Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 22, 3 June 1921 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ili keia hana ko'iko'i iluna o na makuahine, keia misiona o na makuakane hoi, ua hookaawaleia ka lakou apana hana, o ka imi i mea e pono ai ke ola kino.
Nolaila, e kuu mau hoa heluhelu Baibala, e hoomanao kakou i ka olelo a ke Akua, i kau aku ai ia Ewa, me ka ehaeha oe e hanau ai; ke kane hoi, me ka hou o ka lae e ai ai oe apau kou ola ana.
Noalaila, ua paa io no keia kanawai a ke Akua ia kakou, aole o kakou wale no o na lahui apau, e noho ana maluna o ka honua nei.
Eia na inoa o ka poe na lakou i haiolelo mai ka la o na makuahine: Chas. Broad, John P. Kaio, Jos. Luahiwa, Wm. Walaps, W. J. Cole, Henery Luka, Robaka Frank, J. W. K. Makahanohano, Jos. Kekuku, Jos. Kamai, Jr.
O keia ka nui o ka poe na lakou i wehewehe mai ke ano o ka la o na makuahine, iloko o ka anaina ke hoomanawanui, ua hiolo like mai la na kuluwaimaka o na mea apau; pau pu me ka mea e ku ana e haiolelo.
Oki pau loa aku hoi kahi makaikiu, aole kana aliiwahine, aia i Honolulu kahi i noho ai, he kukule hoi kau, alawa aku au i na makuahine, e holoi mai ana i na hainaka, pau pu me na opio, i keia haawina o ke aloha, hiki ole ke uumi iho, ua ili keia haawe i na mea apau ia la me ke eehia, a o ia ka'u e hoomanao ae la.
Ahi wela mai nei loko,
I ka hana a ke aloha,
O ka hana ia a ke aloha,
O ka hu-epau i ka waimaka.
O ka panina pan o na hana ia ahiahi, himeni pualu ke anaina holookoa. Ia oe e ke Akua ka mahalo, pule ia e Sam Kalama.
Ua lawa keia makapeni a hoea hou aku, i ke ano ahiahi; ke kaomi mai nei ka makani o ka aina. Kaulana Laieikawai, i ka eheu kani, me ka mahalo a nui i ke alakai o ka lahui, me na keiki hoonohohua kaee o kou halepa'i.
Owau iho no ke kiu imi meahou,
W. K. APUAKEHAU.
Laie, Mei 21, 1921.
HE UI HE NINAU.
I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, ka ipukukui pio ole i ka makani kauaula:-E ae ahonui mai oe i ka'u wahi puolo, no ka hoike ana ae i kela poomanao maluna ae.
Ma ka Nupepa Ka Hoku o Hawaii o ka la 12 o Mei, 1921, ua ikeia kekahi mau manao e pili ana no ka ninau makeke o ka lehulehu ma Hilo. Ma ka nana iho i na manao o ua hoolaha la, me he mea la, e hookauhihihi ana maluna o kekahi ohana ame kekahi o ko makou hoaloha, ke kumu ka i loaa ole ai o ka makeke o ka lehulehu a o ia ka'u e makemake nei e ninau i ka poe kaukanawai o keia kau ahaolelo iho nei.
Ma ka hiki kino ana mai o na komite o ka hale o na lunamakaainana i Hilo nei, ua nonoi aku ka papa lunakiai e ae mai i kela wahi a ka papa lunakia i nonoi ai i wahi no ka makeke o ka lehulehu e ku ai, ua hooko na komite o ka hale na lunamakaainana a ua hookomo lakou he olelo hooholo i ka hale o na lunamakaainana a ua holo, a ua piiaku i ka hale o na sentatoa; nolaila, ke kukulu nei au i ka ninau:
Pehea hoi na hoa hanohano o ka Mokupuni o Hawaii o ka hale senatoa i kokua ole ai e hooholia kela olelo hooholo, e pili ana no kela aina o ka makeke !
Ka lua o ka ninau: Heaha na kumu o ko oukou kokua ole ana a hooholo e holo ka olelo hooholo!
E oluolu hoi na senatoa e pane ae i ka ninau makeke o ka lehulehu, ma ka haina o keia mau ninau, i ike mai na makaainana i ka mea pololei, no ke akea.
Me ke aloha nui. Owau no,
EUGENE H. LYMAN.
Hilo, Hawaii, Mei 23, 1921.
