Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 10, 8 March 1923 — KA OIHANA HANAI MOA [ARTICLE]

KA OIHANA HANAI MOA

O ka oihana hanai moa, kekahi ! oihana ano nui ma Amerika. Ma ka Mokuaina o Kaleponi ae nei, ma ke Kalana o Peteluma, lie mau mile inawalio aku o Kapalakiko, malaila e ikeia ai ka nui o keia oihana, Aole he mea malihini ka ike ana i kekahi poo e malama ana a e hanai ana he mau miliona moa. E hoomanao mai kakou, he mau miliona moa. E hoomanao mai kakou, he mau ,miliona. Aole keia he hoopunipuni, aka, he oiaio. Ua hoikeia mai aia maloko o keia Kalana lie 23,000,000 moa e hanaiia nei. A no ke kanaka hookahi, ua hiki aku ka nui i ke 30,000 moa e hanai ai, me ka loaa pu no hoi paha o na kanaka kokua. Aia mawaho mai o Kapalakiko, he 50 mile paha, aia he mea hanai kaka, a ua hiki aku ka nui o kana mau kaka e hoolilo ai i ke 240,000 o ka makahiki, o ia hoi i kela ame keia 11 pule, e hoolilo ana oia ho 60,000 kaka. Nolaila e iko mai kakou, he oihana nui keia o ka hanai moa ame knk(i> O kekahi poe ma ka hua wale no ka lakou o kuai aku ai, me ka malama ana i kekahi mau hua 110 ke ana, a i mea e mau ai ku r o na moa wahine na lakou p nau mai ka hua. A ua hookil. keia mau hua maloko o na pahu i oomehanaia me kekahi kukui a i ole me kekalii kukui uwila. Aia ka nui o n keia mau hua e kiko ia al ma kahi o ka 200 a oi aku o ka pahu hookalii. A i ?ce kiko ana mai o ka liua ua malamaia maloko o kekahi pahu i hoopumehanaia i kela ame keia po, a maloko o keia mau wahi e malamaia ai no kekalii mau pule, a ia manawa ua hookuuia' aku maloko o kekahi pa, a pela e malamaia ai a hiki-i ka nunui ana. O kekalii poe hoi,o hoolilo ana Jakou i ka lakou mau huamoa, aka, e liookiko ana lakou i na hun apau, a ma ke keiki moa e hoolilo aku ai. Ua hiki e loaa ia oe na moa keiki mai ka pule liookahi ahiki aku i ka nunui loa ana, ina paha he ekolu mahina' ka nui. O keleahi poe hoi, aole lakou e hoolilo ana i ka lakou mau moa, aia wale no a nunui loa. O keia poe, ua hookiko lakou i na moakeiki, a malama no a hiki i ka nunui kupono ana no ka ai ana aku. Oia hoi mai ka 10 pule a pii aku. Eia keia mau moakeiki punua paha ma kakou olelo ana ke kuaiia mai nei, a ko aiia' mai nei o ka poe ma'i iloko o na halema'i, he ono keia mau punua, ina ua hanaiia me ka waiu pipi, a o keia ka ai i na ma- | nawa apau. Nolaila o iko mai kakou i ka nui hewahewa o keia oihana. Aole no hoi lie hookuuia o keia mau moa maloko o na pa nunui, aka, maloko o na pa liilii wale no, a o na makuahine ke hookuuia aku. Ma Hawaii nei eia kakou ke hoolilo aku nei no ka hookomoia mai 0 ka huamoa iloko nei o kakou ma kahi o $600,000 i kela ame keia makahiki. E hoiko mai ana keia mau huahelu, he poe ai huamoa ko Hawaii nei. He mea kamahao keia 1 lea nana ana iho, no ka mea eia no hoi kekahi poe ke hanai moa mai nei. Aka, o na moa e lianaiia mai nei, aole i "lawa no ka hoolawa ana mai i na kanaka ma Hawaii nei me ka liuamoa. Eia me kakou he mau tausani koa ame kela no ka malnma ana i ka maluhia o keia aupuni nui o kakou, a o keia mea o ka huamoa kekahi mea ai ma keia ame keia ia o ko lakou ai ana. Eia keia oihana ke hele nei e makilo wahi a ka olelo ana, no ke kumu aole he nui o ka poe e lawelawe nei i keia oikana. O kekahi pilikia nui no paha, aole e hiki e u]u na ano ai apau a keia mea he moa, ma Hawaii nei, a no keia kumu, ua kauohaia aku keia mau'ai e hoounaia mai i Hawaii nei, me ka nui o ke kumukuai. Aka, aole no nae ia he kumu e hiki ole ai e hoohanaia keia oihana ma o kakou nei, no ka mea eia ke hoounaia mai nei na huamoa.i o kakou nei me ke kumukuai nui o ka uku moku ame ka lawe ana mai. Nolaila, elike alike ana no na hoolilo, a pela e lawa ai na loaa no kau mau huahoa ame kau mau moa, ina mai kahi

