Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 38, 20 September 1923 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE LXII-HELU 38.  NUPEPA KUOKOA  HONOLULU, T.H.,

POAHA, SEPATEMABA 20, 1923 NA HELU APAU---6574

Ki-Peia Na Luna Aupuni I Wahi E Pakele Ai Mai Ka Hopuia Aku

Paa Elua Mau LKepani i ka Hopuia no Ke Puhi Okolehao Mauka ae Nei o Kalihi me ka Hoao Ana Nae e Ki-pe i Pakele

No ka manao, o ke ki-pe ana i na kanaka o ke aupuni federala, o ke kumu ia e pakele ai, mai ka paa ana aku i ka hopuia, no ke ku-u i ke kanawai hookapu waiona, i hoao ae ai he Kepani nona ka inoa o Jiro Oshiro e pi-pe i ka Loio Amerika Carden, ame ka Ilamuku Cox, eia nae, ua laweia aku kela mau dala ki-pe, me ka paa pu o kela Kepani i ka hopu ia. 

No kekahi manawa ae nei i hala, i hakiloia ai ka hana a kekahi mau kaa otomobile hoolimalima, e pii ai nouka ae nei o Kalihi, ma ia hakiloia ana, i loaa mai ai ka hoomaopopo ana i na kanaka o ke aupuni federala, no ke komo o na kiakaa o na otomobile hoolimalima, ma ka hana halihali, a kuai i ka waiona.

He mea maa i na ina kiakaa o keia mau kaa otomobile, ka uhi ana i ka helu o ko lakou mau kaa, i ka wa e hookokoke aku ai i kahi o ke Kepani puhi a kuai okolehao mauka ae nei o Kalihi; nolaila me kela ike i loaa i ka Ilamuku Cox, ua hele aku la oia me kona hope ma ka oihana Mattson, nouka ae nei o Kalihi, ma ka Poano i hala, no ka home o Oshiro, a maloko o kela hale, i loaa aku ai na galani okolehao he umi-kumamakahi, i wa-hiia a paa, me ka makaukau no ka laweia aku no na wahi i makemakeia ai.

I ka wa i ike ai o kela Kepani i kona pilikia, ua haawi okoa mai la oia i ka Ilamuku Cox ma ke ano ki-pi i na dala he hookahi haneri.  Aole nae i lilo kela mau dala ki-pe i @ hoowalewale no ka Ilamuku Cox e puni aku ai, aka ua koi aku la oia i ke Kepani e alakai aku iaia no kahi i waiho ai o ka ipuhao puhi okolehao, no kela kauoha a ke kanaka o ke aupuni, i lawe aku ai oia ia Cox ame kona kokoolua no kekahi wahi hanai moa, iuka o ke kuahiwi.

I kinohi, ua hoole kela Kepani i ka hooko ana mai i ka makemake o ka Ilamuku Cox, aka nae, i ka wa i hoikeikeia aku ai imua ona, ke kii o ka aina hanai moa i waiho ai, pela hoi me kahi o ka ipuhao puhi okolehao i ku ai, akahi no na Kepani nei a ae mai, mamuli paha o kona ike ana. ua ahuwale kana mau hana hakihaki kanawai apau.

I ka hoea ana aku ma kela wahi, ua loaa aku la i ka Ilamuku Cox, ka ipuhao puhi okolehao, me na mea i hoawaawaia i makaukau no ke puhi aku, ma kahi o ka hookahi kaukani galani, a he kanaha-kumamalima galani okolehao.  Me kela mau ike maopopo malalo o ka malu o ka Ilamuku Cox i hopu ai oia ia Jiro Oshiro, a malaila i haawi hou ia mai ai ia Cox he $30 e Chuzo Oshiro, he Kepani i komo pu iloko o kela hana hakihaki kanawai.

Ma ka waha o ka pu panapana, i kauohaia ai kela mau Kepani a elua e kau iluna o ke kaa o ka Ilamuku Cox, a laweia ae laua noloko o ke keena o ka Ilamuku Carden; malaila i hoaoia ai ka Loio Amerika Carden e ki-pe, ma ka olelo ana aku o kekahi o kela mau Kepani i ka maheleolelo, no kona makaukau e haawi ia Carden, i elima haneri dala, ina e hookuuia ana laua me ka hopu ole ia.

Ua aeia aku kela Kepani e hoi no kona home, malalo o ka malu o ka Ilamuku Amerika Cox, a i kona hoea hou ana ae no ke keena o ka Loio Amerika Carden, i haawi ae ai oia i ka huina o $325, me ka olelo ana aku, ma ka olelo  ana, o kana mau dala wale no kela i makaukau, aka ma ka la kanakolu o keia mahina, e uku hou mai ai oia i ke koena o elima haneri dala.