KOHOIA I HOPE K.K. SABATI HOU
Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe:-E oluolu oe e hoike ae maloko o kau elele, no na hana i malamaia e ke Kula Sabati o ka Ekalesia o Kahikuonalani, ma ka la 22 o Mei. 1921, no ke koho hou ana i Hope Kahu Kula Sabati ma khi o F. K. Halualani i waiho mai a hoi aku la i Waiakea, Hilo, Hawaii.
Nolaila, ma ka waiho ana mai o Mrs Kamau i ka inoa o P. K. Kapanookalani i Hope Kahu Kula Sabati i kokuaia e D. P. Hoe, a ma ka ninauia ana e Rev. Wm. Kamau, ka lunahoomalu kuikawa o keia halawai, a apono loa ia.
Nolaila, ke kukalaia aku nei ua koho pono ia o P. K. Kapanookalani i hope K. K. S. no ka Ekalesia o Ewa.
P. K. KAPONOOKALANI,
Kakauolelo Kuikawa.
Ikea e REV. WM. KAMAU,
Lunahoomalu Kuiawa.
Pearl City, Ewa, Mei 22, 1921.
NEW YORK, Mei 23.-Ua hoole ke komite hooko ukuhana o ka ahahui a na on a mokuahi Amerika i. ke apono ana i na manao i waihoia mai a o manaoia ai e lilo ana ia i mau manao e hoopauia ai ka olohani a na marina i waihoia mai ai e J.J. Davis, ke kakauolelo o ka oihana limahana.
MA KE KAUOHA
Na Kanawai Ahaolelo Kau
o 1921
(Mai ka aoao 2 mai)
Kona wehewehe ana a e hookoia, me ke ake e lilo na aha i mea kokua mai i ka lehulehu.
PAUKU 7. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 25 o Aperila, A. D. 1921
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 163.
[B. S. Helu 118.]
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I NA PAUKU 1305 AME 1306 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOUIA O HAWAII, 1915, PAUKU 1308 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOUIA, E LIKE ME IA I HOOLOLIIA AI E KE KANAWAI 157 O NA KANAWAI O KE KAU O 1917, AME KA PAUKU 1310 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOUIA, E LIKE ME IA I HOOLOLIIA AI E KE KANAWAI 25 O NA KANAWAI O KE KAU O 1919, E PILI ANA I NA AUHAU LOAA MAKAHIKI.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 1305 o ne Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 1305. Ana maluna o ka loaa makahiki o kekahi mea. E auhauia aku no, heluia, ohiia a e ukuia i kela ame keia makahiki maluna o na puka, ame na loaa maluna o na hoolilo ame na loaa makahiki i loaa i kekahi mea e noho ana maloko o ke Teritore o Hawaii, mai na waiwai mai apau i on a ia, ame na hana apau, lima, oihana, hoolimalima a i ole hana i hoohanaia maloko o ke Teritore, ame na poe apau e noho ana mawaho o ke teritore, mai na waiwai mai apau i onaia, ame na hana, kulana, ohiana, hoolimalima a i ole lunanui o ke teritore a i ole mahele kalaiaina paha, ma kona wahi e noho ana, he auhau e like me ka papa kuhikuhi o na heluna malalo nei e loaa mai ana iloko ka manawa auhau e like me ia e hoakakaia aku ana maloko nei:
Elua pakeneka maluna o ka heluna e loaa ana pela a oia heluna he elima tausani dala ($5,000.00) a mahalo iho;
Elua me hapa pakenaka maluna o ka heluna e loaa ana pela i oi aku maluna o elima tausani dala ($5,000.00) a aole i oi aku maluna o umi tausani dala ($10,000.00);
Ekolu pakenaka maluna o ka heluna e loaa ana pela maluna aku o umi tausani dala ($10,000.00) a aole i oi aku maluna o iwakalua tausani dala ($20,000.00);
Ekolu me hapa pakenaka maluna o ka heluna e loaa ana pela maluna aku o iwakalua tausani dala ($20,000.00) a aole i oi aku maluna o kanaha tausani dala ($40,000.00);
Eha pakeneka maluna o ka heluna e loaa ana pela e oi aku ana maluna o kanaha tausani dala ($40,000.00) a aole e oi aku ana maluna o kanhiku tausani dala ($70,000.00);
Eha me hapa pakeneka maluna o ka heluna i loaa pela i oi aku maluna o kanahiku tausani dala ($70,000.00) a aole i oi aku maluna o hookahi haneri tausani dala ($100,000.00);
