Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 22, 3 June 1926 — Page 2

KA AHAHUI KA NA'I AUPUNI UA KA KOME O NA MEAAI HAWAII.

E Kuu Kolomona Haa onio o: — B olaola hou mai oe, a pela noi me loa mau keiki hoewaa o kou moku au e noho kapena H -' uo kola poomanao e kau ae 1:: ..-.aluna, oiai ua makemake oe e loaa aku na mea oiaio e lawelaweia nei ma ka home o na meaai Hawaii. Ma ka bo-a umi ponoi i piha mai ai oia ua o ka puka o ka home i hoikeia ae la i ka pelikikena ame na lanana! ame na lala iloko o ka uluwehi o na lei o Waimea "ke nana aka oe me he le, u^ noho ke oni-ona iluna pakahi o lakou. I ko'u hui a lululima pumehana .-.na me ko lakou alakai, i hoauna ne ai oia i kona mau limanui a pela hoi me oa lala. E Moku2iaia, i lawe mai nei au i kua hui e hoohanohano i ka mea au e hana nei; nolaila e ike mai oe e Mokumaia he nui makou au e nana mai ai, a e hoolako mai ai i na meaai o kou home nei. I ko lakou noho aua ma na pakaukau i hoomakaukauia no lukau, ne nani ke nana mai, oiai na loi e olapalapa ae ana na lio lakou .i-i. na piha maoli ko'u uhene i ka Kia aaa o kekahi la, e hele mai nua nie ka manao maikai, o ka Hawaii oiaiu a hoopiia mai i koia home a na lahai e e nana. nai unn: -.'.a ia mea i a 'o mai ia 'a e hooma i^.- aku ma ko'u naau ame ke kulu aaa ( ko'u waimaka, a'u no e hoomaikai la ma ko'u naau, i ko lakou alakai, a pela hoi me na limanui, a pela hoi me na lala, oiai o ka hui mua loa o na Hawaii i hele mai hooliano-li.ino i ka home o na mo.iai Hawaii. Ma k^'u aoao ka hoomaikai ana .iko la lakou kekahi o na mea e liupo^.n .ii ma, ko'u aoao ke hana .-iku ko lakou hanohano, oiai .-^e !)(- mea i maopopo e- hele mai : aa. la k -i, aka e hoomaikai aku i ka mnkua. Imu nana oo i alakai mai i kana mau keiki e komo w kahi i hoomakaukauia no na Hawaii, o ku mua loa keia mai ko'u lawelawe noi i koia lana ahiki iho la i kna la k 'u e poina ole ai, nia ka w lilii ona o ko'u noonoo, a pela me ka la o Mei 30, 1926, oiai '.-kou e ai nna, ua piha maoli lula Awakea, ma kn'u aoao, he nea pono e loaa kekahi manao paipai. Kolaka i hoolauna aku ai imua o ko lakou pelekikena. ame na lu-nanui ame na lala o ka hui i oleloia ae la e lawe aku i ka'u mau hoomaikai ia oukou apau, o ka mea a oukou i hana mai nei i keia la, he inea na'u e hoomanao mau ai. Noloila a ka pelekikena am?. na lala aloha, pumehana kakou apau me ka piha Hauoli au e ku aku nei imua o oukou, oiai ua hiki ole maoli ke alo ae i ka lawe ana mai a noonoo iho, i ua mea a oukou i hana mai nei. Nolaila, ma ke ano owau ia mea

ne w.-.hi kauwa wale iho no au no ka Mamae o ka inoa lahui, he la-hui", he lahui i poni pono ia mai ka po mai a e o nei apuni ke- ao nei Lanui Hawaii, o ko oukou hele ana mai ^ei u? hapai ae oukou i la inoa Hawaii, no na kumu, aia na lani ke ku mai la a nana mal; Koiaia- ke Iawe mai nei au i keia mau hana maikai a oukou i hana mai nei no ka mea o ka inoa e kau nei nnluna o ko oukou hui he inoa kilakila ie inoa a kela keia lala e haaheo ai, ua ku mua ka olelo i kela ame keia hanauna e nee ^ nei, ina e hoomaopopoia, ka manao "e na'i wale no oukou i kuu pono aole e pau, aku ua ko ia olelo ahiki i keia manawa, aka aia maluna o ka piko o ko oukou poo, a mamua o ko oukou umauma e kau ana me ke kilakila Hui Na'i Aupuni i hoo. kumuia e oukou iloko o ka lokahi. Nolaila, o ka hoailona mamua o ia papale ame ka. hae Ameika ame ia hae Hawaii, o Ia mau pono, ela onkeu ke nee nei me ka maikai, oiai ua hanaia e oukou na hana i kupono no ke laweia mai a noonoo. Kalaiia i ko kakn^ hui ana i keia la, mai ka .uaoa mai no ia o ka Makua Lani, o ha'u pule, e hoomauia ka holomua o ka oukou lawelawe ana, o ia ka'u pale. Ua aui ka pa'ipa'iia, ia manawa 5 Ini wai ai^ka mea i Mahaloia "Wm. Keolanui. mni ^nia mai he mau manao paipai o hoomaikai mni nna

