Ka Oiaio, Volume VII, Number 42, 27 December 1895 — Page 2

Ka Oiaio.

 

HE OIAIO KA MAKOU I HAUPU AI.

            Ua hoikeike aku makou ma ka pepa o ka Poakahi nei, no na mea e pili ana i ko makou pohihihi i ko Karisto lilo ana i Aloha aina oiaio malalo o na hoakaka manao ana o ka makapeni, a no ia kumu ua nonoi aku makou i ka oluolu o ko makou hoaloha hookele nupepa, e hoakaka pono mai, penei a me nei ae i lilo ai o Karisto i Aloha aina, a pela aku.

            Aole paha o makou wale no kai hoopohihihi ia na manao elike penei, aka, ua nui aku no, elike me kekahi mau palapala a na makamaka i hoouna mai ai na makou e hoolaha aku, aka, e kali malie no makou a hiki i ka wa kupono, alaila, hoolaha aku makou, ke ole he mau kuia e alai ana mamua o ko makou alahele.

            I ko makou nana ana i na manao pane o ko makou makamaka, ua hiki no ke ike koke ia iho kana mau hoakaka manao ana, aole ia i hele ma ke alanui pololei a makou i u-i aku ai iaia e wehewehe pololei mai, i hiki ai hoi ia makou ke kuilima pu aku me ia ma na mea a pau e pili ana i ke aloha oiaio.

            Aka, eia oia ke hele mai nei me na olelo e houhou ana, elike no me kona ano mau, ke pa iki aku no i kau wahi mea, o kona hooniaka no ia e eeke aku, a hoomaka mai e paio me na ano olelo ku ole i ka mahalo ia, elike paha penei:

            "Menemene makou i ka ike ana, eia ka ke noho nei he poe hoolaha nupepa, elike me ko KA LEO ano, e hoole maoli ana i ko Karisto aloha aina."

            O keia ka haule mua ana o ko makou hoaloha iloko o kona kuhihewa ponoi, elike me kona kuhihewa i kona aka kukui e maalo ana ma ka puka aniani, pela no keia ma keia mahele i hoike ae ai oia i kona kuhihewa, aole makou he poe hoole Akua, oiai, ke hooia nei no makou, o Karisto, oia ke keiki a ke Akua, a o kekahi hoi o na mea ano like loa ekolu i loaa ke kuleana piha ma ka lani a ma ka honua, aka, o ka makou wale no i makemake ai, o ka hoakaka pololei mai i kahi e pau ai o ko makou popihihi a ina e ike ana makou i na wehewehe pololei a ka makamaka, e huli koke aku no makou a kakoo aku ma kona alahele.

            Aole o makou makemake i ka paio kumu ole, ma na mea ano ole, aka, ua makemake makou e hoopau ia ka pohihihi, a oia manao ninau ana nae pela, he ino ia i ka manao o ka hookele o Ke Aloha Aina, aia wale no a he hoapono aku i na mea a pau ana e kamailio ai maloko o ka nupepa, oia kona hauoli.

            He kumu nui no ko makou hoopohihihi ia ana, a e pono no hoi makou e hoike akea ae i ike ai ko makou mau makamaka heluhelu, a oia iho keia:

            O Karisto, ua hanau ia oia ma keia ao, ma ka aina o Iudea, (oia paha p Palesetina), no na mamo Iudaio, ma o kona kupuna alii honua la o Davida.

            Ua noho oia ma keia ao, he elua ano, he mana akua a he ano kanaka, o kona aina hanau ia o Iudea, a o ka home o kona mau kupuna alii.

            Ua hoikeike ia ma na moolelo ua hookahuli ia ke aupuni o kona mau kupuna, a ua lalwe pio ia i Babulona, a i Roma iho mahope mai, ua alii Aimoku e noho ana ia wa, i kona wa i hanau ia ai ma Betelehema, a mahope mai, hele kaahele oia ma na wahi a pau o Iudea, hana i na hana mana kupanaha loa, a pela aku.

