Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 12, 25 March 1921 — Page 6
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nupepa Kuokoa, Honolulu, T. H., Poalima, Maraki 25, 1921.
He moolelo no
Haliaka Wanawoka
a i ole
Ka Huepauia Ana O Kekahi Meauna
Pohihihi --- Ka Lanakila Mau
Ana o Ka Oiaio.
"Eia oe iloko o kekahi ana kahi i noho ai. he wahi, aole
he mau puloa me na pilina huna, e hoaa ai oe i kou wahi e
puka ai iwaho. He ho'okahi wale no puka o keia wahi,
he pa@i puka i hanaia me ka oka. E ki mau ia ana kela
puka. I ka wa e komo mai ai o kekahi mea i loko nei, a e
h@m@@ aku ai paha iwaho.
"Ua loaa keia wahi ia'u ma ke ano ulia wale no, ua kuku
luia mai e au kekahi hale e pakui mai ana malalo mai o
keia ana. ma ke ano malaila e hoahu ai i na ukana, a e
waiho ai i ka waina. a ua hana au i keia wahi, a kupono
ma@li no ka noho ana, elike no me kau e ike mai la. Aia
no he mau puka o ke ea e komo mai ai iloko nei, ua hihiia
ih@@luna o keia ana me na laauhihi, a in a no he poe kekahi
@#hoia keia wahi e ke kanaka, nolaila he puuhonua kupono
maoli kekia no ka mea mahuka elike me oe e Haliaka."
No ka pane ole aku nae o Haliaka, a i ole hoikeike aku
@ah@ i kekahi ano no kona lohe i kela mau hoakaka a Ake
nohi ia wa i kaha aku ai ua wahine nei me ka manao e
@@@ mai@@ko aku o kela rumi, huli hou mai la nae oia ihope
a @@@@ mai la@.
Ua maopopo no anei ia oe e Haliaka, e hoea mai ana o
@@haka Pilikina no keia wahi i ka hahai holoholona, ma
keia kikina o ka makahiki?"
"Akahi no a maopopo ia'u, ke kumu nui o kou hoopaapio
ana iau maloko nei o keia ana. no kou makemake e huna
loa iaa, mai ia Robaka Pilikina mai, no ko hopohopo o loaa
ananei au iaia ma Galani Loka, pela anei ka mea oiaio e
Akeaeki."
Ke haawi aku nei au i kou mahalo nui ia oe e Miss
Manawoka. no ka pololei loa o kau koho ana mai la i ke
kumu oiaio loa. o kou makemake ana e lilo mai oe he pio
nau." wahi a Akeneki. me ka noke okoa ana ae i ka akaaka
@@ ka leo nui.
"Ua maopopo mua ia'u, e hoea mai ana o Robaka Pilikina
@@ Galani Loka i kekah imanawa. a i kona wa e ike hou
mai ai ia oe. aole ana e nele kona koi paakiki mai e huli
™™™ like olua no kona home. me kona nana ole mai i kou
@@@de paakiki aku e hele oe i ka loa ame ka laula o ka aina,
@@@ka mi ana i wahi nou e pono ai. Ua lawa kou hoopau
a@@aw@ waie ana me oe. a e noho oe ma kou keena paahao
@@@ o ke pale ae la no ia o Akeneki i ka pale e uhi ana
mamua o ka puka. o ka oili aku la no ia iwaho. a koe hoo
kahi iho la o Haliaka. iloko o na manao kahaha, no kona
@@@ hou ana malalo o ka mana o kela wahine ino.
Ua hoopiha loa ia aku o Haliaka me na manao pihoihoi
@ ka wa i loaa aku ai o ka ike iaia. aia o Robaka Pilikina
ma kela aina. aka nae i ka hala ana o kekahi manawa ma
@@@e mai. akahi no a hoi pono mai kona noonoo maikai. a
@ ka h@@ho ana ae. e kamailio ana hoi iaia, wale iho no:
"ua oi loa ae ka pono o ko'u noho ana ma keia wahi,
mamua o ka noho ana aku he pio na Uilama Waila. Ke
ma@a@ nei au. aole no e hoopilikia wale mai ana keia wa
hope ia'u elike me ka'u i hoohuoi ai no Kimo Waila, e ha
@@@@ mau mai ana kela kanaka ino ia'u i na manawa apau.
@@ laila na hoomama loa ia mai ko'u noonoo. i ka hoomao
popo ana iho. aole he hopohopo ana i koe, no kana, mau
kana hoohalua maluna o'u.
"He mea oiaio. Ua makemake nui loa keia wahine e hoo
paapio ia'u ma keia wahi. i ole au e loaa mai ia Robaka, me
@@n manao paha e pahele hou aku i ka noonoo o Robaka.
