Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 50, 14 December 1922 — Page 4

KOHO HOU IA O EBEN LOW I PERESIDENA NO KA AHAHUI A NA HAWAII

Ma ka paina piha makahiki a ka Ahahui a na Hawaii o ka malamaia .na ae maloko o ka rumi halawai o ka Ahahui Kalepa ma ka Hale McCandless ma ka po Poalima aku la i iala i koho hou ia ai o Lunakiai Eben Low i noho peresidena ai no a ahahui i ka makahiki i hala, i peresidena no ia ahahui no keia ma-kahiki e nee aku nei, a ma ia manawa like i kohoia . ai o Henry P. Beckley i hope peresidena, James 300 i kakauolelo ame Claus Roberts puuku me ka lokahi. Lehulehu ka poe ike a puukani himeni i akoakoa pu ae ma ia paina na ia po, o ia o Mrs. Charles Hall, Miss Doris Mossman, Joseph Kama-'ia-i. Robert Heen, Rev. Akaiko Akana, William Smith, Senator Charles E. King ame Sam Twoomey, a he "nu i ka nani na himeni i meleia. I kulike me ia a ka Peresidena Low o ka hoakaka ana ao o haawi ma ka keia ahahui i kekahi ahanele imi pomaikai no ka hoopu'i-5u'i ana i ka waihona hoonaauao iloko o Maraki o keia makahiki ae. He waihona dala mahuahua ka keia ahahui i hoahuia i keia manawa no ka hoonaauao ana aku i kekahi mau opio Hawaii, a o kekahi o na opio Hawaii no Iakou na lio iHnHiMi'ani a'oia i ka himeni malalo o na lilo ponoi o keia ahanui a na Hawaii kekahi e komo pu ae ana ma ia ahaelele e haawiia ana iloko o maraki o ka 1923. O ke Kiaaina Wallace R. Farrington he hoa hanohano na ia ahahui, kekahi i hoea ae ma ia paina, a nana i haawi ae i kekahi haiolelo e hoakaka ana i ka nui o kona hauoli me ka mahalo kiekie i ka poe puukani na lakou i mele ae i kekahi mau himeni hooni puuwai a hookakala lauoho. Mahope o ka pau ana o ka haiolelo a ke kiaaina i lawelaweia ai ka hana e pili ana i ka hookomo ana ae i na lala hou o ia kalapu. O na lala hou i komo ae ma ia po o ia ke Kamaliiwahine Kawananakoa, Henry Hapai, Ben Clarke, Bob King, J. Noble, W. K. Sproule ame ack Allen. Mahope iho o ka pau ana o ka paina ua akoakoa ne la ka poe ike i ka hulahula maloko o ka rumi halawai a ka Ahahui kalepa, a hoomaka ka hulahula ana ahiki i na hora o ke kuluaumoe; na ka poe hookani pila ame himeni a John Noble i hoo-kani i na leo mele no ka poe hula-hula. Nui ka houoli.

KA AUWAI NUI I PAU MAI LA I KE ANAIA MA KAUAI

No ka lawe ana mai i ka wai ma " .^ k-.'.-lii^.-i mai mahope aku o Lihue -;.. h.-i:::! ii'.u a na enekinia a ka Hu American Factors o ke ana ana ma " ."-::]!.: mau la o ka pule i hala, maopopo kahi o ka auwai e eliia a

hiwi, elike me ka hoakaka a ka .-o.i mai Lihue mai o ka loaa ana ae ma ka pule aku la i hala. O ka hana i hoolalaia a e hanaia mai la o ia ka lawe ana mai ke ka l..iw.-ii mai o Hanalei nona ke kiekie he umi-kumamalua haneri kapua mai ka ilikai ae, a hookahe mai ia wai maloko o ka auwai e paoia mai ana aneane hookahi mile ka loa ahiki ma ka noao o ke kuahiwi a malaila e maheleia aku ai i kekahi o na mahiko a ka hui American Factors ma ka aoao hikina o Kauai O ka hui wai o Kauai Hikina ke kahi e hoolako aku ana i ka hooka he ana i ka wai i na aina home hoo kuonoono o Kapaa mai ka waha aku o ka auwaipao a i kona poe make make wai maluna o na aina hooku onoono. Ma o kekahi mau auwai a mau ii.ipao la e hanaia aku ana e hiki a i laweia aku ai ka wai ahiki i ka mahiko o Koloa, i ka wa e pau ai ka uwai nui i ka hanaia e hiki ana ia wai ke laweia aku ahiki i kekahi wahi o na aina mahiko a Makee, ka mahiko o Lihue, a i ka mahiko o Koloa. A oiai elike me ia i ikeia i nei manawa he iwakalua mile ka mamao o mai Kealia mai ahiki i Koloa e hiki ana no i ka wai ke lawela maluna o kekahi iliaina nui.