Ua paa kela mau Kepani a elua i ka hopuia, no ke kumu hoopii, o ia ke ku-e i ke kanawai hookapu waiona, a no ka hoao ana e ki-pe i na luna oihana o ke aupuni federala.

Ma na mea a laua i hoike aku ai imua o na luna oihana federala, i maopopo ai o Jiro Oshiro, ka ona nana ka ipuhao puhi okolehao, a me ka waiona, a oia ke poo o kekahi puulu o ka poe kuai okolehao, a o Chuzo Oshiro, he kanaka hana wale no oia, me kona ukuia he kanahakumamalima dala o ka mahina.

LAWELAWEIA NA HANA POHOLALO I NA DALA

Mahope iho o ka lawe ana ae o ka Mekia Perry M. Smoot, i ka noho poo ana no ka pualikoa kiai lahui ma Hawaii nei, i hoomaopopoia ai ka lawelaweia ana o na hana poholalo i na kala o ke aupuni, ma ke kikooia ana o kekahi mau ukuhana ma ke ano apuhi, pela hoi ka laweia ana o kekahi mau waiwai o ke aupuni, ma ke ano kolohe, a kuai hooliloia aku, me ka laweia ana ae o na dala i loaa mai, e na aliikoa na lakou kela hana kolohe.

Ma ka noii ame ka huli pono ia ana o kahi o na hana poholalo i lawelaweia, ua loaa mai ka ike i ka Mekia Smoot, aia iloko o ke kikoo ukuhana o na limahana kekahi mau inoa eiwa i kahape’aia, he poe lawelawe ole i na hana o ka oihana koa.  O ka ukuhana i manaoia e loaa i kela mau limahana eiwa, i kikooia aku ma ke ano apuka, aia ma kahi o ka $472.50; mawaho ae o kela hana apuhi ua manaoia o ka ukuhana kekahi o na paahao i apuhiia, o ia hoi ma kahi o ka ukuia ana o ka paahao he $2.50 o ka la, he $1.50 wale no i uku maoli ia aku, a ua malamaia ke dala hookahi no ka pomaikai, o ka mea a poe paha ia lakou ke kuleana o ka uku ana i na limahana apau i hoolimalimaia e ka puali kiai lahui.

He hookahi nae aliikoa kiekie, i ae okoa ae i kona hewa a i kakau hoi i kana palapala, e hooia ana no kona pili i ka hewa poholalo na dala ukuhana o na limahana, oia o Kapena F. Kennedy; wahi ana, ua hiki aku ma kahi o ka $437 i pau iaia, oiai oia e noho ana ma ke ano he hope no ka Mekia John W. Short; ma muli nae o kona ae okoa ana ae i kona hewa, i kaawale loa ai ka Mekia Short, mai na manao hoohuoi mai, no kona lawelawe ana i na hana poholalo.

Aole nae i pau iho la na hana huli a noii pono i na hana aihue i lawelaweia no na waiwai o ka oihana koa, oloko o ka puali kiai lahui, no ka mea ma ka hoomaopopoia, aia ma kahi o ka elima kaukani dala, ka waiwaiio o na lole ame na lako e ae o ka puali kiai lahui i nalowale ma ke ano pohihihi loa.

O ka mea i manaoia, o ia no ke kuai hooliloia ana aku o kela mau waiwai, a o na dala i loaa mai, ua lawe maoli ia ae, me ka hooliloia ana e ka poe na lakou kela hana, ma ke ano epa ame ke kolohe.

E waihoia aku ana ka huli ame la ninaninau pono ana mai i na hana poholalo iloko o ka lima, o na kiure federala, a e hala ana kekahi manawa, mamua o ka hua’iia ana ae o na mea oiaio apau e pili ana i na waiwai o ke aupuni.

HOOKU’I KE KAA OTOMOBILE

ME KE KAA UILA

Ma ke kihi o na alanui Piikoi ame Beritania, ma ka hapalua o ka hora ewalu o ka po o ka Poakahi iho nei. i hooku’i ae ai ke kaa otomobile, e hookeleia ana e B.E. Crabtree, ka ona nona kekahi hale hoomaemae lole ma ke alanui Hokele me Alakea, me ke kaa uwila, a o ka hopena o kela hooku’i ana, o ia no ka huli ana o ke kaa otomobile, me ke kiolaia ana o Crabtree mailuna aku o ke kaa otomobile, a iluna o ke alanui, me ka naha ana o kona poo, a haki hoi ka ihu, me ka loaa pu o na palapu he nui ma na wahi e ae o kona kino.

I kulike ai me ka moolelo i loaa mai i na makai, e pili ana i kela ulia poino, e holo mai ana ka o Crabtree maluna o kona kaa otomobile no ke taona nei ma ke alanui Beretania.  I ke kokoke ana i ke kihi o na alanui Piikoi me Beritania, ua hoao mai la oia e oili kona kaa mamua o ke kaa otomobile o ka Lukanela E. H. Bryant.