i ka hona o na meaai Hawaii, a ma ka aoao o ka noi na'i aupuni, he nui aa mea maikai i puka mai iaia mal ke kakauolelo mai o ka hui, e hoomaikai mai ana i na mea.

ai a lakou i al ai. Ku mai o Keolanui a hoolauna mai i ka pelekikena, Mw. Mai:? Bobina. a i kona ku ana mai i pa'i-pa'i ae ai na lala me ka piha i ka hauoli moi -ko lakoa alakai mai i loaa ai kekahi manao maikai, o ia kona kuhi ana ae i kona lima i kahi e ^u ana o ka hae Hawaii ame ka hae hoku, a olelo mai oia i keia olelo me ka oiaio o ka hoailona e kau :.e^ maluna pakahi o kakou, o ia ka mea nana i alakai mai hei ia kakou i kahi i kapaia ka home o na meaai Hawaii, a e noho lawelawe ia nei e Mokumaia, no ka mea, ua hele mau umi au e ai i na manawa apau, aole o'u manawa i ike ai ua weheia kela mau hae, nolaila ua noonoo nui au i na nian-iwa apau he la e hiki mai ana e lawe mai ana au ia kakou i keia howe, no ka mea no kaua keia home. Nolaila, e ike oukou e na hoahanau elike me ka'u i olelo iho nei, nou keia home, no ka mea aia ke kau mai la kou hoailona, e hiki -lo ai ia kakou apab ko alo ae, no ka mea ua kukuluia keia home nou e ka Hawaii oiaio, a no kakou apau, o ka'u pule e hooholomuala keia hana a Mokumaia, a pela hoi nie ko kakou ahahui. Nohi ila e na hoahanau, mai hilahila i ke kipa aiia mai e ike ia Mokumaia, ua nui kona pa'ipa'iia ame ka himeni ana i ka himeni o ka hui, i hoomaikai ae ai ka pelekikena o ka hui i ka makua lani ame ka pulo pualu ana o na inoa apau, a hookuu no hoi lakou iloko o ka ulumahiehie o oa mea apau, ame ka lululima pumehana ana me na hoahanau, me na olelo hoolana e hoopiha mai ana i ko kaua manao me ka hauoli. E ka Lahui Hawaii ame kuu lunahooponopono ua makemake oe e loaa na mea oiaio, mai ka home aku o na meaai Hawaii, nolaila ma ka la i hoikeia ae la a ka ; hakui ka na'i aupuni i hiki mai ai, bo mea nou e kuu lunahooponopono ame ^a lahui Hawaii e hauoli ai, oiai Ke hui i kukuluia mailoko mai o ka ilihune, aka i ko lakou nee ana mai, ua ikeia aku ko lakou ikaika. e ku nei. Ma ko'u aoao hoi he mea pono e hoikeia na mea oiaio, i mea hoi o nou ai na olelo hoomaloka i ka : e hanaia nei ma keia home, o--i he nui na olelo i laweia mai imua o'u nei, i kupono ole maoli i ko 'a manao, o kekahi o ia ano olelo, o Maknmaia aia a ka poe maka nunui, nui kona pai, a o ka poe maka liilii aohe ona pai; nolaila ea, heaha ka mea hele aku i kona haiea ina, ua olelo aku au i ka mea nana i lawe mai ka olelo, he kupanaha maoli koU ano olelo, oiai nkanpwni88W1i ^1^o^'a2naa^'no ka mea ua hiki ole ke alo ae i ka mana o ko kanawai, nolaila i ka pai ia ana o mea, he mea i hanaia pela, me ka hui nai aupuni. Ua hele mai lakou me ka manao e hoohanohano i ka home o na meaai Hawaii ua hiki olo ia'u ke panai aku i na mea maikni i hanaia inai iloko o ia .i' ' n poe haahaa aka nia kn a hui, ua kau no eW-" ' ' u meakakau nei, like ia ko unu kaulike mal ka poe ua pa3u kepau ame ka poe he IUIU kahi loaa aka ma ka inoa o ka hui ua like na mea apau, aole hoi elike me ka keia mea e ohumu mai nei o ko Mokumaia ano ea, aia no a he maka nui pai oia, a hoolaha m^ ka nupepa, e pai ana E^ iaia iho. O keia paha kekahi o na olelo kupono ole e lawe hele ai e hoo-komokomo olelo ia ai, ua ike no au, aole he pololei o ia lawena olelo ana, no ka mea, o na mea e hanaia nei wa keia liome, he ninu moa oiaio wale no ka mea ua hoikeike aku au . na mea o hanaia nei ma keia home, i mea e loaa aku ai ka ike i na mea apau, i ka nee ana o na mea e lawelawe ia nei, a pela hoi me ka poe apau i kipa mai, mai ka poe waiwai a ka poe haahaa, ua hoolaha aku i na mea oiaio, na hoolahaia aku na makuahine e hana nei me ka ikaika, no ko lakou pono, oia na mak-iahine kaulei, aole lakou he poe maka nunui, aka ma

