Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 42, 18 November 1893 — Page 1

Page PDF (984.37 KB)

This text was transcribed by:  Jonelle Kamai Jonelle Kamai
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

Honolulu         Poaono            Novemapa 18, 1893                10 Ceneta o ke kope

 

 

PAULO NUMANA

LOIO a he kokua ma ke kanawai

HELU 31 alanui Kalepa, Honolulu

maluala, Telefona Helu 415

 

JALEFRD MAGOON

LOIO a he kokua ma ke kanawai

Keena Hana 42 alanui Kalepa

 

MOOLELO KAUA HOONANEA

NO

KINIKALAPU

KA

Ui opio holo nahele o Kamadiro Eae lani kaluko.

Ka hoao palo o na kanaka ikaika ewalu.

Ka ui i laae ia ai i ka lewa e Hailama ke akua hoopahaohao.

Ka ui i loaa ai ka mana no ke komo kula me ipukukui aniani kula ekaeka.

Ka mea nona ka lio lele i ka Hikina a ka la.

Ka Haleaulani Lole i hoopaaia Owili Hanahokanahao nakanaka eha.

Ka make ana o Hailama kahi Akua pahaohao.

 

No ke kumu kipaku o kela koa hookahi oia hoi he ohumu.  Ma na kanawai o Farani , o ka ohumu wale no ke kumu kipa kuia o ke kiune aole ae ia na kumu e ae. 

He lawe ia na hoike imua o ka aha e hooiaio i ka i ka ike no ka ohumu, aole nohoi e ae ia na ka hoike hookahi e hooiaio.  Ina aole pela, e lawe ia imua o ka aha no olelo ohomu i kakau inoa ia ma kekahi leta, aole no hoi e ae ia ia leta e lilo i kamu ke ole ke kino oia leta i loaa aku ai, aole no hoi ae ia e Elo laua i ke kumu, ke ole na leta hoohalike kakau leta ana.

Ma keia kumu, ua nui ka hoapaapaa o na ioio a hala ka elua haua ua laweia mai la ke kahi leta moolelo a na ka kiure, ua haole ke kiure imua o ka aha aole nana ia leta. 

O ka loio o ke kahuaapule moneka, ua kuamau oia me na makaukau i na kumu hooia e like me ke kuhikuhi ana o na rula alakai kanawai o na aha o Farani. 

Lawe mai la ka loio o ke kahuaapule moneka ia Marylois, wahine paumawaiupaka o ke ka hana Moneka a nana no e haawi ia Liiossila he kuene kahuna Moneka a nana e nana he aikane ia ma ke kela koa o ke Jure. 

O keia wahine wahine oia no ka wahine a Lfions Gila. 

Ninau aku la ka wahine heaha ka nuhou o kau wahi leka ma nei?  Leka lapuwale wahia ka pane, haawi aku la ke kane i ka na wahine i ua leka ala e nana. 

Nana iho la ka wahine a ike iho la i na olelo o ua leta nei. 

Olelo iho lalapuwale io ka olelo o keia leka.  Aole na kela koa keia manao no ka lili no

o ka moi e makemake ana e make ke kahunapule.  Hela iho no mahope hiki hou aku na lo ka he leka e kauoha maoliaku ana e pane mai no kana leka mua.

            Ua lawe ia no eia leka e na koa neia loaa aku no i ua wahine mua nei.

            O keia leka ke kumu i puka a ike ia.  O kela wahine, e koi aku nei e hai aku ike kahuna Moueka no keia mau leka koi aku ke kane e haehae.  Aole make hoike aku. 

            Ia laua e hoopaapaa ana komo ana kekahuna Moneka.

            Olelo aku la, he wahi nuhou hoi ka olua au i lohe mai nei ma waho, ae aku ia ka wahine, ae he mau leka ia.

            Heluheluihola ke kahuna pale Moneka i ka leka helu mua me ka leka helu e’u.

LEKA MALU

            Mr Lfions Gila –aloha oe e kuhikuhi mae oe iau i kahi ku ponoa’u pee ai no ka lawe ana i ke ola o ke kahunapule Moneka.

            Ina e ko keia makemake o kuu Haku, e loaa ia oe keia kalana heluaakanawai no ka apana ekolu o Mileois Sein e huna oe ia’u analolo oiaka olelo o ka leka maa.

