Ka Loea Kalaiaina, Volume II, Number 44, 12 November 1898 — KA OHUMU MALU A KIVINI, J. A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA. KE KUMUHANA WELIWELI, KA POINO ANA O HAWAII NEI A ME KAINOA O KA POE KOKUA OHUMU. KA E. C. MAKAPOLENA OLELO WIWO OLE. [ARTICLE]

KA OHUMU MALU A KIVINI, J. A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA.

KE KUMUHANA WELIWELI, KA POINO ANA O HAWAII NEI A ME KAINOA O KA POE KOKUA OHUMU.

KA E. C. MAKAPOLENA OLELO WIWO OLE.

E !ike me ka makou i lioo» laha akn nei no na mea e pilī ana i ka olelo hooholo a Makapolena. aole ma ka hakuepa wale. nka, ma ko mafei ( kon iko pono no; oiai •• akou e ku an» he poo alakai no ka lahui. ma ko inakou lilo ana k i poe ku hoe no ka Hui Kalaiain», e like me ka inoa e o t nei m*t ka mako i nupepa Ka t Loe» Kalaiaina. He nui n» mea a niakou e hoonee uku nei i mea e ike mai ai ka le- * , hulehu i kekahi hana kaulana a kekahi kanaka Hawaii ( iloko o ki IIul Kahiiaina. • I 1 ka wa i noho ae ai ka i Aha Kuhina o Wilikoki iloko 0 ka Ahnoleio, e mau ana no i ka mahan «hana o ka ok lo . hoohohi a Makapohma. U» . uui na nune i nlu ae iloko o * ka ahaolelo uo na mea e pili ana i ke kanawai Loteri a ine . ka opiuma—o kue ino loa ana na Mikanele; n o ka olelo 1 nui loa ia raau la. ina e hoo1 holoia kela raau kanawai, e poīno ana ka lahui a me ke , aupuni, Aole uae keia poino na hai ae, na lakou no e hoo-1 noino mai. I Pela makon i ike ai e hele mau ana na wahine haole i kahi o ka Moiwohine nie na. upe a me na waimaka, e ka-| hoahga anu i ka Moiwahine aole o kakau ka pulima, o, I poino ka lahui a rae ke aupuni. Pela io paha; no makou iho, aoie i huli ko aupunino! ia mea. No kela mau knrauj no a niakou i hoike aku nei, i i no ka hoi hope no o na lunamakaainana a ») i ka luai no % > a lakou i luai aku ai i ka lahui. A me na olelo. iaa e koho inai oukou ia makou, pau ka pilikia. paa ka poe kipi, loaa hou ia kakou he kumukanuwai mnikai. Aole anei oia ka mea i oleloia? Oia no. A pehea la hoi i 1 hoohewahewa ai ka lahui, e' I w | kauhihi nei i hulihla ke au- ! puni i na Elemakule o ka! //ui Kalaiaina? i | E waiho iki kakou i keia | ! Aha Kuhiiia a me ka Ahaole-; I jlo, A e hoi hou iki ae i hope ja e nana ae i keia wahi. lle mau mahi a i hala ae mahope o Kahoonei, ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina, he kanuka lua ole o ke akajniai, naauno a me ka maaioa; \o hai ko puni ia ia. Ua | oleloia eia ma ka waha o ke|kahi poe, aolo oii» i kupono i ! nlukiii no ka lahui no ka na iaupo, pel» no ka nana ana Imawahoeke kino; aka n»c, ! maloku ona, uia nie ia ke alo1 ha nlii oiuio a me ka hoopono i» mo ko aloha ainaoia’o. I ka wa o kela ohumui i j kipi u Kahoouei i hoopahuIu| ai. oi» ka wa i ulupuni ai i ka llmhu na aiakai o ka aoao

