Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 19, 7 May 1925 — Page 4

Page PDF (1.55 MB)

EHA NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, MEI 7, 1925
He Moolelo Hooniua Puuwai -NOKA UI NOHEA
GELADIOLA
Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua
" O, e mama, he mea hiki ole ia ke hanaia; he mea waiwai Ioa ka wahine hana no'u, o ia ka mea nana e kokua mai ia'u i ka hoomaemae ana i ko'u mau papale, ko'u mau aahu, a e hooponopono i na mea apau oloko o ko'u rumi. E hoopau aku oe i na kauwa e ae apau, aka no kuu wahine lawelawe mai hoopau oe, e mama, he mea waiwai loa ka wahine hana no'u, ua maopopo ia oe ia mea." "He mea oiaio no ia au i kamailio mai la, aka nae, ua noonoo no hoi au no kekahi alahele e hoopakeleia ae ai oe mailoko ae o ia pilikia. Ua noonoo au e kii ia Felorika Wela e hoi mai a e hana nou, no ka mea he pili oia ia oe, a no ia kumu, aole hoi e nui loa na dala e uku aku ai iaia no kana hana. Pehea ia ia i kou manao?" ''Ua maopopo ia oe he kaikamahine makaukau loa oia i. ka okioki a humuhumu ana i na aahu i kupono nou, a pela ppu me ko'u nana no hoi e malama na manu, e kuke, nana e hele e kuai i ka kakou mau meaai, a e hele paha i na halekuai e kuai i ka kakou mau mea e makemake ae ai, me kona hana pu i na mea hoonani no kou mau aahu, i ka manawa e loaa ai he manawa kaawale iaia. "No ka hoike ana aku i ka mea oiaio ia oe, ua hiki loa iaia ke hana i kou mau mea hoonani a pau, elike me kau e makemake ai, a e humuhumu hoi maloko o kou rumi, me ka ike ole mai o kekahi poe i ka mea nana i hana kou mau mea a pau. "Ua hiki iaia ke pani ma kahi o ka wahine nana e humuhumu kou mau aahu a e hana mai hoi nou no na dala uuku i emi loa malalo o ka kaua i uku aku ai ia mau wahine. Aohe akaua uku ana aku iaia a nui, o kekahi e haawi aku kaua i mau wahi holoku elua ua lawa oia." "O, he manao maikai maoli kena ou, e mama ! He kupanaha ka loaa ole ana o na manao ia'u mamua e ole mai la oe! Alia kaua e kalele loa i ka noonoo ana aku maluna ona, no ka mea aia no he kumu koikoi loa nana e hoohoka mai ia kaua i ko kaua manawa e kii aku ai iaia e hoi mai me kaua. Ua kamailio mai o Felorida ia'u he ma'i nawaliwali kau ka ko ka makuahine, nolaila, ina io he ma'i ko kona mama, pehea auanei e hiki ai iaia ke haalele aku i kona makuahine ma'i a e hoi mai ianei me kaua?" "He mea oiaio kena au i kamailio mai la, ua poina loa au, aka no ia pilikia ou i ka wahine hana ole ea, aia no he alahele e ae e hiki ai e hoopauia ia pilikia, o ia hoi, ina e hiki ana ia kaua ke hoihoi ppu mai i ka makuahine ma' ona ianei me kaua. o ka pau no ia o ka pilikia. Aka nae, he noonoo olalau wale no paha ia no keia kumu, aole o'u makemake e lilo keia hale i halema'i. Aka, malia e hiki ana no ia kaua ke hooponopono ma kekahi ano a hoihoi aku i kela makuahine ma'i o Felorika i kekahi home, kahi e malamaia ai ka poe ma'i, a i ole kekahi wahi kupono e ae e malamaia mai ai oia me ka maikai. Ina no ka hoihoi mai o kaua i ka makuahine ma'i o kaua i ka makuahine ma'i o Felorika ianei e lilo ana ka Felorika hana i mea waiwai ole no kaua, no ka mea, e lilo mau aku ana paha auanei kona manawa no ka nana ana i kona makuahine a hoopalaleha oia i ka