Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 57, 16 December 1893 — Page 1
This text was transcribed by: | Carol Viola Gonsalves |
This work is dedicated to: | Dennis Gonsalves |
KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.
Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.
@ HONOLULU, POAONO. DEKEMABA 16, 1893 HELU 57
@ Loio - @
@ ROSA.
@ Akoni Rosa.)
@ Kokua ma ke Kanawai.
@ -- A lanu i Kaahumanu.
sept30-1f
@ JOHNSON
@ kokua ma ke Kanawai.
@ Hooiaio Palapala @ ka
@Oahu.
Hana -- Alanui Kaahumanu
sept30-1f
@KAHOOKANO.
@ Kokua ma ke Kanawai
Hana -- Alanui Kaahumanu.
sept30-1f
@ M. KAAUKAI.
@ Kokua ma ke Kanawai.
@ aina.
Hana - Mauka o ka Hale
sept30-1@
JAMES PAELE.
@kokua ma ke Kanawai
Hana - Alanui Kaahumanu
sept30-1f
@ HOLOKAHIKI.
@
@Hooiaio Palapala no ka
@, Oahu.
Hana -- Kihi o Alanui Betera
sept30-1f
@ K. KAULIA.
@ Kokua ma ke Kanawai.
Hana -- Kihi o Alanui Moi -
@ Nuuanu.
sept30-tf
@ KAULUKOU.
@ Kokua ma ke Kanawai
Hana -- Kihi o Alanui Betera
sept30-@
@ M. KANEAKUA
@ Kokua ma ke Kanawai.
@ Hooiaio Palapala no ka
@ Oahu.
Hana -- Kihi o Alanui Betera
sept30--@
@ W. C. ACHI.
@ Kokua ma ke Kanawai,
@ no ka Lehulehu.
Hana -- Kihi o Alanui Beter@ Moi.
sept30-t@
SAM. K. KANE.
@Kokua ma ke Kanawai, a
@no ka Lehulehu.
Hana -- Kihi o Alanui Betera.
sept30-tf
@. M. POEPOE.
@Kokua na ke Kanawai.
Hana -- Alanui Betera, ma@
@
sept30-1f
@ NAWAHI.
@ Kokua ma ke Kanawai.
Hana -- Alanui Betera, ma
@ me J. M. Poepoe
sept30-@
PAULO NUMANA.
LOIO a he kokua ma ke kanawai.
HELU 31@ alanui Kalepa, Honolulu
@, Telefona Helu, 415
J ALEFRD MAGOON.
LOIO a he kokua ma ke kanawai.
Ahe Notari no ka lehulehu.
Keena Hana 42 alanui Kalepa.
MOOLELO KAAO HOONANEA
NO
KINIKALAPU
--Ka--
Ui opio noho nahele o Kanediro En@lani kahiko.
Ka hoao paio o na kanaka ikaika ewalu.
Ka ui i lawe ia ai i ka lewa e Hailama ke Akua hoopahaohao.
Ka ui i loaa ai ka mana no ke@ kula me ka ipukukui aniani kula ekaeka.
Ka mea nona ka lio lele i ka Hikina a ka la.
Ka Haleaniani L@le i hoopaaia
Owili lauoho ka@ahao ua kanaka eha
Ka make ana o Hailama kahi Akua Pahaohao.
Ina laua e mahuka ana i kahi okoa, no ka mea, he kula holo lio ia Waonahele no ʻ u e like me ka nalu e hahai ana a me ka io e la ʻ i ana pela ko ʻ u kulana iloko o ia ulunahele loloaa.
Koe Wale no ka loaa ole ia makou he komo loa no laua ilo ko o ka ululaau o ka poe kelo@ @ ia poe wahi a ka ninau a ka Moi, he poe panapua me na kakaka, a no lakou p@ noi ia wahi. Aole, he kanaka i komo iloko oia ululaau i hoi ola mai.
Ko ʻ u manao, @ ka Moi e hoi oe a e hoouna pu a@a au me oe he 25 koa @ o ke ano kau lio akamai loa, me ua lako koi kaua a me na loko ihehao.
Ao aku ia ka moi, e! @ i hoi oe me na koa, a i loaa laua e hopu mua oukou i ka Wahine a paa maka lima o kekahi mua k@a a laWe kaaWale ia laua 100 ana@a me ka pili pu ole.
Ma Waena o ko laua kaawale e hiki oukou i ke kane a paa me ke kaula, a e poa@o oe ina maka a lawe mai i mua o ʻ u hoike, a o kona kino e @ oukou illuna o ka laau a ki aku i ka pu a make loa.