Ua holopono kela hoao ana ona e kaa kona kaa mamua, eia nae ma ka hana ana pela, ua hooku’i aku la kona kaa i ke kaa uwila e holo ana no ka hikina, ma kela alanui hookahi no.

Ua ikaika maoli kela hooku’i ana o na kaa a elua i kahi hookahi, no ka mea ua kiolaia ke kaa otomobile no kekahi aoao o ke alanui me ke kahuli ana ma ka aoao, me ke kiola pu ia ana hoi o Crabtree mailuna aku o ke kaa, noluna oke alanui a o kona wahi i hooku’i ai ilalo, ua nahaehae kona kuka.

Ua hoihoi awiwi ia aku ka mea poino no ka lapaauia ma maloko o ka halema’i o na poino ulia, a mailaila aku no loko o ka Halema’i Moiwahine, a ma na mea i hoomaopopoia, he kulana maopopo ole o Mr. Crabtree, me ka nui o na manao hopohopo, nona.

Ma ka Mauna Loa o ka Poakahi iho nei i hala aku ai o John H. Wise no Kona, Hawaii, a ma keia Poaono oia a hoea hou mai ai no Honolulu nei.

 

Powaia Ae He Kepani Kiakaa e Elua Haole

Nokeia Oia i ka Pepehi me ka Laweia o Kana Mau Dala me Kona Kaa Oto

NA KEKAHI KAA OKOA I HOIHOI MAI IAIA

Pomaikai Nae Oia Aole i Pepehiia a Make e na Haole Powa Elua

Mahope koke iho o ka hora umikummalua, o ka po o ka Poakolu aku nei o ka pule i hala, i powaia ae ai he Kepani kiakaa otomobile, nona ka inoa o H. Sumida ma ke alanui o Leilehua, me kona noke ia ana i ka pepehi, a kiolaia iloko o ka auwai, me ke kailiia ana o kona kaa otomobile e na kanaka powa.

Ma ka moolelo e pili ana i ka powaia ana o kela Kepani, i kulike ai me na mea i hoakakaia ae e na makai; oiai o Sumida maluna o kona kaa otomobile, ma kahi hoolimalima o na kaa, ma ka Royal Auto Stand, ua hoea aku la he elua mau haole mahope iho o ka hora umi-kumamakahi o kela po, a hoolimalima aku la i kona kaa, me ka olelo ana i kela Kepani, e lawe ia laua no Aiea.

Me ka manao hoohuoi ole iloko o kela Kepani, he poino kekahi e kau mai ana maluna ona ua ae aku la oia i ke noi a kela mau haole, me ke kau ana ae he hookahi o kana mau ohua mamua me ia, a he hookahi mahope.

He maikai wale no kela holo ana o kona kaa mai Honolulu aku nei, aka i ka hookokoke ana aku o ke kaa no Aiea, ia wa i hahauia mai ai o Sumida me kekahi mea oole’a ma kona poo, e ka haole e noho ana mahope o ke kaa, aia wa i lele koke mai ai ka haole ma ka noho mamua, e hopu iaia, me ka huli ana ialoko o kona mau pakeke.

Iloko ka o keia manawa e huliia nei o kona mau pakeke, ua hoomau mai la no ka lua o na haole i ka hahau iaia, me kona kiola okoa ia ana aku, a waiho ana iloko o ka auwai.

Aole no he nui o na dala a Sumida meia ma kela po, he ekolu dala wale no me ekolu-hapaha, o kana mau dala ia i lilo i na kanaka powa.

Mahope o ke kiola ana aku ia Sumida noloko o ka auwai, ua hoohuli mai la na kanaka powa i ke kaa otomobile no Honolulu nei, a huli hoi mai la, me ka noho mana ana maluna o ke kaa otomobile o Sumida.

O kahi nae o ka laki, ua loaa mai la kela Kepani i kekahi kaa, e, huli hoi mai ana no Honolulu nei, a maluna o kela kaa i hoihoiia mai ai oia no ka halema’i o na poino ulia; ma ka hora ekahi oia o kela po i hoea ae ai no ka halema’i, a mahope o ka lawelaweia ana aku o kekahi mau lapaau ana no na palapu i loaa iaia, ua hoihoi loa ia aku oia noloko o ka Halema’i Moiwahine.

UMI-KUMMALUA KAUKANI DALA A OI KA POKOLE

Ma kahi o ka $12,500 ka pokole maloko o ke keena o ka puuku o ke Kalana o Hawaii, i kulike ai ma ka hoakaka a D.P. Truesdale, ka mea nana i nana mai nei i na buke oloko o ke keena puuku, o ka huli hoi ana mai nei no keia kulanakauhale, me ka hiki ole nae ke hookauia aku na ahewa ana maluna o kekahi mea, no ka pohihihi o ke ano o ka nalowale ana o kela huina dala.