kaua hana." "O ka'u mea wale no e noonoo nei, e mama, ina e hiki ana ia oe ke hooponopono aku no ia mea ahiki i ka holopono ana, nani maoli. Heaha auanei ka'u mea e hokai wale aku ai no i ka'u mea e hana ai, ua maopopo oe i kau mea e hana aku ana, nolaila e hana aku oe elike me kau i ike ai he pono. Eia nae, e ikaika oe ma kau koi ana aku ia laua e hoi mai ianei, ke ole oe e hana pela he uku ko laua la hoi mai. Pehea la, ina hoi oe e kono aku ana ia laua eholo mai ma ke ano he holo hoomaha mai ianei no kekahi manawa, a ke hiki mai ka hoi la ia manawa kaua e aua aku ai e noho mai me ka ae hou ole aku e hookuu ia laua e hoi hou i Mauch Chunk, kela aina kuaaina?" "Ua like no ka maikai o ia mea au i hoolala mai la me na manao e ae, pela ko'u manao. E hookuu mai ana no kona makuahine iaia e holo mai no kela kumu o ia hoi ka holo hoomaha mai, aka, ina e loaa mua aku aha ka ike i ka makuahine no ko Felorika holo mai a paaia ianei, aole oia e hookuu mai ana," wahi a ka makuahine. Ia laua no e u kamailio ana, kikeke mai ana kekahi mea mawaho mai o ka puka a komo ana no kekahi kauwa me kekahi leka ma kona lima. "Auwe he leka keia mai ka mea mai no a kaua i kamailio iho la," wahi a ka makuahine o ka hooho ana ae, me ka nana pono ana iho i ka inoa e kau ana malalo. "Heaha ana la kana mea e hoike mai ana ia kaua maloko o kena leka, heaha ana la kona manao? A eia hou, iloko o ka wa-hileka i kuni kanikauia i hoouna mai la oia i kena leka!" i hooho ae ai o Geladila me ke pihoihoi nui iloko ona He pokole loa na huaolelo i kakauia maloko o ka leka a e hoakaka ana hoi ma ke ano nui no ka haalele ana mai o kona makuahine aloha iaia. Ua loaa ka makuahine i ka ma'i numonia, a mahoppe o ka hala ana o kekahi mau hora kakaikahi wale no ua aili ae la ka makuahine i kona aho hope loa a haalele iho la iaia ma keia ao e hakaka hookahi oia no kona ola ana. "E hoi hou aku ana au i Nu Ioka, kahi a'u e manaolana mau oi e loaa ana no kekahi kulana hana na'u malaila. Aohe kokahi ma keia ao a'u e ui aku ai no ka hooia ana aku imua 'Xj-a poe na lakou ka hana, o olua wale no. E loaa ana anei ia kekahi manaolana no ka loaa o kekahi kokua ia'u mai a olu mai, a i ole e loaa ana anei ka lokomaikai ia mai e olua kuoha mai ia'u e holo aku no ia hana?" OI/LI o Mrs. Demona e heluhelu ana i ka hapa hope o ka leka aia ka minoaka ma kona mau papalina, no ka mea, ua ku iho la i ka ii a loko, ma kahi o kona kaumaha no ka noho hooki} o Felorika aohe mea o ia ano i ikeia ma kona mau ma-ka: he mea mau ia la i kekahi poe, ina e heluhelu iho ana i kekahi leka e hoike ana ua haalele mai kekahi mea aloha i keia ola ana he helelei iho kona waimaka ia manawa, i nei wa-hine nae hoi a ka makona a awahua nui wale no ka hoi mai o Felorika kana mea nui e noonoo ana ia manawa. A pau kana heluhelu ana puana ae la i keia mau huaolelo : "Ua malie ka moana no ka moku e holo aku ai i nei manawa, ua kaawale aku la ka mea akeakea mamua, a ke ikeia aku nei ka malaelae o ka moana aohe noe. E kauoha koke aku i
kela kaikamahine e hoi mai me kaua a e lilo keia i home nona
a iaia e hoi mai ai ea, aohe a kaua uku ana aku iaia, o kahi
ai ame kahi aahu kupono e loaa aku ana iaia ua lawa ia mau
mea no kona uku."
