Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 15, 12 April 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

Xlc he mea la nae, ua loaa aku paha ka hoomaopopo iaia, he mea kekahi e nana aku ana, ua huli ino mai la ua wahine nei, a nana mai la ma kahi a Simona Kaapuni e ku aku ana, o kona haalele aku la no ia i kela wahi ana e ku ana, a hoi mai la noluna o ke alanui, me kona hookokoke ole mai nae i ke kanaka malihini, aka hele loa aku Ia no oia me ka alawa ole mai ihope. '\Ma ko u nianaeio, aole he ohana o kela wahine i waihoia maloko o kela wahi, oiai he opiopio loa pia," i nalu wale iho ai no o Simona Kaapuni iloko ona. "Afe he mea la, elike no hoi me ko'u makemake e ike i na mea maloko o kela luapao, pela no hoi kela wahine, aka ke manao nei au, e hele aku e huli i ke kanaka nana e malama nei i keia wahi, a nana e lawe aku e hoomaikai ia'u ilalo o ka heana o ka poe make." E makaukau ana nae oia e haalele iho i kela wahi, ua oili hou aē la kekahi noonoo iloko ona, e iho aku no kahi a ka "wahine malihini i ku ai, o kona hele mai la no ia, a ku iho la mamua o ka puka, ma kela wahi no ana i ike mai ai i ka wahine malihini e ku ana. laia i hoea aku ai mamua pono o ka puka, alaalawa ae la oia mao a maanei, ina paha he mea kekahi e nana mai ana iaia, a no kona ike ana, ua malu ke kula aohe pueo lele, nana pono loa aku la oia ma kahi o ka puka-ki, me ka unuhi ana ae he wepa hoopipiii, kuni ae la i ke kukaepele, a hoopili aku la ma kahi o ka puka-ki, a iloko o ka manawa pokole, ua loaa ae la kana mea i makemake ai, a iaia i anehe ae ai, no ka pii hou ana mai ma na anuu o ke alapii, ike iho la oia i ka waiho o kekahi haina-ka, i hele a lepo iwaena o na lau laau. Kulou iho la oia no ka lalau ana i kela haina-ka, me ka nana pono ana iho, a o kana mea i ike, e kau ana na huakumu "S. H." ma kekahi kihi o ka hainaka, a maiia he haina-ka kela e kokua mai ai iaia mahope aku, hookomo iho la iloko o ka pakeke o kona kuka, o kona haalele aku la no ia i kela wahi. I ua o Simona Kaapuni i huli hoi aku ai no kona hale hoolimalima, a ma ka auwina la o kela la no, i hoike aku ai oia imua o'ka ona hale, e holo ana oia no Ladana, no kekahi hana ano nui, a ina aole oia e huli h'oi koke mai ana, alaila, aole ia e lilo i kumu nona e lele ai ka oili, me ka hooia ana aku nae, e huli hoi mai ana oia, me ka maopopo loa, ma kekahi la ae. Ma kekahi manawa o kela auwina la, i hele aku ai o Simona Kaapuni no ka hale hoolulu leaaahi, a inahope iho o ke kuai ana aku i kona tikiki, holohole wale iho la no oia, a i ke ku ana mai o ke kaa, a aole no hoi oia i kau aku iluna o ke kaaahi, ahiki i ka pau loa ana o na ohua i ke kau, a oia ka ohua hope loa o ke kau ana, o ka haa'iele iho la no ia o ke kaaahi» ma kona alahele no ke kulanakauhale o Ladana. Maloko o kekahi kaa, i hookaawaleia no na ohua wale no 0 ka papa ekalii, i koino aku ai oia, me ka haawi ana aku he hapalua, i ke kanaka kiai puka, o kona poholo aku la no ia iloko, me ke paniia ana mai o ka puka a paa. He hookahi w r ale no ohua e noho mai ana maloko o kela kaa, a ua hookahaha loa ia mai hoi kona noonoo, no ka mea o ua ohua la, oia no kela wahine malihini ana i ike ai maloko o ka halepule, ana no hoi i