            I keia wahi makou i hoopohihihi loa ia ai, ina he aloha aina oiaio oia, ina ua hana oia i na hana ku i ke aloha i kona one oiwi, hoolilo i ka maua kakauha o ka moi o Roma i mea ole, a hoihoi hou i ke aupuni kumu, elike me kona mau la i kinohi, elike paha hoi me kakou i hookahuli ia i ka 1893, a ke kali aku nei kakou i ka hooko ia o ko kakou mau manaolana naue ole, maluna o na olelo hoolaha a ko Amerika poo hoomalu aupuni.

            O ka lua o na manao uluahewa o ka makamaka, oia kona kapa ana mai he aie na poe hoolaha nupepa o KA LEO, ua like no keia me kona mau manao paukiki, me he pinao la e hookuikui hele ana ma ka puka aniani, aole a makou hoole, aka e nana pono iho no ka hoaloha, a e ike no, he kumu okoa loa ko makou o ka ninau ana, aole o ka pane pakike mai.

            No makou iho, ke haawi aku nei i na panai ana o na manao maikai, aole hoi iloko o ka uluahewa o ka inaina, aole hoi iloko o ua kupikipikio ana o na manao hele uluulu, aka, iloko wale no o ke aheahe malie.

           

PULUMI IA E KA HUHU O KE KAI.

 

KU MAI KA MOKUKAUA BALTIMORE.

Kanu ia ma ka opu o ka Moana Kai hohonu-Pau na a'u o kekahi poe i ka haihai -Olokaa ia na pukuniahi i o a ia nei.

 

            Mahope iho o ka hala ana o na la he 27 o ko ka mokukaua Baltimore haalele ana aku i ke Awa o Iokohama, ua hekau iho la kona heleuma ma kahi mau o na moku kaua e ku mau nei, ma ka hora 1 P.M. o ka anina la Poakahi nei.

            Ua haalele aku ka Baltimore ia Iokohama i ka la 3 o keia mahina, a oiai oia ma ke alahele moana, e au mai ana no Hawaii nei, a i ke kolu hoi o kona mau la ma ka moana kaiuli kai lipolipo, ua halawai iho la oia me ke Kaipuni i oi aku mamua o na mea a pau i ike i amamua, ma ia alahele moana.

            O na mea a pau maluna o ka moku, e kiola ia ana lakou io a ia nei, a o ke kino nui hoi o ka moku, eia hoi ke hakoko nei mawaena o ka make a me ke ola, iloko o na la eono o ka uhipaa ana o ka ino maluna o ka moana kai akea.

            Oiai ka ino e uhi pea ana, aia ha mea a pau o luna, mai na alii kiekie aku a hiki i na sela, e makaala ana me ka hoomanawanui.

            I ko lakou wa i hiki mai ai, ua hiki mai ai, ua hoike mai ke Kapena a me kona mau Aliimoku i ko lakou maluhiluhi ma keia huakai mai nei, ua hoike mai lakou i kekahi mau mea i poino, oia hoi he waapa, he mau rigini. Oiai ma ke alahele, ua haule aku la he alii waapa, nona ka inoa o Jessen iloko o ke kai a nalowale loa.

            Oiai hoi na ale ahiu o ka moana, e puiumi pau ana i na mea oluna o ka oneki. Ua hoonee ia hoi na pukuniahi mai ko lakou kulana mua ae, a i kekahi wahi e ae.

            I ka lua o na puupuu oolea, ua kiola ia aku la ke kamaua o ka moku mai ka oneki aku, a haule aku la oia ma kekahi wahi a eha loa; ua lehulehu na poe i loaa i na palapu.

            I ke ku ana mai o ka moku, ua hoihoi koke ia ke kamana i ka Halemai Moiwahine, a ua hopohopo loa ia kona pakele mai ka make mai.

            E ku ana ka Baltimore no elua pule no ka hoopiha ana i ka nauahu a me na mea ai; he lehulehu o kona mau aliimoku i kamaaina ia Hanolulu nei.

            O ka loa o keia moku he 337 kapuai me 6 iniha, he ano like me ka Philadelphia. He 4600 tona kona nui, 1140 tona nauahu ana e auamo ai, o ka ikaika lio o kona mau enegine hoohana, he 10,064, a e holo ana ma ka averiga o 19 mile a oi i ka hora. O kona kumukuai he $1,325,000, a he 36 ona mau aliimoku, a me 350 kanaka.