@hiki i ka punihei ana mai iaia: aka pae aole loa oia i ike
@ ko Robaka ano, he kanaka oia e hoi hope ole ai ma kana
mau mea apau i ike ai he pololei. Aole o'u kanalua no ka
@@aa pono ana aku o ka'u leka ia Robaka. a ua maopopo iaia
ke ano o na hana a Akeneki Hazela@la maluna o'u. Ma
'ia paha ina e hoike aku ana au ia Akeneki. ua oi aku ko'u
makemake loa e kaawale mai ia Robaka mai elike no hoi
me ka na wahine nei i iini loa ai e hookaawale ia maua.
malia e hookuu mai ana no oia ia'u e hele mai keia wahi
aku.
"Ina nei no ka hoea o Robaka no Galani Loka, a loaa kuu
makuahine iaia malaila. aole o'u kanalua iki, no ke kokua
aku o Mrs. Alapi ma ka uwalo ana imua ona. e hoopakele
ae i kuu mama, mai ka noho pio ana ma kela hale. No'u
@@@ aole a'u mea e hoohalahala ai no ko'u noho ana ma
@@@ wahi. oiai ua lako au i na mea apau."
Ke kamailio wale nei no nae o Haliaka iaia iho. me ka
maopopo ole i na mea e hanaia mai la no kona makuahine.
o ka mea oiaio. ma ke ao ana ae ma kekahi la mai. ua la
weia aku la o Mrs. Waila mai Galni Loka aku, no kekhi
a ahi kaawale loa. me ka ukali pu ana aku o Uilama Waila.
kona keiki ame Mrs. Alani. ma kela huaka'i. a i ka whi ana
mai o ka malu po. ua mehameha maoli kela home, aole he
@ookahi kino ola maloka olaila.
Ua kau ka weli ia Uilama Waila. i kona lohe ana. aia o
K@paka me kona mau hoaloha ma ke kuahiwi. ma ka hana
hahai holoholona me ka lawai'a. a i wahi e loaa ole mai ai
@a. ame kana mau hana ku i ka lokoino maluna o ka
makuahine ame kana kaikamahine. pela oia i awiwi loa ai e
hoonee koke aku i kana wahine no kekahi wahi. i maopopo
ole ia kaua e ka makamaka heluhelu i keia manawa.
I ka manawa hoi a Uilama Waila i hoike mai ai ia Mrs.
Alani. na holo mahuka o Haliaka, aole ona manaoio iki i
ka pololei o kela hoike, aka nae, hoikeike aku la oia no kona
manazoio. ua makhuka maoli no o Haliaka, aia nae iloko ona,
ka manao paa. aole loa'a he kumu o ke kaawale ana aku o
i laliaka mai kela home mai, aka mamuli 116 ia o na hana
a kela kanaka.
I ka manawa hoi o ua kanaka nei i hoakaka aku ai i
kona manao. o ia ka sawe ana aku i kana wahine no ka
akau, a o ua o Mrs. Alani ke hele pu me laua, ua lilo ia i
mea hoohauoli aku i ko Mrs. Alani manao, no ka mea o ka
imi kahiko ia iloko o kela wahine. no ko lakou hoi i wahi
okoa e noho ai. malia o hiki iaia ke huli i na alahele e pakele
ai kela wahine mai ia Mr. Waila aku.
Nolaila he hookahi la mahope mai o kela nalowale ana
a Haliaka mai Galani Loka aku, aia o Uilama Waila ame
kona ohana maloko o kekahi hale uuku, o ekolu rumi wale
po. kahi i noho ai, ma kekahi wahi noho ole ia e na kanaka.
Hoonoho aku la o Uilama Waila i kana wahine me Mrs.
Alani. malalo hoi o ke kiai ana a Kimo Waila, haalele iho
@a ua kanaka nei. ma kana huaka'i no ke kulanakauhale.
I kela ike ana o Mrs. Alani, he hookahi wale no mea nana
e kiai iaia ame kana ma'i, hooholo iho la oia i kona manao,
e hooko koke aku i ka kana ana i hoolala ai no kekahi
manawa loihi. no laila ma kekahi ahiahi. hookomo iho la oia
he laau hoohiamoe maloko o na meaai a Kimo Waila, a i
ko lakou wa i hoi ai e hiamoe ma kela po. ua mahuka aku
ia o Mrs. Alani me Mrs. Waila no kekahi wahi i maopopo
ole a i ka puoho ana ae hoi o Kimo Waila, ma na hora o
ka auwina la, o kekahi la mai, oia wale no kana i ike iho
maloko o kela hale, ua lele aku kana mau manu, mai ko
laua punana aku, me kona ike ole.
