Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 17, 29 January 1890 — Page 4
He leo Aloha i na Keiki Papa o ka Aina Hanau—o Hawaii ka Oi.
------
Aui pono ae la au no waenakonu, ike aku la au e kuku ana a e hulali mai ana hoi na mea kaua, hoomanao koke iho la au aole ia he poe e o na keiki mau ia o na mea kaua, ua lohi ia a anapa e na keiki koa, eia ka leo e komo pu mai e koho i ka balota lahui; lohe ia aku la he leo, ua paa ka manao ina ilaila.
Oni ae au o na keiki ihu oo o na mahele kaa wai, na keiki hoi i ka ehu enaena a ke ahi, i hoomanawanui i ka luku a ke ahi no na pono o ka lehulehu, i hapai i na alapii no ka hoopakele ana, eia ka leo e komo nui mai oukou a pau e koho i ka balota Lahui, ua lokahi ka lahui o ko lakou aoao no ke lanakila ana.
A hookokoke aku la au ma na hale hana o na ano like ole o ua kaona lai lua nei, he mea e ke ohohia oia mau keiki manao paa, ua hooho like mai la lakou, e kala loa makou a pau i lilo ai i mau lala no ka H.K.H., a e kali aku ana o ka la koho. Hauoli wale kahi manao i ka lohe ana i keia.
A ia oukou pu hoi e na keiki o na pa kuai papa, e lohe a e huli mai pili no a paa a hookomo i ka balota lahui i ka la koho i moekahi ka lanakila mai o a o, he nani ka leo e pa nei ua welawela.
A no oukou hoi e na keiki o na kaa kikane, na keiki hoi ua maa a kuluma i na hana kaumaha a koikoi hoi a na haku, he mea ole ia, aole i lu iho na lala o ke kino he oia mau ke oolea a me ka eleu, e hookomo iho i ka balota lahui, ua paa kahiko na inoa i ka buke a ka H.K.H., he mau lala makou aole e nee, aole e lilo ua paa loa ko makou manao, ikaika na oleli a keia puulu keiki.
Iho aku la au a hui olelo me na keiki pue ana o na kaa pio, pehea na umauma, a pehea ka manao e komo hui kakou a e lawe i ka balota lahui? Eia ka pane, o kau i ike ai he pono no kakou hoaku kakou ilaila. He maikai keia mau hoike.
A pehea iho na keiki o na kaa ukana e huli nei i wahi ola no ka hale ma na alenui a me na uwapo? Eia ko kakou mana wa e lawe ai a hookomo i ka balota o ka aoao lahui, o ko kakou oni hope ana keia a moe iho, a no ka wa hea la e ala ae ai, eia ka leo, imua aku kakou me ka lokahi a huli pu keia au, e ko ana no he nui o na kahoaka e hoike mau ia mai nei.
I na keiki holo moku o kakou e alo ana i ka ehu a ke kai, a e alo mau nei hoi iwaena o na kai ewalu, pehea la ko oukou manao? Eia he leo no ka aina hanau e lawe a ho-o i ka pahu balota o na moho lahui, o kou koo ia e loaa ai he kaulike oiaio no ka aina a me na mea a pau, oia ka na hui elua i wae ai i na moho ma ka aoao o ka lahui a me na alii a oukou no na hoike kumaka i na hana lokoino i hana ia, oia ka hele uluulu mau ia o ko kaua lehulehu poino i ka mai lepera, maluna o na oneki koo-u o na moku, kahi a ko kaua lahui e uumi ana no ke kaumaha iloko o ka hoomanawanui, aole wahi no ka maha i ka nui hewahewa o na lokoino o keia au haiahi poino; aia makou a pau ma ia leo, a ua wela ka manao o ka lehulehu holookoa.
A pehea kakou e na keiki huki kaa lima e okuu mau mai nei ma na huina alanui, oia manao hookahi no me ka keiki alo kehau huihui o na wanaao e okioki mauu nei, e hamu ana hoi i wahi ola iloko o ke anu a me ke koekoe, no oukou ka manaolana e komo i ka balota a ka lahui; eia ka pane, e hooikaika aku oe no kakou o ka pono au i ike ai ma kou huli ana, o ko kakou pono ia, ua ike ia oe ma kau mau hana balota he kupaa mau a luli ole a ua paa ko makou manao e hahai ia oe no ka pahu balota i ka la koho a huli pu kei au, oolea na leo ohohia ua paa ka manao me ka lokahi.
