Ka Oiaio, Volume VII, Number 51, 11 February 1896 Edition 03 — Page 2

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

@@@ [top of column not legible]

 

J.E. BUSH, Lunahooponopono.

 

O KA PONO KA AIALII E

OLA AI KA AINA.

 

POALIMA FEBRUARY. 14. 1896.

 

E LAIKINI IA KA OPIUMA

 

O keia na leo hauwalaau o ke-

ia mau la e hele nei, mamuli o

ke ake nui o kekahi poe imi loaa

o keia mau la, a mamuli oia mau

koi-i-koi, ua manao lakou o keia

ka wa kupono e noi aku ai i ke

aupuni e ae ia mai e laikini ia ka

opiuma, elike me ka hana ia ana

i ke au e noho Kuhina Nui ana o

Kipikona, ka mea hoi a makou e

olelo nei, o kona au hooponopo-

no aupuni ke pookela o ka holo-

mua, ma ka hana hoohoihoi i ka

holomua o ka aina.

            I kona au i laha ai ke dala Ka-

lakaua, a puni ka Paeaina, i kona

au no hoi, i apono ia ai ke kuai

akea ia ana o ka Waiona i na ka-

naka Hawaii, ka mea a ua wahine

haole i hele aku ai e hoouweuwe

ma na wawae o Kalani, me ke noi

aku, e hookapu loa ia ka rama i

na kanaka Hawaii, a o na haole a

me na kanaka o na aina e mai ke

inua a puaa imua o na maka o ka

lehulehu, me ko lakou manao, oia

ka mea kupono no na kanaka Ha-

waii e hana ia ai.

            Aka, mamuli o ka naauao, a me

ke akahele o ko ka Moi noonoo,

ua manao oia, e hoopau loa i ko

na kanaka Hawaii pee ana malo-

ko o na lua liilii, me he poe po-

poki la e kali ana o ka maalo ae

o ka iole, alaila, hoomaka aku e

po i i ka iole.  Ua pau ia mau

leo kaniuhu o na kapaka Hawaii,

a ke wae nei lakou me ka noonoo

i ka lakou mea e hana ai, aole

hoi elike me na olelo hookamani

a na wahine haole i hele aku ai e

moi ia Kalani Kalakaua, aole ma-

ke kakau i kona inoa maluna o

kela bila kanawai, o pau loa na

kanaka maoli i ka make no ka

rama.

            A pehea he oiaio anei kela mau

olelo? He hoopunipuni a me ka

hookamani ia mau hana, a he ake

hoi e kinai i ko na kanaka maoli

ano kuokoa, mai ko na haole sela

moku puhikole mai o aina e.  He-

aha ke mea o ka papa ole ia ana

o na kanaka o na aina e  Aole

anei no ko lakou ike ma na aina

kahi a lakou i aea hele mai ai,

aole e hiki ke kaohi ia keia mea

o ka rama, mai ko lakou puu ae?

Pela no! A oia no ke kumu o ke

ake ana e kinai make ia kakou na

Hawaii mai ko kakou mau ma-

nao ana, he mea kupono no keka

hi manawa, a inu ia ka rama, eli-

ke me ke ano o ka poai o ka poe

Keonimana a Lede paha.

            Ua iloka ia mau manao o lakou

a ua ko ka iini o ka lehulehu,

mamuli o na manao ana, he mea

kupono ia ke hoohana ia iloko o

o ka aina. A ke ike nei kakou, i

ke ano kuokoa o ko ke alii ano

hoopilimea@@ ole mahope o ka

poai o ka poe houweuwe i ka pi-

likia. 

            Pela no ka laikini ia ana o ka

opiuma, i ke au no o Kalakaua,

nui no na leo kumakena o ua poe

wahine haole nui, i ka pilikia o

na kanaka, a mamuli o na hana a

ia poe, ua heike pu ia iho la ka

ae ia ana o ke kuai akea ana i na

kanaka nona mai ia mea ino i he-

le mai ai, a hiki i ko Liliuokala-

ni ka opiuma, ke kumuhinu hoi a

lakou nei e hookauhihi nei, oia

ke kumu o ko lakou hookahuli

ana i ke aupuni.