** Lihenila, a kaheaia kekahi 3 halawai makaainnna ina ka i hnlepohaku Kohikana IXL., • oiai o Knhoonei ka haku hnlei - ia w.i no ka Hni Kalaiaimi. i Ih \vh luwein nmi hi kekahi; i olehi hooholo e Uipaku ana i; i ka noho Peresi<|cna anau.I.| • A. Kahuonei no ka IIni Kala-i i ) iainn, » hoonohoia oWilikoki; i i Peres ; ih na no ki» nui Kalai- ' aiua me ka ae ole o na I ’la o 1 in hui; he h»na hilahila ole • keiu mi keia poe nona na inoa \ • malalo iho: i • 1 Ailnene Hnki j ,7. Nnwiihi i U. W. Wilikoki | > \\. L. P. lvinf j alil > J. "W. Uipiknn.- » Pua * 0 ka inoa ek<*ln, aole i kn > like kona m-»mio me ko kekn-' * poe iho o Inkon i hoikeia «e ‘ I» inoa. Ua hoopauia o Ka1 hoonei no ke koleua ole i ke > kumnkanawai o ka Ahahui ■ Lihemla. Aia ma na kiimu5 hana ka paio ana o na aoao > elua. Ua olelo ke kumuhana * o ka aoao Liberda penei: ‘ j He mea pono ke iianaia ke‘kahi knmukanawai hou i 6 • .lAupuni no ka lehulehn ma o •ka lelmiehu. a no ka lehulej hu. J A mu ke kuiniiliana hoi a IIni Kalaiainn. a penei kona heluiielu ana: “Ile mea { pono e hoouiauia ke Kuokoa nupuni Ilawaii e nolio i i hoomalnia ana e kekahi .Hii ihanau o ka aina me ka ma- | * I . kemake o!e i kekahi ano au-l - i puni e ae. j Ua lilo koia mau kumuha-l . na a na aoao elna e pnie : i , na wa holo baIota, a pela iho la o Kahoonei i kipakuiaai; . mai ka noho Peresīdena anrJ I * ! no ka nui Kalaiaina. -| Ekohi !a mahope mai, kai|heaia na lu.a o ka mii Kalai*:aina, a hooholo na lalaokai ■Ihui e hoihoi hou no ia Kaho-| ilonoi ma kona kulana Pen-si-| dena. Ua hana o Kahooneil i|mcka manaopaa a luii ole! no ka pono o konu Moi a me > ke aloha i kona aina hanau ’ ma na ano a pau. lloko o keia! i wa, aia ma k.« lima o Kahoo-; - nei nu hana nno nui «■ pilij * ana i ka Imna a k« loh lehu;! 4 * ua niakaukau oia e hana i nai ; hana » pau mo ka iioihope| i olo. ke kmiohaia oia e konaī . Papahoeko. l’a knuoha »ku: i oia i na apaaa a puni ka paoaina e hoouna mai i mau i Elele i ka wa o liookuu ai ka . Almolelo: nn hiki mai lakou i * ka wa kupono. * O kekahi mea nui a Kahoonoi i hana ai, oia komi hnl i a»n i kekaiii Imleaimi im ka i poim o na Klole a mo na Ima 1 o ka ahaoleln, o uku imui > auu he 40 dala i kulu puleī

koln pulo, u;i liko nio oom»! pulo I ukui».. 1 Hoko o ki in wa ko hooma*. kaukau mn na KIolo a mo ko|; Komilo Knwnena no na nnhn j. no ka wa o hookua in ai ku| Ahnololo, ko liiki akn ia la. j I 0 ka inoa imi o Jiaimia anu' ’ ia la. « ka hooko la o kai j hookoia o ka makemake o ka imakoinuko o ka lahni. ia la e I kukala ana ku Moiwahine i! 'keknhi kumukanawai hon.! uolu ka mea i hoomahui 5a mai ia makou e ko ku Moi Puuku. A uu k;i».oha mal ka; , Moi ia Kahoonoi a mu ka ,o kakau nei e kiii kokahi j>ooj , Loio palaoaia piha, a me ko-j kahi poe Alii o ka Aha Ku-: , kamalu, i ka wa o puka ai kc ; Komitc o ka Ahnhui Knlaiai-' na mo ko Kmnnkanawai. a Ci lilo i na Loio a ino na aHi o i o ka Ahakukemalu. o lakou! na poo o ka huakai. l T « hoo-i jkoīa kela kauoha i ka hoola-l una ana i kola [ oe Loio a mo na ’iii o ka Aluiknkamalu. Ua 1 ihoolo ia mai. aole hookahi oj : lnkou i ae mai. Oia ka ka I Moiwahine i pane m* ai:|| ; A u we! e neniaia ana k,i kon. | j j Ua kauohaia ko Komito e ] | hoomanawanui i ka hana a ; ■ ; ka L h i o noi mai nei i ku 1 moknnawaikauhke. Uahooue- l * honohoia ka hnaka: a ko Ko- » mifo mni ka Makete kainko i ‘akuokaliuio Ihima ma o’-, inoho noi. a hiki i lea halo au i, Ipuni mawaho iho o ka puka;, : komo o ka pa a liiki i kaj ; puka o ka hale aupuni. uai, piha ponu i na lala o ka mn'] Kalaiaina. j* M:thope iho u ka pau ana o; k « aha Kuhiim n Wilikoki.; ! lohe ia mai ana ua koho kai 1 Moiwuhino i ka aha Knhinal 0 Samuola Paka ma. I ka 1 hiki ana i ka hapaiua o ka hora 11, pnka ka huakai Ko- * mite me ko Kiumikanawai. 1 ke Komilo o kai noi i ko 1 alanni. na mii ka poo haohao no keia luiakai, no ka moa,j ( aolo i loho iki ka lehulohu i; 1 ka hana a keia huakai. 1 ka j 1 pau ana o na hami o ka ahao-j* ’iolo. hoi ka Moiwalnno ika| f Ha’onlii, kauohaia ko Komite ! 1 0 j>ii pu i ka uaiealii. i * 1 ka hiki ana i ka Haloalii; 1 ! »■ ua liio ka hoonohonoho ana ij! ika Puuku o ka Moiwahine,; ua hele a makalnpua waie ka ’' Kumi Kalaunu i na lala o kai' Ahahui Kalaiaina. Elua hora | * |o ke kali ami i hana paua- : ! | ka, eia ka ke pihilolelolo mai j ] j nei ka ka Aha Kuhina. ; la makou o ku nei, malailai 1 ■ 4 pu ao na Koniisina o na Ainal* |E, na Lunakanawai Kiekie; ; Alopaki me I5cketona. na Ko- ! ikialii a me kekahi poe hano-; 1 hano, mi le«U* hanohano a me ! 1 kekalil niau hoa o ka Ahaole-: 1 lo, a koe ka poo olmniu o ka 3 |ahaoleloo ka aoao noomae-l’ !waewa. no ka moa ua ilakou i ka nuha. 1 I Mahopo iho, ua komu mai la ka Moiwaiiine me kouai 1 kahiko piha a me kona .-llia ĪKuhina lolo haalulu. Ia wa ji haawiia aku ai ke Kumnka- 1 , !»awai ia Nawaiii no ka hoo- » |hikimsiio kekihi lunakmui- ! wai keikie. o a o Biketona. I uu maka kan o:a e hoohiki i !ka Moiwahino. < lu wa i uam* mai ai ka Moi- , : wahine penei: E na K.omisina ; i noho aloha pu me nawaii i nei, na 'iii a me na Elolo lv<»mite <► Ko’n Inhni. Ua {>.•:< k<»'u manao, o keia ka la A n : i mumio ai e hooko i ka mu- 1 kemake o ku'u lahui, o like iiii' na l ahipala hoopii leha lohn i k;i Ah:mh , ]tr. a i a'u pu ! kek;*hi o mnmi mai ana e hoop(iuo{u)iio Iioii ia ke ku1 mukanawai no ka ponu u ke

