Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 93, 5 July 1893 — Ka Ninau Auhau Aupuni. [ARTICLE]

Ka Ninau Auhau Aupuni.

E Mr. Lunahoomalu; Me ka mahalo: O ka uinau i waihoia mai imua o na hoa Hawaii o ka Papa Loio i akoakoa ai ma ke Keena Loio o Mr. J. K. Kaalia ma ka auina la Poaono, lune 24, mamuli o kekahi palapaia kono mol iaia mai a I kela ame keia hoa Loio, oia lea mea e piii ana i ka Auhau Aupuni a ke kanawai i koi ai e ukuia e kela arae keia kanaka kupono i ka hook:ni auhau Hoko o kela Aupuni, ma m \va I hoakakaia ai e ua kanawai la. Me he la, o ka makemake nui o ke kumuhana ī waihoia mai aī ma ia wa na ua poai la o na Loio Hawaii e noonoo a hoike manawalea ae i ko lakou mau manao kanawai maluna o ua ninau la, ua ula ia noloko mai o ka loli ana o ke kulana Aapuni nona ke Kanawai Auhau i hooholoīa ma ka M. H. 1892, a he -kulana Aupunl elike me ia e ku nei -i keia wa, ke kulana Aupuni i hoo--hewahewaia e kekahi poe hookaa .auhau o loko nei o ka Aina. O ka »>oe i hoohewahewa ole i ke Aupuni f ku nei i keia wa, aole e pual maī aaa maī waena mai o ; Iakou na Uoohaoi ana no na hana a lakou e hana.ai no ka pouo ame ka pomaikai o ua Aupuni la, elike me ia e hoomaha T :ia uei ma kela-kunaa-hana. Kolaila o ka nīnau maopopo loa e ulu mal aua ma ka aoao o na poe i -manalo ole na makemake no ke .Aupunl e ku nei, oia keia: Aole -anei o ko makou hookaa ana i ke Aupuni e ku nei i keia wa i na auhau elike me ka ke Kanawai i koi mai ai, oiai hoi makou I apono ole i keia Aupuni, he hoike ana ia i ko makou apono a kakoo ana i keia Aupuni? Mamua o ko’u pane ana i haina no keia nlnuu, he mea pono mua ia 7 u, e Mr. Lunahoomalu, ke kamailio ma keia wahi no ka Kanawai Auhau e ku nei i keia wa ma ka mana nui maluna o na poe hookaa Auhau oloko o keia Aupuni, O ke Kanawai Auhau e ku nei i keia la, oia ke Kanawai i hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ka M. H. 1892, a ua hoikeia ua kanawai J la ma ka Mokuna 61 o na Kanawai oia makahiki. - Aia ma ka Pauku 78 o ua Kanawai la, ua hoike ia na Kanawai Aupunī i hoopauia, oia hoī: Ka Mokuna 43 o na Kanawai o 1882 u u 32 u u u 1886 u u 37 u u u 3886 b u U 17 u u u 1887 u «•' 36 << «« 1888 u u 43 u u u 1888 tt u 48 u u u 1888 u u 50 “ <£ <£ 1888 tt u 72 “ ££ « 1888