 

            Inehinei ke ku ana mai o ka Lebanora.

 

E HOOLOHE I KEIA LEO.

            Ke hoike ia aku nei  ka lohe i na luna a pau o KA LEO O KA LAHUI, ua makemake ia oukou a pau e akoakoa mai ma ke Keena o ka Puuku o KA LEO, i na Poalima a pau, no ka uku ana mai i ko oukou mau aie o ka wa i hala, a me ko ka pule e pau ana ia la. A o ka mea kue i keia kauoha, e manao ia no ia he hoole kauoha, a oia ka wa e hoolaha ia aku ai kona inoa i ke akea, ua hoopau ia kona noho Luna ana.

            DAVID M. PUNINI JR.

            Keena o KA LEO, Dec. 26, '95.

 

PANIKU IA NA HALE HANA.

            O ka la Karisimaka i hala iho la, oia ka mua loa o na la i hoomanao piha ia ai e na Halepai a pau o keia kulanakauhale, ma ke paniku ia ana o ko lakou mau ipuka mai kakahiaka mai a hiki i ka po ana.

            He hoike ana keia o ko na haku hana aloha i ko lakou mau limahana, ma ka haawi ana aku i manawa no lakou e hauoli ai, no ka hoomanao ana i ka la hanau o Karisto, ka mea i make no ko kakou mau hala. Nui ka hauoli o na paahana a pau.

 

KA UWEA TELEGARAPA.

            Ma ka lono i loaa mai na aina e mai, ua ike ia iho na manao o kekahi poe waiwai o Amerika, e hoohui ana ia lakou iho, no ka hoomoe ana mai i uwea ma na aekai o Hawaii nei, e hoomaka ana mai Nu Ioka mai a Kaleponi, a mai ilaila mai a Hawaii nei, a mai nei aku paha a Iapana.

            He pomaikai nui keia e loaa ana ia kakou, ina io e hooko pono ana keia poe i ka lakou mea i hai ai. He $10,000,000 ka waiwai io o ka Hui.

 

KA LAINA TELEPONE NO WAIANAE.

            Eia o Charles Crane, kekahi o na limahana o ka Hui Hoomoe Uwea Telepone Mutual, ke awiwi nei e paa ka laina uwea hou no Waianae, he 12 ka nui o na mile i paa i ka hoomoe ia i ka uwea, a me he mea la, he 10 paha a oi mile i koe alaila hiki aku i ka pahu hopu i manao ia.

            I luna nei oia i ka la Karisimaka nei, a i ke kakahiaka onehinei oia i huli hoi aku ai me na limahana e ae, me he mea la iloko paha o hookahi pule e pau ai na hana a pau me ka holo pono. Eleu no.

 

KA PUALI KEAKA.

            Ma ka Poakahi o keia pule ae e holo aku ai ka Puali Keaka Lio no Hilo, maluna o ke Kinau, e hala loa aku ana paha lakou e makaikai i ka wahine ai honua o Hawaii, me he mea la, he mau pule paha e hala ana ia lakou mamua o ko lakou huli hoi ana mai no ke Kaona nei.

 

KA PO HOPE LOA O HALALII.

            Ma ka ponei iho la i haawi hope loa ae ai kela kanaka hookani Vaiolina a me kana wahine, a me ko laua kokookolua, i ka po le'a hope loa o Halalii, ma ka hale hui o ka Y.M.C.A. ua piha no ke anaina a ua poe olohe hula la. O keia la, a i ole, o ka la apopo paha ko lakou wa e haalele mai ai ia Honolulu nei, a holo aku no Iokohama, Iapana, ma ka mokuahi Kulanakauhale o Pekina.

 

            He hoikeike nui ko ka Halekuai HEIAU o na PAIKINI, ma ke ahiahi Poaono, no na WAIWAI e kuai ia aku ana no ka makepono loa, ma na kumukuai haahaaloa i ke ole ia mamua.

 

            E hoomau ia aku ana ke kuai makepono a emi loa @na lole huluhulu nani a ku@ ka maemae ma ka HEIAU @ NA PAIKINI, mai keia la aku a hiki i ka piha ana o ka mahina. E naue mai.

 

UA KAA KA PONO I NA KANAKA HAWAII.