' aupuni h mo ka lnliuikanoka. I 'l’nikonoko kakon lunakn* j\vni kinkio i ka lunnahoiim o 1 ku kuinukaimwni.aoio naoona lioopiu.opono iki i knlii honm-[ | liomn; nolaihi, ua paa kuu] {manaoo hoopmopouo hou Inl kahi o ka hemahenm. O ka'u I men kaumaha o hoike aku ai I I ia oukou o im Komite o kuuj lahui. l'a hoolo kun Aha Kul hina. aulo o hiki in*ji ko kue !j ko !cumukanawai. O koia ka wu i uiu ni ka nmnao o ko Komiio o hopu i ka Ahal j Kuhinn « hoopaa iloko o kojkahi nimi. u kauoha in ka iMoihahine e koho hou i aha jkuhiua, o ka moa nana i hoo* Ipahua i kela nmnao iokaiu o jkeKomito, oin no ka puka 'ana’ku o kekahi olelo ninau < iponoi: K Kalani, pehea raa- ; kou; ilunu na lima ilalo paha? 10 ka pano mui a ka Moi; E ! hoi oukou, a e maiama i ka % maluhia a me ko kanawai; a o a‘o aku i ka lahui e malama i k;i nialuhia. * l Ua lohe ana o ka Aha Kuhina i koia leo o ke Komito, ua pihaia lako i i ka haululu a nio ka makau; ua paa ua maiMo o ko komite e hana iakou peia. aka, na ka leo o ke *Eii 1 lioopau ae i kela I olelo. !( pela. ilio la i pau aina j manao nhiku o ko komile. la ] wa i h*h; .iiai ai kokahi Kuhiim ;i hopu mai !a ia Kaunainano mo ka leo hoomalimah, * a o hooki oe i kau olelo, a e I malama ika hanohano o ka * hnlo o ko Alii. i I koia \va ke ku makaukau * nei ke Komilo no ka hopu i * na Kuhina. ina i hole mai rae I ke okahikala, ina ua hanaio i ko Komilo me ka pupukahi. ( Eia nae. ua hana mai me ka ( hoouweuwo a me ka hooma- j limali. I keia wa e hi o nei, j ua hoopuka ae la kekahi o na Lunakanawai kiekie i kana , ololo penei: ue nui ko'u mina mina i ke <rula a mo ke (laima 1 na. ua hala iho la ka wa ku- i pono, ua pau.ua nalo oia i ke / aouli, pela kana wahi hooheno ke kumukanawai. Eianokela kunmkanawai me makou j 3 a hiki i koia la, e unuhi aku| E aua makou ke ioaa he wa v kupono ia makou i meaepau i ai kuhihewa <> ka poe papau a 0 ka iko a me ka pue unihipi * 11 ? noho iniukaeia e na uha- r no ino o ka po. .\ia raa keia ® l kuuiukanuwai na pono nui o ko aupnni, ko ola o ka lahui * kanaka, oia ka mea i oi aku r a i makee nui ia o ke ola o ka lahui kanaka e pai-a ia 1 nei o ua kanawai liookauma- 1 iia, i kauia no ke kinailoal ana i ka lahui Hawaii e nalo mai ka ili honaa aku oia ka moto nui i huliia ai e ka Moi wahine a me ka poe a oau e kokua ana ia la. ! ] I K īioouionio n/-n uo. j | i i w "" i ■