Ka Oiaio, Volume VIII, Number 8, 17 April 1896 Edition 03 — Page 4

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

HE

Moolelo na Aina Kahiko

NA KULANAKAUHALE NALOWALE I LOAA HOU AKU.

Aeouana – Na Luakini Pohaku o Siene – Ke ano oe ua hoouee ana o ua Pohaku-kalai nunui – Na Kahena Waimimilo o ka Nile – Aitiopa Kahiko – Mokupuni o Philae- Kahi hope loa o ka Hoomana Kii – Na Kii Pohaku-kalai Nani – Ahoo Simbela – Ko na Olelo Wanapa.

     O keia hoi ka lihi palena hema o Aigupika ponoi, ano a mai mua mai.  He oiaio, na pahola aku kekahi o na Parao i ko lakou mana i ka hema loa aku o keia, aole uae i hiki ia lakou ke hoomau ia kuleana, aka, ua kipaku hou ia mai, a komo ia mai hoi o Aigupika e na alii Aitiopa a lawepio aku ia Aigupika Luna, aka, o ka “Towela o Sene,” a Ezekiela (19:10) i olelo ai, “ka palena o Aigupika,” oia io no ka palena pali pohaku garanita nana i hoohaiki ae i ke kahe ana a ka muliwai Nile ka palena maoli ma kona ano iho o Aigupika, e like no me ia i na la o ke Kaula i oleloia ae la.

     O na aina a pau ma ka hema aku o keia no hookahi tausani mile na ike ia ma ka inoa o Nubia, ka Aitiopa o ka Baibala, a o ka aina hoi o ka poe Cashaita, ka aina o kanaka ili uliuli.

     He nui hoi na manawa i kamailio ia ai o Aigupika, ma ka Baibala, ka “Aina o Hama,” aka hoi aole he olelo pili aina no na keiki e ae a Noa ma ka honua nei.

     He eha hoi o na keiki a Hama i helu pu ia o lakou na kumu mai o kekahi mau lahui nui eha.  Ua noho o Mizaraima, a me he la o kona makuakane pu kekahi me ia ma Aigupika, o Cush, ma ka hema aku, ma Aitiopa:  ka inoa Helena o Cush; Phut ma Libya, ma ke komahana o Libya, ka makua mai o ka poe Libuana a me na Moor a o Canaan, ma ka hikina a me ka akau, ma Syria a me Palesetnia.

     A o ka mea kamahao ma keia pili olelo ana, ua loaa aku hoi na inoa e like me keia mau inoa, a i ane like hoi, na kalai ia iloko o na pohaku paa, a me na kia pohaku, o na kia hoomanao o Aigupika.

     A aole no hoi anei e hiki ke olelo ia ae, o na mahele ano nui o na lahui ili like ole eha o ka mamo o kanaka, ka ula, ka ula poni, ka eleele , a me ke keokeo, i loaa aku maloko o na lua ilina kupapau o “ka poe alii” ma Thebes, ua pili uo i na keiki eha a Hama.

     O ka lehulehu o ka aina o na wahi o ka Wai-Amio Lalo o ka Muliwai Nile, oia kekahi o na wahi nani loa.  Me he la he mau lani papu kiai na kuahiwi ku kiei iho ma kela a me keia aoao o ka muliwai, e malama ana i keia wahi me he kiai la, a o na ahua pohaku o na ano lehulehu e ku ana, o ka pohaku garanita ulaula a me elele, ma na kae ponoi o ka muliwai a e ku ae ana mailoko ae o ka wai, ua like hoi lakou me na kiai kupua i kukulu ia e kiai i keia puka e hiki ai ke komo ia aku ka waena aina aku o Aferika.  He lehulehu o keia mau pohaku i uhiia a paa pono i na olelo a me na hoailona kakau i kalaiia maluna o lakou o ke ano waiwai nui no ka hoike ana hooia moolelo kahiko.  Me he la, ua waiho iho ka poe Aigupika kahiko i ko lakou hoailona ma na wahi a pau a lakou i hele ai, a me na huakakau o na mea i hana ia e lakou.  Ua kau ia ka inoa o ka Parao nona ke au, maluna o na pohaku uinihepa i hana ia i kona wa, a pela no hoi, he hoailona ano maluna o na komo, kupee, a me na lei a hoailona hoomanao paha.  Ua paa ka inoa o na koa a pau i hele i ke kaua, ka lilo o ke kaua, ka nui o ka helu waiwai gula, a me na lilo a me kariota i lilo pio mai a i make.