I ka loaa ana aku o ka leka ia Felorika e kauoha aku ana
iaia e hoi mai a noho pu me laua aole hiki iaia ke manaoio
mai i ka nuhou maikai i hoikeia aku la iaia maloko o ka leka
a i wale iho la no iloko ona:
"Ua kauoha mai la kuu mau pilikoko ia'u e hoi aku a noho
pu me Iaua, a e hoi io aku ana au e noho pu me laua, heaha
auanei ka hoololohe hou ana iho ianei no ka mea ua hala aku
la no ka makua, ka mea aloha, a o ke kumu no hoi o ko'u
makemake mau ana e noho mau aku imua o kona alo ahiki i
kona haalele ana mai i keia ola ana, a nani ia, ua hala aku la
oia, e hoi ana au me kela mau mea i kauoha mai la," o keia
kana o ka hoike ana aku ia Dora, ke kaikuahine o Toma ma ke
kahi la o Dora o ke kipa ana aku e ike a e nanea me ia.
"I ko'u noonoo iho i nei manawa me he mea la he kaika-
mahine au i nele loa i kekahi hoaloha ma keia ao; aka e ike
mai no nae oe i ko'u kuhihewa nui loa ma ia manao ana, no
ka mea, i ka nele ana o kekahi i ka hoaloha ma keia ao aia
mau no na maka o ka Makua Lani ke kau mai la maluna o na
mea apau, ka hoaloha pilipaa mau loa; o na hoaloha ame na
makamaka ma keia ao he haalele mai lakou ia oe i kekahi ma-
nawa, aka, o ke Akua e pili mau mai ana Oia me oe a i ke ao
pau ole. O, aole hiki ia'u ke hoike aku ia oe i ka nui o ko'u
hoomaikai i ka Makua Lani no Kona kiai a malama mau ana
mai ia u !"
Me ka naau i hoomokumokuahuaia me he haawe koikoi la
e kau iho ana maluna o kona mau ppoohiwi i huli aku ai kona
alo no Nu Ioka ka pahuhopu, a hoohuli mai la i kona kua
kahi home a laua o ka luakaha pu ana me kona luaui makua-
hine, a i u pu ai hoi i na luuluu o na la i auwale, a no ka mea
ua pilipaa ke aloha o Felorika i kona makuahine a pela hoi
kona makuahine nona.
Ma kela haalele ana aku ana i kahi home kuaaina a laua
noho ai ua palaka loa oia aole i hoike aku ia Dora, kona ho-
aloha, i ka inoa ame ka helu o ke alanui, a pela hoi me ka inoa
o kona mau pilikoko, kahi ana e hoi aku ana a noho, eia wale
iho a mahope kona haupu ana ae no ia mea, a oia kana o ka
noonoo ana iho, "e hoike aku ana au ia Dora i ko'u manawa
e maopoppo pono ai ko'u wahi e noho ai."
No ko Felorika aloha ame ka mahalo kiekie no Dora ame
kona makuahine, no ko laua oluolu a lokomaikai iaia, me ka
haawi pu mai i na manao hoolana ame na kokua iaia, aohe
palena.
I ko Felorika hoike ana aku i kona manao e hoi ana oia a
uoho me ka oliana Demona aole i lilo ia manao i mea aponoia
e Pili, kona kaikunane, a pane mai la i ke kaikuahine i ka la
mamua iho o ko Felorika hele ana, i ka i ana mai:
"Aohe o'u makemake i kou hoi aku a noho me kela ohana
Demona," me ka namunamu ana iho. "He pili ka'u, umi ia
hookahi, aole no ko laua makemake mai ia oe e hoi aku no ka
haawi mai i kekahi mea maikai nou e pono ai, aka ma ko'u
manao he makemake wale no ko laua e hoolilo mai ia oe i paa-
ua na laua, nolaila, mai hoi oe me laua." Aohe nae he maliu
aku o ke kaikuahine.
Ua hooikaika aku la o Felorika e hoomalimali ia Pili e u
hoi pu no laua i Nu Ioka, e noho ai me ka olelo pu aku hoi
e noho hookahi iho ana oia me ka mehameha loa, a e kaawale
ana hoi laua no kekahi manawa i maopoppo ole ka hui hou, ua
lilo wale no nae ia mau olelo maikai ana i mea hua ole.