HE KIU MEA HOU

            I ka manawa a ka mahina pala Weka e hoomahie ana i kona malamalama po wehiwehi i ka po poano aku nei, ike aku la ke kiu i kekahi mau haole e kamailio ana ma ke kihi o ke alanui hotele a me Alakea me ke ano hoohunahuna ole iho.  Lohe akula ke kiu i keia mau hua olelo i pane ia’e e kekahi ma ka ano hoomaoe , ea, he oiaio anei, i hookaawale ia mai nei kela hale uwila hou e hana ia nei i wahi e hookahi pu mai kona.  Oeoe no na mokuahi komo mai mai kapalikiko mai?

            Aole oia ka oiaio wahi a kekahi o laua, i hana ia kela oeoe i mea e kahea ai i na haole o keia kulanakauhale, e puka koke mai lakou me na lako kaua o kela a me keia ano o luku aku i na enemi.  Nawai i hoolako ia lakou me na mea kaua Na W__ Holoholopineau ma.

            Owai na enemi!  O ka poe piliahi, i ka manawa a lakou e onioni ae ai. Aole anei ou manao, he lahui oluolu loa a no hoomalie a lahui hawaii. 

            Pela no, aka, o ke kauoha ka mea nui, Pehea hoi, i na e lele mai ana na koa o ka manawa i uka nei, pehea e hana aku ai. 

            I na oukou e lele mai iuka nei ma ke ano e lawe uka mana o ke Aupuni kuikawa e hakaka ma no me lakou, ua lawa i ka ma kaukau a puni ke kulanakauhale, a ma waho mai e hiki ai ke hupa ia lakou me ke kanaloa ole.  I na hoi aole e onioai ae ana ka poe pili alii, pehea.  E huli ia aku ana no i mea no lakou e onioni ae ai ai i na e oai io lakou, o ka manawa ia e kaoi alapini mai ai oua.  Oeoe la, a hoomaka ia ka haunaele a oi aku.  Ke maopopo akula ia oe la !  Ea, he hana ino loa ia ke hookoia, a o ka hopena ku, he poiao nui loa: Pela no wahi a kekahi, la manawa ke kiu i hele loa aku ai ma kahi a laua e ku kaauilio ana, a hoomaka laua e hookaa wale ia laua iho me ke aloha ana o kekahi i kekahi.

            Ia manawe hoi loa ku la no hoi ke kiu me ka naau i pilia i ka maeele i ka aloha i ka lahui, ka moiwahine, a me ka aina.  E Ka Lahui E.

            Moe malie ke kai o ka haku mai oni ae, eia ka make la ke upu ia nei e na keiki o ka pono a ka lahui i haaai ai me na wahi hunahuna kenikeni o ka mahina hou, mai ka makahiki a i ka makahiki.

            O Iehova no ko kakou puuhonua, a nana no e haawi mai ia lakou, a me ka lakou maa mea kaua ma kea no pio, no ka manawa e hiki mai ana, e like meia i hana aloha ai i kona lahui kanaka o ka Isaraela.

            Ke lonolono wale ia mai nei, o ka wai ko kekahi mea e hana ia mai ana laku aia ko lakou poe enemi, i na nae he oiaio keia lono. 

            E makaala no ka pono maka baila ana i ka wai, i wai e inu ai, aohe malama i pau i ka popoki. 

            Ke lonolono ia mai nei no, ua hoopiha ia ka o loko o ka Halekoa kahiko me na poka pahu, aia ka i loko o ka lua i palaina puna ia, i hoolako ia pela i mea e luku ai i keia kulana kauhale i ka manawa e hoomaka ia’i o ke kaua, oia ka manawa e kauoha ia’i ka mea iaia ke kiai o ka hale Uwila –o uka a Nuuanu e hookuu ia ka Uwila o loaa na poka pahu, a pahu ae aohe lau kanu.  I na mae he oiaio keia loae, e makaala e ka lahui.

            Koha nana mai nei hoi na aoao kalai aapuni i keia mau la pale hoi ka pioloke loa i loko o na nupepa haole. 

            Oia ka pono, o ka noho malie a pahu ae ka haina o ka ninau i pili i ka aina.

            Ua hoolewa ia’e ke kino make o kekahi alii moku o luna o ka manawa Berekane Champion ma ka hora 4 o keahiahi nei, ua ku no i ka haaoli ao ka huakai hoolewa.