Ka Oiaio, Volume I, Number 35, 19 February 1896 — Page 2
This text was transcribed by: | Julia Ann P Kaupu |
This work is dedicated to: | Charles Kauhi Kaupu, Jr. |
Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/
Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.
John E. Bush, Luna Hooponopon a me Puuku
Honoluu, Feberuari 19, 1896
NA KIA HOOMANAO O NA HANA ALOHA.
I ke au o ka Moi Liholiho, Kamehameha IV, ua ike maopopo ia ke emi kaheawai o ka lahui i ka make. Ua lehulehu na kumu o kei holomoku i ka make, aka, ke huihui ia ma kahi hookahi, ua hiki no ke olelo ia ae he hookahi, ua hiki no ke olelo ia ae he hookahi no kumu, oia hoi, ka hewa. O na hewa o ke au malalo o na 'lii, mamua o ka hiki ana mai o ka euanelio, aole i anai ia ke ola o na kanaka a omilo iho ika ikaika kino o ka lahui e like me ko mahope mai nei. Ua piha ka aina i ke kanaka; ua lawa i ka ai a me ka i-a; aneane no e like ka noha ana o ke au kahiko me ka hono'na o ka poe Iseraela malalo o na kahuna; me he la ua hiki ke ike ia ka meheu o ia mea, ma na hana iwaena o ka noho ana o keia lahui: ma ke ano o ka heiau, he wahi hoano a he wahi hoano loa; he koko ka mohai; he ai ia ka mohai e na kahuna, a me ka poe hana o ka oihana kahuna, a he lehulehu aku: ma ka hoomaopopo aku, ma ke ano nui ua like ka oihana kahuna i kekelu ia e Mose me ka Hawaii. Ma ka oi'hana kahuna apaau, he wehewehe kanawai ka hana mua, oia hoi, he mihi, alaila, he alana, he mohai, he kahea, oia hoi he ole amanaoio, a pela aku, a i awili ia me ka hana kuhihewa i komo mai, e like me ke k owa o ka noho ana mai ke ko kumu mai. Ma ko lakou noho ana, ua nanea, a ua oluolu no ho i ka noho ana o kanaka. O na mea i ike ole ia he hewa ia wa, ua lilo no he hana pono ia lakou.
I ka wa i hiki mai ai o ka haole i Hawaii nei, ua hiki ke olelo ia, ua helu ia na la o keia lahui, a mai ia manawa mai a keia wa, na iho mau ka lahui kumu, a ke emi mau nei ko lakou helu. No keia kumu ua hoao mau o Kamehameha IV., e hana i kana mau hana o ke kaohi ana i ka make o ka lahui. Eia ke ku nei ke kia o kana mau hana, ke ekalesia Enelani a me ka Halema'i Moiwahine. Iloko mai o ke au o Kamehameha V., he mau kanawai kana i hana ai no ka pono o ka lahui, aole nae he hana e ku nei i ike ia he hoomnao nona. He halema'i ka ke 'lii Lunalilo, oia kana hooulu lahui, a aloha aina. Ka ka Moi Kalakaua hoi, he hoowaiwai i ka aina, a ma ia alanui, e hookuonoono ai i na Hawaii, a e lelo ai he kahua no ka holaukanaka i ka aina . He alii aloha aina ka moi, a ua maikai na kumuhana o ka hoolola ana, koe wale no ka palupalu o kona hooko ana i kana mau hana, a me ka hauleule mau kona hoao ana e komo kino a e lawelawe pu ma na hoohana ana. He okoa ke alakai a he mea okoa ka mea lawelawe. O ka pomaikai ana i imi ai no ka aina, ua holo kapakahi ae no na haole, a ua lilo hoi i kumuhana e pepehi ai i kona lahui a e paa ai lakou malalo o na haawe hoonee-pa-pa nana paha e anai aku ia lakou mai ke alo o ka honua, a e lilo aku ai ka aina i home nono na mamo o na aina e. O ka home hoohanau keiki, ka hana a kana Moiwahine, kahi pono e looa nei i n a Hawaii, o ko laua noho ana moi; o na haawina e ae i loaa i ka lima o ka moi, e hiki ai ke hoolilo ia he mea e pomaikai ai kona lahui, ua hoopahemahema wawale ia no, a i ole ua hoolilo ia ma na hana pili ole i ka pomaikai o ka lahui. O ka luakini kialua o Kaumakapili a me ka luakini kiakahi o ka Hale Naua, oia pa ha na kia hoomanao o kei moi e ku nei i keia wa, mawaho ao o kana mau hana loko maikai ponoi i kona lahui kanaka. aole he moi manao maikai i oiae no kona aina, e like me Kalakau, i na e hookaawale ia na manao hookelakela a me kona mau anoai pilikino i awili pu ia.
HE MEA OIAIO LOA.