Hookahi nae mea a ua o Felorika i hauoli iho ai, oia hoi ua
loaa hou ka ikaika me ke ola maikai i ke kaikunane e hiki ai
no ke malama iaia iho, a ua hoi hou aku no hoi e hana ma
kana hana mua, o ia hoi ka eli lanahu ana me na kanaka e ae
ana i hana mua ai, kela poe no i hana lokoino loa ai iaia a i
lilo ai nae hoi i mau hoaloha oiaio loa nona ia manawa.
Ua ike aku o Felorika i ka hui pu ana o Pili, ke kaikunane,
me kekahi ohana maikai, he elua mau keikikane a ia ohana
e hana pu ana me Pili iloko o kahi eli lanahu ia manawa, a ua
maikai maoli ko lakou launa ana e lele ole ai kona oili nona
Mahope o ko laua ike ana kekahi i kekahi me na waimaka
e hiolo ana, me ka liilii loa o na manaolana iloko pakahi o
laua no ko laua hui hou; huli aku la ko Felorika alo no kahi
o ka hale kaaahi, kahi ana e ee aku ai maluna o ke kaaahi no
Nu Ioka ka pahuhopu.
MOKUNA VII.
I ka hoea ana aku o ke kaaahi i ka hale hoolulu ma Nu Ioka
ua pili kaumaha loa kona noonoo ma kona manawa o ka lele
ana aku a nana ae la ma o a maanei e ake ana o ka ike aku
i kekahi o na Demona e ku mai ana no ka hoihoi pu ana aku
iaia i ka hale, aohe nae hookahi o laua ana i ike aku ai, a oki
loa hoi kona nele loa i kekahi hoaloha ana e kamailio aku ai
a i ole e kamailio mai ai la hoi iaia i kekahi mau huaolelo ma-
hamaha no ka hookipa ana aku iaia, ua like oia me kekahi
mea kuewa wale, aohe makamaka nana e heahea a e hookipa
aku.
No ia nele, o kona kamoe pololei aku la no ia i ka hele ana
mahina aku o ka hau e uhipaa ana maluna o ka ili honua, no
ka home nui a nani o l koino e noho mai ana i ka mehana, a iaia nei hoi e kueo aku
ana i ke ala me ka waimaka iloko o ke anu.
Ia hoea ana aku ana ninau iho la oia iaia iho, e pono anei
au ke hele aku a ma ka puka ma ke alo o ka hale a hookani
aku i ka bele ?
Ua konoia aku hoi oia e kona hoahanau e hoi aku a noho pu
me laua a e lilo ia home i home nona, eia nae, aohe hoomao-
popo mai iaia i kona manawa i hiki aku ai. O ka manao o
ke kono e hoi aku oia a e lilo o kekahi lala o ka ohana aole
hoi ma ke ano noho hoopiliwale aku no me he mea e loaa la,
wahi ana iaia iho.
No keia manao o kona pii aku la no ia ma ke alapii mabala
ma ke alo o ka hale a hookani aku la i ka bele. Iloko o Mrs.
Demona ame Geladiola o ka rumi waiho lole kahi i u noho ai,
a i ka lohe ana mai i ka bele ua hele mai la ka wahine kauwa
a lawe aku la ia Felorika iloko o ia rumi. -
"O, e anate!" i hoomaka iho ai o Felorika e uwe i ka ike ana
aku i ka anate awahua ona, me ka hele ana aku e honi iaia,
me kona hoao pu ana aku e apo i ka a-i o ka anate, a hooho
ppu ae la ia manawa. "O Anate, pehea la au e haawi aku
ai ia oe i ka'u mau hoomaikai no kou kauoha ana ae nei ia'u
e hoi mai e noho pu me olua?"
"E Felorika," wahi a ka anate, "oiai ko Felorika mau lima
e apo aku ana ma kona ai," ke manaolana nei au aole oe e
hoao hou mai ana e apo mai i kou mau lima ma ko'u a-i ma
nei mua aku!" wahi hou ana.