ka hana A lakou e lawelawe nei, ua kau like aku lakou me ka poe maka nunui. No ia kumu, ua kukulu aku au i ka poa apau i komo mai, nolaila e ka lahui o na lawena olelo e lawe hele ia nei, he mea no'a e pilikia ai, o ia mau hana ea,' ua hoohaahaa no oia iaia iho, oiai o na mea apau e lawelaweia nei, he mau mea oiaio wale no. I ka hoihoi hou aua ae i na mea maikai a ka ahahui nai aupuni i hana mai ai no keia home, he mea^ no'u e ka lahui Hawaii oiaio, e haaheo ai, no ka. mea ua hele mai lakou me kela manao oiaio e kokua i ka Hawaii oiaio i kulike aku me kokakou ano, a e paepae mai ana hoi i ko lakou lima, e hapai ae i ko lakou hoahanau, ma ke koko o ko kakou mau kupuna, mai aoku hoi maluna o ka lakou i hoopaa ai, o ia lioi e kokua na hoahanau i kekobi Hawaii i na be bana e haiia ana nou e Hawaii lahui a Bia ka inoa o ka Lahui Kawani. E ka Pelekikena ame na lunanui ame na lala o kou ahahui e lawe aku i kau mau hoomaikai, a na ka Makua Lani e hoopomaikai mai ia oukou, a ia knkoii apau iloko -o Kona mana. Kou linalina mau, .I. K MOKUMAIA. . ----- , — ^4-^- ---------- .

ELUA MAU MEA I EHA I KE KAA O7OMOBILE

He elua mau mea helewawae i eha mauwale ma ka Poalua nei ma ka mauawa o ko laua hooku 'ii4 ana aku e na kaa olomobile a hina iluna o ke alanui. Hookahi o laua he keiki uuku' o ehiku makahiki, o Lee Hulehinaon ka inoa, no ke alanui Kukui, aolio i koikoi loa kona eha ua laweia ae nae i ka halema 'i o na poino ulia a mahope o liom lapaauia ana malaila ua hoihoi hou m aku i kona home. O ka lua o ka mea i halawai me ia poino like o Kila Paekukui, ua haki kona wa wae, a no ia eha i hoihoiia aku ai ao ka Halema 'i Moiwahine. Ma kahi kokoke i ka hale ma ke alanui Kukui i hooku 'iia aku ai o Lee HuehinBon e ke kaa e kn lawaia ana e I^ea B. 8hoe2ieia mahope o ko ke keiki holo ana ae a Paapono mamua o kahi a ke kaa e holo a1o3 ana ma ka .manawa e kona oili ana ae mahope aku e kekahi kaa e ku ana. Ua hina oia Uolo i ka wa i hooku 'iia alw ai mamua o ka hiki ana i ke kala iwa o -ke kaa ke hoohuli ae i kah e. NA ka hoike hoi a ka Maka Pau! Aki, o ka hoike ana ae i ka halewai,' ia LHell B, Whiiia^ ( hookokoke aku ana i ka hale hui? ma ke alanui Ala Moana, ma ki aoao o ke alanui o Paekukui kah i hele ai, a i ke kaa oio e hoo kokoke loa aku ana iaia ua heli ae la ola iwaena o ke alanui" a-;-. kona kumu hoi o ka hookuiia aw ,/^U^i^(wb^in^^^^^^.Wa?&?^BMa..^

i ka Halema'! Moiwahine maluna o kona kaa.