Mokuna XL
Ma kekahi kakahiaka. ma hope iho o ka noho ana o Hali
aka ma kona halepaahao no a eiwa. ua halele iho la o
Akeneki, me ke kaikamahine Hikini me Walala ame kona
kaikuuane. ma kekahi huakai no ke taona, no ke kuai ana
mau meani na lakou. a koe wale aku la no u ao Haliaka
ame ka makuakane o ke kaikamahine HIkini ame ka wahine
kuke.
O kekahi kela o na la maikai maoli iloko o ka mahina o
Sepatemaba. eia nae he keu aku ka hahana o ka wela o
ka la. Aole kekahi la kalae maikai ikeia elikeme kela la
ke nana aku no hoi i ke ao, he keu aku a ka nani, e hialaa
ai na kanaka kahakii, i ka hoohala ana i kekahi manawa
ma ke kaha ana i na waihooluu o ke ao e kau mai ana iluna
o ka lewa lani.
Oiai nae o Akeneki ame kona mau hoahele e holo la
maluna o ko lakou kaa, ke luliluli la ke poo o ke kanaa
Hikini, me ka noke ana no hoi i ka namunamu, a oiai ua
kamaaina o Walala i keano o kona kaikunane. maopopo ko
ke aku la no iaia ke kumu o kela namunamu. ma muli no
ia o ka loaa ana aku o ka ike i ka Ilikini, e haule mai ana
kekahi kuaua koikoi loa, a e pa mai ana hoi ka makani
me ka ikaika, mamua o ka napoo ana o ka la.
Ke hookuku ae nae i kela la nani maoli, me ka helehelena
ui o Akeneki, ua ku kaokoa loa kekahi mai kekahi aku.
no ka mea aia maluna o ka helehelena o ua wahine opio
nei. ka nanaina hakumakuma. e hoike mai ana, aia kekahi
hana nui i loko o kona noonoo kahi i luaiele ai.
Ua hele no hoi a ka hora umikumamalua o kela la, hoea
aku la ua o Akeneki me kana mau kauwa elua no ke kaona
a mahope iho o ka wehewehe ana ae i na lio mai ke kaa
mai me ka hookomo ana aku ia laua maloko o ka halelio
no ka hanai ana a hoohainu ana i ka wai. hele aku ia lakou
nei no kekahi hokele. no ka ai ana i ko lakou aina awakea.
I ka maona ana, hoomaka koke aku la no o Akenekin e
hele ma na halekuai. no ke kuai ana i na meaai na lakou.
aole keia he hana maalahi, ua piha okoa na hora elua iaia.
o ka hele ana maloko o kela ame keia halekuai. e nana ai
i kana mau mea i makemake ai, a ke hele loa aku nei lakou
i na hora o ke ahiahi.
Ma keia manwa a Akeneki e hele nei e kuai i na meaai
ke hoike mai la na ao hakumakuma o ka lan ii kekahi ino
nui e hoea mai ana, he mea oiaio. mamua o ka makaukau
ana o ua o Akeneki me kana mau kauwa, no ka lakou hua
kai huli hoi no ko lakou home kuahiwi, ua haule mai la
kekahi kuaua koikoi loa. pa mai la no hoi ka makani me
ka ikaika. me ka ulaa pu ia o na kaupoku o na hale, me
ka lukuia o na kumulaau a mokaki iho ilalo a o na mea
apau e loaa aku ana i ka makani, aole he manaolana no ka
hiki i ko lakou ikaika ke ku mai" mawaho ae hoi o ka ua
ame ka makani. ke kui la ka hekili me ka ikaika. ke o mai
la na alelo manamana o ka uwila mai nakukulu like ole
mai o ka honua. a he ku maoli i ka weliweli ke nana aku.
me he me la. ua kau maoli mai ka inaina o na lani. i kela
kulanakauhale ame na wahi e pili kokoke mai ana ilaila.
O ka mea kupaianalia nae. i loko o ka hapalua hora wale
no ua malie aela ka ua. pau mai la no hoi ka pa ana a ka
makani. pela me ke kui nakolokolo ana o ka hekili ame ka
olapa ana a ka uwila. koe wale no nae ka loheia aku o ka
halulu ma kahi mamao. elike me ka nee ana o ka ino no ke
kahi wahi okoa loa.
I kela ike ana o Akeneki. ua pau ka ipo okona hooma
kaukau koke iho la no ia ma ka lakou huakai huli hoi no ka
home kuahiwi. no ka mea aia ka hopohopo iloko o ua wa
hine nei o ka hoea hou mai o ka ino. mamua o ko lakou
hoea ana aku no ko lakou home.
Aole he hana ulolohi ka hoomakaukau ana. i loko o ka
wa pokole loa. ua pau mai la na ukana iluna o ke kaa. a i
ka maikai iho no hoi o ke alanui he pahee wale no ko na
huila i ka hana a na lio Kaleponi.