hookolo mai ai mahope, ahiki i kona ike ana, e ku ana mamua pono aku o ka puka, o na luapao o ka poe i make mahope aku o ka halepule. Haawi aku la oia i kana kunou ana imua o ka wahine malihini, alaila hoi ae la a ma kekahi wahi, noho iho la ilalo, me ka huki ana iho i kona papale a paa na maka, e hiki ai no nae iaia ke nana hoawihi mai, malalo o ka papale i ka wahine malihini. No ka manao paha hoi o kela wahine, e hiamoe ana kona kokoolua, ua wehe ae la oia i ka uhimaka manoanoa mai kona helehelena ae, a no ka manawa mua loa i ike aku ai o Simona Kaapuni, he wahine u'i maoli kela, me na inaka poni mohaha, eia nae aia no na hoailona o ke kaumaha maluna ona. No ka hapalua hora paha kela noho malie ana o Simona Kaapuni, ua noho pololei ae la oia iluna, hoihoi pono ae la no hoi i kona papale ma kona poo, me ka pane ana mai i ka wahine malihini: "He keu aku keia a ka la wela, he makemake hoi ko'u e hooluolu, o ka nui o ka wela, aole e hiki ke hiamoe." 'He wela mai hoi kau a koe!" i pane mai ai no hoi ka wahine malihini. "He mau manawa no nae paha kau o ka hoea ana mai no Welafika ea?" i hooniele hou aku ai no o Simona Kaapuni. "Ae, he mau manawa lehulehu ko'u o ka holo ana mai no kela wahi." "Alaila aole aku la no hoi e nele ka nui o kou mau hoaloha malaila?" "Aole o'u mau hoaloha o kela wahi," i pane aku ai ka wahine malihini, me ka hohoio ana ae o ka haikea ma kona mau papalina. "O kela luakini ma Welafika, ma ko'u manao maoli, o kekahi kela o na luakini nani, a ma ke ano o kona kukuluia ana, me he mea la, ua kahiko maoli; ua kaokoa loa kela luakini, mai na luakini ae, o keia manawa. O kekahi mea ano nui loa 1 ko'u noonoo, o ia no ka hanaia ana o kekahi wahi ilalo o ka honua, no ka waiho ana i na kino make, maloko o na luapao, a ua paa kuu manao ma kekahi la, e hele okoa aku ana au e nana ialalo o kela wahi." He mau olelo hoohuahualau wale no keia a Simona Kaapuni e. kamailio aku nei, o kana mea nae e hoomaopopo loa la, he keu aku ka haikea o ka heleheiena o kona kokoolua, ka mea nana i hookomo mai i ka manao hoohuoi iloko ona, aia kekahi mea ano nui iloko o ka noonoo o kela wahine, ilalo o na heana o ka poe make. "Ma ka'u mau mea i lohe mai ai, i ke kamailioia, he keu aku ka ka lapu o kela wahi au e manao nei e hele aku e nana/' i pane aku ai ka wahine malihini. "Heaha ia mea lapu au i lohe wale ai?" "O na akua depolo no hoi, o ia na uhane o ka poe i make, a i waihoia ko lakou mau kino maloko o kela wahi." "Ua lohe no au i kena mea hookahi au e kamailio mai nei, eia nae aole he hookahi a'u manawa i ike ai i ke akua lapu, a aole no o'u wahi oanaoio iki iloko o ia mea he lapu na uhane o ka poe i make, a aia no ko'u manaoio, a ikemaka maoli, ina nei no ko'u lapuia. Pehea ua iho mua no nae paha oe iloko o kela wahi ea?" Ua li-o ae la na maka o ka wahine opio, me he mea la, aia ka maka'u ame ka weliweli iloko o kona noonoo, a 'wikiwiki mai la oia i ke kamailio ana: "O, aole o u makemake e iho ilalo o kela wahil Ua lilo

