O ka Hae Katolika, Volume I, Number 23, 1 March 1870 — Ka Ahaolelo nui ma Roma. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo nui ma Roma.

I ka mak.ihiki i hala aku nei, ua wawa nui ia ka pau ana o ka aoao l'opo "ma koia Paoaina. l a ku na kaula kuhihewa ma na aina hoolepope , ua kopo ko onei inau kaula i ko lakou mau wanana, a ua laha mai o'a o ina ka Paeaina Ilawaii. Aolo paha nioa ma Hawaii nei i lohe ole i na wanana o I). Halawina. l a hui na hoolepope me ka poo aia i ke da!a o hele ai o (iarihahii e hoohaunaolo i ka aina o ka l'opo. *Aka , ua hala hu ko lakou niau hua helu a ino ko lakou hoopilipili ana i na pauku Haihala. A , ke ku nei no ka aoao l'opo , ua puka , inai loko inai o ka hookeia mai, me ka nani o pili inau i ka Berita o ka Haku. Hoko o ka ohuniu a me ka hooke *ro ko ke ao nei, hilinai o I*lo IX ka mana o ka moa nana i kukulu i k kalosia ; n iwakalua mahina a oi nu o ka akoakoa ana o kn Ahaolelo nu ltoma,hai maopopo ka l*ope ika « ika hoomaka ana, n'oi oia i na pule >

— Kristinno i ninini'a mai ka Uhane-llemo-lele inoluna o ka poe e kukakuka pu ana no n.i mea e piii i ke Aupuni o ke Akua ma ka llonua nei. K hel« mai anei na Kpikopo i ka leo e kahea ana ? aole anei e kue mai na mana kivila V o.,kona kaula hooiloilo mau ia. 1 ka \va a lakou i lohe ai i ka leo o ka Pope e hai ana, a e kahea ana i na Epikopo no ka Ahaolelo ; o ko lakou a;ika iho la no ia , me ka hoohenehene a me ka olelo o ka huhu loa : * Mahea, wahi a lakou , kahi e akoakoa'i ua mau Bihopa la ? K lako no anei ka l'ope i wahi kuoftbono kahi e noho ai ? » Aka , ua hoka lakou i ka iko ana, ua pio , a ua.hee na puaU kipi. A, ke ikeia nei na haneri Epikopo mai na kukulu eha o ka honua e akoakoa nei ma Iloma. I a kokua ko lakou mau makaniaka i lawa ke dala no ka helo ana , a ua makana hōi i mau mea maikai loa no ke Kumukauoha i hemahema ole ka AhaOlelo. O kekahi Epikopo, mai waona lilo loa mai o Asia , he 50 la kona holo ana maluna o ke kua o ka lio a loaa ke awa ku moku kahi e ee ai no ka holo ana i Koma ; kekahi mau Epikopo he 5 a 6 mahina , ma ka moana i ka holo ana, mai na Paeaina kaawale loa o ka Pakipika nei, he tausani na mile o ka holo ana ma ka moana, a lausani ma ka aina. No na aina kaawale a pau o ka aina puni ole nui o Amcrika, mai Kanada a i ttresila ; mai ka aina j?ula. o Kalifornia a hiki ma Nu -Kiielani i ka'nuia e na Puiilano ; mai Aii;upita a me llelene, Afcrika a nio Vsia niai na niaunh laa o l'ale.Mina, na kul.i a me na mauna o Kina. a me llineilu. Mai ma na aina kaulana «^lalia, Ber&t • nia? Perusia , l"arani, Auseturia, Sepania Helegiuma. &c. iMai Nu-yolani ka mahele alima o ka honua nei, he opiopio ia,aka,hc ikaika no nae. Aoie oina , aole lahui i hoouna ole i hope no-