Oiai nae lakou e huli hoi la ma ke alanui. ke ikeia aku la
ke ahu mokaki mai o na kumulaau ma kela ame keia wahi.
a he mau manawa ka ka Hikini o ka lele okoa ana mailuna
aku o ke kaa. no ka hookaawale ana ae i na lala laau o ka
HIna pono ana ihoma ke alanui.
Hele no hoi a hoea i kahi e moe pololei ana ke alanui, no
ko lakou home kuahiwi. napoo ka la. eia nae aole e hiki ia
lakou ke hoohewahewa aku i na mea a ko lakou mau maka
e ike aku ana. no ka oi aku o ka ikaika o ka ino. ma ke kua
hiwi. mamua o ke kulanakauhale. a lakou o ka haalele ana
aku.
I ka hookoke ana aku nae o ke kaa ma kahi malaelae
e ikeia aku ai kahi o ka hale o Akeneki i ku ai, ua hooho ae
la ua wahine nei i ka pane ana ae:
"Auwe no ka hoi e! Aole kela kumulaau nui, e ulu ana
maluna pono ae o ke ana. i hoopaapioia ai o Haliaka!" wahi
ana me ka piha maoli i ke pihoihoi.
He oiaio. o kekahi kela o na kumulaau nani. ua hanaia he
mau noho laau ma kona kumu. ma laila no o Akeneki e hoo
hala ai i kona manawa o ke ao. ma ka heluhelu ana i kana
mau buke moolelo. a mau hana e ae paha, nolaila ua ku a
minamina maoli ua wahine nei no ka hina ana o kela kumu
laau. pehea hoi e nele ole ai ka hina, i kau a mea o ka ikaika
maoli no o ka makani.
Ua hoomau aku la no nae ka holo ana o ke kaa. a mamua
o ka hoea ana aku no kahi e ku mai ana o ka hale. ua ku
okoa ae la o Walala iluna, i kona ike ana aku i kekahi mea
i ka waiho mai iluna o ka honua, lele okoa aku la oia mai
luna aku o ke kaa. a holo aku la me ka puahia nui. eia ka
o ke kino make o kona makuakane e waiho mai ana. ua
loaa i ka uwila. ka mea hookahi no hoi nana i hoolilo i ka
paa o ke kuulaau nui i mea ole.
Hakalia no a ku ke kaa mamua pono mai o ka hale, o ka
lele aku la no ia o Akeneki ilalo. me ka hele o kona hele
helena a haikea aole mai la ona nana i na lio ame ke kaa
aka komo koke aku la no oia iloko o ka hale. no ka nana
ana i ka wahine kuke me kana pio. a no kona makemake
no hoi kekahi e kaawale loa mai ke kino make mawaho
ka hale, a mai ka ike ana aku i kumakena o kana mau
Hikini no ko laua makuakane.
Maloko o ka halekuke. i loaa aku ai ka wahine kukie ia
Akeneki. e moe palaha ana ke alo i lalo. eia nae e kamau
ana n@ okona ola. no ka mea e maikai ana no kona hanu ana
nolaila komo loa aku la oia iloko, a wehe aku la i ka puka
o ke keena paahao i hoopapaia ai o Haliaka. a iaia i ike aku
ai i kekahi@hiona i malihini loa iaia. hooho ae la oia me ka
leo o ka mea i piha i ka maka'u ame ka weliweli.
O kana mea i ike aku ai maloko o kela wahi, o ia no ka
hanee ana iho o kekahi hapa o ke ana. ma ka manawa
hina ai o ke kumulaau a he hookahi wale no hapa i koe
O ka noonoo mua loa i oili ae i loko ona. o ia no ka make
ana o Haliaka. a ua paa kela kaikamahine malalo o na po
haku ame ka lepo i hanee mai o ke ana.
Me kela hiona o ke kaumaha. ka weliweli ame ka maka'u
i hoi mai ai o Akeneki noloko o ka rumi hookipa o kona
home. a noho iho la. me ka hele o kona kino a piha me ka
haalulu. no na poino i kau aku maluna o ke kanaka Ili
kini ame Haliaka. o ka mea oi oa aku nae o kona kaumaha
o ia no ka make ana o Haliaka.
Mahope hoi o ka hookahe ana aku o na keiki i ko laua
mau waimaka o ke aloha no ko laua makuakane, ua ka'i
ka'i aku la laua i ke kino make noloko o ka hale, auhi aku
a me ka huluhulu, alaila hele mai la o Walala no ka hui
ma i kona haku wahine, a no ka nana pu ana kekahi. ina
paha aole he poino i kau aku maluna o Haliaka, ka mea
ma i kapa aku ai ka Hoku Keokeo.