na ilina o ka poe make i wahi menemene loa ia'u, a aole o'u makemake e hoonioni wale aku i ka home o ka poe i hala ma kela ao." "Ma ia w r ahi, ua like ole ko kaua manao, no ka mea elike me ia a'u i hoike mua aku nei ia.oe, e hele aku ana au e nana i na wahi i waihoia ai o na kino make, maloko o kela ilina, a ke ole au e kuhihewa, aia kekahi mau moolelo pohihihi loa, maloko o kela mau luapao, ina e hiki ana i ka poe no lakou na iwi e waiho nei maloko olaila ke kamailio mai. Aole anei ou manao pela?" Ua hooi loa ia ae ka haikea o ka helehelena o ka wahine malihini, no keia ninau i waihoia aku la imua ona, me ka huli ana aku o ka nana ana iwaho o ka puka aniani, a no ko Simona Kaapuni manao, ua lilo paha kana mau mea e kamailio aku nei, i kumu hoopilikia aku i ka noonoo o kona hokoolua, nolaila hoopau loa ae la oia i kona niele ana aku iaia. Ma ka hora eha o kela auwina la, i ku aku ai ke kaa no Ladana. a ma ko Simona Kaapuni kulana keonimana, kokua aku la oia i ka wahine malihini, ma ka lele ana mailuna aku o ke kaaahi. laua nae e hoomakaukau ana e haalele iho ialoko o ke kaaahi, hooniele hou mai la no o Simona Kaapuni i ka i ana niai: "Ina he mau manawa kou oka hoea ana no Welafika ea, aole aku la no hoi e nele kou kamaaina i ko'u mau hoaloha, 0 kekahi o lakou oia no ka Rev. Edimona." "Aole au i kamaaina iaia, aka ua lohe no nae au i kona inoa." "Alaila ua kamaaina nae paha oe ia Mr. Naika, ke kanaka hookani okana o ka halepule ea?" "Ae, ua kamaaina au iaia, he mau manawa lehuleh'u ko'u o ke kamailio ana me kela kanaka." Kulou iho la ke poo o Simona Kaapuni ilalo, me he mea la e nalu ana iloko ona, i keia mau olelo. "O ka'u no ia i koho mua ai;" me kona pane hou ana mai: "Pehea, e kahea ae anei au i kekahi kaa, no ka hoihoi ana aku ia oe no kou wahi?" ia laua i lele aku ai mailuna aku o ke kaaahi. "Aole ua nui kau mau hana lokomaikai ia'u, ua hoea mai la au i kahi e hiki ai ia'u ke hana no'u iho," walii a ka wahine malihini, me kona huli ana aku hele, me ke ku malie o Simona Kaapuni nana i ua wahine nei. O ka mea oiaio, i ka haalele ana aku o ka wahine malihini 1 ka hale hoolulu kaaahi, ua hele aku la oia a loaa kekalii kaa, e ku mai ana, me ka nui o na kaa hoolimalima, kau aku la oia maluna o ua kaa nei, o ka lilo aku ia no ia, me ka hoopaa ana iho nae o Simona Kaapuni i ka helu o ke kaa maloko o kana buke hoomanao. "He keu aku kela a ka wahine akamai," i hooho ae ai o Simona Kaapuni, me kona kaha ana aku hele, no kahi o kekahi halehana kini me na ano ki apau. "E liiki ana anei ia oe ke hana mai i kekahi ki-puka na'u, mawaena o keia inanawa ame ka hora ehiku o ke kakahiaka o ka la apopo?" wahi a ua o Simona Kaapuni, imua o ke kanaka nav*a e haiia i na ki. "Eia me a'u he wepa hoopipili, a'u 0 ke kuni ana i ke ana o ke ki au e hana mai ai na'u." "He hana hiki wale no ia ia'u ke lawelawe aku, i ka manawa pokole loa," wahi a ka mea hana ki, me ka lalau ana mai 1 ka mea hoohalikelike, e paa ana iloko o ka lima o Simona Kaapuni. Nana pono iho la ka mea hana ki i ke kope o ke ki i makemakeia ai nana e hana, alaila nana mai la maluna o na maka 0 ke kanaka malihini, me ke kahaha, o kona lalau aku la no ia 1 kekahi ume, a huki mai la i kekahi mea, me he la, e hoohalikelike ana oia, a ia wa i kamailio aku ai o Simona Kaapuni: "Heaha kena mea au e nana mai nei?" "Heaha mai auanei kau, ua hookahaha loa ia mai ko'u manao, no ka mea o keia ka elua o ka manawa i loaa mai ai