Hawaii Holomua, Volume III, Number 3, 14 January 1892 — HEAHA LA KA MEA A NA HAWAII E HILAHILA AI. [ARTICLE]

HEAHA LA KA MEA A NA HAWAII E HILAHILA AI.

MR. LUNAHOOPONOPONO: Ma ka nupepa "Advertiser” o ke kakahiaka, Poakolu la 11 o Ianuari, 1893, ua ike iho la au i kekahi manao alakai o ua nupepa la, e ahewa ana i na hoa Hawaii maoli a pau o ka Hale Ahaolelo, no ke koho ana ma ka aoao e kokua ana i ka Bila Kanawai Lulu. Eia na olelo haakei a ua nupepa ’la: ‘‘Mamuli o ke koho lokahi ana o na hoa Hawaii a pau ma ka aoao e kokua ana i kela bila, aia maluna o lakou na ahewa ana, a e ili hoi na hoohilahila ana a pau maluna o lakou.” E Mr. Lunahooponopono, ua hiki anei ia oe ke hoike mai, ina ua hana iki kekahi kanaka Hawaii malalo iho o ka noho Moi i kekahi nana e pili ana ma na oihana o ke Aupuni i kekahi mea a kona lahui e hilahila ai? Ke ole au e kuhihewa, he hookahi wale no kanaka a he kanaka no ka aina e nae ia, a aohe no hoi oia ’ he luna Aupuni, i hana i kekahi wahi mea hookahi a ka lahui e ano hilahila iki ai, a oia hoi o "Kaonei.” Mai ke kukulu ia ana o ke Kumukanawai o Hawaii nei ma Luaehu, Lahaina, a hoea mai i keia la, aole loa he kanaka Hawaii hookahi i noho lawelawe, a noho hoa kaukanawai paha a ka lahui e hilahila ai, koe wale no paha kela kau Ahaolelo a na mamo i hooikaika ai, oia hoi ke kau o 1887 a me 1888. Aole no nae na Hawaii i hewa maoli i kela oiai ua onou ia akou malalo o kela Kumukanawai elau pu. Aka, no na haole, he nui a lehulehu wale o lakou i apuka, aihue, a pela aku, a i hooiaio ia mamuli o ka holomalu ana o kekahi o ia poe. Eia no hoi ke kaulana nei ka mamo a ia ano poe, ma ke ano o ko

lakou inoa kapakapa i hea ia aku e na kamaaina kahiko. Nolaila, he mea makehewa wale no i ua poe haole la ke haihili wale mai i na Hawaii maemae hala ole. He oiaio, he hewa no paha ko na Hawaii, aka, aole nae i loaa aku ko na haole, he ihu pani kekahi o lakou ma ia ano hana. Me ka mahalo, KANAKA HAWAII. Jan. 11, 1893.