Pehea hoi na hale pai nupepa, mai lawe ia’u i enemi a punalua, e haalele ia a kiloi loa, ia nei mai kakou i ka balota lahui, aia ilaila ka manao ua lilo loa o ka hookomo aku koe ke hiki mai ia la.
Eia iho no o na keiki o ka papa loio, mai nuha oukou ia’u, e nuha iho oukou a kiloi loa i na balota o na wahi moho elua alelo, he makona i ka aina a me ka lahui ua akaka laua ia kakou ano.
Ia oukou pu no hoi e na keiki o na kaa hoki a me na keiki o na kaa hapaumi, no olua ka manao a eia ka manawa e hooko io ai olua i ko aloha aina a me ka lahui, a i nalo aku ai ka auwe, o na kaumaha maluna iho o kakou, lawe a kiekie i ku i ka molale ho-o i na balota o ka lahui he pahee wale no ia la e komo la, o ka manao mua ia a ua hiki mai e ko ana.
Aole i pau.
--------------------------
NATIONAL REFORM PARTY.
----------
FOR NOBLES—ISLAND OF OAHU.
HON. J.A. CUMMINS , }
HON. H.A. WIDEMANN , } 6years
HON. J.S. WALKER }
D.W. PUA }
R. MULLER } 4 years
R.C. MACFARLANE , }
JOHN PHILLIPS , }
H.G. CRABBE , } 2 years
C.J. McCARTHY , }
FOR REPRESENTATIVES:
FIRST WARD—HON. J.E. BUSH;
SECOND WARD—W.H. CUMMINGS;
THIRD WARD—A. MARQUES;
FOURTH WARD—T.R. LUCAS;
FIFTH WARD—R.W. WILCOX.
---------------
POAI AOAO LAHUI.
NA ALII.
--------
HON. J.S. WALKER, HON. H.A. WIDEMANN,
HON. J.A. CUMMINS, E.C. MACFARLANE,
E. MULLER, J. PHILLIPS, D.W. PUA,
H.G. CRABBE, C.J. McCARTHY.
------------
NA LUNAMAKAAINANA.
---------
APANA EKAHI—J.E. BUSH,
APANA ELUA—W.H. CUMMINGS,
APANA EKOLU—A. MARQUES,
APANA EHA—T.R. LUCAS,
APANA ELIMA—R.W. WILCOX.
---------------------------
NATIONAL REFORM PARTY.
FOR NOBLES—ISLAND OF MAUI.
W.H. DANIELS,
WM. GOODNESS,
ANTONE BARBA,
C.O. BERGER,
J. KAMAKELE,
D. LOGAN.
FOR REPRESENTATIVE:
WAILUKU {J.W. KALUA,
{D.W. P. KANEALII,
LAHAINA {J. NAZARETA,
HANA {P. KAMAI,
MOLOKAI {A.P. KAPAEHAOLE,
MAKAWAO {W.B. KALA.
------------------------------
He laau e ola ai ke anu i ke poo me ka Hupekole ka Kauka Logier’s, he Laau Cherry Cordial Hawaii, kekahi o na laau maikai loa i hana ia no ke kunu, hano, ke anu, ka hupekole a me na mai o ke akemama a me ka umauma, a he hooluolu no ke kunu kalea a me ka puu eha. E ninau no ka Kauka Logier’s laau Cherry Cordial Hawaii. E loaa no ma kahi o Hollister ma alanui Papu.
Dec21-tf
INDEPENDENT TICKET.
Nobles for Island of Hawaii.
------------
FOR SIX YEARS.
SAMUEL PARKER,
J. KAUHANE.
FOR FOUR YEARS.
R.R. HIND,
E.A. BURCHARDT.
FOR TWO YEARS.
J. MARSDEN,
W.H. PURVIS.
Jan15-tf.
------------
Paa Balota Kuokoa.
Na Alii, Mokupuni o Hawaii.
NO EONO MAKAHIKI.
SAMUEL PARKER,
J. KAUHANE.
NO EHA MAKAHIKI.
R.R. HIND,
E.A. BURCHARDT.
NO ELUA MAKAHIKI.
J. MARSDEN,
W.H. PURVIS.
Jan15-tf.