     Ma na kii pohaku kalaiia ua ike ia hoi na kakauolelo o na makeke e malama ana i ka moolelo o na mea i kuai ia aku, a ma na mahinaai hoi e hoopaa ana i na mea kanu, a hiki i ka helu o na hua a ka moa hookahi i hoomoe ai.  Nolaila aia hoi maluna o keia mau wahi i kalaiia, aole wale i hoopaa ana i na mea kanu, a hiki i ka helu o na hua a ka moa hookahi i hoomoe ai.  Nolaila aia hoi maluna o keia mau wahi i kalaiia, aole wale i hoopaa ia ka moolelo o na huakai hele kaua i ka aina o Soudana, he ekolu tausani elima haneri makahiki i hala aku, aka, o ka moolelo pu kekahi o ka Parao nana i hoohana keia mau wahi, kahi o ka pohaku i lawe ia ai, a me ke ano o ka me i hanaia ai.

     Maloko o kekahi o ua wahi o na kahua o na halepule, aia hoi kekahi kii o Kaisera e hoomana ana ia @, a ma kekahi wahi e aku hoi e poni ana ke Akua wahine ia Kaisera, o keia mau kii ua kalai ia a na pena ia me ka nani.  Ua koike mai hoi  na kii o keia ano, aole na alii mai aupuni i kana aku ia Aigupika, i hoao e hoopau i kona mau ano hoomana ana.  Nolaila kakou e ike nei ma na ano o ka aina, aole ha poe Helene a me ka poe Roma i hoopaa aku i ka olelo a me ke ano o na hoomana ana a ka lahui kahiko o Aigupika, a i hoopaaia ai hoi na inoa o Alekanekero, na Piolome a me na Kaisera ma na hoailona kalai ma na paia o na luakini maanei a ma kekahi wahi e aku e Aigupika.

     Iwaena o na kii kalai paahaohao iloko o kekahi o na wahi e pule ai o ka luakini, aia hoi kekahi kii o ka La Hookolokolo hope loa.  Ma keia kii, ua hoike ia o Osiris, ka lunakanawai o ka poe make, e noho ana ma ka noho alii; e ku kokoke ana hoi o Photh, ka anela hoopaa i ka moolelo, i ka noho alii me na mea kakau ma kona lima kahi hoi e kakau ia ai ka moolelo o na mea a pau a ka mea make i hana ai; o Horas hoi ka anela ia ia ke kaupaona ana i na hana a pau i hana ia maluna o ka oiaio, a i ka manawa hoi o ka uhane o ka poe make e hookipa ia aku ai iloko o Ameneti kahi o na uhane i kaa aku iloko o ka make e noho ai na kau mai la hoi ka Lunakanawai i ka olelo hooholo maluna o lakou, a ua hookuu ia hoi kekahi poe iloko o ka hale alii o Osiris, kahi o ko lakou noho hauoli mau, a i ole hoi na hoololi ia lakou iloko o kekahi manu a holoholona paha, ke mea maa mau nae, e loli ana he puaa, a na hoihoi hou ia mai paha iloko o ke ao ma ke ano puaa, “e aku, e nun-a puaa, a e make.”  Me he la, o keia iho la ko lakou manao no ko kakou noho ana hoaoia, ka noho ana hoi a kekahi poe kahuna e hoala hou nei ma ke ano oia iho la ka noho ana hoao alua ia ana o kakou, e ao ia nei e na kahuuapule he mea hou, na manao i ia loa ia o ka poe kahiko o Aigupika, a i hooliloia hoi i keia wa he mea hooliiala ai kuhikuhi na Kahunapule i na anaaina naauao o keia au.

     Ua ike ia hoi ma keia, ua loaa i ka poe Aigupika ka ike kolulu i ka noho ana aku o keia hope aku, aka, aole nae hoi o ke “ola a me ka mau loa i hoike ia e ka malamalama o ka Euanelio.”  Ua manaoio lakou i na olelo ao e loli aku ana ka uhane ke make ke kino a komo aku hoi iloko o kekahi manu, a holoholona paha, a mahope o ke kaahele ana iloko o kekahi mau kulana o ka hoopai, a hoomainae ia ana, ua hoi hou ae la ka uhane a kino kanaka hou iho la.

     Aka, o ka mea kamahao loa e pili ana i keia heiau aia no ia iloko o kekahi wahi halepule ma ke poo o ke alapii pohaku e pii aku ai a hiki aku i kahi i ku ai o ka luakini maoli, kahi o Osiris i hoike ia ai iloko o kona kino pohihihi, he hoike ana ano o ke Akua ma ke kino kanaka ma keia honua, no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui kanaka, aka, ua kue ia ma kana misiona i hele mai ai a hoomake ia hoi e Typhon, ke kupua ino o Aigupika.  Mahope iho nae na hoola hou ia ae la o Osiris luku aku la hoi ia Typhon a lilo ae la oia he lunakanawai no ka poe make, a he alii no Hades (ka luakupapau).  E pau ana ua mea make a pau i ka hele aku imua o kona noho lunahoo-

kolokolo ana, kahi o lakou e kala ia ia mai ko lakou mau hewa a komo aku hoi iloko o ka noho ana hauoli mau, a i ole e kipaku ia aku ai mai kona alo aku e like me he holona la.