"Ua hoopioo loa mai oe i ko'u noonoo a ua haalulu maoli
iho la no hoi ko'u mau aalolo mamuli o kau ano hana. He
hana ku ole i ke ano lede, a he hana maikai ole no hoi a kohu kuaaina ka haawi ana mai a kekahi i kona aloha ma keia ano hoopuiwa iloko o ka noho ohana maluhia ana, "me kona pale pu ana mai me ka ikaika i na lima o Felorika e apo aku ana iaia. No Geladiola iho aole oia i hoouluhua iaia ma o kona k ana mai iluna mai kona noho pulu nui e hilinai mai ana Pun kalele ia Kau no ka hele ana mai e haawi i kona aloha i k kaikamahine makua ole, no ka hookano mai no ke kumu keia. "He oiaio, ke hauoli nei maua i kou hiki ana mai la ianei," wahi hou a Mrs. Demona, "a e lawe aku oe ia ma ke ano i haawi maoli ia aku la, aka, oiai maua e kamailio ana maluna o ke kumuhana nou, e pono au e hoakaka aku ia oe i loaa a ka ike maopopo kekahi i kekahi. "Ke makemake nei au e haawi aku ia oe i home maikai nou e noho ai, aka nae, aohe o'u makemake e ike aku kekahi poe he pili oe ia maua a o maua hoi ia oe ma ke koko, no keia ku mu no, ua oi aku ka heluna o na kauwa akamai i ka humuhumu ana i na lole mamua ou no Geladiola nei." "Alaila ma ko lakou manao ana ua emi iho anei ko'u akamai malalo o ko lakou, e anate?" i ninau aku ai o Felorika, "alaila oia anei ko'u mea i manaoia mai ai aole i pili aku ia olua?" "O, ua maopopo no ia lakou aole oe ma ka lalani like, aole hoi ma ke kulana i like me ko maua; nolaila au i manao ai e . hoike aku i ko ke ao he wahine hana wale no oe no Geladiola nei." No kekahi mau minuke ka halii ana o ka meha maloko o ia rumi, no Geladiola ke noke mau mai la no hoi oia i ka huli ma na aoao lehulehu o kana buke moolelo aia nae ka noonoo iloko o kona poo kahi i hana ai me he mea la e olelo wale iho ana no kona lunaikehala haakei iaia iho ua laki oia no ka loaa ana o kana wahine hana uku ole. No Mrs. Demona hoi aia kona mau maka iwaho ma ka puka aniani aku kahi i nana ai. No Felorika ke lewa mau la kona mau maka mai a Mrs. Demona ae a ia Geladiola me ka hele-helena i like ke keokeo me ko ka hau, a i ole me ko ka mea paha e make aku ana a namunamu wale iho la no oia iaia iho: "Ina laua nei i hoike mua ae ia'u no keia mea aole loa au e holo mai ana ia nei," me ka haalulu o kona mau lehelehe; aka, he kaikamahine nele loa oia i nei mea he dala, aohe no hoi ana wahi e hele aku ai a noho ma keia ao akea, no ia kumu uumi pu wale iho la no oia me ka hoomanawanui me ka hoike ole ae i kona manao ku-e, o ka loaa o kona wahi e noho ai no ia manawa, oia wale no kana mea nui e noonoo ana. O kona imi ana mai i home nona e noho ai me ka ohana, a o kona noho ana mai ilaila ma ke ano he wahine hana, o na mea nui ia elua ana e nalu nui ana iloko iho ona. Ua hooluuluu loa ia kona uhane a aneane e naha kona puuwai, aka nae pane aku la oia i ka manawa hope, me na lehelehe e haalulu ana; "E like me ka olua i makemake mai ai pela au e hana aku ai." Alaila laweia aku la oia e hoikeike i kona rumi e noho ai maloko o kekahi o na hale o na kauwa mahope aku o ka hale nui a nani o ka ohana Demona. I kona ike ana aku aole ana ku-e ana mai, heaha auanei kana mea e hoohalahala mai ai oiai he kaikamahine kuewa oia aia i kona alohaia aku loaa kona home e malumalu ai kona poo. Ma kekahi kakahiaka ae ua hiamoe loa ia oia, mamuli o ka maluhiluhi no ka loa o kahi o ka hele ana mai, a ua maopaopa maoli no hoi kona mau au. Ua pauhia loa ia oia i ka hiamoe ma ra kakahiaka a i puoho oia i ka ikaika o ke kikeke ana aku a kekahi mea mawaho o ka puka, a i kona wehe