-----------------
He laau e ola ai ke anu i ke poo me ka Hupekole ka Kauka Logier’s, he Laau Cherry Cordial Hawaii, kekahi o na laau maikai loa i hana ia no ke kunu, hano, ke anu, ka hupekole a me na mai o ke akemama a me ka umauma, a he hooluolu no ke kunu kalea a me ka puu eha. E ninau no ka Kauka Logier’s laau Cherry Cordial Hawaii. E loaa no ma kahi o Hollister ma alanui Papu.
Dec21-tf
KUKALA I NA LUNAHANA.
No ke alakai i na moho a ka lahui i hoaiai ia a i kokua ia i ke kau koho e hiki mai ana o ka mokupuni o Oahu, Ko Hawaii Paeaina, e na Hui Mekanika me ka Hui Kalaiaina.
______
1. Ka makou mau moho ua makemake ia e hoohana a e kokua ikaika i na hana a pau e pomaikai ai na limahana, a e kue i na mea e poino ai ko lakou mau kuleana me ko lakou mau pono, me ka poina ole nae he mau kuleana ko na kanaka a pau e pono e nana ia ae e kokua ia, a o na kanawai e kukulu ia ana e hana ia no ka hapanui o ka lehulehu, a maluna hoi o ke kahua pono kaulike no na lahui a pau i hoomalamalama ia a e noho ana iwaena nei o kakou me ka hoopaa ana ia lakou malalo o na makemake a manao iini o kela a me keia.
2. E hoohiki paa ana ka makou mau moho e paa a e hoomau i ke kuokoa o ko Hawaii nei paealua a me ke kokua ole ana i kekahi kuikahi o kela a me keia ano, a me ka hapai ana paha i na kumuhana e hoohui a e lawe paha i ke kau wahi lihi o ko kakou nei aina e na aupuni e; aka, me ka manao e loaa ana ia kakou ua hoomaikai e hoomau ia no ke kuokoa o Hawaii nei, a aole no lakou e ae ana e hoolohe i kekahi noi mai ia Amerika a me na aupuni nui, i kokua a i kukulu hoi i na kuikahi aloha me keia aupuni, ua ae mai lakou he mea pono e hoomau ia ke kuikahi Panailike me Amerika Huipuia, malalo o keia hoopaa nae, i ka wa e hoopau ia ai, a i ole e hoololi ana o Amerika i na dute, he mana no ko ke aupuni Hawaii e hana i mau kanawai e pili ana i na hoololi.
3. Me ka manao ana aole he mea kupono e lawelawe i ke kumukanawai e ku nei i keia la, ua ike makou mamuli o ka hana awiwi ia ana o ke kumu kanawai, aohe no i pono loa a he mea kupono e noonoo akahele makou i na hemahema iloko o na kukai manao ana a makou, me ka nana ole ana aku i ka poe mawaho.
O keia hoololi i ke kumukanawai a i nana ia ai hoi me ka manao maikai me ka poina ole i na mea pili no he ana kalai aupuni a me na mea a pau e hooholo aina ai i kela aupuni a me ke malama pono ana i ka maluhia o ka lehulehu, ua manao makou o ka mea hookahi no keia e hoopau i ua manao kuee i keia la.
4. E kokua ana no ka makou mau moho i ke kanawai e pili ana i na dala eono haneri, a e keakea nui nei ia oe e ka Hawaii ‘na ke koha ana i na alii i mea e ae ia ai ke koho ana i na kanaka maila kulana a me na Mukanika. He mea pono pana e hookaawale ia na lunamakaainana a me na alii i ka wa a lakou e noho ai, he mea keia i ike ole ia ma na aina e.
5. Ua manao makou he mea kupono e hoopiha i kekahi o na oihana aupuni ma ke koho ana, a e waiho ia aku ana imua o ka ahaolelo no ka lakou noonoo ana. Ke manaolana nui makou o na hookohu ana a pau i keia mua aku e maikai loa ana, a he mea kupono paha e hana ia i kanawai hoomau aku i ka poe i noho a elemakule iloko o ka oihana.
6. Ua lokahi makou ma ka hoolilo ana i na dala o ke aupuni me ke akahele loa, a i mea ohana ai pela e hoopau i na oihana kupono ole a hoohai lilo na ka pomaikai o na punahele, a me ka hoemi ana i na uku kiekie, a e hoopii i na uku o ka poe e loaa ana ia lakou kahi uku haahaa loa.
