Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 17, 29 January 1890 — KUKALA I NA LUNAHANA [ARTICLE]

KUKALA I NA LUNAHANA

No ke alakai ana i na moho a ka lahui i hoaiai ia a i kokua īa ike kau koho e hiki mai ana o ka mokupuni o Oahu, Ko Hawaii Paēama, c na Hui Mekanika me ka Hui Kalaiaina.

1 Ka makou mau moho ua makemake ia e hoohana a e kokua ikaika i na hana a pau c pomaikai ai na Limahana, a e kue i na mea e poino ai ko lakou mau kuleana me ko lakou mau pono, me ka i poina ole n&e he mau kuleana ko na kanaka a pau e pono e nana ia ae e kokua ia, a o na kanawai e I kukulu ia anae hana ia no ka hapanui o ka iehule- | hu, a maiunā hoi o ke kahua pouo kaulike no na • lahui a pau i hoomalamalama ia a e noho ana iwaj eoa nei o kakou, me ka hoopaa ana ia lakou mala11<> ona makemake a manao iini o kela ame keia. i 2 E hoohiki paa āna ka makou mau moho e paa ! a e hoomau i ke kuokoa, o ko Hawaii nei Paeaiua a I me ke kokua ole aha i kekahi kuikahi o kela a me I keia ano, a nie ka hapai ana palia i na kumuhana e I hoohui a e lawe paha i ke kau wahi lihi o ko kakou j nei aina e na aupuni e; aka, me ka nlauao e loaa i ana ia kakou ua hoomaikai hooman ia no ke ka ! okoa o Hawaii nei, a aole nu iakou eae ana e hooj lohe i kekahi noi mai ia Amerika a me na aupuni , nui, i kokua a i kukulu hoi i na kuik&hi aloha me i keia aupnni, ua ae mai iakou ho mea pono e hoo- ! mau ia ke kuikahi Panailike me Amerika Huipuia, j mal&lo o keia hoopaa nae, i ka wa e 'hoopau ia ai, a • i ole e hooloii ana o Amerika i na dute, he mana I no ko ke aupuni Hawaii e hana i mau kanawai e { pili ana i na hoololi. •8 Me ka manao ana aoie he mea kupono e lawelawe i ke kumukanawai e ku nei i keia ia, ua ike makou mamuii o kahana awiwi ia ana o ke kumukanawai, aohe no i pono loa a he mea kupouo e ! uoonoo akaheie makou i na hemahema iloko o na ! knkai manao ana a makou, me ka nana oie ana aku ! i ka poe maw aho. O keia hooioīi i ke kumukanawai a i hana ia ai hoi me ka manao maikai, me ka poina ole i na mea pili noho ana kalai aupuui a me na mea a pau e hooholo mua ai i keia aupuni * me ka malama pono ana i ka maluhia o ka lehuh hu, ua manao makou o ka mea hookahi no k«ia e lioopau i na manao knee o keiala. 4 E kokua ana no ka makou mau moho ike kanaw ai e piii ana ina dala eono haneri, a e keakea n<H hoi ia oe e ka Hawaii na ke kolio ana i na alii i mea e ae ia ai ke koho ana i na kanaka ma ia kulaua amena Jf ekanika. He mea ponō paha e hookaawale ia na luuamakaainana a me na i ka wa a lakou e koho &i, he mea keia i fke rna ua aina e. 5 l T a manao makou he mea kupono e hoopiha i kekalii o na oihana aupuni ma ke koho aua, a e waiho ia aku ana imua o ka ahaolelo no ka lakou noonoo ana. Ke manaolana nei makou o na hookohu ana a pau i keia mua aku e maikai loa ana, a he mea kuponō paha e haiwi ia i kanawai hoomau uku i ka poe i uoho a elemakule iloko o ka oihana. 0 l r a iokahi makou ma ka hooliK) ana i' na dala | oke aupuni me ke akahele loa, * i mea e hana ai i pela e hoopau i iia oihana kapono ole a hoouui lilo t no ka ix)inaikai o na punaheie, ame ka hoemi aua 1 i na uku kiekie, a e hoopil i na uku o ka poe e loaa • ana ia lakou kahi uku haahaa loa. j 7 O I ikaikao ka nina ua hookahua ia maluna ro ua m: r.:»ina liilii a aohe maluna o ua aina nui, i a mamuli •/ keia e kokua iokahi ana makou ī ke kai nawai o ua home a me ke kukulu ana i mau mua i f loaa ai ka aina ina kanaka a pau. Ona mea a pau j e piii ana i ka hoopae limaliana, a ua ka poe mahii ko e lioolilo nei i ka lakou mau dala no na —- | hi' mea j>ono i ke aupuni e noonoo 1 mea e hoolau i kauaka ai i na aina e waiho wale mai nei, a i mea j hoi e hoopuipui ai i ua loaa aupuni. 8 E hoohaua aku ana ka makou mau moho i na ; manao a pau o na liui Mekanika a me Kalaiaina no ke keakea ana ike komo ana mai o na liuwhana o | la, ao ka poe e hooweliwi'li nei ika aiua a e hooneiie nei i na kanaka a me ke kipakn ana aku i na 1 mekanika haole. Ua manao wale na haole mahiko aoie hiki ia lakou ke hoomau ika lakou hana ke ' ole e hoopae ia mai na Pake, he oiaio no paha keia, i aki nae, ke manao neī kb makou mau moho i ka t wa e pau ai ka manawa kepa e hoihoi ia lakou mamUii oka lilo ona mea maniko ke ole lakou eae e t kc|Mt hou. Nolaila e haua ia 1 īuau kauawai e kau- . pale ai ia lakou me ka ikaika loa, a pai ana makou • md ka wiwo ole, malalo o keia mau kumu: j (A) —Aole eae iu kekahi ona luuaaupuni, a i ole, ; o iiekahi o na mea koho mea haua, e hoolimalima i i oalPake ma ua liaoa āupunl.