Wahi a ka hoakaka a Mr. Truesdale, aole he kanalua iki no ka nalowale ana o kela huina dala mahuahua, aka nae, o ke ano i laweia ai kela mau dala, a o ka mea paha nana i lawe, he ninau pohihihi loa ia, e hiki ole ai iaia ke hookau aku i na ahewa ana maluna o kekahi mea maloko o ke keena o ka puuku.

Ua hoakaka hou ae oia, aole ana mau hoohuoi ana maluna o ka Puuku Swain, ua like no ka pohihihi o kela luna oihana me kona no na alahele i nalowale ai ke dala o ka lahulehu.

Ua kau aku nae na hoohuoi ana maluna o kekahi mea i noho hana mua maloko o ke keena o ka puuku, a maluna o ia manao hoohuoi, e imi pono mai ai na luna oihana o ke kalana o Hawaii, ahiki i ka loaa ana o ka mea oiaio.

O kela ka hana ano pohihihi loa i ikeia iloko o na makahiki he 18 o ko Truesdale lawelawe ana i kana oihana noii, wahi ana i hoakaka ae ai.  Ua maopopo loa ka pokole  ana o na dala oloko o ke keena puuku, eia nae o ke kumu oiaio maoli o kela pokole, malaila ka ninau pohihihi, ina paha la ua laweia ke ano kolohe, a i ole ma ka hemahema paha o ka malamaia ana o na buke moohelu dala.

Aha’i Ka Makala I Ke Eo Ma Ka Hapanui O Na Heihei Waapa

Naa Nae i ka Healani ka Lanakila ma Kekahi Mau Heihei me ka Lihi Launa Ole Mai o Hilo a Oki Loa Hoi na Koa

O ka manaolana o na keiki oloko o na hui hoehoe waapa like ola, i komo iloko o na heihei waapa, o ka Poaono aku nei i hala, ua poho wale ia, me ka aha’i ana nae o ka hui heihei waapa Makala, i ke eo, mai kona mau hoa mokomoko mai, ma ka heihei ano nui loa o kela la.

O ka lanaikila i loaa i na keiki o ka Makala, he lanakila ia, i moeuhane mua ole ia e ka poe i paa na manao no ka aha’i o ka Healani i ke eo ma kela heihei, eia nae, pela iho la i maopopo ai, ka ike ame ke akamai o na keiki o ka Makala ma ke ano o ka lakou hoe ana, i hui pu ia me ko lakou ikaika ame ke aholoa.

Ma ke ano nui ke olelo ae no na heihei o kela la, ua aha’i ka Makala i ka lanakila no eha manawa, mailoko mai o na heihei waapa eono he elua hoi eo ana i loaa i ka Healani, me ka loaa ana iaia o ka helu elua ma na heihei e ae, koe ka heihei o ka poe hou, ua kaa i ko Hilo poe keiki ka helu elua ma ia heihei.

Ka Heihei Ano Nui

He eha mau waapa i komo ma ka hei ano nui loa o kela la, o ia na waapa o ka Makala, ka Healani, ko Hilo ame ko na koa.

Ma ka wa i kani ai o ka pu hoailona, no ka hoomaka ana o ka heihei, ua oni like na waapa o ka Makala ame ka Healani mamua, me ka hahani loa aku o na waapa o ne keiki o Hilo me ko na koa mahope.

Oiai e holo ana nowaho o ka boe, ua hooikaika na keiki o ka Makala i ka lakou hoe ana ahiki i ka oi ana mamua, me ka pili aku no nae o ka Healani mahope, a i ka huli ana mai ma kahi o ka boe noloko nei o ke awa, ua like pu me elua waapa ka mamao o ka Makala mamua o ka Healani.

Ma kela huli hoi ana mai no ka pahu eo, i hoomahuahua mai ai na keiki o ka Makala i ko lakou ikaika hoe, e hoomamao mau aku ana iloko o kela ame keia manawa mai ka Healani aku; no kela mamao, i hoomaka mai ai ka Healani e alualu, me ke kuupau ana i ka ikaika hoe, eia nae ua lohi loa, no ka mea i ka hoea ana i ka pahu eo, ua like pu me hookahi waapa ka mamao o ka Makala mamua.  Ua haule loa na waapa o Hilo ame ko na koa mahope.

O ka heihei o na keiki kekahi heihei ku i ka pihoihoi, no ka hahani loa o na waapa o ka Makala me ko ka Healani, ua manao maoli no ka poe makaikai, ua hoea like kela mau waapa a elua i ka pahu eo, aka nae aole pela ka mea oiaio, ua kaa kela heihei i ka Healani.