I ua o Walala nei nae o ke komo ana mai noloko o ka
halekuke, loaa mai la iaia ka wahine kuke. e moe palaha
ma iluna o ka papahele. nolaila o ka hana a kela kaikama
@ne. o ia no ke kii ana aku i kekahi moena a hookomo ae
a malalo o ke poo. kii aku la no hoi i kiaha wai, a hamo
hamo iho la ma na maka. me ka hoohainu pu ana mai i ke
kahi wai ma kawaha, a iloko o ka wa pokole. i hoi pono ma
u ka noonoo maikai iloko o kela wahine, me ke kaakaa ana
e o kona mau maka, a nana ae la ma o a maanei me ke
@ahaha: eia nae haalele aku la o Walala iaia. mamuli o
kona ike ana iho, e auhee aku ana na pilikia apau mai kela
wahine kuke aku, a komo loa mai la oia iloko, no ka hul@
ma ia Akeneki.
"Eia ihea ka Hoku Keokeo?" wahi a Walala i ninau aku
i i kona haku wahine. iaia i ike mai ai ia Akeneki e moo
aku ana maluna o ke koki, me ka hele a piha me ka haalulu
"Ua make oia!" i pane ae ai o Akeneki, me ka hele a h@
kona leo.
"Ua make i'o anei oia?" wahi a Walala me kona ku ma
@e loa ana iho i kahi hookahi, no kekahi mau sekona, alaila
puana hou ae la: "Malia paha ua hoopakele mai ka Uhane
Nui iaia," alaila huli aku la ua o Walala hele no kahi o ke
ona. a iaia i ku aku ai mamua o ka puka, nana aku la oia
ma o a maanei. a no kona ike ole aku ia Haliaka. huli ho@
hou mai la oia iwaho. me ka alawa ole aku ihope. a i ole
hookokoke aku paha ma kela wahi, n@okekahi mau la ma
hope mai.
He ekolu la mahope mai, mamuli o kela poino i loaa ma
kela home o Akeneki. hooholo iho la ua wahine nei e haa
lele loa i ka noho ana malaila. nolaila o na lako hoonani
hale apau. ua laweia mai Ao lakou mau wahi i waiho ai, a
pau aku la ka nhoia ana o kela wahi e ke kanaka.
Ua hoao o Akeneki e kuai i kela wahi mahope mai, i ka
mea e makemake mai ana a hoea wale mai nae i keia la
@ole he mea nana i kuai i kela home kuahiwi. no ka mea, ua
kau ka weli i na kanaka no kela wahi. mamuli o kekahi
moolelo a lakou i heluhelu ai, no ka make ana o kekahi kai
kamahine u'i malaila, nona ka inoa o Hoku Keokeo.
Ma kela hora hookahi a Akeneki ame kana mau kauwa
Mikini o ka haalele ana iho i kona home. ma kela huakai
poina ole no ke kulanakauhale e kuai ai i mau meaai na
lakou. o ka manawa hookahi no ia a kekahi waapa me eha
poe kanaka maluna o ka haalele ana aku i ka aoao komo
hana o ua kahawai nei, a holo mai la no ka aoao hikina,
ma kahi he elua mile ka mamao mai ka home aku o Ake
neki.
Ua lako wale no kela poe kanaka me na pu ame na
pono lawai'a, me ka nui no hoi o ka lakou mau meaahi, no ka mea
ua hooholo ko lakou manao, e hoohala i kela la holokoa
ma na hana apau e hoohauoliia ai ko lakou manao, mamua
e ka huli hoi ana aku no ko lakou kahua hoomoana.
` I ke kokoke ana aku o ko lakou waapa ma kekahi aoao
o ke kahawai, hookuu nui iho la i ka heleuma ilalo, alaila
hoomaka aku la e lawai'a. ua kupono loa kela wahi a lakou
o ka lawai'a ana, ma kahi nui o na i'a. no ka mea i hakalia
no a haule ka makau mua loa a kekahi o ua poe nei, o ka
paa mai la no ia o kana i'a. a pela mai ana ka ke kanaka
elua, i ka nana aku, i hakalia no a haule ka makau iloko
o ka wai. o ka paa mai la no ia i ka i'a, he huki wale no ka
hana noluna o ka waapa. aole i loihi loa kela manawa o ko
lakou lawai'a ana. ua piha ae la ke ie a lakou. a koe okoa
no ka i'a iluna o ka waapa, oiai nae aole i pau ke aki ana
mai a ka i'a i ka lakou makau.
Ke kokoke ae la i ka hora umikumamalua o ke awakea,
i ke pololi mai la ua poe kanaka nei, nolaila mahope o ko
lakou kukakuka ana, hooholo nui iho la e hoopili aku ko
lakou waapa ma kapa o ka muliwai, a e lele lakou iuka e
hoomo'a ai i kekahi mau i'a, a e ai ai no hoi i ka lakou mau
meaai.
Kaa aku la ka unaunahi ana i na i'a i kekahi mau mea.