-------------- ^^ ----- , ----- ^—

NALOWALE HE WAHINE IOKA O KE KUAHIWI

E hoakaka, ana kekahi meahou (. ka hoounaia ana mai i keia kulana kauhale mai Wailuku, Maui, mai k; Poalua iho nei, no ka nalowale a^a o kokahi wahine o MH. 0ei'^ua'4 ^a^ie8 ka inoa, iuka o ke Awawa o Iao, ina ka Poakahi iho nei, me ka nokeia ana i ka huli ma ka Poa lua mai, ahiki i ka po ana ma kela la, aole oia i loaa iki. He kakauolelo o Mia. Ba7iea no ka ahahui o na kumukula o Maui; a no ka hoohala ana i ka La Kau pua, o ia ka Poakahi iho nei, ua pii kela wahine no ke Awawa o Iao o ka mea apiki nae aole i hoi ma: no kona home ahiki i ka po ana ma kela Poakahi. O ka manawa i ike hope ia a: kela wahine, ma ka ho-a eiwa no ia o ke. kakahiaka o hela Poakahi iaia e pii ana nouka o Iao; a i kona huli hoi ole ona mai, uia na hoia. o ke ahiahi, ua hoopiolokeia na manao o kona mau hoaloha, ia wa i hoomaka ai ka oihana makai, ma. lalo o ke alakai ana a ka Makai Nui eiem howell, e huli iuka o ke awawa. Ua noke nae lakou i ka huli ahiki i ka poeleele ana, aole he mau hoailona, no ka loaa b kela wahine ia lakou, aka ua loaa aku no nae na maoli kamaa ma kekahi mau wahi pohopoho o ke alanui, e hoike mai ana no ka hoea ana o kela wahine nouka o Iao. Mamuli o ka hoi ole ana mai o MM. Im'lea no kona home, a hui pu iho hoi me kona loaa ana eku i ka poe huli hookahi manao i ala ae Ueko o na hoaloha, ua halawai kela wahine me na .ulia, mamuli paha o ka haule ana mai kekahi wahi kiekie inai, a poino kekahi wahi o kona kino. Ma ka huli hoi ana aku o ka poe huli, ma ka aeie ma ke ahiahi o kela la, ua hoouna bon ia kekahi poe okoa aku, no ka huli ana no i kela wahine, a i kulike ai me ka hoakaka maloko o ka mea^ou, ina ka aoia e palawai ana ka poe huli me aa alia pomaikai, alaila e hoo. halala ana kekahi la ae e ka poe huli, ma ka hookolo ana ma na wahi apae, e hiki ai ke heleia e ke kanaka, abiki i ke komu o. ka wai o kela awawa. ^ Ua hoao ka poe huli e kahea me Ua leo nui, ma. kula amb keia wahi

o ke awawa, aole aaa ue paniia -aai

o ka lakou mau kahea, koe "wale no ka lohe ana aku i ko lakou mau leo kupina'! iho.

KAHULI HB KAA KALAKA HA KA 2ALI O NUUANU

Olai e huli hoi mai aua no ke kulanakauhale nei mai Waimanalo mai, ma ka Poalima aliu nei i hala, i kahuli ai he kaa kalaka, ma ke alanui pali o Nuuanu ae nei, a eha he ekolu poe koa, he eha no nae e poino ola ai ko lakou mau ola. Ha ka oleloia, me ka maikai wale no ka kela kaa e holo ana, a i ka hoea ana ma kahi uakee o ke alanui, ua pakiki aku la na huiln, mamuli o ka pulu o ke alanui i ka ua, o ke kahuli no ia o kela kaa kalaka, A hookahi men nana i hoopakele i kela kaa, pela ke ola o na ioa e kau ana mal ui mamuli o ka paa e ana o kela kaa i kekahi kumulaau, ina ka aoao o ke alanui. Ua hoihoi awiwi ia mai kela mau koa eha, e kekahi kaa oiomobile, o ka hoea ana mai, no ka Halema 'i 7nplei o na koa. Ua kiolaia ka kela mau koa apau loa mailuna aku o ke kaa, a ua loaa nu eha in lakou apau, ma ko lakou mau kino, he mau eha nae, e loihi loa ole ai ko lakou noho ana maloko o ka halema 'i, elike me ia o ka nanaia ana e na, kauka. . ----------- ^- ------------