            O ka hoopii hoohalahala pono wai a na kanaka o ka Apana o Lahaina, kue i ka Hui Mahiko Paionia, ma o C.F. Hona a me Paul Isenberg la, mai ke Kau mai o Iune, 1895, a hiki iho nei i ke Kau o Novemaba, ua nui ka paonioni o na Ona Mahiko i ka pono wai o na kanaka, a mamuli oia hana i waiho aku ai na Ona o ka mahiko Paionia i ka lakou mau hoohalahala imua o ka Aha Kiekie, me ka manao e kaihi pau i ka pono o na kanaka.

            Ua nui no hoi na manawa i holo maoli ai o na Lunakanawai Kiekie e nana pono i ke kumu o keia mau hoohalahala ana, a mamuli o ka manao kaulike, a me na kuhikuhi ana a ke kanawai ma ke alanui pololei maoli, ua haawi mai la ka Lunakanawai Kiekie A.F. Judd a me Frear i ka laua olelo e hooholo haawi ana i ka pono no na kanaka maoli.

            O na lilo no ka uku o na Komisina Aha a me ka uku pu o ka Aha Kiekie e mahele like ia ia mawaena o na aoao elua. O Kini ka loio ma ko ke aupuni aoao a o Makuna ma ka aoao o na kanaka Hawaii.

 

            Ua lilo ka hanohano o ke kahua kinipopo o ka la Karisimaka iho nei i ka Maileleuliiokekuahiwi. Go a head.

 

O HOENE I KA POLI.

He aloha ke one wali o Malama

Me ke kula laula o Mokuleia

Kuu iopo hinaka kihi ulaula

Oia kau e holu nape nei

Kuu lio ulaula iwa kiani

Hehihehi huku ale o Kaieie

Eia wau la o Leialoha

He hoa no ka ua Kukalahale

Ko leo naheeahe ka'u aloha

Ko pane ana mai ia'u eha wau

Ua hiki no ia mahope ou

Aole na ka lau o ka lihilihi

Lihilihi ka'u i ani peahi

He ulua na'u i hana lealea

Haina ia mai ana ha puana

O Hoene i ka poli o ka ipo ahi

            Hoohenoia e SELA KAAILAIKI.

            Alanui Maunakea, Dec. 24, '95

 

WAIU MAIKAI

            Ina oukou i makemake i ka waiu maemae, waiu momona, waiu hou, a waiu ono, a i waiu i oi aku i ko ka niu haohao, e lawe oukou i ka waiu mai ke kaa waiu o @

-"KPAHULU DAIRY"-

o ka apana o Waikiki. E hoolawa ana hoi keia wahi Uwi-Waiu ia Honolulu a me Waikiki me ka waiu @ aku o ka maikai a me ka pa'ipa'i ole ia me ka wai elike me kekahi poe lawe waiu e aku.

            Ua hanai ia na kumulau @i laha ole, uwi waiu ia, iloko o ka hale me na mea ai kuhikuhinia a ono hoi, elike me ka mauu SORGHUM  a me HUA-PALAOA a e inu ana hoi i ka wai maemae lua ole o ka punawai wai aniani. Ma keia ua alo ia na kumu a pau o ka ma'i e ino ai ka waiu mai na ai hamu o ke kula a me na wai inu olepolepo kumau. Aole he pilikia e hopohopo ia ai ma o Kipahulu Dairy, o ke Korela a ma'i e ae paha.

            Eia ke hanaia nei ka WAIU BATA, ke hanaia nei ka moa, ka palehu, ka hua moa, a o keia mau mea a pau e loaa ana me ka maemae a me ka hou loa. A he wa pokole e loaa aku no he puaa liilii o na ano maikai loa.

            Na na opio Hawaii Ponoi e hookele a e malama nei keia wahi hanai holoholona i kapaia ke "Kipahulu Farm," a ke nonoi aku nei lakou i na kuai ana o ko lakou mau hoakanaka o ke one oiwi hookahi, e kuai mai me lakou, o "Kipa hewa anei ke aloha i ka ilio."