@ia ho ikekahi mau mea ke hoa mai la i ke ahi. a i ka lana
hu ana. koala aku la i kekahi mau i'a kupono iluna o ka
lanahu.
I ka moa' ana mai o na i'a. hoi nui ae' la a malalo o ke
kahi kumulaau nui. noho iho la e ai i ko lakou aina awakea.
a oiai ke pa mai la ka makani o ke kuahiwi me ka huihui,
a ua nui maoli no hoi ka lakou mau meaai ono. noke nui
iho la ua poe kanaka opio nei i ka hoonuu, me he mea la.
o kela kekahi ai ana a lakou i ike maole ai i ka maona. ma
mua o na meaai nunui o ke dala a lakou i uku ai o na
hokele.
I ko lakou maona ana, a hoakokoa ae la i na koena mea
ai a lakou iloko o na ie. haule nui iho la, puhi i ko lakou
mau ciga. me ka noke ana no hoi i ke kamailio, a iwaena o
ka lakou mau kamailio like ole' e pane mai ai o Mr. Waina:
"Alaila e hele i'o aku ana anei oe e Robaka Pilikina. e
l@uli i kela wahi i kapaia o Galani Loka?"
"Ae, o kekahi ia o na kumu o ko'u ae ana e hui pu mai
me oukou ma keia huakai holoholo no ke kuahiwi nei. Ua
nui ka'u mau wahi o ka ninau ana no kahi i waiho ai o
Galani Loka. a ua kuhikuhiia mai ia'u, a me he mea la, aole
he hana pohihihi na'u ka huli ana aku. ahiki i ka loaa ana,"
i pane aku ai o Robaka PIlikina, oiai oia kekahi iwaena o
kela puulu. me ka mau no nae o kela nanaina kaumaha
maluna o kona helehelena, no ka nalowale ana o kana wa
hine ma ke ano pohihi loa.
"Alaila manao anei oe, aia kela wahi. ma kekahi wahi
kokoke mai ianei, e hoaa ole ai oe ke hele aku e huli?"
"Ua paa loa kuu manao pela, me he mea la. aole no ia i
mamao loa mai nei aku: no ka mea ua kamailioia mai ia'u,
ma keia wahi no kahi e pae mai ai o ka waapa. alaila hoo
kolo pololei aku ma ka moali alanui. e moe ana no ka akau
no na mile eono a ewalu paha, e loaa auanei kekla hale e
ku ana malaila."
"Alaila aole anei oe i hoea mua ma kela wahi iloko o ke
kuahiwi?" i ninau mai ai hoi o Mr. Kapoka me ke kahala.
"Aole, o keia ka manawa mua loa o ko'u ike ana i kela
hale, ina no ko'u hoea aku ilaila. Aole no e kala kahiko au
i makemake ai e hoea no kela wahi, o ka loaa ole nae o ka
manawa kupono, oiai. he mau makahiki ko'u o ke kaawale
ana no naaina mamao. mahope iho o ke kaa ana mai o ka
hooponopono ana o na waiwai o Miss Wanawoka ia'u.
"Ma ka'u koho nae. ua popopo aku nei paka kela hale, no
ka mea aole he poe noho malaila. mahope mai o ka make
ana aku o Mrs. Wanawoka, he mau makahiki lehulehu ae
nei i hala."
"Ae, ua koli'uli'u maoli kela mau makahiki ihope," i pane
mai ai hoi o Mr. Waina. "Ina aole he hoomaopopoia o
kela hale. alaila ua aneane no e makehewa ka manao ana
e hele aku e nana."
"Ma ka'u mau mea i lohe ai. ua kukuluia kela hale ma
ke ano paa loa. ua hanaia me ka pohaku. i wili pu ia me ka
puna kameki, a oiai he kanaka o Mr. Wanawoka i loaa ka
ike o ka oihana enekinia. aole oia e hana hemahema ana i
kekahi hale ana i manao ai. e ku no kekahi manawa loihi
loa." wahi a Robaka Pilikina.
"He nani hoi ia ua kokoke loa au ma kela wahi, o ko'u
manao ea. o oukou o kakou ke hoomau aku i ka lawai'a ana,
ame ka hahai holoholona. a e hele ae au e luli i kela hale,
pehea la kona ano i h™naia ai, a ina paha ke mau nei no
kona maikai i keia la."
"E waiho aku ka hele ana e huli i kela hale a no kekahi
la okoa aku. heaha ke kohu o kou hele hookahi ana aku
iloko o ka ululaau. no ka huli ana i kekahi mea i maopopo
mua ole ka loaa ia oe," i kamailio mai ai o Mr. Kapoka, ma
ke ano hoopohala.