ke kauoha ia'u, e hana i ki, elike me keia mea hoohalikelike au i waiho mai nei. J. ke kau hooilo koke aku la no i hala, i hana ai au i kekahi ki o keia ano like loa." "Auwe no ka hoi e! Owau iho la kekahi i hookahahaia mai la ko'u noonoo; a pehea, mai ka wepa hoopipili mai anei i laweia mai ai ka mea hoohalikelike, no kou hana ana aku i ke ki?" "Ae, he elua keia mau ki i waihoia mai na'u e hana, he hookahi, ua kulike loa me keia mea au i waiho mai la, a o ka lua, he wahi ki uuku iho. Oke kumu o ke ala koke ana mai nei o ko'u noonoo, no kela ki mua a'u i hana ai, o ia ke kaokoa loa o kela ki, mai na ano ki maamau ae, nolaila i kuu ike ana i kau ana o ke ki i makemake ai e hana aku, pela au i hele mai la e nana i ke ana o ke ki mua a'u i hana ai, aole he wahi lilo iki o kekahi ki i kekahi, ua like loa ma na ano apau. Iloko 0 na makahiki loihi o ko'u noho ana ma keia oihana, aole he manawa i loaa mai ai ia'u ke kauoha, no ka hana ana aku i kekahi mau ki like loa, koe wale no mai, ke kanaka hookahi mai; a o keia ka manawa mua loa, i loaa ai ia'u o ke kauoha, e hana i hookahi ki, mai na kanaka elua mai." "Pehea, he mau ku-e ana anei kekahi ma kou aoao, no ko'u nana ana aku i kela mea ana kahiko e waiho nei malalo o kou malu?" Aole a u mau ku-e ana, ua hiki ia oe ke nana elike me kou makemake," alaila waiho mai la ke kanaka hana kini, i na ana hoohalikelike elua imua o Simona Kaapuni, no kona nana ana iho. i He mea oiaio, elike me na hoakaka a ke kanaka hana kini, | ua ike iho la o Simona Kaapuni, i ke kulike loa o kana ana, | me ke ana o ke ki i hana mua ia ai e kela kanaka, malalo o ke kauoha a kekahi mea okoa aku, o ka like ole wale no, he j ana kana o ka wepa hoopipili, a he ana hoi kela, o ka ihoiho kukui. Ua kulike i'o keia mau mea ana a elua, aka nae aole a kaua kamailio hou ana maluna o keia mea, koe wale no, e hana oe 1 ki na u, a ma ka hora ehiku o ke kakahiaka o ka la apopo e hoea mai au no ke kii ana i kela ki. E makaukau ana anei oe, mamua ae o kela manawa?" Ae, a mai hopohopo iki oe, no ka mea, o ka'u hana mua loa ia e lawelawe aku ana, o ka hana ana i ko ki." "O ke ano kena o ke kamailio ana," wahi a Simona Kaapuni, me kona hoohele ana aku i ke kamailio ana, e pili ana i na ano ki like ole, a i ka hala ana o kekahi mau minuke, o ia hoonanea ana me ke kanaka hana kini, nonoi okoa aku la oia, e no kona hoomanao ana ae paha hoi kekahi, no kekahi hana nui ana i makemake ai,'e hele aku e hooponopono. Oiai nae e hoonanea aku ana o Simona Kaapuni i ke kanaka hana kini ma ke kamailio ana, me ka hoolalau ana _ i kona noonoo, i na mea like ole, ua hookomo malu iho la oia i na ana elua, o na ki kahiko, i hanaia, maloko o kona pakeke, no kona ike, e hoea mai ana i ka wa e lilo ai kela mau mea, i mea waiwai loa iaia. Ma kela haalele ana aku a Simona Kaapuni i ka hale o ke kanaka hana kini, ua hoi hou aku la oia no ka hale hoolulu kaaahi, no ka nana ana i ke kaa nana i lawe i kela kokoolua o ke kau like ana mai me ia maluna o ke kaaahi hookahi. O kahi no nae o ka laki, ua loaa mai la iaia ka helu o ke kaa, ana i hoopaa ai maloko o kana buke hoomanao, nolaila hele pololei aku.la oia a loaa ke kalaiwa o ua kaa nei, a i aku la: .j k (Aole i pau)