I ka lawe ia ana aku e Crysostom imua o ka Emepera, ua manao hoi ke alii e hoomaka'uka'u aku iaia i hoolohe ai i kona makemake, a i aku la. "E kipaku ana au ia oe."
"Aole, aole e hiki," wahi a Crysostom, "no ka mea, aole e hiki ia oe ke hookaawale aku ia'u mai a Karisro aku."
"Alailal , e lawe ana au i kou ola," wahi a ke alii i piha i ka inaina.
"Aole no e hiki, no ka mea, aia ko'u ola a me ko'u ana iloko o Karisto," wahi ana.
"Alaila e lawe ana au i ko'u waiwai."
"Aole no, na ka mea, aia iloko o Karisto, ko'u waiwai a pau," wahi a ke kupa.
"E hiki ana nae ia'u, k ehana aku a nele loa oe i kou mau hoaloha, a ua like no ia me kou lilo ana he @ewa," wahi a ke alii.
"Aole loa no," wahi a Crysostom, e ka leo o ka lanakila, "no ka mea, he hoaloha kou i pipili i oi aku mamua o ka hoahanau ponoi."
Aole anei he mea oluolu, a kohu waimeli, i ko kakou uhane, ina aia o Karisto a pau ma ko kakou naau, e like me ka oluolu a me ka waiola mau, iloko o kana kauwe, ia Crysostom.
KELA ME KEIA.
Ma ka Miowera i holea mai nei kekahi haole, me kana baluna, a e hoikeike ana hoi oia maanei.
Ua hopu i a o Keoni Paiea no ka aihue i ka uwati a konahoa kanaka a Poalima oia e hookolokolo ia ai.
Nui na Pake o Kuaaina i holo mai e ike i ko lakou mau hoa'loha ma ke taona nei, no ko lakou hauoli makahiki hou.
I ka po Poaono ae nei e malama ia ai he hula ma Mana Ewa.
He ike alii koa Anerika ke haawi ia ana e ke Ku@ea Willis i ka Poaha ae nei.
He aha mele ka ke Company B. me D. i ka la 27 ae nei o keia mahina.
Ua haawi ae ke kiure he $7,500 ia Mrs. Ward no kana koi poho i ke aupuni no $20,000; a ua hoopii hou aku la oia i ka Aha Kiekei.
Ua kono i aku o Generala Warfield e Colonela McLeau, e kipa mai e ike i ka paikau hookahakaha ma ke kakahiaka o ka Poaha ma ke Kuea.
Ua loaa ia Kauka Makalena ka moe oluolu ana i keia mau la, a ua haalele mai hoi ka fiva iaia, a ke manaolana nei hoi kona mau Kauka e loaa ana iaia ka palekana.
Ua piha pono ka halepule o Mr. Garvin i ka hoolohe ana ia Rev. Roming me Prof. Harrell, he mau euanelio, ma ka Miowera o ka lapule nei laua i hoea mai ai.
Hape Nuia ! Hape Nui!
Hauoli Makahiki Hou!
Oiai ke Onene kaua mai la na aupuni Mana Nui o ke ao, i maopopo ole ai ka wa e hu mai ai o ke kaua maoli ana, a ma ia kumu hoi, e pii ino ai ke kumukuai o na mea kuai, i keia makahiki hou, ma ke ano hoolaha, ke poloai aku nei au i na MAKAMAKA HAWAII e hele koke mai ano, ma ko'u halekuai.
E hoalawa koke i ke oukou makemake,
Ma Ka Halekuai o L. B. KERR, ma NAE O KA HALEKUAI O MOGAN.
Alanui Moiwahine, Honolulu H., I.
E hoopiha mau ana a'u i ko'u halekuai mai na Hana Lole pololei mai o Enelani, Geremania Amerika, a me na Aina o Europa a mai Kina a me Iapana, a mai au aku a ko'u hoa kuai kukaa a me kuai liilii.
E loaa no na Lole Huluhulu nani o na ano a pana Lole Halua na Makalena a me na lihilihi Lole.
Na Lipine ano hou loa. Papale Wahine, Kane a me na Kamalii o ke ano paikini hou o na ano a pau.
Na kihei halii moe-laula, na Kawele Auau, na Pua Papale a me na Hulu. Na Lole Kane i humuhumu oleia, he oluolu loa ke Kumukuai.
E hele mai e nana i ka makou mau WAIWAI o na ano a pau, a e ninau hoi i na kumukuai nana e hookahaha i kou noonoo i ka emi maole o na ano waiwai like ole.
He mau WAIWAI HOU LOA ma na KUMUKUAI HAAHAA.
E hemo ana ka puka o ko'u Halekuai ma na Ahiahi Poaono.
L. B. Kerr,
Alannui Moiwahine
Waikiki iho o ka Hale Kudala o Mogan.