"Aole e hiki i kekahi o oukou ke kaohi aku ia'u, mai ka
hele ana aku e hooko i ka hana a'u i koho ai, he mau min@
ke kakaikahi wale ae nei no i hala. Aole no o'u noonoo e
hele e huli i kela wahi, me he mea la nae. ia kakou e ka
mailio nei no Galani Loka. e kono okoa ia ae ana au e hele
koke e nana. me ka hoohakalia hou ole aku." i pane aku ai
o Robaka me ka minoaka ana aku imua o kona mau hoa.
"Pehea no hoi, ina o kakau like no apau ke hele e nana
kela wahi?" i hoakaka mai ai o Mr. Waina i kona manao
"Aole au i makemake e hoopilikia wale aku ia oukou, ma
kekahi huakai loihi o eono a ewalu paha mile. O kekahi
no hoi, he nui ka kakou mau ukana e paa ai. e laa na aho
awai'a, na ie meaai. na lako hahai holoholona. he keu
maoli a ke kaumaha, a o kekahi owai ka mea nana e nana
ka waapa, o kakau? O ka'u i noonoo ai, owau hookahi
wale no ke hele, a ke koaa kela hale ia'u. alaila mailaila au
i hele aku ai a loaa kekahi taona uuku. he eono wale no
ka mile ka mamao mai Galani Loka aku. ilaila au e kau ae
maluna o kekahi kaa. a halawai aku kakou i keia ahiahi
a i ole i ke kakahiaka paha o ka la apopo."
Ua apono mai la na hoaloha o Robaka i kela manao. no
ko lakou ike mai i ka paakiki maoli o Robaka, oia hookahi
wale no ke hele, nolaila lalau aku la o Robaka i kana pu.
i kaei ae la i kana ili poka. ma kona puhaka. o ka haalele
ho la n oia i kona mau hoa. a komo aku la iloko o ka niu
@au, no ka huli ana i kahi i ku ai o Galani Loka."
Mokuna XLL
Ua pololei ka Robaka hele ana ma ka moali alanui, e moe
ma mai ka lokowai mai, a ina e pololei loa kana hookolo
ma ma kela moali alanui, e hoea ana oia ma kahi kokoke
loa aku i Galani Loka' ina nae, aole e ikeia kekahi mau
mea ano nui, e hoikeia aku ana ma keia moolelo, ma keia
hua iho.
No kekahi mau mile kela hoomau ana a Robaka i ka hele
imua, ma ka moali alanui, hoea aku la oia i kekahi wahi.
e mana ana ua moali alanui nei, he elua mau wahi, e moe
ana kekahi mana, ma kona aoao hema. a ma kona aoao
akau hoi kekahi. Ma kela wahi i ku malie iho ai ua o Ro
baka, me ka noonoo nui ana no kana mea e hana aku ai, a
mihi pu iho la no hoi oia, no kona koi ole ana aku i kahi
o kona mau hoa, e hele pu mai me ia.
No kekahi mau minuke loihi kela ku malie ana a ua o
Robaka i kahi hookahi, hooho ae la oia i ka pane ane ae@
"Ina au e hookolo ana ma keia mana alanui, ma kuu aoao
hema, me he mea la e hoea hou ana au i ka lokowai' aole he
hewa o ko'u hoao ana e hele ma keia mana o ke alanui ma
kuu aoa oakau, ina no e loaa ole aku ana o Galani Loka ia'u
alaila no kekahi wa okoa aku, e hoao ai au e hele ma ka
moali alanui e moe ana i ka hema."
Me kela manao paa iloko o na o Robaka hoomaka aku la
oia e hele ma ka moali alanui ana i koho aku la, ke komo
pono aku la oia i ka hihipe'a o ka ululaau, aole ona wahi
mea a ike ae i ka hakumakuma o na ao o ka lewa, no kekahi
ino nui e hoea mai ana.
O kana mea nae e ha'oha'o la i ka pouliuli oloko o ka
ululaau. aole he ikeia aku o ka malamalama o ka la, eia no
kona maopopo ana, i ke kuma o kela pouli, a i ka wa i ha
ku'i iho ai ai ka leo nakolokolo o ka hekili. eia ka he ino nui
e hoea mai ana.
"E hoao ana au e puka mawaho o keia ululaau, mamua
o ka haule ana mai o kekahi kuaua," wahi ana i hooho ae
ai, a hoomaka aku la e hele me ka mama apau e loaa ana
i kona mau wawae. Ke nana la oi mamua pono aku ona.
he pouli pu wale no i na kumulaau, aohe wahi hoailona no
kona puka aku iwaho o kekahi wahi malaelae.
Ke hana mau mai la ke ku'i ana a ka hekili, a ke olopa
mai la hoi ka uwila, aia ua o Robaka ke hopohopo loa la.
no ka hoea koke mai o ke kuaua ko'iko'i, he oiaio iloko o na
minuke helu wale no, ua haluku iho la ka ua. maluna o ka
lau o na kumulaau. me he waikahe la e owe ana i na
pali.