            Pehea hoi, i hele ole ae ai ua

poe wahine haole nei e hoouwe-

uwe ma na wawae o Dole, ka mea

hoi e noho poo nei no ke aupuni

i keia mau la?  Aole anei o ko

lakou akenui no ia, elike me ka

manao o ka lakou mau kane?  Ua

manao makou pela ao.  He hoo-

hinuhinu wale iho no kela mau

hana, he okoa nae ka manao olo-

ko.  I na lakou he poe make@ io

i ke ola o ka lehulehu, eia ka ma-

 

 

@@@@@@@ [top of column not legible]

 

malimali i ke ka Peresidena.  Do-

le manao, i ole ai e hookikina

keia oe wahine i ka lakou mau

kane e hookahuli i ke aupuni,

elike me ka hana ia ana o Liliu-

okalani.  E nana aku hoi kakou.

 

KO KA LEWA A NAUTILO

 

            Mamuli o ko makou nana ana

aku amiloko mai o na nupepa o

na aina mamao mai, e pili ana no

na oehuehu kaua mawaena o Pe-

lekane a me Geremania, ua ike ia

ko Geremania hoi hope ana, oiai

hoi kona kokoolua e hoonee ana

i kana papa konane imua, no ka

pono o kona aina makuahine, ua

haawi ia na kauoha i na mokkua-

ua nui, ka poe Niuhi moekai hoi

o Pelekane, e ala ae mai ko lakou

moe lolii ana ma na pukoa o ka

moana, e hoopiha i ko lakou mau

opu me na lako kaua; e hooilihou

i na koa, a e kamoe aku ao kahi

i makemake ia, ilaila hoi e ike ia

ai na mea o@lea o laua, na ka

moopuna paha, a i ole na ke ku-

punawahine paha.

            Ua ike kakou maloko o na nu-

pepa i ko laua mau kulana ma-

kaukau, a ua hiki no hoi ke ma-

naoia o laua ua kaeaea, naua e

rula ko Europa mau hooponopo-

no aupuni ana.  Aka, mamuli o

ke emi hope ana o ka moopuna i

ke kupunawahine, ua hiki ia ka-

kou ke kaena ae, o Pelekane hoo-

kahi ka mea @@@@ 2 rula in na au-

puni holookoa na ha aiana o Eu-

ropa, Asia, Aferika a me Ansete-

ralia; a ke ku mai nei kana mau

hooponopono noeau ana, i kumu

alakai no na aupuni nui a pau o

ka honua nei, a ke kaukai aku

nei ko lakou mau nanaina maluna

o kona alahele i ku ai.

            He mea oiaio, eia na aupuni a

pau o ke honua nei, ke ku nei

me ka haalulu o ko lakou mau

umauma no ka Pelekane mau hoo-

lala ana i kona mau mea kaua, e

laa na mokukaua nunui, i oi pa-

koku aku i ko na aupuni ae ma

ka Hikina a me ke Komohana, ua

uhi ia me na aahu pale kila ma-

noanoa, i hiki ole ai i na poka

wela a me ne toido luu ke koko-

lo malie mai me ka palanehe a

hoao e paopao ae i kona manoa-

noa i hana ia ai.  Aka, he mea

makehewa nae i ka enemi ka ho-

ao ana aku e hana pela, oiai ka

mikiala na hanaia a nui, a o ka

eleu a me ka makaukau hana, aia

ia iloko o ka houpo o ke kanaka

Pelekane, kahi i nawe malie ai, a

ke hoohali hakaka aku no oe, aia

ilaila ko ia la huluaa, no ka mea,

o kai ala ai ia i ailolo ia ai.

            Eia kona mau kilo aupuni ke

hoomakaukau hou nei i kekahi

mau mea kaua ano hou, i oi aku

ka weliweli i ko na aupuni e ae,

eia lakou ke hoolala hou nei i ka

hana ana i na baluna lele, mamu-

li o ka mana o ka uila, me ka hoo-

ili ia o kekahi mau koa kupono,

a me kekahi pukuniahi mama o

ke ano hou e hoohana ia mai nei,

oia hoi ka Maximo, a ke holopo-

no keia mau hoolala ana maluna

o na ao kaalelewa o ka lani, ala-

la, ua hiki iaia ke pulumi i ka

honua holookoa me ka m@alahi a

me ka uuku hoi a na hoolilo, ao-

le hoi e like me ko keia mau la,

ka nui hewahewa o na lilo no ka

oihana kaua wale no.