ana mai eia ka o kekahi o na wahine hana. I pane no ka Felorika kono, "Komo mai ina ka puu nui owaho la he anu," ua komo koke aku la ka wahine kauwa iloko o kona rumi moe me ka hoohakalia ole iho, a pane aku la "E hele koke oe me ka awiwi loa iloko o ka rumi komolole, ke kakali loa mai la o Geladiola ia oe o kou hiki aku no ka hookomo ana i kona mau lole, a e hoopumehana pu hoi i kona mau kamaa nona!" Komo awiwi Ioa iho la o Felorika i kona mau aahu, o kela o keia aia ka pono "a komo, a kalii iho la i kona mau oho, a oili aku la hele no kahi i hoikeia mai ai iaia. Elike me ia a na kaikamahine kauwa o ka hoike ana mai ua piha loa o Geladiola i ka inaina, a hakalia no ia Felorika a komo aku iloko o ka rumi o ka pa mai la no ia o kona poo i pai mua ole ia e kona mau makua, i ke pai, a he mea niniau no ka hoi ia la o Felorika i kahi e me ke poniuniu o kona poo. "Me ko ike no he hana kau maanei o keia manawa hiamoe loa mai nei nae oe a kahikole ka la, me ka noonoo ole ae he hana kekahi, aole anei ou noonoo he wahine hana oe no'u a o kou makaala mau mai i kau hana ka pono?" i nee mai ai o Geladiola hookiekie i ka nuku, me ka oi pono ana ae o kana noho ana maluna o ke ko-ki, a hapuku mai la i ke kapa moe kilika e luhe ana iluna o ka papahele mamua ona. "Ke ike aku la no anei oe i kela uwaki e kau mai Ia ma ka paia? O ka hora eiwa ponoi keia. O kau hana pono loa o ka hiki mai maanei i ka hora ewalu ponoi, i mea nou e ike a e lohe aku ai i ke aho o ka lole a'u i makemake ai e komo, eia nae, hiamoe mai nei oe a kahikole ka la, a ina aole oe i kiiia aku nei e hoala o kou hiamoe malie wale no la paha ia a ka wa hea la oe e ala ai." No kekahi manawa me he mea la i ka Ferolika nana ae ma o a maanei he pouli wale no oloko o ia rumi a me ka hooikaika wale no oia iaia iho i mau ai kona ku ana iluna. Me ka hoomanawanui wale no oia i hele aku ai mao a maanei no ka lawelawe ana i na hana i haawiia mai la iaia, a i ka oili ana aku o Geladiola iwaho ua like me kekahi kuaua i haule iho maluna ona ka loaa o ka maha iaia a ike iho la hoi oia hookahi wale no koe oloko o ia rumi. "Heaha la au e kuhalahala iho ai?" wahi ana iaia iho me ka helelei ana iho o na waimaka. "He wahi mea kino wale no me ka hanu ola i hoomaopopo ole ia, a no Geladiola, kela kaikamahine waiwai hookano oia ko'u haku hana a o ka mea hoi i ikeia mai e ko ke ao. Aka nae ina aole oia he kaikama-hine kuewa paha au i keia la me ka auwana hele maluna o na alanui iloko o ke anu, me ka huli i wahi kupono e noho ai a i hana hoi e hana aku ai i mea e loaa mai ai kekahi kokua ia'u no keia ola ana, a malia e loaa aku ana paha kekahi wahi oi ae o ka maikai a i ole oi aku paha o ke ino. No ia kumu e aho no au e noho maanei me ka nana ole aku i ka hopena e hiki mai ana, a malia o aloha mai na lani, o ko'u kaawale aku no ia mai keia wahi aku." Oiai oia e noho la maloko o ia rumi ke nalu wale la no oia he ipo no paha ka Geladiola a aole paha, aka he kaikamahine mapala oia e nele ole ai ka loaa. Aohe hiki iaia ke koho iho, o ka noonoo wale iko no, a no kona hoahanau he kaikamahine huhu ino maoli oia. I ke kani ana mai o ka uwaki e hoike mai ana o ka hora
umi ia o ke kakahiaka lohe aku la oia i ka uliuli mai o na bele
liilii o ke kaa holohau mawaho. Me kela noonoo iloko o ke-
kahi kaikamahine opiopio i maa ole i ka lohe ia mea, o kona
holo aku la no ia a ku ma kahi o ka puka aniani a nana aku la
iwaho, me ka noonoo iloko ona ina e hiki ana iaia ke iko
aku ia Geladiola me kana ipo iluna o ia kaa.