KA MALAMA ANA I KA KEIKI LHLII

Ina ua^ma'i kau keiki lawe iaia i ke kauka, alaila hooko i kana mau mea i kamailio mai ai oe e hana aku no kau keiki. Lehulehu na bebe i pau i ka make no ka lohi 'loa, o ka laweia ana aku i ke kauka. Lehulehu uo hoi iaa bebe i make no ka mea aole he hooloheia o na a'e ana mai a ke kauka. He kumu ko kela ame keia ma'i i hoea mai ai. He paakiki no ka ike ana i koia mau kumu, a i kekahi manawa he mea paakiki no ka hoola ana. Aka ua oi ae ka ike o ke kauka no ia. mea mamua o kekahi mea e ae ao ka mea, na a 'o oia i ka makaukau e pili ana i na- kumu o nii, ma'i pela ke ano o pale aku ai a e hoolaia al. I kekahi manawa e loaa ana ka ma'i i ka bebe no kona ai ana : kepani mea e hoopilikia ana iaia I kekahi manawa e ma'i ana oia, no ke kumu, aole i loaa iaia ka ai kupono nona. I kekahi manawa na loaa oia i ka ma'i no ka mea ua komo na anoano ma'i iloko o kona k'ino, a lilo i inea hoopoino. Pehea ke kumu o ka loaa ana o ke keiki i ka ma'i o ke "kaaka ka i maopopo i ke ano e hoola ai ia mea.

wekOKU'l ELUA MAU O3W^O-^"k" "IA" "4" 2A- HAHAKA

...-^—- -na" Iwa ekahi, b^kli'^'po o ke 8aba6i aku nei i hala, i hookui ae ai he elua mau kaa oio mobile i kahi hookahi, a o ka bo pena o kela hooku'! ana, o ia no ka poino o na kaa oiomobile a olua me ka poino p'u o ka poe e kau ana maluna o kela mau kaa, he eiwa ka nui; he eono o lakou i manao ia ua kukonukonu loa ko lakou poino, a he ekolu aole i nui ko lakou wahi i eha. I kulike ai me ka moolelo, e pili ana i kela ulia poino, hookahi kaa oi6mobile e hookeleia ana e ^ank 8ukup, ^ holo ana ma ke alanui Moi no ke laona nei, a h o poe wahine na ohua maluna o kula kaa. Ma ka hoakaka a kekahi o na wahine maluna o kela kua, i ka wa i noke ia ai i ka niolo e ka oihana makai, e holo ana kn ko lakou kaa me ka puahia ma ka manawa o ka loaa ana i ka poino, a ua kamailio kahiko aku ka lakou i ke Makaa, e akahele mai i ka hooholo ana i kona kaa, aole nae he wahi mea a maliuia aku, aka ua mau no ka holo ana me ka puahia, me ka hoakaka ana ae o 8ukup, he mea makaukau loa oia i ka hooholo ana i ke Iwa oiomobile. Me kela puahia nae i kaaholo, a i ka wa i hoea ai i ka uakee o ke alanui, i ka manawa ia i oili mai ai be kaa oiomobile okoa e hookeleia ana e 8am Oneha, .Ii., o ka hooku'! ao la no ia o na kaa a elua i kahi hookahi, me ka hiki ole ia 8ukup ke hoohuli pokole i kona kaa, oiai aia iwaenakonu o ke alanui kona kaa kahi e holo ana. Ua kiolaia ka poe apau maluna o ke kaa oiomobile 8ukup ilalo, me ka nui o na poino i kau aka maluna o kekahi poe, a ua manaoia, e Hio an^ kela po^no, i kumu no kekahi poe o lakou, e hik! ole ai ke Eele no kekahi wau Ia lehu-lehu; a uo kekahi mea hoi, e poino maoli ana kekahi o kona mau maka.