     Ma keia kakou e ike ai i ka pili loa o ke ano o keia kii kalaiia i ke ano o ka moolelo o ka Karisto misiona a he nui hoi ka poe i hoopohihihi ia e ike pehea la i loaa ai i na Aigupika keia mau ano e ko Karisto hele kino kanaka ana mai a me ke ano o kana oihana.  Ia’u hoi, ua maopopo loa no ke kumu o keia @ ana.  Ua hookomo mua loa ia hoi ke ao ana Karistiano ma Aigupika.

     Ua pahola hikwawe aku la hoi ma o ka pii ana a ka muliwai Nile, a i ka eha o ke keneturia, na lilo hoi oia ka hoomana puni o Aigupika.  O keia mokupuni o Philae oia kahi hope loa o ka hoomana kii i noho ai iloko o ka Emepara o Roma mamua o ka huli pau ana mai o ka aina i ka hoomana a Karisto, no ka mea, na heluhelu makou ma kekahi mea i hoopaa ia ma keia wahi halepule e oleloia nei, a ua ao ia mai hoi makou, (ka mea nana keia moolelo Mr. de Bass) ua hoomana ia no o Isis a me Osiris ma keia Philae a hiki mai i ka A.D. 453, he keneturia mahope hoi o ka hoopauia ana o ka hoomana kii ma Aigupika, malalo o kekahi olelo kuahana.  A aole no hoi anei he mea i hiki ke hoomaopopoia ua loaa aku i ka poe hoomana kii, ia lakou e noho hui ana me na Karistiano iloko o keia manawa kekahi mana ao@ pololei o ke ano papalua o Karisto?

A he mea kupono i ke ano kanaka no lakou iho, ia lakou i ike ai i ko lakou hoomana e make iho ana, e lawe mai hoi a wili iho i kekahi o ko ka Mosia Karistiano ano i ke ano o ko lakou mea Akua i punahele nui ia lakou.                                             E hoomau ia

KE

Koko  Maikai.

     Ano o ka wa kupono keia e hoomaemae ai i ka oukou koke.  O ka manawa keia o na tausani o na ilikea e inu oi i ka Saribner Sasaparila ka laau hoomaemae oi aku no ka hoomaemae koko mamua  o na luau e na i loaa no ia mea, a eia hoi ke hoomaemae nei i ko lakou mau kino mai na kumu ma’i  e moe malia nei iloko o ke koko o kanaka.

     Ua ike hoi kakou o ke koko no ka wai e ola ai ke kino i na hoi e maikai ole na koko la na maikai ole kou oia kino.  E loaa ana ia oe na nui ma’i o na ano a pau, e loaa ana hoi kela molohai hoihoi ole, ono ole o ka ai aua emi wale mai o ke kino, a he maikai ole ma na ano a pau.  He kupono ia oe e hoomaopopo i keia mau ano hoailona o loaa anei oe a lilo he luahi na ka ma’i o kekahi ano.

NA NAIO

     Ua ike nui na mea a pau i ke ano o ke kumu o na ma’i.  Ua hoike maopopo mai ke akeakumai i keia mea.  Ua maopopo loa hoi aia iloko o ke koko na anoano naio e noho oi a e ulu ai.  O keia koko oia no ka wai ola e kahe ana a @ ke kino.  E lawe ana hoi oia i ke kumu e mau ai ke ola o na wahi a pau o ke kino.  Alaila, heaha hou ae hoi ia mea nana e lawe a pahola aku i ka ma’ai mana wahi a pau o ke kino mamua o ka@ ino no waiwai ole i nohoia e na kumu o ka ma’i a hoi e uku i ka ikaika o na wahi ola o ke kino kanaka.

KA SCRIBNER SASEPARELA.

     Heaha ka manao i oe ae o ka pololei mamua o na wehewehe kumu e olelo ana, o ka hoomaemae a me ka hoola hou ana ae i ke koko o ke kanaka oia hoi ka mea inana e pepehi na ano naio a pau nona mai na ma’i.  O ka laau lapaau oi aku o ka maikai no ka hooko ana i keia oia no ka SCRIBNER SASEPARILA, ka laau hoi i loaa ai ka pomaikai nui i kekahi poe aku, oia no ka mea e hoopomaikai ana ia oe o hoopau aku ai i na mea maemae ole o kou koko, hooulu hou ae hoi i kona kino i onaweliwali a hoolilo io oe he kanaka hou, aole kekahi mea koko maikai a piha pono e ma’i ana.

NA MAI HEHE HUEHUE A ME NA EHA F. AF.