KOHOIA KE KOMISINA AINA AUPUNI I LUNAHOOMALU

Ma ka noho ana o ka halawai a na hoa o ka Papa Hoaie Dala Hawaii i ka oihana mahiai ma ka Poaha aku la o ka pule i hala i kohoia ai i lunahoomalu hou no ia papa. O ke komisina o na Aina Aupuni C. T. Bailey ka i kohoia i pani ma kahi o Harry Irwin, ka lunahoomalu mua a o ka loio kuhina hoi i pau ka manawa o kona hookohu. O na hoa oia papa i nei manawa o ia o C. T. Bailey, lunahoomalu; Delbert E. Metzger J . A. Mathewman, a o Walter Coombs ke kakauolelo mana hooko. Na ka ahaolelo o ka 1919 i kukulu i keia papa, a ma ia Poaha i hoea ae ai imua o ia papa ka elima ha-neri o na palapala noi. Mai ka ma-nawa mai o ke ku ana o keia papa he 536,000 i hoaieia aku i ka poe noi dala, a he $100,000 a oi aku i hookaa hou ia ne mai ka poe ae i lawe aie dala mai ia waihona aku no na dala kumupaa i laweia.

HOOLE KA POE ONA AINA AME KA POE E AE MA WAIKIKI

He halawai ka ka poe Ona aina ame na makaainana e ae e noho ana ma Royal Grove, a ma na apana o Ainahau ma ka po Poaha o ka pule aku la i hala ma Waikiki no ka noonoo ana maluna o na manao elua a ka Hui Hokele Teritore o ka waiho ana ae i ke komisina hoolala hana o ke kulanakauhale e hoololi ia kahi o ke alanui e moe la ahiki i ke kapakai o pili la i ka Hokele Moana a e paniia ke alanui Kaiulani. Na George Curry, ka peresidena mua o ke Kalapu Hoomaemae o Waikiki i hoomalu la halawai, a ma ka noonoo ana a na hoa i akoakoa ae maluna o ia mau manao o ka hui Hokele Teritore ua ku-e lakou, a ua kohoia ka Lunahoomalu Curry, Mrs. E. Fullard Leo, H. E. Hess, Bert Crowell ame Robert Anderson i komite no ha haku ana i mau olelo hooholo a waiho ae imua o ka papa o na lunakiai ma kana halawai o ke ahiahi Poalua nei. Ua makaukau ka olelo hooholo no ka waiho ae. O keia malalo nei ka poe i kakauinoa ia olelo hooholo: Mr. George Curry, Mrs. B. A. Packard, N. T. Booth, T . J. Fitzpatrick, Mr ame Mrs. J L. Maguire, Mrs. M. Chapman, Miss Katie Chapman, Miss Anna Woodward, Mrs. Bolton, William Potter, H. E. Hess, Mr. and Mrs. J. B. Freitas, B. A. Packard, Edwin Towzey, L. Fullard Leo. E. Fullard Leo, Mr. and Mrs. R. B. Hunt, Mr. and Mrs. Bert Covell, Mr. and Mrs. H. G. Hellbush, Mrs. J. J. Combs, A. C. Spohler, T. T. Fitzpatrick, Mrs. Grace Weill, J. Frume, Mr. and Mrs. A. M. Erskine, Mr. and Mrs. John Pole, L. G. Fehlman, Miss Millie Rawlins, V . Doty ame Robert Anderson. Ka Pacheco Hoakaka O ka Lunakiai Pacheco kekahi i akoakoa pu aku ma ia halawai a na makaainana o Wikiki o ka noho ana ma ia po Poaha no ka hoolohe ana i na manao e hoakakaia ana e na hoa, a ua haawi aku oia he mau palapala aina