Elima pakeneka maluna o oia heluna i loaa mai pela maluna aku o ka hookahi haneri tausani dala ($100,000.00);
E hoolawe i keia mau mea i hookuuia malalo nei:
( a ) Ina he mea i male le, a i ole i na ua male a aole e noho pu ana me ke kane a i ole wahine paha, e hookuuia hookahi tausani dala ($1,000.00);
( b ) Ina ua maleia a e noho ana me ke kane a i ole wahine a i ole poo o kekahi ohana a e kaukai mai ana i ke ole malalo ona e hookuuia elua tausani dala ($2,000.00); aka aole e ae ia ka heluna nui e hookuuia e ke kane ame wahine pu e loaa ana he loaa makahiki pakahi ia laua a e waiho mai ana i ka lauahoike pakahi;
( c ) No cela ame keia mea (aole o ke kane a i ole wahine) e noho ana malalo a e loaa ana ke ola mai ka mea uku auhau mai, ina malalo o umi-kumamawalu makahiki a i ole hiki ole ke imi i ola nona iho, e hookuuia elua haneri dala ($200.00);
( d ) 'Aka o ka hookuu ana o elua tausani dala ($2,000.00) i na poe i male ia, ame ka hookuu ana na elua haneri dala ($200.00) no kela ame keia mea e noho ana malalo, e ae waleia no i na poe e waiho mai ana i ka lakou hoike me kekahi papa a i olehoike i ka lunahelu oia apana e noho ana ia mea, e hoike mai ana ua male io ia ia mea, a/i ole he mau mea kekahi malalo o kona malu, e hoike ana i ka nui ame ke ano oia poe malalo o kona malu e koiia mai ana e hookuu; oia papa inoa e waihoia mai ma ke ano, a i ka manawa e like me ia i hoakakaia maloko o ka Pauku 1310 o keia kanawai.
A e hoakaka houia no hoi, aole kekahi mea maloko nei e hiki e lawe waleia mai kekahi mea uku auhau loaa makahiki mai i hookuuia hookahi tausani dala ($1,000.00) e like me he mea la he mea i male ole.
O ka manawa auhau i manaoia maloko o ka manao o keia Mokuna oia no ka makahiki e hiki mai ana mamua o ka la 1 o Ianuali o kela ame keia makahiki, iloko olaila e ukuia ai na auhau."
PAUKU 2. O ka pauka 1306 o na Kanawai i Hooponopono Ilouia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 1306, Loaa makahiki ahahui i hoohuiia. E auhauia, heluia, ohiia a e ukuia i kela ame keia makahiki, koe ma na mea i hoakakaia maloko nei, he auhau o elima pakeneka maluna o na loaa i oi aku maluna o na hoolilo a i ole loaa makahiki maluna aku o na hoolilo pololei ame na hoolilo oihana i loaa ikolo o ka manawa auhau, mai na waiwai mai apau i naia, na oihana apau, hana, hoolimalima a i ole hana, i hoohanaia maloko o ke Teritore o Hawaii, mai na hui mai apau i hoohuiia e lawelawe ana i kekahi hana no ka pomaikai maloko o ke Teritore, me ka nana ole maheala i kukuluia ai a i ku ai; aka nae, aole kekahi mea maloko nei i loaa mamuli o ka hana manawalea, hoomana, hoonaauao a i ole hana akeakamai paha, e hui ana me na ahahui mu, a aole pu no hoi i na hui inisua i auhauia ma ke pakeneka o na loaa ukuia mai malalo o ka mana o kekahi kanawai e aku."
PAUKU 3. O na hoakaka elua ame ekolu o ka Pauku 1308 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, e like me ia i hooliia ai e ke Kanawai 157 o na Kanawai o ke Kau o 1917, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Aka nae, aole kekahi hoolawe ana mai e hanaia no na hoolilo pilikino a i ole ohana paha, oia mau hookuu ana no kela ame keia manawa uku auhau i hoikeia maloko o ka Pauku 1305 e pili no ia mea hookahi;
"Aka hou no nae, ua ae ia na kahu e lawe ae i kekahi mau hookuu ana no ka pono o kela ame keia keiki malalo o kona malu i ka heluna i oleloia o hookahi tausani dala koe in a elua a i ole oi aku paha mau keiki malalo o kona malu iloko o ka ohana hookahi, in a pela o ka hookuu apau loa no laua aole e oi aku maluna o elua tausani dala no kela ame keia manawa hookuu auhau."