MEKIKO, Moi 26^-0 O. O. Bia-ien, o Lawiio "lewa, ka ena o kekahi Ina lanahu, ka i pepehi hoo-mainoinoia e ka poe powa, ka poe aa lakou i hoolilo iaia i paahao maloko o ka mokuaina o Ihuanu, elike me ka lono i loaa aai- i ka lupepa Ei Nni7ewal ma ke kelekalapa, ma ia lono e hoakaka ana no ko B--aaen kakau ana ae i kekaai leka i ke Kanikela Amelika 7onwn no ke li ana o ka pee powa iaia aa kona mau Manamana-ina nui Aie ke koi aku iaia i emio kaukani peioi no kona hookuuia

""- . , '

HE AHAMELE NA KA POMAIKAI O KA KEIKI MAKAPO

Maloko o ka Hale Mieioua Memo-iiala, ma ka po o keia Poaono iho, Iune 5, 1926, e wehe ae aaa aa keiki makapo, be ahamele, a o na pomaikai e loaa mai ana ma kela ahamele, e holo. aku no ia no kekahi hana e boolalaia nei, no ka pono ame ka pomaikai o kela po6 keiki makapo. Aole he olelo' ana no na kamalii makapo, ka poe kuli, a mau keiki kina e ae, ua hookaawale ka ahaolelo i kekahi wahi kupono no lakou, e a 'oia ai, i na ike, e lilo ai i mea kokua mai i ko lakou noho ana aku, aka no na kanaka makua maoli, elike me na makapo, e hookani uei i na pila a e himeni nei, ma na kihi alanui, a ma ka makeke kuai i'a, aole a ka ahaolelo nea i hana ai no lakou, a no ka pomaikai o kela poe, no lakou keia ahamele e weheia aku ana. No ke kokua ana aku, ma na. alahele apau e hiki ai i kela poe makapo, ke lawelawe i kekahi mau hana, e hiki ai ke malama uai ia lakou, eia be heluna nui o ko ke kulanakauhale nei poe, mahope o kela ahamele, kahi i ku oiai ai, me na manao makee, ina nei no ka loaa o kekahi waihona (lala mahuahua, alaila e kuaiia ana kehahi mau mikini, no ka hana Ana i kekahi mau mea, e biki ai i kela poe makapo, ke lawelawe i na hana, e loaa mai ai ke 4ala ia lakou, ma ke kuai hoolilo ana aku i na mea a ko lakou maii lima e hana maoli ai. Oiai he heluna nu! o kela poe makapo, me na kalena himeni me hookani pila, e haawi mal ana lakou i kekahi ahamele maikai, loa, B makepono ai ka hele ana o ka lehulehu e hoolohe ia lakou ma iela po.

KAA KA PONO I KA WAIWAI O BIHOPA MA,

Ma ka hoopii a na kahuwaiwai o ka Waiwai o Bihopa ma, e ku-e ana ia Ba^i3 K. Laamea, no ke ku ana a hele mai kekahi aina aku ma Maunalua ae nei, i haawi ae ai na kiule o ka aha a ka Luna kanawai Kaapuni Maaaee, i ka po no o ka olelo hooholo, ma ka aoao o aa ^ahuwaiwai o ka Waiwai o Bihopa ma. - Ua ala mai kela hoopii kanawai no kekahi aina o hookahi. eka me ka hapa ma Maunalua; a ma ka Poalua O ka pule aku nei i hala, i komo aku ai ka hihia iloko o na lima o na kii^e no ka noonoo ana mai i ka la'kou olelo hooholo mahope o ka hoolohe ana i na olelo ike, ame na hoakaka kanawai a na loio o na aoao a elua. Mai ka auwina la mai o kela Poalua i noonoo ai na kiule i ka lakou olelo hooholo, me Ka loaa ole

.^^k?^^^l^^^^^ Hokele BlaiBelell e hiamoe ai, a ina ka Poakolu ana ae, akahi no a lo kahi kela khue, ma ka hoopuka ana ae i ka olelo hooholo, e apono ana i ka hoopii a na kahuwaiwa o ka waiwai o Bihopa ma. O ka hui loio o Eobei680n & 0aeile, ame A. P. luaa, kekahi o na kahuwaiwai o ka waiwai o Bi hopa ma, na loio ma ka aoao hoopii a o No-man L^man ame Kumene Aia, na loio ma ka aoao o ^a^u Laamea.