Aohe oia i ike aku ; o Geladiola hookahi wale no kana o ka
ike ana aku i ke komo ana aku. Ia Geladiola i noho iho ai
iluna o ka uoho a uhi mai la ka lole hoopumehana mamua ona,
a ia alawa ana ae ana iluna, ua ike mai la oia i ka helehelena
o Felorika e nana iho ana iaia.
"Ui maoli ka hoi ko Felorika helehelena!" wahi a Geladiola
i namunamu iho iaia wale no. "E ao aku ana nae au iaia i ka-
na mau hana pono e hana ai mamua o kela kiei wale mai no
ona ma ka puka aniani !"
I ka huli hoi ana mai a Geladiola mai ka hoikeike mai e pili
ana i na lio, i mea e maopopo ai ka welo lio oi aku o ka mai-
kai, ua piha Ioa oia i ka huhu i ka Felorika nana aku, he huhu
i hiki ole ai ia. Geladiola ke huna iho iloko wale no ona.
O ka eha mauwale i loaa ai i ka Haku Palekane Kalaweina
ua oi loa aku ke ino e hiki ole ai ke hoolaia iloko o ka manawa
pokole elike me ka ke kauk ai manao ai i kinohi.
"Aole e mau ana ka noho malie wale ana no o ko hoaloha,"
wahi a ke kauka o ka hoike ana ae ia Kakalaika i kekahi Ia
ana i komo mai ai e ike i kana ma'i. "Ina e oopa ana oia no
ke koena aku o kona mau la O ke ola ana aohe mea e aku e
hoahewaia ana no ia oopa ana ona, oia iho no."
Pupuku ae la na maka o Kakalaika no nei mau olelo hooilo-
ilo aku la a ke kauka, a no ia mau olelo a ke kauka olelo ae
la o Kakalaika i ka haku Pelekane i kekahi la :
"Ina no kou oopa nei aohe mea e makemake mai ana e mare
me oe, a keaha ana la ka mea e loaa ana ia'u, aohe manaolana
iki no ka hoi hou mai o ka'u mau dala o ka haawi ana aku ia
me ko'u manao e hoihoi hou mai ana oe i ua mau dala la i pau
ia oe i ka uhauhaia."
"O, e kuu hoaloha maikai, mai hookaumaha oe i kou noo-
noo no ia mea, e hoihoiia aku ana no kau mau dala. Ina no
hookahi wawae o kekahi haku Pelekane e mare mai ana no
kekahi o na kaikamahine Amerika," wahi a ka Haku Pele-
kane Kalaweina o ka pane ana mai.
"He oi aku a kou haakei," i pane mai ai o Kakalaika.
"Aole paha keia he haakei, he mea oiaio maoli no, o ko'u
haawina iho la no ia i haawiia mai ai. Aka e hoao ana au me
ka ikaika e lanakila mai keia pilikia mai i ole ai au e muumuu,
no ko'u pono iho. Ina no ka oi loa aku o ka eha a e okiia
ana kuu wawae nei, e mare aku ana no au i kela hooilina wa-
hine wai w wai oiai au e moe ana maluna o kuu moe ma'i, i
mea no'u e kuleana ai iaia, a kuleana pu iloko o kana dala.
a loaa hoi paha ke dala e hookaa aku ai i kuu aie ia oe, me
ka hoike ole aku iaia no ia mea."
Elua pule i hala ae mai ka manawa mai a Felorika i hoi ae,
ai a noho me ka anate lokoino ona, a iloko o ia mau la, i ka
Felorika nana iho he mau la ia i hoohalaia me ka hoihoi ole
iloko ona ; mamua o kona hoi ana e hiamoe ua kakau mau oia
i kekahi leka pokole na kona kaikunane, na Pili i ka Mauch
Chunk, a iloko o ia mau pule hookahi wale no leka a kona kai-
kunane o ka loaa ana mai iaia he wahi leka pokole loa.
Maloko o ia leka ua hoike mai oia i kona holoholo ma kela
ame keia wahi maluna o na alanui ma ka po, a i ka pau ana
o ka Felorika heluhelu ana, waiho iho la oia ia leka maluna
o kona u-ha me ka naau kaumaha,
O kona makemake ia manawa ina no na Lani i haawi iho
i ka noonoo ikaika iloko ona e noho mau aku no oia ma ka
Mauch Chunk, a i ole ina ua koi ikaika aku oia i kona kaiku-
nane, ia Pili e hoi pu mai me ia i Nu loka aka, ua hala loa
ka wa pono.