            A ke holo pono keia mau hoo-

lala aua, alaila @ohe nao ai i ka

papaa; ua hiki ae lawe pio ia o

Amerika waha kakani me ka nui

ole o ka hana, a me ka make ole

hookahi kanaka, ina he mau mi-

liona koa e ku ana maluna o ke-

kahi kahua kaa palahalaha o ka

honua, i uhipaa ia me na papu

paa loa, e hiki ole ai i ka enemi

ke komo malu aku a lawe pio ae

i ka paa i hana ia ai, a ke hooku-

ku ae me keia moku hookalaku-

pua o ka lewa, ina paha he kana

lima, ua hiki loa ke hooneoneoia

kela kahua kaua paa iloko o ka

hapaha a hapalua hora wale no,

oiai ko ka honua mau pualikoa e

waiho alala kukui ana na heana o

ka poe make, a ke ki-pu a hoolai

la ka poe o ka lewa, @@ ka hene

iki o ka aka.

            He mea oiaio no, e hooko ia

ana na makemake a pau o ka ka-

@@@@@@@@ [top of column not legible]

 

holomua o ka naauao iloko o ka la-

hui, me ka hiipoi mau ana i ka

inoa laahia o ko lakou Moiwahi-

ne aloha, a me ka hiwahiwa o ka

inoa o ko lakou aina makuahine

alaila, ua hiki ke poni ia o Victo-

ria i Emepera no ke ao holookoa

aohe makapaa nana e hoole, aohe

hoi me mea nana e hoopahua. Na-

ni ke pookela o ka naauao.

 

KA AHAOLELO.

 

            Mamuli o ke kuahaua a ka Pe-

residena o ka Repubalika o Ha-

waii, ua hookaawale ia, o ka Po-

akolu ekolu a keia mahina, oia

hoi ka la 19, oia ka la mua loa a

ka Peresidena e hoike mai ai i

kana haiolelo pili lahui, no ke

kau mau mua loa o kona noho

aupuni ana. 

            Eia ka liuliu ia mai nein a mea

e pili ana no ka wehe aaa I na

hana nui oia la, na hoike o kela

a me keia Keena Aupuni, na Ko-

misina i kohoia ma ke Kau Kui-

kawa aku nei hala, a me kekahi

mau hana e ae e pili ana i ke ku-

lana holomua o ka aina a pela

aku.

            Oia mau mea a pau, e unu ia

ae ana ia a ku ke akua, ha ka

haawe iloko o ka lima o ka poe i

kohoia, a na lakou e noonoo aku

ia mea, i ka hoohana ana i na mea

ano nui e pili ana i ko kakou

mau oihana kuloko a kuwaho, ko

ka lehulehu waihona lahui e ku

nei i keia la, ka nui paha o na

loaa iloko o ka waihona, a i ole

o ka aie paha.  Aia wa aku ka-

kou e ike ai i ke a-u nui a me ka

a-u iki o ka lakou nei lawelawe

hana ana, i loli ae paha i ko na

au Moi I hala.

            Aka, ua hhiki no ia kakou ke

ike iloko o keia mau la, o ka wai

hona o ka lehulehu, aole ia elike

me kona kulana holomua i ke au

o ke aupuni Moi, ma o ko kakou

ike maoli ana, me na hoike ma-

hina a pule hoi a ke Kuhina Wai-

wai o ke aupuni e ku nei, ma ka-

hi o ka mahuahua o ka waihona

i koho wale ia aku, malaila kahi

oi loa aku o ke kupihipihi a me

ka nele maopopo.  A oia mau

mea ano polopolona ana kahi e

hoikeike ia ae ai iloko oia hale

mana nui o ka lehulehu.

            Ke haupu e nei makou, i keia

Kau e komo mai an aka bila ka-

nawai e laikini ia ka opiuma, a e

hana ia paha elike me ko na wa I

hala hana ia ana ai, i ke au o

Kipikona e noho Kuhina, ana,

malia paha, o komo mai ka Alo-

peka a olelo mai, he mea ino loa

ka laikini ana i ka opiuma, ma-

hope poho kakou, ina e laikini ia

ana, e aho no me keia ano kakou

e hana ai, i mau ai ka puipui o

ka waihona o ko kakou mau hoa-

loha.