PAUKU 4. O ka Pauku 1310 o na Kanawai i Hooponopono Houia o hawaii, 1915, e like me ia i hoololiia ai e ke Kanawai 25 o na Kanawai o ke Kau o 1919, ma keia ke hoololiaa nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 1310. Na hoike pilipakahi. E lilo no i hana na na poe apau i hiki aku na makahiki i ke oo ana ma ke kanawai e ohi ana i na loaa makahiki o hookahi tausani dala ($1,000.00) a i ole oi aku paha, no kela ame keia apana auhau, mai na wahi mai apau, ame na ahahui apau i hoohuiia i kauia ka auhau loaa makahiki, e waiho mai i kekahi papa hoike a e hoikeia mai ia mea mawaena o ka la ekahi ame kanakolu-kumamakahi o Ianuali o kela ame keia makahiki, ma na kulana e kuhukuhi ia mai ana e ka puuku o ke teritore, i ka lunahelu o ka mahele iloko olaila ia mea kahi i noho ai a i ole ahahui i hoohuiia, i ku ai ka oihana, i ka heluna nui o ko lakou loaa makahiki, puka ame na loaa i oleloia ae nei; ame na kahu apau, na kahuwaiwai, manahooko, hooponopono waiwai, akena, lawe loaa, ame na ahahui i hoohuiia apau loa a i ole mea paha e lawelawe ana i ka oihana hoomalu waiwai, e hana a e waiho mai i kekahi papa hoike e like me ia i oleloia ae nei i ka lunahelu o ka mahele iloko ia mea a i ole ahahui i hoohuiia, e hana ana ma ke ano oihana hoomalu, e noho ana a i ole e lawelawe ana i ka oihana, i ka heluna nui o na loaa makahiki, na puka ame na loaa a oi aku maluna o na hoolilo o kekahi mae oo ole a i ole mea paha a lakou e hoomalu ana, a na ka lunahelu e koi aku i kela ame keia papa hoike e hoohikiia e ua mea la a i ole e kekahi lunaoihana o ka ahahui i hoohuiia e waiho mai ana ia mea.
Ina e hoole ana kekahi mea a i ole ahahui i hoohuiia a i ole nele i ka waiho ana mai i ka lakou hoike iloko o ka manawa i hoikeia maluna ae, a i ole waiho nai i kekahi hoike, i ka manao ana o ka lunahelu, ua hoopunipuni a ua apuka, a e hoike ana i na mea emi iho malalo o ka oiaio, ua lilo i hana ku i ke kanawai na ka lunahelu e kauoha ia mea, a i ole lunaoihana paha oia ahahui i hoohuiia, a i ole i kekahi mea e paa ana, i ka malu a i ole malama ana i kekahi mau buke helu e paa ana i na ikamu e pili ana i ka oihana a ia mea a i ole ahahui i hoohuiia, a i ole o kekahi mea e ae ana e manao ai he mea pono, i kona wahi e noho ana a i ole e loaa aku ana, e hiki mai imua on a a e waiho mai ia mau buke i ka manawa ame kahi i hoikeia ma ka palapala kii, a e haawi mai i na loaa makahiki i ku i ka auhauia a i ole hoike ana mai. O na hana hoopunipuni, a me huna i na olelo ike e waiho aku ana i ka luna helu e manaoia he hoohiki wahahee a ua hiki e hoopaiia no ia hewa.
Aka nae, o ka lunahelu a i ole hope lunahelu, i kona manao ana he pono, ua hiki e haawi aku i hooloihi ana i ka manawa no kanakolu la no ka waiho ana mai i na hoike auhau; aka hou no hoi, ma na wahi a ka lunahelu i ae aku e hooloihi ana i ka manawa i ka mea uku auhau e like me ka hoakaka maluna ae, oia luna helu e ae ia i umikukamalima la manawa hou iloko olaila e haawi aku ai i kana hoolaha no kekahi mau koi hookuu auhau."
PAUKU 5. E'mana no keia Kanawai i ka la 1 o Ianuari, 1922. Aponoia i keia la 25 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 164.
[B. H. Helu 394.]
HE'KANAWAI
E Hoomaopopo Ana i Haawina no ka Loaa Ana o ke Kuleana o Kekahi Mau Alanui Aupuni Iloko o ka Apana o Koolaupoko, Mokupuni o Oahu.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka heluna o hookahi tausani dala ($1,000.00) ma keia ke hookaawaleia nei mai na loaa laula ae o ke teritore no ka uku ana i na hoolilo e ulu ae ana i ka loaa ana o ke kuleana ame ke kukulu ana ame ka maka ana i na laina e holo ana ma kekahi alanui kahiko iloko o ka apana o Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, oia hoi:
1. Ke alanui o Mokapu, e hoomaka ana mai ke alahaka aku o Kaulekola maluna o ke alaloa Kamehameha a e holo ana i a hiki aku i ka apana aina aupuni i ikeia o Kuwaaohe.