Ma ka heihai mai o ka papa elua, ua aha’i hou o Healani e ke eo o kela heihei.  O keia ka heihei i manaoio ai, e kaa ana ke eo i ka Makala, aole nae pela ka hopena i ikeia, ua hoea ka waapa o ka Healani i ka pahu eo, he elua waapa ka mamao mamua o ka Makala, a o ka waapa o Hilo mahope loa.

Ua kaa ke eo o ka heihei mua o na wahine i ka hui Kunalu, a haule hoi ka waapa o na Kaikamahine o Honolulu nei, aka ma ka heihei nae o ka papa elua, ua kaa ke eo i na Kaikamahine o Honolulu, a haule ka Hui Kunalu.

Ua hiki ole i na keiki o Hilo ke hoopapa mai me na keiki o Honolulu nei ma na heihei o keia makahiki, kkoe wale no he hookahi heihei, i hahani loa aku ai mahope o ka Makala a loaa iaia ka helu elua.

Nui ka maholoia o na heihei waapa i keia makahiki, i ka eleu o ka hoomaka ana , me ka uiha ole o ka poe makaikai i ke kakali e hoopau manawa wale ai, a e lilo ana keia, i kumu alakai no na heihei waapa o keia mua aku.

 

LOAA KA HANA NA 200,000 KANAKA

TOKIO, Sept. 16.—Ua hooholo ka Banako o Iapana e hoaie aku i na hui panaiola i 50,000,000 yen no ka uku ana i na uku kaulele o na kaulele o na kaukani kanaka i make iloko o keia lukuia ana, o ia ka mea i hoikeia ae mahope o kekahi halawai o ka malamia ana mawaena o ka Peresident Ichki o ka banako, ka peresidena Yano o ka Hui Panaiola First Life Insurance Company a me ke Kuhina waiwai Inouye.  He kanakolu miliona yen ka huina kupono i hooholoia no ka uku ana aku i na inisua a o ke koena iho e hooliloia aku ana no ke kokua ana aku i ka poe paa ukukaulele e ola ana.

Aneane e nele loa na kanaka hana oloko o na keena hana i ka hana eia nae, he 200,000 mau limahana i loaa koke ka lakou mau hana i nei manawa ma ke kukulu ana i na hale a me na alahaka.  Ua hooholo ka aha kuhina e hoomama ae i ke dute maluna o na lako kukulu hale, ka laiki, ka palaoa a me ka io holoholona ame ia ahiki i keia mahina ae o Maraki.  Ua hooholo na kanikela lehulehu like ole ma ke kulanakauhale o Kobe ke alahele o na ekeleka e hoouna a e laweia mai ai ahiki i ke kukulu hou ia ana ae o ke kulanakauhale o Iokohama.

PIHA PONO NA HOA O KA PAPA KOMISINA MAKAI

Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai, ma ka po o ka Poaha, o ka pule aku nei i hala, i apono ae ai ia papa, i ka inoa o Joseph Ordenstein, i panihakahaka, ma kahi o John E. O’Connor i waiho mai i kona kulana ma ke ano he hoa no kela papa he mau pule ae nei i hala.

O na hoa o ka papa komisina makai i keia manawa, oia o John Effinger he Demokarata, a o ka lunahoomalu hoi o ka papa komisina, ma kahi o ka Lunahoomalu David Trask i waiho mai i kona kulana; o Konela C. P. Iaukea, ma kahi o Palmer P. Woods i make, he Demokarate no kona aoao kalaiaina, a o Joseph Ordenstein, he Repubalika.

He puuku o Joseph Ordenstein, no ka Office Supply, oia ke kakauolelo o ka hale o na lunamakaainana, o ke kau ahaolelo kuloko aku nei i hala; nolaila ua makaukau kela papa komisina, i keia manawa, no ka hoonee ana aku i kana mau hana apau imua.

 

Ma keia hope aku, he eono wale no mau aoao e paiia aku ai e ke Kuokoa, mamuli o ka hapa mai o ka loaa ana o ka pepa i keia keena.

 

Hooku’iia He Pilipino E Ke Kaa Oto a Make

Paa Nae ke Kiakaa Otomobile i ka Holuia No Kona Nieleia Aku

NUI NA HOIKE I IKE I KELA ULIA POINO

E Hoao Ana Oia i Kau i ke Kaa Uwila i ka wa i Hooku’i ai

Oiai e makaukau ana e kau aku iluna o ke kaa uwila o ke alanui Moi, ma ke kihi o na alanui Moi a me alanui Kawaiahao, i hooku’iia mai ai he Pilipono i maopopo ole kona inoa, e ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Manuel Gouvea, me ka nui o na poino i loaa iaia, ma ka hora umi o ka po Poalua nei, a maloko o ka Halema’i Moiwahine, i make loa ai oia.