i hele iikū i kona lt l o m> ka |H>no o na Kristiuiu> ma ko ao noi. A. i ka la Ho l)eki"tnalMi iho ihm , komo ia huakai nui ina ka Luaki ni lua 010 o ka honua nei, i ka »a o kaui ana na hele o ko Kulanakjulialo , a he kMnalima tausani (.30,000) »a kaoaka ia w;> la iloko o ua Luakini noi o M. lVtoro. 1 koia wa, ke kukakuka la ; aka o ka poo kue . ke hoopiha la i ko lakou mau Nupepa i na inea koho wale , he mea ko »\a Ahaolelo a he mea. Ke hai nei lakou i oa manao a me na hana o ia Ahaolelo , aolt mamuli o ka ike ; aka, mamuli o ko lakou manao he mea e olioli ai ko lakou poe h«luhefu Nupepa. Oia ka mea maa ina Nupepa kuo-Pope. A, ina e puka mai kekahi mau mea oiaio , he hui pu me ka aahu ano e,e kuhiiai he eleele ke keokeo. E kali iho kakou , ilaila e lehe kakou i na mea i hanaia ma ka Ahaolelo ma ke ano oiaio. Ca olelo ia ma kekahi ?«u--pepa e paiia nei ma Ladana, o ka mea. e hai noi i na mea hou o Homa i ka pepa Timts, ua like ia me na pohaku i kukulu hewa ia ma na alanui i mea e kuhihowa'i ka liolo ma ka helu mile ana. Ina he hooiuaiiaoia 113 hana a Umiamnka , oia ka hana o na kue Pope ma ka hoiko ana no ka Ahaololo. Pulapula a kekahi Hoolq>ope.— <Me k i nawali«ali o ka mana Pope ma keia ao , aole he Alii ma ka honua nei hiki ia ia ke hoiilnulu i Ahahui e like me ka hui o neia la ma Petero saneta , aole hoi e hiki ke haawi i hale halawai hanohano e like me keia luakini. Mai na aoao kaawale loa o ka honua nei. . . he mau kanaka no na olelo e , na aina e, nalahui e, he mau kanaka naauoo loa a me ka elemakule kekahi i hele mai e hui pu ina koia kulanakauhale kaulana, no ka hoolohe, mamuli 0 ko lakou makemake w ale , i ka mea e kapa ana ia ia he panihakahaka iho no Petero, he hope no ke Akua ma ka honua. Mawaena ona Moi, o Victoria ka mea e noho mana nei ma ka nui o na aina a me na kanaka ano e, aoie hiki ia ia ke houluuiu i aha-hui like me keia. A, i kuu ike ana i na haneri Epikepo eono e huakai hele ana ma ka loa o Petero saneta , manao iho la au i ka pone o ka mana Pop'..i ke ku kaawale ana o kt aupuni Beri--1 inia. Ina aole i kue 'ic aupuni o L Keiani i ka Pope, jna o ka liapa nui o ka (Joe ahaolelo hi» olelo Beritania. No ka mea, aia no ilaila he 22 Epikopo no Jrelani, « ka Mokupuni o ka poe Saneta, > a he e.aniinali kekahi o lakou , he 10 no • • i\ . * **■} \ % , tm rV<

nale kookeo. Ua kau ka Uailmla maluna o ka Awai hanohano loa, ua liai plelo ka Mea hiū olelo nie kc akamai nui i mahaloia; a elou no me ka n.aka ola loa o WO IX iloko o kona elemakule ana, ua paipai no . ua hooho i ka himeni a me ka pulo. Klinia hora a oi ka halawai mua ana. I na la mahopo mai.ua hooponoponoia jia Komile. no ke ao ana kekalu, no na ohana hoohiki kekahi a pela ku. Beritania nui i ka Ahaoltlo. • 1 na la mua eha o ka hiki ana o ka Kpikopo o Ladana i Roma , ( He Hoolepope kaulana i huli ma ke Kalolika ,) he ekolu haneri Epikopo a oi i hele e ike ia i<i, a me na Luna Aupuni o Kuropa ma Homa i hele e ike ia ia , oia like me na poo o na Halekula nui, na (ienorala o na HaleMoneka a me na Kahunapule he nui v\ale no na aina a pau malalo o ka la. He mea hoike keia i ka nianao nui o na Kalolika o ka Honua nei i ka Aki-hpikopo 0 Lailana. a e hoike i ko lakou mahalo 1 na Kalolika o l»eritania ma o ko lakou poo la. Hoopii i ka Ahaolelo. — Ke Koniile e noho la ma Homa , hc poe no ka Kkalesia hoolepope o Knelani i hoounaia e na Kumupule o ua l\kalesia la e ninau i ka Ahaolelo i ki lakou manao no ka pono a pono ole paha o ka Oi'inalio o na Ka- j huna a Hihopa hoi o ua lvkalesia nei. | Aole i hanaia keia i ka la 10 o Januari ; aka , ua koho ka Pope i Kono Kpikopo nana e kukakuka me lakou , a e haawi ana na kumu Kneiani i na kumu e koo la i ko lakou aoao. l'a oleloia o na mea a ka l'opo i wae no ka hana ine lakou Oia ka Emin. Oanlinali Honnel , Aki-Kipkopo o l>oredo ( Bordeaux ) i l arani, oia ka e ia Komile, ua kaulana ia no ka naauao ina na mea Theoloijia , no ka huli nui i ke ano »"» na mea r e pili ana ia mea, a me ka makaukau ma ka olelo Beritania. l'a hui pu me ia, Cardinali Cullen , Aki-Kpikopo o Dublina* Ka Aki-Kpikopo o Baltimora , Prima o Amerikb-Huipuia. Ka Aki-Kpi-kopo o Ladana , Meirepolitana o Knelani. Ka Kpikopo o I>rimisihana ka mea kahiko loa 'ma ka Ahaolelo, a me Cardinali de Heisaka paha. Aole hiki ke hai a maopopo i ka hope o ia hana ; aka , i ka nana'ku he nui na hoolepop® e hoole ana i ko lakou aoao i keia wa o ka Ahaolelo lilo ana i<> i lanakila paa no ka Kkalesia. Akahi no a mahuahua loa mai nei o Herilania nui ma Homa, mai ka \\a o lleneri VIII aiiii. ' » kauiana ka Kkalesia o Amerika-Hui 10 ka pili loa ma ka aoao o Homa. • >maikai ia ke Akua. K ko mau ana ohiki; « Owau pu nie oukou a hiki jpena o keia ao. Aole e lanakila aa ipuka o ka po maluna o ka sia. ua koa Beri(ania. — Aia nia Homa i