2. Ke alanui o Luluku, e hoomaka ana mai ke kumu Inia aku ma ke kihi o ka apana aina kula ma Luluku a e holo ana i ke alahaka o Kaluapuhi.
PAUKU 2. O ke dala i hookaawaleia ma keia e hooliloia no maluna o na palapala kikoo dala i aponoia e ka loio kuhina ame ke ana aina o ke teritore, a ia laua i haawiia aku ai ka hoomalu oia hana me ka hooholo ana i ke kuleana o na alanui i oleloia ame ke kukulu ame ka makaia ana o na laina oia mau alanui.
PAUKU 3, E mana no keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia'i keia la 25 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 165.
[B. H. Helu 399.]
HE KANAWAI
E Hoololi Ana i ka Pauku 9 o ke Kanawai 114 o Na Kanawai o ke Kau o 1915, e Pili Ana i ke Kukulu Ana i Waihona Ukumau no ka Uku Hoomau i na Kumukula i Noho Loihi a Haalele o na Kula Aupunt o ke Teritore o Hawaii, ame ka Hoomaopopo Ana i ka Ohi, Hoomalu ame ka Haawi Ana ia Mea.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 9 o ke Kanawai 114 o na Kanawai o ke Kau o 1915 ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 9. Ina i kekahi manawa o kekahi lunanana, kumupoo, kumukula a i ole kumu kuikawa e hoopauia a i ole hookuuia no ke kahiko mai ka hana ae mamua o ka hiki ana na mea e komo aku malalo o keia Kanawai e loaa ai he ukuhoomau, alaila oia mea e ukuia aku hookahi hapa, me ka uku panee ole, o na dala a ia mea i hookomo ai iloko o keia waihona. Ina o kekahi lunanana, kumupoo, kumukula a i ole kumu kula kuikawa e make ai mamua o ka hiki ana ia mea ke komo malalo o keia kanawai e loaa ia ka uku hoomau, o ka wahine kane make, a i ole keiki iloko o ko lakou oo ole, e loaa ia lakou ka huina pau loa, me ka@ uku panee ole, oia ka mea e ukuia ai iloko o ka waihona ukuhoomau e ia mea."
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia i keia la 25 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 166.
[B. H. Helu 406.]
HE KANAWAI
E Uku Ana ia J. B. Agassiz no na Poho i Loaa Mamuli o Kekahi Aelike i Hanaia e Ia me ka Papa Komisina Awa o ke Teritore o Hawaii no ke Kukulu Ana i Kekahi Uwapo ma Hana, Kalana o Maui.
E Hooholoia e ka Ahaolelo ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka puuku o ke Teritore o Hawaii ma keia ke hoomanaia a ke kuhikuhiia aku nei e uku, maluna o na palapala kikoo dala i hoopukaia e ka lunahooia o ke teritore, ka huina o umikumamakolu tausani elua haneri dala ($13,200.00) ia J. B. Agassiz i oleloia no na poho i loaa iaia i ka hooko ana i na kauoha o kekahi aelike i hanaia e ia me ka papa komisina awa o ke Teritore o Hawaii, i a i ole Mei 7, 1919, no ke kukulu ana i kekahi uwapo konokilika ma Hana, Kalana o Maui, Teritore o Hawaii.
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai mai la aku o kona aponoia ana. Aponoia i keia la 25 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 167.
[B. H. Helu 414.]
HE KANAWAI
E Hookaawale Ana i ka Huina o Hookahi Tausani Elua Haneri ame Umikumamalua Dala ame Kanalima-Kumamaona Keneka ($1,212.56) no ka Uku Ana i ke Koi a Kaneahoa Maka, Wahine Kane Make a R. Maka.
A Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka huina o hookahi tausani elua heneri umikumamalua dala ame kanalima-kumamaono keneka ($1,212.56) ma keia ke hookaawaleia nei a e ukuia aku mai loko ae o na dala iloko o ka waihona puuku o ke Teritore o Hawaii ia Kaneahoa Maka, wahine kane make a Rubena Maka, no kekahi aina i laweia mamua aku nei e ke Teritore o Hawaii no ka hookea ana i ke alanui Beritania, oia aina he hapa no L. C. A. 126 ia Paka, a e waiho ana ma ke kihi Ewa-makai o na Alanui Kamika ame Beritania, a o kona ana piha he 659 kapuai kuea.
PAUKU 2. Na ka lunahooia e hoopuka i palapala kikoo dala no ka uku ana i ka heluna i olel@oia i ka loaa ana o ka likiki hookaa piha i waihoia mai no ia mea.
PAUKU 3. E mana no keia Kanawai mai ka la aku o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 25 o Aperila A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.