Ma ka manawa o ka hooku’iia ana akku o ka Pilipino e ke kaa otomovile, ua hina oia iluna o ke alanui a naha kona poo, me ka nui o na palapu e ae i loaa ma kona kino.

Ua hoihoiia mai nae oia me ka awiwi e Manual Gouvea no ka halema’i o na poino ulia, a malaila aku no ka Halema’i Moiwahine, me ka make koke ana o kela Pilipino mahope iho o ka hoea ana no ka Halema’i Moiwahine.

I kulike ai me ka hoike a ka Makai Lii, elike ma na mea i hoikeia aku iaia, e makaukau aku ana ka Pilipino e kau iluna o ke kaa uwila e hookeleia ana e J.K Kaakua; ua paa aku kekahi lima i ka pou o ke kaa, o kona manawa ia i hooku’iia aku ai e ka otomobile, me ka hiki ole ke hoopaa koke ia ka holo o ke kaa otomobile, ahiki i ka piha ana o na kapuai he hookahi haneri.

Ma ka hoakaka hoi a Manuel Gouvea. aole kela Pilipino o ka hooku’iia ana aku e kona kaa, e makaukau ana e pii noluna o ke kaa uwila, aka ua oilo ae oia mai kahi  pouliuli ae, mamua pono o kona kaa pela i hooku’i aku ai.

Wahi ana, mamua ka kona kaa otomobile, o ke kaa uwila, a o kahi o ka hooku’i ana me ka Pilipino, iwaena o ke kuea, aole ma ke kihi o na alanui.

Ua paa o Manuel Gouvet a ua hoopaa pu ia hoi ka inoa o na ohua e kau ana maluna o ke kaa uwila, no ka lakou waiho ae i ka lakou mau mea i ike ai, e pili ana i kela ulia poino.

 

HOOPAIIA O BASSETT NO KA LAIPILA HE UMI DALA

He $10 ka hoopa’i o Willard K. Bassett, ke kakauolelo mua a ka Meia Wilson, a o ka mea hoi nana i kakau i kekahi manopepa maloko o ka Nupepa Demokarata ka New Freedom, i kauia mai e ka Lunakanawai Oliver P. Soares ma ka manawa o ka noho ana o ka aha hoomalu e hoolohe i kona hihia ma ke kakahiaka o ka Poaha aku nei o ka pule i hala.

O Bassett no kona loio, a ma ka manawa i kauia mai ai ka hoopa’i maluna ona ua hooike ae oia imua o ka aha e haawi ae ana oia imua o ka aha e haawi ae ana oia i bona o $100 a e hoohalahala ana oia i ka olelo hooholo a ka aha hoomalu.  Ma kana mau olelo pale nona iho o kela manao i kakauia ai eia maloko o ka Nupepa New Freedom e pili ana ia ia E. Faxon Bishop ame kekahi poe mahiko eae maluna o na mokupuni no ka make ana o Francis Wright ke kanaka opio i pepehia ai e na Pilipino ma kekahi manawa aku nei i hala aole ia pili i ka laipila.  Ma kona manao aole i lilo ia mau manao i kakauia i mea no E. Faxon Bishop e eha ai, a ua noi ae oia i hoopau wale ia ka hihia, eia nae, aole i lilo ia mau olelo pale ana i kumu nona e hookuuia mai ai.

Ma ka manao o ka aha ma ka manawa i hoakaka mai ai, oia aole io no paha i hoehaia ka mea hoopii aka nae o ka manao maoli no o ka mea nana i kakau no ka hoeha ana no ia i ka mea hoopii, nolaila i kauia mai ai ka hoopa’i o $10.  O ka hoopa’i i kauia mai, wahi a ka lunakanawai Soares, he hoopa’i haahaa loa ia no ka mea aohe eha i loaa ia Mr. Bishop.

Mahope iho o ke kauia ana mai o ka hoopa’i ua hoike aku la o Bassett i knoa manao hoohalahala i ka olelo hooholo a ka aha hoomalu imua o ka aha kaapuni.

 

Ma ka huli pono ia ana mai nei o na buke moohelu waiwai oloko o ke keena o ka puuku o ke Kalana o Hawaii i hoomaopopo ai , aia ma kahi of $12,500 i nalowale mailoko aku o ka waihona o ke kalana ma ke ano pohihihi loa.

Aha’i O Jack Dempsey I Ka Inoa Moho Ku’iku’i Puupuu O Ke Ao

Iloko o na Puni Elua Wale no i Ulele ai na Moho Haaka me ka Hiki Ole ia Louis A.

Firpo ke Ku Hou e Paio

No ka elua o ka manawa, a iloko hoi o na puni elua wale no, i aha’i hou ae ai o Jack Dempsey, ka moho ku’iku’i puupuu o ke ao nei, i kela hanohano, mamuli o ka hiki ole ana ia Luis Angel Firpo, ke ku hou aku imua ona; ma ka hakaka ku’iku’i puupuu i malamaia mai nei maloko o Nu Ioka, ma ka Poalima i hala.