Ma kekahi la hele aku la o Geladiola e ike iaia me ke pi-
hoihoi nui a olelo aku la :
"E Miss Wela, makemake au ia oe e hana wikiwiki a e hoo-
paa koke i kena mea au e paa la iloko o kou lima. He mea
pono ia'u e hoike aku ia oe i nei manawa o kuu lole mare kau
hana hou aku ana. Ua hoea mai ka apalole ame na lihilihi i
makemakeia no ia lole, a ke makemake nei au e hana oe ia
lole a nani loa e hookahahaia na hale kela lole a na wahine
a pau eha haneri o Nu Ioka nei."
"E Geladiola, manao anei oe e hiki ana no ia'u ke hilinaiia
mai no ka hana aku ia lole nou? Ina no ko'u oki i ka lole, a
kupono ole elike me kau i makemake ai, a e inoino ana paha
ia lole mamuli o ka'u hana ana, e hoahewa mai ana oe ia'u
no ia ino ana, a e nui ana ko'u hoehaehaia no ia lole a'u i hana
ai a kupono ole i kou makemake."
"He mea oiaio e hoahewaia aku ana au ia oe, nolaila e lilo
ia hoahewaia i mea nou e makau iho ai a hooikaika oe ma na
ano apau e hana ia lole me ka maikai loa!" i pane mai ai o
Geladiola me ka leo i piha me ka huhu.
He pule ma ia hoppe mai oiai o Felorika e humuhumu ana
kekahi lole nahenahe maikai loa maloko o kona wahi rumi,
komo mai ana kekahi o na kauwa wahine a pane mai la me ka
eo pihoihoi.
"E Miss Wela, e koho mai ana oe i ka'u nuhou maikai,"
wahi ana.
"Aohe hiki ia'u la ke koho aku, e hai mai no oe," i pane aku
ai o Felorika, a ke kali la oia o ka hoike mai o ka wahine kau-
wa.
"Eia ua meahou Ia— a, ua hoea mai nei ka ipo a ka haku
wahine opio o kakou, he kanaka i lilo i ninau pohihi loa na
makou no kekahi manawa loihi i hala hope aku. He kanaka
helehelena ui oia. I kekahi manawa ana e hiki mai ai ma na
mea e pili ana i na himeni, na buke moolelo ame ko laua mare
aku ka laua kamailio mau maloko o ka rumi hookipa, eia nae,
ma ka moolelo hoi a na wahine kauwa maloko o keia hale he
okoa loa ka lakou.
"Ma ka lakou olelo mai ia'u, he oiaio paha ia a aole paha
he kanaka nui ka kela o na ipo, e meo wale aku ana no oia i
na kaikamahine e hiki ana e loaa iaia, he kanaka oia i maa
i ka hooipoipo i ko Geladiola kua e huli aku ai i kahi e me
ka paa pu aku i na lima o ia mau kaikamahine opio ana e hoo-
ipoipo ai, me ka hoao pu e honi a e hawanawana aku i kekahi
mau olelo kolohe ma ko lakou mau pepeiao "
Nee ae U laua i ka akaaka a haalele mai la ka wahine kauwa
ia Felorika iloko o kona rumi.
Haale mai la na waimaka ma ko Felorika mau lihilihi i ka
manawa ana i hoomapopo iho ai ia ano hana ame kona hopena
me kona maopopo ole ua kulu iho la kekahi mau waimaka ma-
luna o ka lole ana e humuhumu ana.
I kona ike ana iho i ka pulu o ka lole aole i kana mai a kona
makau iho la no kana mea i hana hemahema ai, no ka mea,
ua maopopo iaia ka hopena o ia hana e nukuia mai ana oia
e Geladila, a i ole ia e kipakuia aku ana oia, a no kona pila loa
i ka makau, maule iho la oia a waiho ana iluna o ka papa
hele, a kau pono kona poo maluna o ka lole mare ana o ka hu-
muhumu ana i kona manawa i haule iho ai.
(Aole i pau.)