            Ke hoomanao ae hoi makou no

na la o ko kakou mau Alii Aimo-

ku e wehe ai i ko lakou Ahaolelo

he keu ka ilihia, ke anoano a me

ke kapu laui alii mai ka po mai,

e kulana ana na kahili, e hauaka-

li ana na kahu kaa moi, a e kino-

hinohi ana na Ahuula, ke kappa i

milolii ia e ko kakou mau kupu-

na a hiki mai i ka lakou mau ma-

mo.

            Na ia mau mea i kono mai ia

makou e hoomanao aku, aole he

mau hoolilo nui hewahewa ana

no ia mau mea, no ka mea, ua lo-

aa mua no, a he hoolai wale iho

no ka lakou la.  E nana aku no

hoi kakou i ka lakou nei mau ha-

na, malia paha, he mau mea no

kahi a pomaikai ai ke aina.

HE P@@@ NUI.

 

            I keia la, ina aole e halawai

me na kuia e noho ai ka hihia

koi poho a Mrs. Victoria Ward,

(kp Pepee) imua o na Kiure Ha-

waii, he hihia ano nui no kei,

oia hoi ke komo ana aku nei o ke

aupuni a lawe ae nei o ke aupuni

a lawe ae nei i pono alanui no ka

lehulehu, me ka ae ole o ka mea

non aka aina, oia hoi ka mea na-

na e koi nei e uku aku ke aupuni

iaia i $20,000, no kona poho, ma-

muli o keia komohewa o ke au-

puni maluna o kona mau aina e

waiho nei ma Kukuluaeo ae nei,

a @ia hoi kela alanui hou i hana

ia iho nei mai Kakaako aku nei

a Waikiki.

            O ka pono, oia ke kahua a na

Kiure e ku ai a noonoo no keia

hihia, aka, aia no nae ia i ko la-

kou kaana ana, he ole na mea a

pau mawaho ae o ko lakou kule-

ana, o Antone Rosa a me Wile Ki-

ni na loio o ka mea hoopii.

Chas P. Colburn   Carlos A Long

 

HUI IMI WAIWAI O KA NOHONA

PONO.

 

E na makamaka a

me na hoaloha.

            Welina kakou: -

UA KUKULU ae nei ka mea nona ka

inoa malalo iho nei i HUI MALAMA

WAIHONA DALA IMI POMAIKAI

no na nea a pau e komo ana iloko o keia

hui i kapaia ma ka inoa, KA HUI IMI

WAIWAI O KA NOHO’NO PONO elike

me ka mea i hoikeia maluna.

            NOLAILA, ke kono a ke poloai aku nei

au ina makama a me na hoa’loha a pau

e makemake ana e hui pu a e komo like

mai e lulu a hoiliili in wahi dala uuku

a kela a me keia mea ma ka waihona o

ka hui i mea e hiki ai ke hapai i kekahi

hana nui e holomua a e pomaikai ai na

poe a pau i hookah iloko o ke apo o ke

aloha a me ke kuikahi i loaa ai ia kakou

ka noho’na kuonoono o keia mua aku

O NA mea a pau e makemake ana e

komo mai iloko o ka hui oleloia malu-

na ae, e looa no ia lakou ka ike a me ka

hoonaauao ia ana aku no na kumuhaha,

na aiakai hana ana a me na hoolala a

pau pei’i ana i ka hui, mamali o ko la,

kou hele kino ana mai e hui a e kuka pu

me ka mea non aka inoa malolo iho nei,

a nana e wehewehe aku i ke kulana, ke

ano a mo na mea a pau i makemakeia

hoohana i mea e holomua ai, a e pomai-

kai ai ka hui.

            E loaa no au ma ke Keena hana o ka

Moiwahine Kanemake Kapiolani, Ho-

nuakaha, Honolulu, i kela a me keia a-

ona hebedoma, koe ke Sabati.

            MRS, KAINANA PUAHI.

hul@@nseahooanay, a Puuku Peresidena

L pt26 1md & w

 

C.E. Williams & Son

 

Helu 611 : : : Al.Mo

 

Mauka mal o ka pa Kuai Papa O Lui

me Kuke.