7. O ka ikaika o ka aina ua hookahua ia maluna o na mahinaaina liilii a aohe maluna o na aina nui, a mamuli o keia e kokua lokahi ana makou i ke kanawai o na home a me ke kukulu ana i mau mea i loaa ai ka aina i na kanaka a pau. O na mea a pau e piliana i ka hoopae limahana, a na ka poe mahiko e hoolilo nei i ka lakou mau dala no na------ he mea pono i ke aupuni e noonoo i mea e hoolau kanaka ai i na aina e waiho wale mai nei, a i mea hoi hoopuipui ai i na loaa aupuni.
8. E hoohana aku ana ka makou mau moho i na mano a pau o na Hui Mekanika a me Kalaiaina no ke keakea ano i ke komo ana mai o na limahana o Asia, a o ka poe e hooweliweli nei i ka aina a e hoonele nei i na kanaka a me ke kipaku ana aku i na mekanika haole. Ua manao wale na haole mahiko aohe hiki ia lakou ke hoomau i ka lakou hana ke ole e hoopae ia mai na Pake, he oiaio no paha keia, aka nae, ke manao nei ko makou mau moho i ka wa e pau ai ka manawa kepa e hoihoi ia lakou mamuli o ka lilo o na mea mahiko ke ole lakou e ae e kepa hou. Nolaila e hana ia i mau kanawai e kaupale ai ia lkou me ka ikaika loa, a pai ana makou me ka wiwo ole, malalo o keia mau kumu:
(A)—Aole e ae ia kekahi o na luna aupuni, a i ole, o kekahi o na mea koho mea hana, e hoolimalima i ua Pake ma na hana aupuni.
(B)---O na kamaaina ole o ka lahui o Asia aole e ae ia lakou e lawelawe i kekahi ma ka hoomalu ana i na laikini e ka poe no lakou iho no na mau laikini la.
9. Mamuli o ka pono o na paalimahana, Hawaii a me na haole, ke apono nei makou i keia mau manao.
(A)—Aole e ae ia na lako hana i manao ia no ke aupuni, a i hiki ai hoi ke hana ia iloko o keia aupuni e lawe ia mai ianei, i mea e hoopakele ai i na hana kuloko.
(B)---Ma ka nana ana i na uku hoomau e haawi ia nei i ka Halemai Moiwahine mailoko mai o ka Waihona o ke aupuni, he mea pono e noi ikaika ke aupuni, i na kahu malama waiwai e hooponopono i na rula i mea e hoolilo ai i ua wahi la i halealoha no na mea ilihune a pau.
(C)—O ke kanawai Lapule o keia wa e hooponopono hou ia, i hiki ai i na poe a pau ke hele a hookhauoli iho mai ia la.
(D)---E kaupaona like la ka auhau o ka waiwai paa, a e hooponopono hou ia na kanawai auhau.
10. O na mea e pili ana i ka noho ana kalai aupuni i makemake ia e ko makou mau hui no na hana hou o ke aupuni me ka manao e hooholo mua i na loaa aupuni, a me ka haawi ana aku i ala e ulu mai ai na pomaikai mailoko mai o ka oihana kalepa o na aina e ae me kuloko, ke waiho aku nei makou ikela mau kumuhana malalo iho.
(A)---E hana hou ia , me ka hakalia ole, i ke awa o Honolulu i mea e hiki ai i na moku ke komo mai a e homahuahua i ka hana kalepa o ke awa.
(B)---E hoomau ia ke ala kaa malu aupuni o Oahu nei, aole no ka haawi ana i hana i na limahana, aka, i mea e hooholo mua ai i ka hoolau kanaka ana i ka mokupuni a me ka hoonui ana i na loaa.
(C)---Ka apono ana i hana e maikai ai na alanui a me ka wehe ana i na alanui hou iloko o na apana mamao i lawa kupono ole ai na auhau alanui kuloko ako a kahi hoi e waiho nei na aina i hiki ole ke noho ia.
(D)---Ka hana hou ana i na awa kumoku, na awa pae ma na mokupuni a pau a me ke kukulu ana i na uwapo a me na alahaka.
Ina, no ka hoohana ana i na hana hou i hai ia maluna iho nei, a i ole, no ka hookaa ana i ka aie lahui, a ua manao ia he mea kupono e hoaie hou aku, ke noi aka nei makou e hoohana ia ke dala o ka waihona hale leta me ka makai loa.