Ma ka moolelo o ka hakaka ku’iku’i puupuu, aole he hakaka i ikeia mamua ka oi aku o ka weliweli a me ka hikiwawe loa o ke kaa ana o ka lanakila elike me keia, a o kela no hoi ka hakaka nui loa o na dala i ikeia, me ka nui pu o ka poe makaikai, i hoea ae e ike kumaka, i ka halawai ana o na moho a elua, e aumeume i ka inoa moho o ke ao nei.

Iloko o ka puni mua loa a na moho i ulele ae ai, he elima manawa a Jack Dempsey i ku’i ai ia Luis Angel Firpo, a hina ilalo, me ke ala mau ana mai nae o Firpo iluna, a paio me kona hoa hakaka, a he elua manawa ona i hina ai ilalo, i ka puni elua; ma kona manawa i hina hope ai, aole e hiki hou iaia ke ala mai, ahiki i ka pau o ka helu ana a ka lunakanawai. 

Poao nae, ua kaa ka lanaila o kela hakaha ana ia Jack Dempsey, aole nae ia me ka maalahi, no ka mea iloko o na minuke ekolu me na sekona he kanalima-kumamahiku, ua loaa pono aku oia i ka puupuu a Firpo, me kona hakaka ana aku a kaa mawaho o ka rina, a iaia i hoi hou mai ai iloko, ua ikeia aku, ka halulu o kona mau kuli, a ia ulele hou ana a laua i i konoia aku ai oia e kukuli maoli ilalo, a mamuli wale no o kona hoomau ana i ka hakaka i haulehia ai kona hoa paio malalo ona.

Ke Kulana o ka Hakaka Ana

Mai ka manawa mai i kani ai o ka bele, no ka hoomaka ana o ka hakaka, i kuupau ai na moho ku’iku’i puupuu i ko laua ikaika ame ka ike ku’iku’i puupuu, o ia no oe o kekahi mau holoholona ahiu.

Ua kaa ia Firpo, ke ku’i mua loa ana i kona hoa paio, i ka wa o ua mau moho nei i pili ai he kino a he kino, eia nae, me ha anapa ana la a ka uila ua loaa pono mai la ke kino o Firpo i ka puupuu o ka lima akau o Dempsey, a o kana puupuu hoi o ka lima hema i ka papa auwae.

Ua kihihi aku la o Firpo ma kona aoao, me ka hela nae o kona mau maka a li-o e hoike mai ana kona mau ano apau, no ka makaukau e lele mai maluna o kona enemi me he tiga la maluna o ka popoki.

He mau manawa a ka lunakanawi i helu ai, no ke ku hou mai o Firpo iluna, aole paha, ia wa oia i ku ae ai, a holo mai la no ka halawai ana me kona hoa paio, ua loaa aku la nae oia i na puupuu peku hoki a Dempsey, mai kona mau lima aku a elua, a hina hou aku la o Firpo i lalo, no ka elua a no ka ekolu o na manawa.

Ua heleawai mai la ke koko mai ka waha mai o Firpo, me ka hoomaopopo ia aku o kona kulana kunewanewa, aole no nae ia he kumu nona e haawipio ai, aka ua ku hou mai la no oia iluna e hakaka, a i ka wa i ike aku ai o Dempsey, i ke kulana nawaliwali o kona hoa paio, ia ulele hou ana a laua, ua kuupau aku la oia i kona ikaika me ke akamai pu me ka manao, iloko no o ka puni ekahi, e aha’i ai oia i ka lanakila ma kona aoao, a e mau aku hoi ke o ana o ka inoa moho o ke ao nei maluna ona.

Ua poho wale nae kela manolana o Dempsey, no ka mea i ka elima o ka hina ana o Firpo ilalo, a oiai hoi ka lunakanawai e hele ana ahiki i ka eiwa, ua ku ino ae la o Firpo iluna, a holo mai la imua o Dempsey, a oiai ua kuhihewa loa o Dempsey ua nawaliwali kona hoa paio, aole oia i hoomakaukau iaia iho, nolaila ua loaa mai la kona aoao i ka puupuu a Firpo, pela hoi ma kona poo, a kikiwi aku la oia a kaa mawaho o ka rina hakaka, me ke kau ana i ke pakaukau a na kanaka kakau nupepa.

E like nae me ke kanaka i makemake ole e haulehia oia malalo o kona hoa paio, ua hoi hou mai la o Dempsey noloko o ka rina, a hoomaka aku la e hamare ia Firpo me kana mau puupuu peku hoki, a mamuli o ke kani ana mai o ka bele hoailona, na ia mea, i hoopau ae i ka hakaka ana o na moho, iloko o ka puni ekahi.