 

Na mea kuai ma na

Lako Hale a me na Moe

O na ano a pau ma na

 

KUMUKUAI HAAHAA LOA.

 

            Na Mea Hana Pahu Kupapau a

me Ialoa.

            Na Pahu Kupapau hookomo ia

mai iloko nei o ka aina, i oi ae ka

nani mamua o na pahu kupapau

hanaia maanei no ka $3.00 a pi

@@u iluna.

            Kaa Kupapau no ka hoolimalima

a o ka oi aku o ka nani ma keia ku-

ni ma keia kulanakauhale no ka $5

            Na He Kupapau a me na Kia

Hoomanao.

Telepone 179.

jnu12tfd.

 

AINA KUAI

 

 He aina kuai kupono no na Hale

Noho ma ke Kaona nei.

            Ke poloai ia aku nei ka poe ma-

kemake i aina pa hale no lakou, ua

makaukau ka mea non aka inoa

malalo e kuai aku i kekahi mau

apana pa hale ma Alanui Liliha no

ke kumukuai makepono.  Aia keia

wahi ma ka aoao hema o Alanui

Liliha, oia kela pa haleiI nohoia

iho nei e J. Simonson i make iho

nei, mauka nonoi e kahi a Kapeaa

Tripp. Ua mahele ia he elima pa

o keia wahi i hiki ai i ka poe uuku

o ka loaa ke kuai @ aina no lakou

No na mea e pui ana, e ninau

ia 

            TERESA OWANA CARTWRIGHT.

Honolulu, Augate 7, 1895.

ang7t fd.

 

@@@@@@@@@

 

            Aia he 75 apana aina ma Kalihi,

no ke kuai aku, he 50 kapuai ka la-

ula a he 100 kapuai ka loa pakahi;

ua maemae maoli, a e lilo ana i mau

Home maikai mahope aku; ke pi

awiwi loa nei ke kulana o na aina

ma Kalihi; a e lilo ana ia wahi i ha

pa no ke kulanakauhale.

He $250 no ka apana emi mai; a e ae

ia no e hookaa pau loa; e hookaa

hapalua a hookaa hapaha pahi i ki

nohi; a i ole ma ka hookaa i kela a

me keia malama.

            Ua hoom@@ ia ke paipu wai Aupu

ui ma na wahi e pili ana i keia mau

apana aina.

            He mau alananui maikai.

            E wiki mai i loaa ona mau Home

no oukou me ka oluolu.

            Aohe uku no ka hana ana o na

palapala; no na mea i koe e ninau

ae ia William Charles Achi (Kale

Aki).

            Boroka o na Waiwai Paa.

Honolulu, Augate 8, 1895.

            Mei 24 tfd.

 

Aina no ke Kuai.

 

            O na poe a pau e makemake ana

kuai i aina no lakou, e ninau ae ia

            S. K. KILA.

Leleo, Honolulu, Augate 27, 1895

aug28 3m@sd,

HOOLAHA HOOLAHA!!

 

            Owau o ka mea non aka inoa ma

ialo iho nei, ke hoike aku nei au

na kanaka a pau loa, ua makaukau

wau i na wa a pau loa, no ka hana

ana i na piuia a me na paipu wai a

pau loa ke loaa main a kouoha ia’u

he oluolu ka uku a he mau ka paa

o ka’u mea e hana ai.  E loaa no

au ma Leleo, kokoke i ke alanui

Kaaahi o Dilinahema.

            S. K. KILA.

 

KAUKA E. C. SURMANN

 

Kahunaiapaau Geremania.

Keena a me Wahi Noho:  137 Ai. Pap u

 

Na hora hana: {9 A.M. a 11 P.M.

                         2 P.M a 4 P.M.

                         7 P.M a 8 P.M.

 

Telepono 181,

            April 24.    1 @. – dly.

 

PUNA! PUNA

 

            O ka poe a pau e makemake ana

e loaa ka puna keokeo maikai loa,

no ke kumukuai, mai ka hapaha

aku pii aku iluna, ua hiki ke hoo-

lawai ma ka Hale Imupuna ma ka

aoao Hema o Alanui Maunakea, e

koke ana i ka Makeke I’a kahiko.