'e 4" '

NUI NA KOKUA A NA KAUMU ALU.

I kulike ai me na hoolaia ana a hoahanau o Kaumualii, Helu 3, Ahahui o Kamehameha, ua malamaia ka hoikeike kiionioni (Mo^ini^ Pie-hue) ma ka Hall o Koloa,- Kauai i ke ahiahi Poalima i hala aku la H6 hall nui keia e lawa kupono ai he elima hanen poe a oi. O ka mea i ikeia, ua hoopihaia ae ua hall la a pihnkn'i, oiai i ke ahinb okoa no, mamua o ka hoomaka ana o na hana, ua piha e na noho, ua mau mai no nae ke komo ana o na makaikai e iko i ke kii e hoikeike ia ana ia po, me ka nana ole i ke kuku iluna. I ka hoomaopopo ana, aole no i ohohia nui ka lehulehu i ka maikai o ke kii, aka, na huliamahi maoli no e kokua i n'a Hawaii i poino i ka pele ma Hoopuloa. O na loaa o , ia po, ua hiki aku i ka eha hanen olala, o koia mau (lala apau e komo ana no ka waihona kokua i iia Hawaii o Hoopuloa i poino. Aole i pau ka hana ana o na hoi' hanau Kaumualii o Koloa. E hoikeike hou ia aku ana no be kiionioni ina Kalahea ame Wahiawa., He mau mahole nunui no keia iloko o ka Apana o Koloa. Ua ku ka liki a na hoahanau Kaumualii o Koloa i keia mau la; aohe nae lakou i iku. i ka na hoahanau o naoapana e ae e hana aku ai. E hoomaikai nai ia na hoahanau Kamehameha o Koloa, 0aeaa- 0ai-3in, ke keiki kiionioni o Kalaneo, i makana wale mai i ke kii, ame ka Hui Mahiko o Koloa, ao ka manawalea wale ana mai i ka Hall. KA UANOE O KOLOA.

Maloko o ka luakini o Kawaiahao ma ke kakahiaka o keia 6abaii iho, e malamaia ae ana be anaina. hni-mle hoomanao ao ka Na'i Aupuni Kamehameha I, e akoakoa ae ana na ahahui Hawaii ma kela anaina hoomanao ma ia k.

HE MAIKAI KA HABE KO KA MEA APAU.

I ka Nupepa Kuokoa, Aloha pu-Kuaana kakou:— E oloolo mai oe i keu ahonui, i keia mau lalani mea-kou o Lualualei, o ia hoi keia: Ma ka, la ekahi o Mei i hala aku la, i hoohuiia ai ai ia mau opio Hawaii o Miaa 0biiaiina K. KAU-nihuia Aku me Mn Emeleu Lima Po, ma ka benia maemae o ka mai-e e ka Bew Palhw ^pank Libeii 8il-^a ma ka luakini Kakolika 6 Waianae. Ua malamaia he paina ma ka home o Mi. ame MM. Lil7 0bwn5 H. 7onK, ma Lualualei. Ua konoia he poe kakaikahi, ka ohana ame na hoaloha. Ua bele mai lakou me ka lakou mau makana e ike i ka paa' nme o ia la. O ka poe i haawi mai i ka lakou mau makana, o koia na inoa malalo iho nei. W?. ame MM. Kapua, ame ke kai--kamahiaie, Honolulu; M^ I^aiA Hakuole Lim, Waipahu, Mia. Kanaue Lono amo ke kaikamahine, Waipahu; Mi. ame Mia. O. Ooia ame ka ohana Maili; Mia. Lii ian K. Luka, Maili; MM. Kahinalii), Mi-. Lowell Kupua, Waianae; Miaa Annie Kaili, kupakako o ka halekuai o 1om Pon^, Waianae, M". ame Mia. Mamalu ame Miaa Emil^ Mal: ai, Miaa Bemiee Kuakini, Mi. ame M^e. Kahawaii ame ka. oliana, M-. ame Mia. O. Kekauoha ame ka ohana, Mw. Paahao Keaweaiko; Mi-. ame MM. !-% 0huno; ?. lon^ M?. ame Mw. E. M. K^ilawelo, Mi-. ame MH. Kaleohano, Mi-. Kolii' hauanui, Mi-. Wm. Apuakehau Maa. B. Makahi, Lualualei, M--. Holani Bi-olhei-hooo!, Laie. Ua malamaia ka paina o la la me ka maluhia ahiki i ka huli hoi ana aku o ka ohana. ame na hoaloha i ko lakou mau home pakana. Ke haawi iku nei ka paa m^e Mn ame MM. Emeleu Lima Po i ko laua hoomaikai a nui i ka ohana ame na hoaloha i ko lakou lokomaikai nui i ka lakou mau makana ia laua. Ke kalokalo aku nei ka paa ma^ o ninini mai kp kakou Makua Lani i kona aloha a nui ia oukou apau, Nana no e kokua a e kiai ia oukou apau. Ma ka Lapule ahiahi o ka la 2 o Mei, ua haalele mai ka paanme i ko laua home ma Lualualei no ka home o Mi-. ame Mi-". Ai ^oun^ ma Kamoiliili AO ka hoohala ana i ko laua mahina meli. No Mi-a. Ai l'onp he kaikuahine ponoi oia no Mi-, Emelen Lima Po. Ua boohalaia ia mau la me' ka hauoli e ka paama-e ahiki i ko laua huli hoi ana mai i ko laua home ma Lualualei. Ke haawi hou aku nei ka paani a ne i ko laua hoomaikai a nui ia Mn aine Mi-0. Lil7 0hin^ "Pali 7on^ i ko laua wehe hamama apa i ko lana home, i hiki ai na ohana ame