imua o ia anaina a e hoike ana maluna o ia mau palapala aina i na hoololi i hoolalaia a i waihoia ae i ke komisina hoolala kulanakauhale. Ua koi aku o Pacheco ia manawa i ka poe no lakou na aina ma ia wahi o hoomakaukau i mau olelo hooholo maopopo a waiho ae imua o ka papa a na lunakiai ma ka halawai hou mai a ka papa e malama ana, o ia ka halawai o ka po Poalua nei. Wahi ana o ka hoike ana aku e alakai nui loa ia ana na hana a ka papa elike me ia a ka poo ona aina i makemake ai maloko o na apana o ka Royal Grace ame Ainahau, a ua hoakaka pu aku oia o kekahi hoololi e hanaia ana no ke alanui Kaiulani e moe nei i nei manawa, e lilo ana ia i hana hoonui lilo e lilo aku ai kekahi huina dala nui mai ke aupuni kulanakauhale a kalana aku i makaukau ole i nei manawa e auamo i ke koikoi. Maka'uia o Nele i ke Alanui. Ma ka hoakaka a kekahi mea ona aina ma ia mau apana ma ka halawai o ia po, ina nei no ka hoololiia o ke alanui e hele aku ai ahiki i ke kapakai, he hoonele ana ia i na makaainana i kekahi alanui e hele aku ai ahiki i kapa kahakai. I nei manawa ma ka oleloia, he ekolu wale ao mau alanui e hiki ai ke hele aku mai ke alanui Kalakaua aku mai ka Paka Kapiolani mai ahiki i ka Papu De Russy. Hookahi o keia mau alanui e pili ana me ka aina o Steiner ma ke alanui Kalakaua, he wahi ala ololi wale no nae ia i weheia ao ka pono o ka poe e noho ana ma ka Royal Grove. O kekahi o na keehinahana i lawelaweia e ia halawai ma ia po oia ke kukulu ana ae i kalapu hoomaemae no Ainahau ame ka Royal Grove, a o kona inoa i kapaia Ke Kalapu Hoomaemae Kaiulani. E Noi Ae Ana i Mau Kukui O kekahi o na hoopii i waihoia mai e na makaainana o kela apana o Waikiki, o ia ka nele i na kukui, a e noi ae ana na makaainana o ia mau apana i mau kukui no ka hoomalamalama ana i na alanui o ia mau apana. No na luna o ia kalapu hou ua kohoia o L. Fullard Leo i peresidena, Bert Covell hope-peresidena, William Potter i kakauolelo a o J. B. Freitas i puuku. O na hoa o ke komite haku kumukanawai a mau kanawai no ke kalapu oia o Miss Katie Chapman, John Poole ame Wm. Potter. Aia a makaukau ka papa kuhikuhi no na hana a ia kalapu, a hooholoia ke ku o ke kalapu, alaila ia manawa e malama ai ia kalapu hookahi halawai ana i kela ame keia pule.

WAKINEKONA, Dec. 4.— Oiai o Mrs Calvin Coolidge, ka wahine a ka hope peresidena, e kamailio ana ma ke kelepona radio maloko aku o ka hale hoolulu kaaahi Arlington ma ka po nei, ua noi aku oia i na wahine apau o Amerika e kokua ma ke noi dala ana aku, i ka huina o $3,000,000 no ke kukuluia ana aku ona mau halekula nui no na kaikamahine ma Kina, lapana a ma Inia,