            He puna keia I hanaia mai ka

pohaku-puna maikai loa e ka Hui

Puhi Puna Hawaii, malalo o ka

hooponopono ana a B.F. Dilling-

ham, a ua ikeia he like a ka oi aku

no paha kona maikai i ko waho mai

Nolaila, e ike mai oukou e ka lehu-

lehu i keia hana hooulu hana o ka

aina nei a e kipa ke kuai ana i ko

hui wahi kuai puna, he oki loa hoi

ke kipa wale ana ke aloha i ko

waho.

            B. F. DILLINGHAM.

            Lunahooponopono.

Oct. 8 1mdlv.

 

KAUKA

 

Wong Nin Ching

 

(AKINI)

 

Alanui Hote@@                     H@i@  30

 

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

            Ua hiki ke hoolaia kela a me keia ano

m@i, mai ke na kane, wahine, a me na

keiki liilii.  O na ano mai @ano ua hiki

@@a ke hoolaia, a pe@a pu hoi me na @a’

puuwai a me na ano mai e i e @o a pau

pela pu hei na mai lele, Kel@@a, Hebera,

Fiva Ianalena. I@pera (M@lalii). Ua

hiki ke oki a hooia ina pala@ @ e ke kino

me ka oluolu lea ma ka hoi @@@@@ p@2

ana i na koko ino.  Ua hiki i ka’u laau

ke hoohemo i k a lepo paa’ @ a ka hoohe-

mo ana ina keiki e ka wa e @@ @@@@@ ana

me ka poina ole.  He laau i o  kekahi no

ka hooponopono hou ana i ka waihona

keiki, a i ka wa @iau ai i @ ia laau; e

malamaloa ia @a @@la o ka @au ana, e

loaa me ke keiki i ka poe i @2a ole he

keiki mamua aku.

            A naue mai i ike maka, @ pomaika

nui keia no na makamaka i @ @@@@ me

ia @@@ wina makame. 

            E hauoli no au ke ike aku i na maka-

Maka e ki@a mai ana e kuka @@ me a’u

@@ na ano a pau e pili ana ka’u oiha-

na.  E kipa mai e ka poe I @@@@@@@

me na haawina piliana a ka @@@ a @@@

oukou e hool@@@@ aku.

            KAUKA WONG NII OH@@G.

            Alanui H@@@@@, Oct. 19, @@@@@

KAUKA YONG

 

Kauka L. Akina

 

E na hol@@a a me na makamaka

Hawaii, main a kane a na wahine.  Ke

poloai aku nei au ia oukou a pau e ka

poe i loaa i na mai ou kela a me keia ano

e noho pilihua ana no kekahi Manawa

loihi, a hele mai Ko@i Keena

Kauka  ma ke ALANUI KAMIKA a

me HOTELE, HELO 317; a na’u e

hoopau aku i na mau kaumaha ala, ma

ka ai ana I ka’u mau LAAU LAPAAU

HOOLA KUPANAHA, i leha mai ia’u

mai Kiaa mai.

            Eia me a’u ka LAAU no ka hoola ana

h@a MAI HOOKAAWALE OHANA, a

e nui ka poe i hooia mamuli o ka a

ana i keia LAAU.

            Ua hiki no ia’u ke hooia I na mai @@

na mai lele a i@ @ na mai o kela ano keia

ana, @@ mai koko ino.  Aka@@  a me ka

hoomaemae ana I ke kono holookoa me

keia mau laau.

            He LAAU HOOHAPAI KEIKI na

kana, a na losa ke keiki a kekahi poo

nele ia haawi@@ makamae no kekahi

mau makahiki l@hi, mahope iho o ke

akou ai ana i keia laau. 

            He LAAU hoohemo koko ino kekahi

a’u a ua maha’o nui ka poie ia ai i keia

laau, no ka maikai a ma ka oluolu o ke

ano o ka hana o keia laau.

            Ke kono aku nei au ia oe e na maka-

maka e kipa mai, i pau ai ko oukou ku-

hihewa no ka hiki ole ia’u ke hoopau

aku I ke oukou mau pilikia.  He oluolu

ko’u uku lapaau i ko oukou mau pilikia.