e mai e loaa ai kau ai. He oiaio no ua hoohanuia no keia oihana i na la i hala aku, aka, aole nae ma ke ano nui. Mamuli o ka loaa ole ana o na holoholona na lakou e hoopoino niai i na moa, ua hanaiia no keia mea mamua aku nei, a o ko ano o ka hanai ana, oia no ka hookuu ana aku na na moa no e huli ko lakou ola. O na hua ka niea imi ia aku, a i ka manawa e makemake ai i kekahi moa, e alualu aku ijo. Aka ua lawa no nae na kanaka apau ia mea he moa, no ke kumu, ua maalahi wale ka hanai ana, a ua ola mai me ka nui ole 0 ka luhi. Aka, i ka hiki ana mai o keia holoholona o ka monakuko, ua hiki ole ko hookuuia aku na moa, no ke kumu ua pau mai na huamoa 1 ka aiia, a ua pau pu na keiki uioa liilii i ka aiia e keia holoholona. Mai ia manawa mai, ua lilo ka hanai moa i mea paakiki, no ke kumu, ua pilikia mamuli o ke ano 0 ka hanai ana, oia hoi ua hookuu wale ia, a o ka hopena ua pau mai 1 ka ai ia e keia holoholona. I keia manawa, eia no keia holoholona ke holo mai nei, aka, ua hoololi ae na kunaku i ke ano o ka hanai ana, oia hoi ua hoopaaia na moa maloko o na pa uwea o hiki 'ai i- ua holoholona nei ko komo li, a ma keia, ua pii pu ae no lioi iia lilo, no ia kumu -»ua kakaikahi wale ka poe e lawelawe nei i keia oihana ma ke ano he oihana. He oiaio ua malama no kekahi poe he mau wahi moa kakaikahi, aole ma ke ano lie oihana, aka, no ka makemake e loaa no na wahi hua ame na wahi moa no hoi i ka manawa e ono ae ai. Aka, o ka hoohana ana aku ma lee ano he oihana, ua uuku loa na kanaka i lawelawe pela. Na keia kumu i hoonele mai i na papaaina o keia mau mokupuni i keia mau mea ono, o na la i hala aku, a o ke alanui e loaa ai, o' ka hele no e kuai i na liuamoa o kalii e mai, a pela no hoi me na io moa. I ka manawa i hooholoia ai e loaa na aina i na kanaka Hawaii walo no, ua komo aku ko oukou mea kakau e hooikaika e ae ia mai na kanaka Hawaii e hoi ana ma Molokai e komo nui aku iloko 0 leeia oihana o ka hanai moa. Ua ae ia mai, a eia kekahi keiki. Hawaii no, he koko Hawaii kekahi e holo nei iloko o kona mau aa koko, ma ke poo o keia hana, a o ka mua o kana hana, o ia no kona kii ana aku i na moa koko leiekie, e hanau mai ana i na huamoa o 240 o ka makahiki, a ke hoolala nei e pii aku keia hanau hua aha a hiki i ka 300 o ka makahiki. O ka hanai ana i na moa koko kiekie, ua like no me na moa hanau uuku. Ua like no ka nui o na lilo ?io ka ai. Aka, ua oi aku nae na pomaikai no ke kumu ua hnnau mai i na l»ua e hoihoi ia mai ai kou mau hoolilo no ka ai. Eia keia oihana ke hoohanaia mai nei ma Molokai a ke holomua nei. Ina kakou e kii ana ma na oihana 1 lawa ole ma o kakou nei, a ke hoounaia mai nei mai kahi e mai e lawa ai kakou me ia mau mea, alaila e ike ana no k'akou i na pomaikai oi ae. Ma ka Mr. Lyman hoike, o keia oiliana o ka hanai moa kekahi oihana kiekie ma keia hope aku, a ma ka nana aku i na hana e lawelaweia mai nei, eia keia Komiaina ke hana nei i na mea e ikeia aku al ua makemake lakou e loaa i na kanaka Hawaii kekahi oihana e hoolawa mai ana i na mea i makomakeia e na kanaka o Hawaii nei. I keia la ua hiki aku ka heluna moa i na haneri, a he mau mahina pokole wale no koe, a e hiki aku ana i ke tausani. MT"a hoomaka ke kanu ana mauka 0 Malehua, i pau i ka palauia, o ka mauu alafafa, na hua bine, na kulina, huika, oka ame na mea e ae 1 kanu mua ia ke ulu mai la me ka maikai. O ke poko no ka .mea aka, i ka ikaika pono ana ae o na mea kanu, e hookomoia aku ana na laau make, a e make wule iho ana no keia mau mea hoopoino o keia la. He mau eka nu. : . maoli ka i makemakeia no ke kulinn, a i ka malie pono ana ae e naopopo ai ke kanu ana aku o kein mea.