     O na hoike wale no mawaho o ke kino e ikea ai ka maemae ole o ke koko, oia no na mea e hoea ae ana ma ka ili o ke kanaka makani a ke koko maikai ole e pahu ae ai ma ka maihehe ma na huehue a ma na eha e ae paha.  I ka manawa maikai ole o ke koko e puka ana keia mau ano.  He ma’i ka LEPERA no ke koko ae.  E malama loa e hoomaemae i na wahi a pau o ko oukou kino alaila aole loa he kumu e hopohopo ai e loaa wale ana i keia ma’i e like me ia ina kou koko aole he maemae.  A eia hou hoi ina ua pili iki paha kekahi ano o keia ma’i ia oukou o ka laau maikai hookahi no ia mea au e inu ai oia no ka SCRIBNER SASEPARILA.  Ua hiki i keia laau ke hoopuu aku i na mea ina o ke kino mamua oe o na laau hoomaemae koko e ae.  E hoopuipui hou ao ana i na wahi e loko o ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma’i, e haawi ana ia oe i ka ono ai maikai hou, e hoolilo ana ia oe i mea ikaika a ola maike ma kou ike pono iho no mamua o na laau e ae.  He laau kupono maoli no keia i na noonoo maikai ana a aole oa hoi he hele i ka hooko ana i ka mea i olelo ia nona.  He mea maikai e kii koke oukou i kekahi omole i keia manawa a e hoomaka aku i keia ano laau maikai luhi ole a nuku o ka lilo.  E ninau no ka SCRIBNER SASEPARILA aole i laau e ae.  Aole o ka mea e oleloia mai ana na like no ka maikai oia ka mea kupoko o keia laau maoli no, aole he mea okoa ae.  E kii makai o.

Ka Hui Kuai Laau o Hobron Ma

Kihi o Alanui Moi a me Papu,     Honolulu,

Makana, Makana!

E haawiia ana kekahi

Piano Nani o Nu Enelani Mai.

-E-

L. B. KERR.

     Iloko o na la he 30 mai keia wa aku.  E kuai ana o L. B. KERR i na LOLE O NA ANO A PAU ma ke kumukuai

KUMU LILO MUA

a e haawi ana i na mea @ kuai ana i hiki aku i ka $2.50 i hookahi kikiki e loaa ai ia lakou he hookahi koho ana ao hookahi PIANO NANI O NU ENELANI e ku la maloko o ko makou Halekuai, ma alanui moiwahine.

     E loaa ana ka makana piano i ka mea koko pololei a hookokoke aku i ka pololei o ka nui o na hua iloko o kekahi ipupu e kau nei ma ko’u hale kuai.

     Mai poina, he hookahi hoho ana no kela a me keia kikiki, i loaa no kela a me keia elua dala.

Makana, @

He Piano Nani Mai Nu Enelani

-           E haawiia ana kekahi @ Nani e-

L. B. KERR

ALANUI MOIWAHINE E PILI PU UA I KA @ KUDALA O @

@

     E haawi ia ana he kikiki i kela a me keia mea no kela a me @ $9.50 ana e kuai ai ma ko’u @ no na kumukuai haahaa loa, a e loaa ana hoi i kela a me keia kikiki he @ @ hookahi @

o na anoano oloko o kekahi ippu e kau nei iloko o ko’u Halekuai.

     Mawaho o ke koho ana no ka makana, ke polo@ aku noi au e hala mai, a e loaa na ua @

a lakou i makemake ai ma ko makou halekuai mai ka @ o na ano a pau, a me na hulu papale a me @.

                  E HELE MAI !

                                                                  E HELE A PAU !

                                                                                                      L. B. Kerr.

Kuai Hoopau Nui.

 

                              Kuai Hoopau Nui.

Ua hoomaka mai au e Kuai hoopaa mai ka Poaha mai o Ianuari 23, i @ hi o ko’u halekuai no na lolo heu.

 

E kuai ia aku ana na mea a pau o kou Halekuai i pau aku na mea e kau nei me ka hookee eia ia a kekahi aa.  Loaa aku no ua kuai holopono ana i lo@ ele kona like ma Honolulu nei @.

He kou loa ka makou waiwai kuai ia a pau hoi na waiwai hope loa a makou i @ kuai ak u@ a wae mai Nu Ioka mai o no Lole ma i na aina a

Na IaLole                                      Na Silika                                 Na @

     Na Lole Nahenahe       Na Lihihihi Hana Lima, Na Lihihihi Kawelu.

                  Na Kakini.                   Na Loko Wahine ona Ano a pau

                              Na Lako Wahine o na Kane Na Waiwai Lolo o @ na pale

                              Lole kekahi o na Waiwai, i humuhumu ia ae ke @

                       mau kuai hoouai ana, me ke DALA KUIKE WALENO.

@ e hoomakaikai aku i keia @

                                                                                          J. J. Egan