mM^45-^i.^3^.I ^

Ke nonoi nei ka meaknkau e hooloihiia na la o ka paama-e a kau i ka pua aneane. Owau no a aau, ko kiu hanu meahou o Lualualei. WM. K. APUAKEHAU,

KUU KANE ALOHA UA HALA.

Mi-. 8olomon Hanohano:— -E oluolu hoi oe no 'a kalii -umi kaawale o ka kaua hiwahiwa a ka lahui, i iko mai ai o'u mau kini lehulehu mai ka la puka mai ma Ha 'eha 'e ahiki aku i ka mole olu o Lehua, ka paleha o na moku. Ua haalele mai kuu kane^aloha ia'u, Mi-. Akoni Kawaa, i ka la 13 o Mei, me ka maopopo ole o ka ma-nawa iho la ia o ka aihue e kipa mai ai naa- lo maua home nei, oiai he kulana ma'i ole kona ma ia la. I ka hapalua o ka hoia 3 o ka auwina Ia o kona ku ae la no ia a hele me ka pane leo ole, a ua waiho iho oia ia'u mahope nei e -u aku nona me kuu minamina pau ole no kuu kane aloha, Ua hoohuiia maua ma ka bei-ila o ka -uwe i Ooi. 13, 1907, a haalele mai la ola ia'u; na piha ia mana 18 makahiki ae 8 mahina o ka noho ana iloko o ka haooU o keia ola ko-naa ana. Ua hanauia o Akoni Kawaa ma Aiea,. Ewa, i Mei 3, makahiki I85i-; mai ka puhaka mai o Kawaa, kona papa, o kona mawa, KamakuimUoa, ua piha iaia na makahiki he 69 me IO la o ka hanu ana i na ea oluolu o keia noho ana, aloha wale! Ua piliia e maua keia mau kni-aulu o Ewa apuni keia Mokupuni, o huli ana i pono no keia noho ana' ne oihana lawaia k.aa la mau Ia a maie mai me a'u, waiho aku ia oihana noho hou i ka hana aupuni, o ii hoi lawe opala no li makahiki a hala wale aku Ia oia me ke aloha poina ole no kaii kane. He kauaka lokomaikai, heahea, puuwai hamama, he mea nui ka'u mau keiki iaia ame ka ohana, aole leo pane, he kupa kaaiaaina no ka I'a Ham.mleo o Ewa, ane ka ua Kukalahale o Hoaoluln. He pakaukau i'a no kelaki mau makabiW leleio, ua lawelaweia na Bana like ole apau, e loaa aaa i kona lima, minamina walel No ka pau ole o ko'u aloha no Iwa kane heleloa, ie kakau nei ao neia mau laina me kuu waimaka w ao, aka ua ko no ka olelo- a EA buke ani e hei ka lepo ap ka epo a o ka uhane me ^a Mea Nana bana, no ka mea, ua. heie kohana mai no oia mai ka pohaka mai o [ kou aukoahl5e. peU no oia i aei. l