Aole e hoohaiki i ka noonoo ana i na mea hoonaauao a me ke kokua kupono ana i na hale kula o ka lehulehu, i ke ola o ka aina holookoa a me na mea pili i ke ola kino ma Honolulu; no ka pale ana aku i ua lilo kuwaena kupono ole o ke aupuni i ike ano ia iho nei, he mea pono a noonoo me ke akahai loa i na mea e pili ana i ke Aupuni Kuloko; a o ka mea hope loa, ke koi nei make a e hoohana ia na kanawai me ke oolea loa a me ka hoopunahele ole i ka poe palaka, hoopae opiuma, kuai waiona me ka laikini ole, a me na aeahaukae.
Me keia mau manao pokole a i hoala ole ia e na manao ino, aka, me ka iini nui no ka hoolawa pono ana i na kuleana o ka aina----a me ke kokua ana i ke kumuhana o ka lehulehu a me na limahana o na ano a pau, e apono ia ana e ka lahui a me ka poe koho balota.
----------------------
Halekuai Kalepa Hawaii.
-------------
(Kihi o Alanui Nuuanu me Moiwahine.)
Ua wehe ia ae nei kela hale inu kope kahiko i hale oihana, aole no ka pono wale no o na poe kalepa, aka, no ka pono o ka lehulehu. He wahi kupono loa keia no ke kuai ana aku i na waiwai i makemake ia e hoolilo aku o kela a me keia ano, aole hoi e like me na kuai kudala ana e like me na mea e ike mau ia nei e oukou. Ua lohe ia aku kekahi poe e hoohalahala ana, “ina no hoi e lilo ma ka’u kuai ana ina e aho ia, loaa kahi kumukuai maikai aka, i ka hoouna ia ana aku nei e kudala ia, poho loa.” O kahi kupono wale no keia oia ano, e loaa ai ia oukou he wahi kumukuai mahuahua—O kau mea i makemake ole ai, ua makehehi ia mai la hoi ia mau mea e kekahi poe aku.
Aia no ko makou uku a lilo ka waiwai, oia hoi he wahi uku Komisina, a e makaala oa ia no hoi ka pono a me ka pomaikai o ka mea waiwai.
F.D. WALKER,
Lunanui.
Honolulu Jan. 26, 1890.
Olelo Hoolaha.
Mamuli o ko’u hookohu kupono ia ana mai i Agena no ka Moiwahine, ke kauoha ia aku nei na mea a pau e noho hoolimalima ana maluna o na Aina me na Pa Hale, a i hiki mai ka wa kupono e hookaa ai i ko lakou uku hoolimalima e loaa no au ia lakou ma ka Hale Akala, Pa Alii.
H.C. ULUKOU,
Agena no ka Moiwahine.
Dekemaba, 28, 1889. Dec28-1m.
Olelo Hoolaha.
Ke hoike ia aku nei ka lohe imua o na kanaka a pau, ma keia ua malama ia ma ka la 30 o Dekemaba 1889 he halawai a na poe mea kuleana o ka Hui Pakipika Hawaii Hoomoe Uwea Olelo, ma ke keena o E.O. Hall & Son, kaupalena ia, Honolulu, a ma ia halawai ana au ua koho ia e na poe mea kuleana la e apono e lawe mai i ka palapala hoohui i haawi ia mai ia lakou malalo o ka inoa hui, “Ka Hui Hawaii Pakipika, Hoomoe Uwea Olelo,” ma ka la 15 o Novemaba 1889, a malalo o na palapala hoohui la na hoohui ia ae la ka hui a koho ia hoi na luna nui:
J. Sherman Bartholomew o Honolulu, Peresidena.
Hon. Edgar Crow Baker, M.P. o Victoria, B.C., Hope Peresidena.
E.O. White o Honolulu, Kakauolelo.
Frank Dudley o Niagara Falls, N.Y., Puuku.
Wm. W. Hall o Honolulu, Luna Hooia.
Ke hoike hou ia aku nei ka lohe mamuli o na olelo a ua palapala hoohui la,
“Aole ke ili ponoi maluna o kekahi mea kuleana na aie o ka Hui, no ka huina i oi aku mamua o ka mea e kau ia ana maluna o ka mahele a mau mahele paha i kuleana ia e ia.
E.O. WHITE.
Jan4—1m Kakauolelo.