            E loaa no au i na hora a pau m@ ku’u

KEENA KAUKA A ma Alanui Kamika a

me Hotele.

            Kauka L. Akina,

Kihi o Alanui Kamika me Hotele,

Helu 40 a me 317.

512j  tfd.

 

WAIU MAIKAI

 

            A oukou i makemake i ka waiu

maemae, waiu momona, waiu hou,

a waiu ono, a i waiu i oi aku i ko

ka niu haohao, e lawe oukou i ka

waiu mai ke kaa waiu o

-           “KPAHULU DAIRY” –

o ka apana o Waikiki. @ hoolawa

ana hoi keia wahi Uwi-Waiu ia Ho-

nolulu a me Waikiki me ka waiu

a ku o ka maikai a me ka pa’ipa’i

ole ia me ka wai elike me kekahi

poe lawe waiu e aku.

            Ua hanai ia na kumulau bi@@ la-

ha ole, uwi waiu ia, iloko o ka hale

me na mea ai kuhikuhinia a o@p

hoi, elike me ka niauu SORGHUM

a me HUA-PALAOA a e inu ana

hoi i ka wai maemae lua ole o ka

punawai wai aniani.  Ma keia na

alo ia na kumu a pau o ka ma’i e

ino ai ka wai main a ai hamu o

ke kula a me na wai inu olepolepo

kumau.  Aole he pilikia e hopoho-

poi a ai ma o Kipahulu Dairy, o ke

Korela a ma’i e ae paha.

            Eia ke hanaia nei ka WAIU BA-

TA, ke ha@a@a nei ka moa, ka pale-

hu, ka @ua moa, a o keia mau mea

a pau e loaa ana me ka maemae a

me ka hou loa.  A he wa pokole e

loaa aku no he puaa @ilii o na ano

maikai loa.

            Na na opio Hawaii Ponoi e hoo-

kele a e malama nei keia wahi ha-

nai holoholona i kapaia ke “Kipa-

hulu Farm,” a ke nonoi aku nei la-

kou i na kuai ana o ko lakou mau

hoakanaka o ke one o wi hookah,

e kuai mai me lakou, o “Kipa he-

wa anei ke aloha I ka ilio.”

            Na Joe Richards e kalaiwa nei

ke kaa lawe-waiu, e kiai oukou iaia

e kiai i kana waiu, a e lilo ana no

ia he mea e ola maikai ai o ua opio,

a e ikaika ai hoi ko oukou mau ki-

no me ka holo pono o ko lakou

mau noonoo ana.

            HENRY F. POOR.

                W. M. BUSH.

Kipahulu Farm. Sept. 30, 1895

Sept. 30. 6mdly.

 

kNAEA IWI PALAOA.

 

            E laa hoi na balaki niho, na ani-

ani lima, na Kahi lauoho, na pahu

@@@@, a pela aku.

Na Lako Dala!

            Na Hua Pupu Momo Maoli

            Na Lole Silika,

            Hainaka Silika!

Na Lole Keokeo lapana,

Na Papale Helemeta mama loa

Na Silika Mauu.

 

Na Pakane Wahine emi no - $1.@0

Na Moana Iap@na nani,

Na Kookoo me ka au dala,

Na Hue@ai waihooluu

:Like :ola.

 

Na Pula a me Kilu – ai.

Pa holoi h@@.

Na Kiaha i kahiko

Lau ia

Me ke gula

 

Me na mea he lehulehu wale

E kipa mai ma ko’u Halekuai

Ma lua aoao @@@ iho o kahi o Dai-

Mana. Alanui Moi

 

A.     BARNES.

Iulai 15, 1895   .   jul15 @@@

 

 

IAPANA

 

Helu 306 Alanui Hotele.

 

KAUKA LOEA O KA AINAPUA

 

 

Ua hiki ka hoola ia kela a @e keia @@

ma’i, mai ko na kane, wahine a me

na keiki liilii.  O na ma’i ha no

na hiki loa ia ke hoola ia, na

mai Akemama a me na

mai Puuwai a me na

@@ mai no a

pau.  Pola

no hoi na ma’i

lele. Korela, Hebe-

ra, tiva lonalena, lepera

Maialii ke oki a me ka ho

ola ana, pau pu me na koko ino.