            Na Joe Richards e kalaiwa nei ke kaa lawe-waiu, e kiai oukou iaia e kiai i kana waiu, a e lilo ana no ia he mea e ola maikai ai o na opio, a e ikaika ai hoi ko oukou mau kino me ka holo pono o ko lakou mau noonoo ana.

            HENRY F. POOR.

            W.M. BUSH

            Kipahulu Farm. Sept. 30, 1895.

sept. 30 6mdly.

 

            A keia Poalua ae e hoomaka hoiu aku ai o Silva o ka HEIAU o na PAIKINI HOU, ma ka aoao Ewa o ke Aalanui Papu, e kuai hooemi ai i na lole a me na kahiko kino a pau o ka oiwi kanaka, nani, maikai, me ke kaulua ole. Nolaila, o ka wa kupono loa keia o na makamaka e hele ae ai i kona hale kuai i loaa na anoai nani, a me na lole paa, na huluhulu, na marino, a pela aku, i like ke kuai ana me ka haawi wale. He hookahi mahina o keia mau hana kohu manawalea maoli no, a i hooloihi ia i lawa ai ka lono i na kuaaina, a me ka manawa hoi e hele mai ai e ike maka i keia lokomaikai palena ole o ko oukou hoaloha.

            M.G. SILVA.

 

HE OLA KA MAI

-I NA-

Laau Lapaau a Sequah!

He Nui na Hawaii Ola ka Lumakeke.

He Hoike Maikai Keia.

 

            Aole hoi kekahi laau lapaau i hookomoia mai ma Hawaii nei i kaulana koke i ke ola o na ma'i elike me ka laau lapaau a Sequah.

            He nui o oukou i ikemaka i ke ola o ka poe i lapaau ia maluna o ke kaa Kariota o Sequah ma Honolulu nei. Ua kokua ia ka poe i hiki ole ke hele pono i ka pii ana aku iluna o ke kaa. Ua iho mai hoi lakou mai ke kaa iho ua ola ko lakou Lumakeke.

            He nui na hoike waha i hoike ae i ko lakou ola. Ua hele pololei mai ka lakou hooiaio mai ka puuwai mai. Ua kupono loa no ka hauoli ana o ka poe i hoolaia mamuli o ka laau lapaau a Sequah, oiai he ma'i paakiki a ola ole hoi ka Lumakeke, e mahalo ana i ka laau i ola ai lakou.

            A eia nae, he poe no kekahi aole ana e manao ana he oiaio! E ehaeha ana lakou, oiai kekahi poe lehulehu ua hoolaia elike ai me lakou, me ka hiki wale no ke loaa keia laau e ola ai.

            E hamoia ka

AILA HAMO A SEQUAH

maluna poho o kahi e eha ana a komo pono ka laau. E komo ana ka aila ma na maka o ka ili a hiki loa i kahi o ka pilikia.

            He mea kupono no hoi e ai i ka laau maloko. O keia ka laau nana e hoomaemae ia loko o ke kino mai na mea maikai ole. He kupono e nu ia ka laau

HOOLA A SEQUAH

i ka wa e hamoia ana o ka Aila Hamo a Sequah. O keia ka mea e pohala koke ae ai o ka ma'i.

            O ka olelo a ka poe i ikemaka, he mea hookoikoi ia.

            Honolulu, Mei, 1895.

Dr. Sequah

            ALOHA OE:-Ua lilo he mea oluolu ia'u e hoike aku i ko'u ike ma ka aoao o kau mau laau waiwai nui. Iloko o na pilikia o ka malama o Ianuari i hala, ua hele hoi au iloko o ka wa ua, a ua loohia ia hoi au i ka Lumakeke pehu. Ua pilikia ia ko'u kino. Ua eha ia au a puni a ua upehupehu hoi. Ua hoao au i kau laau inu a me hamo. Aole i emo ua pau ka ehaeha, ua nalowale ka pehu, a aole i loihi ua hiki ia'u ke hele mao a maanei. Ke makemake nui nei au e hoao ka mea i loaa i ka ma'i Lumakeke i kau mau laau lapaau. Ua ola au i ua maa laau la a e ola aku ana no kekahi poe e aku.

            LOUIS BERNDT.     

            Heaha ae ia ka makou e olelo aku ai, koe wale no, ka i aku, e hoao oukou, e ka poe i ma'i ia. Aia no ma ka omole na kuhikuhi piha ma ka olelo Hawaii.