"Ina eia au ke hele nei ma ka moali alanui pololei. alaila
na kokoke loa au e hoea i Galani Loka." wahi a ua o Roba
ka. "Ma ka'u koho iho, ua hala aku nei he eono mile ia'u.
aka nae, he hookahi wale no a'u mea nui loa e ake nei. o ia
ka loaa he wahi kupono no'u e palekana ai mai ka ua mai,
a mai ka uwila mai hoi."
Kiai aku la oia malalo o na lalau laa. ike aku la oia i
kekahi mau puu kiekie. aole no he mamao loa mai kana
wahi e hele aku nei. a he mau pohaku nunui hoi ke ahu
mai ana ma ka aoao o kekahi puu, o kona hoomaka okoa
aku la no ia e holo. eia ka he wahi oneanea aku ia. o kana
wahi nae e ake loa la e hoea aku oia ilaila. o ia no kahi o
na pohaku nunui e ahu mai ana ma ka aoao o ka puu.
Ua ano makahakaha ka ua i kela manawa. no laila aole
oia nei pilikia, ke holo la no ua o Robaka. a hoea no kahi @
ka holoaloa pohaku nunui. o kahi nae o ka laki, he@au
pohaku palahalaha loloa kekahi, me ka hakahaka ae mala
lo. o ko ia nei nihi aku la no ia a poholo ana malalo o ke
kahi pohaku nui, he wahi e pulu ole ai oia i ka ua, a e loaa
mai ai paha i ka makani ame ka uwila.
Waiho aku la oia i kana pu ma kekahi wahi kupono.
alaila hilinai aku la ihope o kekahi wahi kupono, puana ae
la oia i keia mau olelo:
"A ua oe e ka ua.
Kauwaikanana keia."
Mai kahi aku a ua o Robaka e noho la. ua hiki iaia ke
nana aku i ka olapa o ka uwila. pela hoi ka haule iho o na
pakaua nunui, nolaila he hiona ku maoli kela i ka nani ana
e ike aku la.
Me kona nanea nae i ka nana, aia hoi. ua hoomaka iho la
ka hekili e ku'i me ka ikaika, e wawalo hele ana kona le@
o ia no oe o na pu kuniahi he mau haneri ka nui, oiai hoi
na alelo manamana o ka hekili. e oiliili mai ana me he mau
luapele la" haule iho la no hoi ka ua me ka ikaika loa.
Iloko no hoi o kela manawa hookahi, i pa mai ai ka ma
kani me ka ikaika. e kula'i ana i na kumulaau nunui a hina
ilalo. ua hiki iaia ke lohe aku i ka paapaaina o na lala laau.
me he mea la e noke ia ana i ka luku e kekahi pualikoa nui.
No ka hapalua hora paha kela iliki ana iho a ka ino me
ka ikaika loa, a ua o Robaka. e ike maoli la no i ka naueue
o ka honua. me kona piha pu hoi i ka maka'u, aia hoi, pau
honua wale ae la no ke ku'i ana a ka hekili, pela me ka olapa
ana ka uwila. malie loa ae la no hoi ka ua, a iloko o ka
hele a pouli ka lewa lani, ua kalae ae la ka lewa, o ke poha
mai la no ia o ka la, o ia no oe o kekahi la malie maoli.
Ua maopopo i ua o Robaka, ina e hoomau aku ana oia i
ka hele ana e huli ia Galani Loka. e pulu ana oia i ka ua.
aole mai ka ua maoli mai o ka lani, aka mai ka wai mai o
ka nahlehele. a mai na kuluwai e haule iho ana mai na
kumulaau mai. o kahi wale no e pulu ole ai oia, o ia kona
hoomau i ka noho ana ma kela wahi.
Aole nae he noonoo iloko o Robaka e noho oia ma kela
wahi ahiki i ka poeleele ana, aka e hele ana no oia. me ka
nana ole ae i ka pulu o kona lole i ka wai ame ka ole.
O kahi nae o ka apiki. ma kela hele hou ana mai a ua o
Robaka e huli i ka moali alanui ana i haalele iho ai, a holo
ai oia e huli i wahi nona e malu ai. aole he loaa iki, ke noke
wale la no oia i ka hoaa ahiki i ka haawipio okoa ana. a ina
no kona hoomau i ka huli ana. e napoo e ana ka la. mamua
o ka hiki ana iaia ke koaa ka moali alanui pololei ana e hele
ai.
No kela loaa ole ana o ka moali alanui. hooholo iho la oia
e pii noluna o kekahi puu kiekie. malia mailaila mai e hiki
ai iaia ke ike i ke ano o ka waiho ana o ka aina. a ina no
hoi no ka ulia pomaikai, alaila e hiki ana iaia ke ike i kahi
i ku ai o Galani Loka.
(Aole i pau)
===