HE MILIONA DALA A OI AKU KA I MAKEMAKEIA NO NA HALEKULA

No ke kukulu aaa i mau halekula hou no ka mokupuni o Oahu, ka hoomaemae ame ka malama ana, ka ukuhana o na kanaka na lakou e malama a e hoomaemae ia mau halekula, na lako o ia mau halekula, na hale, na rumi no na papakula me na lako apau o ia mau halekula ame na kahua hou me na hana hou, he huina nui makolukolu o $1,000,-000 a oi aku ka i makemakeia no na makahiki elua 1924-25, hui pu me $200,000 a oi no na hale hou, na lako hale, na ukuhana o na kanaka na lakou e malama, na lako mea hana, na kahua hou me na hana hou. O keia ka mea i hoopaaia maloko o ka hoike i hoomakaukauia e ka lunanana hale o ke aupuni kulanakauhale Louis S. Cain no ka Meia John S. Wilson, elike me ia o ka hoikeia ana ae. I keia manawa he 540 wale no mau rumi no na papakula, a he 51 mau rumi kula a na Kepani i laweia ae e ke aupuni kulanakauhale ame kalana, elike me ka hoakaka maloko O ka hoike i hoomakaukauia, a ua pihaku'i wale no nae ia mau papakula i na keiki, o ke emi loa he 60 haumana iloko o ka rumi kula hookahi, oiai nae o ke 35 ka lawa kupono noloko o ka rumi hookahi. Ko ka ikeia ana o ka pihaku'i o na halekula ame ka pii mau aku o ka nui o na haumana i kela ame kela hapaha kula maloko o na halekula maloko o ke kulanakauhale, wahi o ka hoakaka maloko o ka hoike, he 85 ka nui o na rumi no na papakula hou i makemakeia no keia komo hou ana aku o na kula. He hana maa mau, wahi o ka hoakaka maloko o ka hoike, iloko o ka manawa e hanaia ai na haawina dala no na halekula, hookahi wale no halekula e kukuluia i ka makahiki, aka nae, mamuli o ka ulu nui o na keiki maloko o ke kulanakauhale he mea pono ka hoomahuahua ana ae i ka haawina dala. Ina no ka hoololi ole ia o ka papa kuhikuhi i hoomakaukauia elike me ia e ikeia ana malalo nei e ka papa o na kula, alaila e ku ana ia pela: Manawa o Elua Makahiki 1924-25 Na hale hou ............ $ 609,200 Hoomaemae me malama ana 81,000 Na ukuhana o na kanaka malama halekula ....... 92,000 Na lako meahana a na kanaka malama hale ...... 9,500 Lako o na hale me na rumi kula ... ...... .......... 68,000 Na lua liilii ............... 20,000 Na kahua hou me na hana hou .................... 182,680

Huina ............. $1,062,380 Haawina Kuhao Na hale hou, na paku'i ame hana hou ana .......... $185,400 Lako hale, na rumi papakula .................... 14,064 Lako hale, no na hale .... 5,731 Ukuhana o na kanaka malama hale .............. 1,120 Na lako meahana a na kanaka hana .............. 400 Na kahua hou me na hana hou .................... 9,500

Huina . . ............. $216,215 HOPUIA NO KA LOAA ANA AKU O KA LEMUHAO

He Pake o H. F. Lee no ke alanui Kolopana ma Kalihi, ka i paa ae i ka hopuia e na makai hookapu waiona a hoopiiia ae no ka loaa ana aku eono omole kuaka okolehao malalo o kona malu. Ua hookomoia na omole iloko o kekahi pahu i hoopihaia me ke oka laiki a e kau ana ka inoa o ka mea e hoounaia aku ai o ia mau omole. Ua laweia mai ia mau omole maloko o ka pahu a hoopaaia ae maloko o ka rumi. Ma ke kihi o Alanui Moi me Beritania ma ka hui ana o ia mau alanui, he Kepani ka mea i pau malaila ma ke kakahiaka Sabati nei, a hookomoia ae he hoopii nona. Ma ia wahi i loaa aku ai he 23 kuaka sake me 10 galani sake i hoawaawaia me hookahi mea kaomi sake.

MAKEMAKEIA E HOIKE AE

He leka ka i loaa ae mai Manila mai ia Miss Warriner o ka Papa Hawaii, mai ia N. C. Dixon mai, he kahunapule Pilipino, e noho mai la ma Manila, e noi mai ana e hoike aku iaia i kahi e noho mai nei o William Kahui, he kanaka Hawaii, i hiki ai iaia ke kakau mai i leka iaia. Maloko o ka Dixon leka o ke kakau ana ae ia Miss Warriner e hoakaka ana oia no ka make ana o John Mahina, he makuakane no William Kahui, i ka ma'i pehu ma na la hope o ka mahina o Okatoba i hala, a ua kakau pu mai o Mr. Dixon he leka na ua o William Kahui, a no kona maopopo ole i kona wahi i noho ai ma Hawaii nei, ua hookomo pu mai oia i ka leka a ua o William Kahui iloko o ka Miss Warriner wahi-leka. O ka makemake nui o Miss Warriner oia ko William Kahui hele ae e hoike iaia, ina eia oia ke ola mai nei. He leka ka William Kahui o ke kakau ana na John Mahina, a oiai ua make aku o John Mahina ma ka manawa o ka loaa ana aka o kana leka, ua loaa aku nae ia Abdon Pelogio, he hoaloha no John Mahina, a na Pelagio i hoike ae i ka make ame ka hoolewaia ana o John Mahina.