koia wa, hc Luna-koa i noho 20 i: i hiki i Luna-koa ma lierilania, he' R ( „. 1 nimona hoolepope ia , a penei kana pala i kekahi makamaka ona ma Ladaiui « 1 keia la, na makaikai wau i n. t oka Pope ina Yilla Boregtse, akahi n<> ulu inahiehie kuu manao i keia ln , |, ] puali koa uuku no ,he (>,OOO wal« u<, ] aka, ina na niea e pili ana ika lako kd ] inaikai, eleu.koa ma'kai, hoopouopon I paikau a maikai, ano puali koa ola inai 1 kai, aole loa wau i ike i ka niea oi, ah- ' kakaikahi wale na jO na li (l ' na pu, na Dragone ,na mea holo waw.i, • aole mea i oi maluna o lakou. Ona /u ' ave ,o ka puali koa ia i V.i k.l niaik; ■ ' mawaena ona mea a kuu mau maka i i ' ke ai. Kakou na hoolepope ke olelo nei n ( ka !he ae naaupo wale ana ona Kat. 1 lika ; aka heaha la ko kakou mauaoin 1 ko kakou Kkalesia ika ae makapo ann I na mea e paiia nei ? Iloko o na niakaliik ekolu i hala'ku nei, ua lohe wau ino ki kahi poe Beritania e ae , mai ke 77rm J)aily Xt us, Tehgraph, a me Post, pene: « O ka o ka Pope helapuw la, ao na Zua\e, ka opala ia no Kuropa. ' 1 keia wa, eia ka oiaio, ua oi loa na h o IMO IX inamua o ko Viclor-Kmantitl. Ma Homa, ua hanaiia a maikai na koa. ua oluolu na koa i ko lakou kuleana, i i ai ma Napele a me Terenete , he |i.« ohumu , hapa maona. He pi ko k;ik< '. ,y mau pepa ma Knelani no ka hoike oi.in Ke ike nei wau i ka oiaio o na pep.i ; ' M. . . a nie /i. . . a me na pepa Kaloli- : ka ; aole wau i Ike mamua o ktiu hele ana mai maanei a ike maka. Akahi wale no wau a ike o ka hana o na .\ii|"*|i ina !vO kakou aina, (at home ) i ka iiooheuehene v a!e am<- ka hoolapuwale kunm ole i na mea e pilj an" i ka l'ope. » [ O keia hana ma Lailana , ao!e anei 11 , ka ke Kuokoa a me na pepa kalaviiw r ae e hoopili nei ina llawaii nei ? Oiaio iio , alikealike. Aole oioio ke Kuokoa. (Aoleīpau.