Ea, Wahi a ka moi, ua hiki anei ia oe ke hooko i kuu ma kemake? Ae ua hiki loa, o ko ʻ u Wai auau ia. E hoakaka mai oe i kau i manao ai ua hiki loa ia oe Wahi a ka moi e koi @.
Pane aku la ke kanaka hahai holoholona, ekolu Wale no kumu e hiki ai ia ʻ u, oia hoi, o ko ʻ u mau maiuu, ua @ mau lakou i ke koko o na holoholona he mau tausani o lakou i make imua o ʻ u,
Aole au i manaonao i ka laWe ana ae i ka ʻ u pahi a hou aku ma ka pauWai o na holoholona i loaa i ko ʻ u lima me ka manaonao ole i ko lakou uWe ana me ka leo nui imua o ko ʻ u mau lima.
Me ka inu ana o kau pahi me ma maiuu o ko ʻ u lima i ke koko o na holoholona me kaWeliWeli ole ae i ka hookahe ana i ke koko o kou enemi e ka Moi,
E kali e na makamaka, a uwila hou aku.
HE KARAIMA KA!
O kela mau mamala olelo a kahi nupepa Kuokoa anee haole o ka Poakolu iho nei i noho wale a piha @ manao lili, e hoike ana, he elua mau karaima o na poe paahana o ke aupuni, oia hoi:
1. No ke kokua ole i na nupepa kumakaia a lakou e painuu nei, ka mea hoi nana@ iho @ a lakou, a lilo he pua huahelo "lilo hewaheWa." 2. No ka laWe o na paahana o ke aupuni i na nupepa e kakoo mau nei i ke kuokoa o HaWaii.
Ea, he karaima iho la ka keia ma ka noonoo ana, he keu maoli hoi ha ka epaepa o keia mau oehaa ana pela. O ke kokua ole i na nupepa a lakou a me ka We ana o na luna aupuni i na nupepa i Aloha i ka Aina, hookahi no ia manao nui, oia hoi ka lili pilikino ia. I ka nana ana i ke karaima mua (Wahi a Kuokoa) a makou e mahele aku nei, aohe Wahi ano kohu iki i ka nana ana, ma ka mahele elua hoi, ua oki loa maoli no ka olelo ana pela.
O ke kanaka i makemake e ku imua o ke kahua kaua, a e hele paha iwaena o ka @, alaila, he pono anei nona e nana iho i kana mau mea kaua wale no, me ka haaWi ole i manawa nona e nana pono aku ai i kahi o kona enemi e uhi mai la i kona poino? Ina aole, alaila, he keu ke kupanaha o ka alo ana o ka ino. Kai no hoi i hana ke Akua i kona mana ike i ke kanaka e huli ma o a maanei i pono ai oia nona iho, eia ka iaia Wale iho e hoka ai.
Pehea hoi keia? O na lima hana o ke aupuni i laWe i na nupepa o na aoao kalai aupuni like ole, he hana pookela loa ia a ka naauao, a ma ia hana a lakou pela e @uki ai i kela a me keia e ike lea aku i ke kahua hoolulu o na enemi, @ ai hoi i ka hu ana mai o ka poka a ka enemi ma he enemi, eia ka he karaima iho la ia. He kalai aupuni puahiohio kena.
Ina pela ka hana ia ana o na halekuai i hoohui ia malalo o kekahi hui, alaila, he karaima anei no ka poe e ae i kulea@ ole ilaila ke hele aku e kuai i kahi mea iloko o ua halekuai la? Akaakaa ka mahi@a e ka makamaka. No ka mea ua pohina.
KUMUKANAWAI
O ka paakii ana o lakou i keia manaWa me Ka hoihoi ole i ke aupuni i ka moWahine, he ake ana ia e hooko loa i ko lakou mau manaopaa i aupuni hooponoponoia iho e lakou, a o lakou na ka ona, a mana, a@ kiekie, a noho hanohano no lakou iho.
Hooiaio ana.
Ma ke ano malu, ua onou ia ke aupuni ma ke ano hoohui me America mahope ae, unuhi mai i ke aupuni a kukulu no lakou iho. Ua hoole ia nae ia manao e America.
Ua hookomo hou ia aku ma ke ano e hoomalu mai o America, ua hoole ia no. Ua koi mau aku e ike ia mai ko lakou aupuni kuikaWa, ua hoole loa o America. Ua koi hou aku no, i na luna nui i na aupuni o ko ka Aina E, e ike mai ano i ke aupuni Ripubalika kuokoa na hoole na aupuni a pau i ka lak@ noi oia ano, haule loa. O keia ke kino ame ka io o ka manao o ka poe hookahu li ma ka pauku 14, i aupuni hooPonoponoia no na kanaka, ano, e paa ana lakou no ka hana hopeloa, e kakoo ana i na manao lili a kohu ole o lakou.