(B)~O nakAmaalmioteo ka M)it wia lakoa e . fewetewe i kekalH, raa ka bomlu aaa 1 na lalkhii e k* poe no lakoa Iho ao m maii Mklal la. 9 MamuU oka p<mo oaa paiOlmaliaea, HawaH ame na h&ole, kt* apono oei makou 1 H-f n toftnao. (A) —Aole eae ia m Uko h&na, i manao ikeoke aupani, a i hiki ai hoi ke baaa ia iioko o keia aapuni e iawe ia mai ianei, imm e hoopakeie &i i oa aaoa kuloko. (B) —Ma ka nana ana i Aa akn hooman e haawi m. nel l ka H&lem&i Moiwahioe mailoko mai o ka Waibona o ke aupani, he mea pono e noi ikalka ke aapuni, i na kaha malama waiwai e hooponopono i na mia i mea e hoollio ai i aa wahi la i haieaiolia no na mea iiihune a paa. (C) —O ke kanawai Lapule o keia wa e hooponopono hoa ia, I hiki ai i na poe a pan ke heiea hoohauoli iho ma ia la. (D) —E kanpaona like ia ka anhaa oka waiwai paa, a e hooponopono hou ia na kanawai auhaa. 10 O nameae pili ana ika noho ana kaiai aupuni i makemake ia e» ko makoa maa hui no na haiia hou oke aapuni me ka manao hooholo mua i na loaa aupnni, a me ka haawi ana akn I aia e uiu mai ai na pomaik&i maiiokomai o ka oihana kale^m 0 nft aina e ame knloko k« wnilm tikq nfti mnhmi i kēla mau kumuhana maiaio iho: (A) —E hana hoa ia, me ka hakaiia oie, 1 k* awa o Honolulu i mea e hiki ai i na moku ke komo mai a e hoomahuahua i ka haoa kaiepa o ke awa. rB) —E hooman ia ke ala kaa mahu a pnni o Oahu nei, aole no ka haawi ana i hana i na iimahana, aka, 1 mea e hooholo mua ai i ka hoolau kanakaana i ka mokupuni a me ka hoonui ana i n i ioaa. (C) —Ka apono ana i hana e maikai ai na alanui a me ka wehe ana i na alanui hou iioko o na apana mamao i lawa kupono ole ai na auhau alanui kuloko a kalii hoi e waiho nei na aina i hiki ole ke noho ia. (D) —Ka hana hou ana i na awa kumoka, na awa pae ma na mokupuni a pau a me ke kukuiu ana i na uwapo a me na alahaka. - Ina, no ka heohana ana i na hana hou i hai ia maluna iho nei, a i ole, no ka hookaa ana i ka aie iahui, a ua manao ia hemea knpono e hoaie hou aku, ke noi aku nei makou e hoohana ia ke daia o ka waihona haie leta me ka makai loa. Aole e hoohaiki i ka no£ioo ana i na mea hooka iehulehu, ike ola o ka aina holookoa ame na mea pili i ke ela kino ma Honolulu; no ka pale ana aku ī na lilo kuwaena knpono ole o ke aupuni i ike ano ia iho nei, he mea pono e noonoo me ke akahai loa i na mea e pili ana 1 ke Aupuni Kuloko; a o ka mea hope loa, ke koi nei makou e hoohana ia na kanawai me ke ooiea ioa a me ka hoopunaheie ole i ka poe palaka, hoopae opiuma, kuai waiona me ka laikim ole, a me na aeahaukae. Me keia mau manao pokole a i hoala ole ia e na manao ino, aka me ka iini nui no ka hooiawa pono ana i na kuieana o ka aina a me ke kokua ana i ke kumuhana o ka lehulehu a me na limahana o na ano a pau, e apono ia ana e ka iahui a me ka poe koho balota