aina nialufiia o Amerika, i nana aku kona lahui kanaka no •• kaua, a miau hoopiiikia ana paha. " l'a kuhihewa ka manao ana o ka Knh'peia o Kelemania ame kona lahui ■ . uiaka iko kakou kulana. lTa manaoio ' ikou, ua m«ka'u kakou i ke kaua; eia ■ i»> iaia i hoaano mai ai, ua ala mai ' i ka pualikoa Amerika, a ua ku aku k"la ame keia kanaka, wahine- ame ke ' ' iki, a koniio kino iloko o ke kaua. > i ku aku na kanaka mahope o keia <nia 110 ke ku-e ana L na Keleniania. \ i na mea oiaio e hoike mai no lakou 10. •' Ma Haw'.!tii nei, me he mea la i ku !' ina aku, ua m&mao loa ke kana niai ia ■ uua i kahi e lOa, o ka mea oiaio nae 'ima ponoi kakou oke kaua. Aole pa•i he ohana *na Howaii nei, i nele ke "ino kiuo ana aku o ka lakou mau mea :>loha iloko o ke kaua, nialuna o n:i noku lawekoii, iloko o ke Ke'a Ulaula, :i ma na kahua kaua, me ka molia ana ip« i li'liulelm o na keiki Hawaii i ko la--1 f, n man ola. " I'a īuanao nn kanaka ma Hawai; h«» ineā pono e'iaweia ae kekahi

niea e hoonianaoia ai na kanaka o Hawaii uei i komo aku iloko o ke kaua, o ka hopena i ikeia, ua hooholo iho la na kauaka ma o kā ahaolelo la, e kuai i keia aina maikai, a hookaawale ae la i Pka lloomauao, no ka hanohano o ?:o kakou poe keiki i haawi aku i ko lakou mau ola no ko kakou aina. "Iloko o na makahiki e hoea mai ana, e lilo ana keia paka i mea nana < 4 hoeueu mai i na manao uilani o ke aloha aina iloko o ka puuwai o na hanauna ma keia hope aku. E a'o aku ana ia, i ka poe e hoea mai ana mahope o kakou, ina ua makemakeia aku lakou, no ke kupale ana i ke aupuni, e komohia aku ana ilo'ko o lakou ka noonoo no ka hana a na kanaka o ka 1917-1918 i hooko aku ai, no ka lakou mea i haawi pilia ak» ai> e ku ; e ana ina hana luku wale a na enemi. "Oiai ita hoakaka ke 'kanawai e hooliloia koia aina i Paka Hoomanao, ua ala mai kekahi ninau, no ka mea nana © hoolaa. Aole an i ike i kekahi ahahui e ae i oi akn ke kupono mamua o ka Ahahui American Legion, ka ahahui i komo aku ai na wahine opio ame na kanaka opio, lea poe i haawi aku i ka lakou mau mea apau no ke ola o ko kakou aina. 1 ' 4 Ke waiho aku nei au i ka liana hoolaa i ka Ahahui American Legion, no ka hoolaa ana i keia Paka Hoomanao." Ka. Halolelo a Atkinson

Ma ka aoao o ka Ahahui Amenean Legion, ua apono aku ka Mekia Jorgcnsen i ka waiho ana mai a ke Kiaaina i ka hana hoolaa malalo o ka ahahui, alaila hoolauna niai la oia ia Kapena Atkinaon, oia ka mea nana e lawelawe na hana hoolaa. "Ua hooko aku na kane ame na wahine o Hawaii nei i ka lakou-hann, lloko o ka wa o ke kupilikii, pela iho la i hookaawale ae ai ka ahaolelo o Hawaii uei i keia wahi nani, i wahi e 'olino mai ai ka malamalama a e lahialama ai hoi ka napoo ana aka la,' iloko 0 ka noonoo o na kanaka. o Ilawaii nei 1 paio aku no ke kuokoa ame ka pono. "Ua kukuluia ae 'keia ahahui ka Xinerican Lcgion, ka ahahui nana e malama nei i keia hana holaa: "No ka malama ana manao i 'komo aku ai na pualikoa Amerika iloko o ke kaua; "Xo ke kofkua ana i ke aupuni; " No ke" ku-e ana aku i ka^lioohioloia 0 ke aupuni. ka ululaau le ke Akua luakini mua a i oi loa aku hoi ka maikai inuia o keia mau 'kumulaau e ulu mai liei, ke kukuluia ae kekahi kiahoomanao a hoolaaia aku no ka poe i niake, uo ka poe i piholo iloko o ka moana, ame ka poe i make ma na 'kahua kaua. "O na hana o keU ano ka ka Ahahui Araerican Legion i makemake ai e hoomauia aku iloko o ka noonoo o na kanaka, na hoomanao ana no ka poe i make ike kaua. Aole loa e hoopoinaia na inoa o ko kakou poe keiki o ka aina 1 make, mamuli o ka hoopiholoia ana o ka S. S. Aztec e ka mokuluu iloko o Aperila, 1917—John Davis, Charles Kanai, Kkela Kaohi, Julian Macomber ame Haryy Bice. . . "Maluna pu o ka papa lioohanohano o Hawaii nei o kakauia na inoa o ka poe i make iloko o ke kaua, ka mea nan:a i hookomo mai iloko o'u i ka manao eohia, peia pu hoi nie na inoa o ko kakt»u poe aloha aina oiaio—Apau Kau, llenry H. O'hapman, Edward Fuller, Louia Gaspar, Paulo Kajewe, John S. o'Dowcla, Manuel Hamoa, John R. Rowe, Charles Tom, Manuel G. VaJente Jr., ame C'larence Watson.

"E ike pu ia ana ng inoa maluna o kn papainoa hoohanohano o ka poe i m&ke n»a na aina e —Gcorge K. Dwight, H. J. Evans, Manuel Gouveia, Ivan Graham, E<imuud Hetlemann, Han Young Lee, David L. Withington, JFrank C. Vierra ame ka Mekia Corneilson. "He mau inoa hou ae kekahi e kakauia aku ana maluna o ka papainoa lioohanohano, ka poe i make maanei nei o ka wa o ke kaua. "E hoomanao, o na kanaka nana i .'ki poka aku i na halepule, na halema'i anie na waapa hamama ma ka moana, keia kanaka powa, pepehikanaka, a i nuikemake, mahope iho o ka pau aua o ke kaua e kuai hoolilo mai ia oukou i na ■\va.iwai o Kelemania, a e hoohana mai i ka.ua Uana akamai iwaena o oukou, he hookahi no ia kanaka, a o a? kanaka iuo nei no ia. O ka hoao ana e hoopoiina i na mea o ka wa i hala, he hana ku ia ika epa ame ka poino—e liuliu hoomakaukau kakou. "Ua halawai ko kakou poe kanaka me na haawina kupilikii, i kn mai in>ua o ko kakou āina. Ina ua lilo - ke. kulana ooloku i mea nana e hoonaueue i na kahua o 'ko kakou aupuni, alaila ke olelo hou aku nei au e hoomakaukau."