 

KUMUKUAI HOOKAHI DALA.

                        Aia wale no e kuai ia ai ma ka Hale Laau o ka

Hui Laau o Hobron Ma.

            Sept. 24, 1895. sept. 24 tfd.

 

Na Lole Kohukohu!

Oia hoi ka mea na Lede a pau e ake @a e loaa, a he mea hiki wale no ke hookoia.

E Hele Mai Oukou Iloko o ko'u Halekuai, a e hana aku au i ka mea kupono i ko oukou makemake.

Ua loaa mai nei ia'u kekahi ano piha o na LOLE AAHU HOU LOA

 

Crepon, (he lole e like me ke Kanikau)

Na Lole Farani,

Na Lole Ulana Waihooluu Like Ole,

Na Lole Awiliwili Lopi Silika me Huluhulu,

Na Lole Alabatiosa,

Na Lole Casamia a me Huluhulu

Na Lole Hulu Kao Lama.

Na Makalena.

            Na Lole Diminite,

Na Silika Pongi,

Na Lole Satina, Na Riisse,

Na Peersucker, Na Lole Anuunuu Crepe.

            Na Keokeo Manoanoa o na ano a pau, &c &c.

Aia no hoi ma ko'u Halekuai ka

 

Lole Fibre Fabrica

 

He mea i oi loa aku ka maikai i ko ka lole LOPI NAAU HULU

Aole no hoi oe i kahiko-piha ke ole i loaa ia oe kekahi o kuu

Palekoki Kohu Mamalu,

A e halo ihoihoi i ke Kaliki (Trilby) ano hou, i kupono i @au e iini nui nei.

Aia hoi ma ko'u Halekuai, na Lole Moepo@i kahiko noeau ia, a kupono o ka @nana iho me Adamu.

Na Pale ili o na kane, i kupono hoi i ke Eva makemake, i huki ai ka Uina i Malamanui. Uhene kela!

Na Kaliki o na ano maikai loa, i hiki ke hoopuanikiia ka poe aluhee, na kakini, kupono no ka poe paiho a me ka poe pauhananuu o na a-u, na mikilima, na hainaka, a pela aku.

E hauoli loa au e hoomakaikai aku i keia mau nani i na Lede o Honolulu.

J.J. EGAN.

AlanuPapu, Mei 21, 1895 mei21 @

 

Chas P. Colburn Carlos A. Long

 

KA HUI HAWAII HOOPUKAPUKA WAIWAI PAA, NA HOAIE!

            E hoolilo nui ana i ko laua manawa i ka malama ana i NA WAIWAI O KA POE MEA WAIWAI NA MALAMA KAUOHA NA HOOPONOPONO NOHO KAHU WAIWAI. A me na hooponopono ana ma na hana a pau o ke ano hooko i waihoia i ka mea i hilinaiia.

            E ohi i na uku hoolimalima, ina ukupane a me na mahele loaa.

            E hoolimalima a e kuai ana i na waiwai no ka uku komisina haahaa.

            E hoopukapuka aku hoi i na dala me ke akahai loa.

            A e hoike akoa aku ana hoi i na moolelo waiwai o kela a me keia hana i waiho ia mai ma ko laua lima me ka oluolu, i na wa a pau e makemakeia ai.

            July 15, 1895. 1mdly.

 

Waiwai Haule!

            Ua loaa i ka mea nona ka ino o malalo iho kekahi eke dala, maloko ka Makeke hou, ma ka Poalima nei, Novemaba 15, a eia na waiwai oloko.

1- Komo gula

2- Hapaha kini

3- Eha kenikeni

Huina waiwai io i kohoia $30.40.

            O ka mea nona keia mau waiwai e kii pololei ae i ka mea nona kaa noa malalo @ a e loaa no oia ma ka Makeke hou i na la a pau, me na hooia kupono, iloko o na la he loa i ole pela e lilo no ia i ka mea noa na kainoa i hoike ia. O na lilo o keia hoolaha ana, no ka mea nona keia mau waiwai.

            KEMALIA KUNIA.

            Apea Honolulu, Nov. 18, 1895.

            @dly.