Ua hoomaha iki na moho ku’iku’i puupuu no kekahi mau minuke, a i ke kani ana mai o ka bele hoailona, no ka puni elua, ua halawai hou ae la na moho a elua i kahi hookahi, ia manawa i hoolelepau mai o Dempsey, i kana ku’i puupuu ana, ahiki i ka moe malie ana o Firpo ilalo, me ka hiki ole iaia ke ku hou ae iluna. 

Ua ku malie o Dempsey, oiai ka lunakanawai o kela hakaka e hele ana ahiki i ka piha ana o ka @ alaila lalau mai la ka mea iaia @ mana e haawi mai ai i ka olelo hooholo, i ka lima o Dempsey a hapai ae la iluna, ia wa oia i komo @ aku ai ma ka hapai ana ae i kona hoa paio iluna, a hoihoi aku la no kona wahi.

Makemake e Hapai Iluna

I ka maopopo loa ana, ua kaa ka lanakila o kela hakaka ana ia Jack Dempsey, ua hoopaiakuli koke la oloko o ka rina hakaka a na leo huro, me ka holo okoa ana mai o kekahi poo imua, me ka manao e hapai ia Dempsey iluna o ko lakou mau poohiwi; ua aneane maoli e ala kekahi haunaele, mamuli o kela manao e hoohanohano aku i ka moho lanakila, aka mamuli nae o ka hoomalu ana a na makai, i @ mai ai ka maluhia, me ke alo ole o kekahi haunaele.

Aole wale no Dempsey, na leo huro o ka lehulehu i haawi aku ai, aka no Firpo pu kekahi, no ka mea ua ume ia aku ko lakou manao mahalo, no kela kanaka nana i aa mai e ku a paio me ka moho ku’iku’i puupuu kaulana o ke ao nei.

Hookahi Miliona Dala a Oi

Ma kahi o ka $1,280,000 i hoomaopopoia, o ka nui ia o na dala ma kela hakaka ana o na moho, a i kulike ai me na aelike i hanaia, he kanalima pakeneka o kela mau dala, e holo aku no ia mawaena o na moho, o ia @

Malalo o keia mahele, ua loaa ia Dempsey $480, 000, a ia Firpo @ he $160,000; no laila i loko o na minuke helu wale no, ua loaa i keia mau kanaka na kala mahuahua maoli, ka mea hiki ole i na kanaka e ae e loaa i loko o ko lakou ola ana, ma ka hooikaika ana ma kekahi mau hana.

O ka nui o ka poe makaikai ma kela hakaka ku’iku’i puupuu, a hiki aku i ka 85,000; o keia ka @ luna kiekie hookahi i ikeia ma ka moolelo o na hakaka ku’iku’i puupuu.

Nuhou Kuwaho

Wakinekona, Sept. 12.—Ma keia la iho la i waihoia aku ai e ka Loio Kuhina Daugherthy kana hoike hookapu waiona i ka Peresidena Coolidge.  E hoike ana maloko o ka hoike ka hoahewaia ana o na lunakanawai, na loio, na luna aupuni federala ame na luna aupuni mokuaina ame na onamiliona mawaena o ka poe i ikeia ua pili ka hewa ia lakou no ke ku-e ana i ke Kanawai Hookapu Waiona Wolstead.

Wakinekona, Sept. 13.—O na lono kelekalapa hope loa mai ianei ma o ke keena kanikela Kepani la mai ke keena mai o ke kuhina o ko na aina e e hoakaka ana ia he 74,000 mau kino make i puhiia e ke ahi ahiki i ka la 10 o Sepatemaba. Ua oleloia ma ia lono kelekalapa he 500,000 kanaka i haalele iho i ke kulanakauhale o Tokio ma ke kaaahi aohe nae i kohoia ka nui o ka poe i helewawae, a maluna o na waapa a mau mea e ae.  Maloko o Yokohama he 68,000 mau @ i luku ia mailoko ae o ka huina nui o 93,000.  Ma kekahi mau wahi aku o ke kulanakauhale o Kanagawa he 4,300 poe i make, he 24,000 i hoehaia, he 53,000 mau hale i @ ia a he 22,000 i lilo i puulehu. 

Parisa, Sepa. 13.—Ua ikeia me ka maopopo e haalele aku ana na koa Italia ia Corfu ma ka la 27 o Sepatemaba.  Ina ma ia manawa e ikeia ana aohe mea pono i hanaia e ke aupuni o Helene ma ka huli a kau ana i ka hoopa’i maluna o ka poe na lakou i pepehi a make i na komisina Italia mokuna aina o na miliolire (dala Italia) i hoahuia mai ai no ka ahu ma-lu a na olelo aupuni o hookaaia ae ana ia Italia ma ke ano he uku no na ola o na komisina i make.