a pela pu mo na kanawal a me na hapa kaaawai 1 kue i teia Kanawai 0 1892. Ua hoikela ma fca pauku 58 o keia kanawai na manawa e hookaaia ai na auhau pilikino (personai taxes) a mo na auliau waiwal (real and porsonaI taxes.) O na auhau* pilikino, o hookaaia ana ia mai ka la 1 aku o lulai a ka la 5, mai ka la C aku a hoea i ka la 1 o Augate. Ua hoololiia nao keia kanawai e pill ana no ka hookaa ana i na auhau pilielno e ke kaaawai kuikawa o tftīa aapuni e ku nei i keia wa. Kanawal Helu 27. Ma ka hookaa ana maloko o ka mahele i hoikela mamua i hoikela ae la, aole e kau ia na uku pa-kene-ta. Aia hol ma kahookaa ana ma ka mahele manawa elua i hoakakaia ae la, e kau ia ana na pa-keneta (pauku 59. a me 64.) Ua hoakakaia no ma keia kanawai na manawa o hookaa ai i na auhau mawaho ae o na auhau piliklno. Aole pohihihi o ko kanawal ma ia mea. E hoomaopopoia, ke koi maopopo mai nei keia kanawai i ke kanaka hookaa auhau iloko o keia uupuni e hookaa oia i kona mau auhau pīlikino a waiwai—ma na wa maopopo 1 hoikeia mai, a o ke kauaka bookaa auhaa o kuo ana i keia kol ana a ke kanawai, ma o kona hoole ana aole e hookaa i kona auhau ma na mauawa a tne fce ano i kauohala e ua kauawai la, aole oia e mauanalo ana mai na kauoha hoopai i hoikela e ua kanawal la, Ina e kauia mai ana maluna ona, me ka nana ole ia 0 fco kumu kue plli kulaaa aupuni i kakalu ai oia i kona manao naha a hoole hookaa auhau. 0 ka haaa ana a me ka hana ole ana i ka mea a ke kanawal i kauoha, i koi ai, a i papa mai ai i fce kanaka he hewa ia no uakanaka la. Mamuli o keia manao maopopo o ke kanawaī, e hiki ole ai ia’u ke heopuka aka i ko’u manao ma ka aoao e kue ana i ka ke kanawai i koi mai ai a i kauoha maī ai ī ke kanaka hookaeuauhau e haua. Eia kekahi e hoomaaaoia ai: O ke kanawai auhau e ku nei i keīa manawa, aole ia na ke aupuni e ku nel i keia wa i kau a i apono, aka, na ke kulana aupnnl Monakia (Alli) no ia. Aole au i ike a i hoomaopopo ua kau iho kela maoa aupani e ku nei 1 keia wa he kanawai hookaa auhau i okoa ae i ko keia kanawai o 1892 i hoikeia ae nel. Koe walo no kela hoololi a’u i kuhikuhi aenei mamaa. Nolaila, o kekahi mahele manao maopopo e hiki ai ke ( hoakaka ia ae, oia keia: Aole i ulu mai ke kue hookaa auhau (ke t olo au e kuhihewa oia ke kaona o I knmuhana i waihoia mai ai) no ka mana a mana ole o ke kanawai auhau e ku nei i keia wa e hoohanaia t mai maluna o ua poe hookaa auhau o loko nei o ka aina, aka, ua oili mai L keia hoohuoi ana maluna o ka mat nao hopohopo e like me keīa: Aole ane: o ka hookaa ana o ke kanaka . kue 1 keia aupuni e ku nei i keīa wa i kona auhau, oia konaapono ana i ua aupuni la? Kolaila, ua hlkl mai la uu i kahī o pono ai e . pane ia ka ninau i hoike mua ia ae nei. aka, mamua o ko'u awiwi ana i f he mea pono ke nana * mua ia ke kahua a me ka mana o ke aupuni e ku nel ī keia wa. Aole hlki ke hooleīa o ke aupuni e ku nei, he anpuni ia i kapaia he Provisioaal Goverament, ola hoī, he Aupuni Manawa, (Temporary Gov- ? emmenh) O ke ano o ka huaolele Provisional t wahi a Sfcewart Bapalje G me Boberfc L. Lawrence ma ka lam Law Dicfcionary, 1883, no Tempor ary, oia hoi, no ka mahawa. Uj lokahi like loa ko Dr. Webster ma 8 g nuo me keīa. E nana ma kan: 8 Unabridged Dictionary, no fca hua 8 olelo Provisional. Aole paha

poina o Mr. Lunahoomalu a me na hoa hanohano o keia papa loio i akoakoa mai nei ina hoakaka noeau a Thomas M. CooIey ‘ma ka mea : e pili ana ika ninau Hoohui Aina Hawaii, no ke ano o ia mea he Aupuni Provis!onal, e kapaia uei he Aupimi Kuikawa, oia keia: “0 ke Aupuni Kuikawa, ua manaoia he aupuni de facto no ka manawa wale no, he aupuni hol i kukuluia mamuli o kekahi hana nui a ulia paha, i kukuluia no ka malama ana i ka maluhia, no ka hoomau ana ina launa ana ona kanaka e lawelawe hana ana me na aupuni o na alna e, a hiki mai i ke au a me ka manawa e kukulu ai i aupuni paa. “Pakui no ka Hawaii Holomua, Poaono, lune 24, 1893,” He mea kanalua ole, ua mahalo nui ia namanao hoakaka kanawai o keīa kana naauao 0 Amerika Huipuia. Ua hilinai nuī lioi na poe o loko nei o ka aīna 1 apono ole ko lakou mau manao i keīa aupuni kuikawa eku nei, i ka manao hoakaka oua kauaka nei malalo oke kumumanao. “Na Alakai Koikoi no ka Hoohui ana ia Hawaīi” kahi a'u x lawe mai ai i ka hoakaka i hoike ia ae' la_no ke Aupunl Provisional. Mamuli oka Thomas M. CoqIC3 r hoakaka i hoike ia ae la: He aupuni de facto ke Aupuni Kuikawa, ola hoī he Aupuni Manawa i kukuluia, 1 no ka malama ana i ka maluhia, 2 no ka hoomau ana i ua launa ana o na kanuka e lawelawo hana ana me na aupuui o na aina e. lAole ipau.)