Ua hiki i ka’u laau ke hoohemo kei-

ki I ka wa nahunahu me ka poina ole.

He laau no kekahi no ka hooponopono

hou ana i ka waihona keia, a I ka wa

e inu ai i keia laau me ka malama loa

i ka rula e loaa no he keia i ka poe

loaa ole he keiki mamua aku.

 

E Naue mai i I@@ Maka

 

He pomaikai nui keia no@n@ makamaka

hoonele ia me keia haawina maka-

mae.  E hauoli no au ke ke akua i na

makamaka e kipa mai ana o kuka pu

me a’u ma na auo a pai e pili ana

ka’u oihana?

 

HE OLA KA MAI

-           I NA  -

Laau Lapaau a Sequah!

 

He Nui Na Hawaii Ola ka

Lumakeke.

 

He Hoike Maikai Keia.

 

Aole hoi kekahi laau lapaau i

hookomola mai ma Hawaii nei i

kaulana koka i ke ola o na ma’i eli-

ke me ka laau lapaau o Sequah.

      He nui o oukou i ikemaka i ke

ola o ka poe i lapaau ia maluna o

ke kaa Kariota o Sequah ma Ho-

nolulu nei.  Ua kokua ia ka poe i

hiki ole ke hele pono i ka pii ana

aku iluna o ke kaa. Ua iho mai

hoi lakou mai ke kaa iho ua ola ko

lakou Lumakeke.

      He nui na hoike waha i hoike ae

i kou lakou ola.  Ua hele pololei mai

ka lakou hooiaio mai ka puuwai

oiai.  Ua kupono loa no ka hauo

ana o ka poe i haolaia mamuli o ka

laau lapaau a Sequah, oiai he ma’i

paakiki a ola ole hoi ka Lumakeke,

e mahalo ana i ka laau i ola ai la-

kou.

      A eia nae, he poe no kekahi aole

ana e manao ana he oiaio!  E eha-

eha ana lakou, oiai kekahi poe le=

hulehu ua hoolaia elike ai me la-

kou, me ka hiki wale no ke loaa

keia laau e ola ai.

E hamoia ka

AILA HAMO A SEQUAH

Maluna poho o kahi e eha ana a

komo pono ka laau.  E komo ana

ka aila ma na maka o ka ili a hiki

loa i kahi o ka pilikia.

      He @@@  kupono no hoi e ai i ka

laau @@@@@/.  O keia ka laau nana

e hoomaemae ia loko o ke kino mai

na mea maikai ole.  He kupono e

nu ia ka laau

      HOOLA A SEQUAH

i ka wa e hamoia ana o ka aila

Hamo a Sequah.  O keia ka mea a

pohala koka ae ai o ka ma’i.

      O ka olelo a ka poe i ikemaka, he

mea hookoikoi ia.

      Honolulu, Mei, 1895.

Dr. Sequah

 

ALOHA OE: -- Ua lilo he mea olu-

olu ia’u e hoike aku i ko’u ike ma

ka aoao o kau mau laau waiwai nui.

Iloko o na pilikia o ka malama o

Ianuari I hala, ua hele hoi au iloko

o ka wa ua, a ua @@@@ia ia hoi au i

ka Lumakeke pehu.  Ua pilikia ia

ko’u kino.  Ua eha ia au a puni a

ua upehupehu hoi.  Ua hoao au

kau laau inu a me hamo.  Aoele i

e no ua pau ka ehaeha, na nalowa-

le ka pehu, a aole i loihi ua hiki

ia’u ka hele mao a maanei.  Ke

makemake nui nei au e hoao ka

mea i loaa i ka ma’i Lumakeke i

kau mau laau lapaau.  Ua ola au i

ua maa laau la a e ula aku ana no

kekahi poe e aku.

      LOUIS BERNDT.

 

Heaha ao la ka makou e elele

aku ai, koe wale no ka i aku e ho-

ao oukou, e ka poe i ma’i ia.  Aia

no ma ka omole na kuhikuhi piha

ma ka olelo Hawaii.

 

KUMUKUAI HOOKAHI DALA.

 

      Aia wale no e kuai ia ai ma ka

Hale Laau o ka

Hui Laau o Hebron Ma

 

Sept. 21, 1895.    Sept. 21,@@@