Hawaii Holomua, Volume III, Number 164, 20 February 1893 — KA IKE ANA I NA TAUSANI LAPU. [ARTICLE]

KA IKE ANA I NA TAUSANI LAPU.

HE MUOLELO 1 HUIIA. He nian la loihi i hale ae nei. ka hoonele ia ana o ko makou raau makamaka rae ka hooipo ole i ka kakou kiu o na Lapu aole he maalo hou aku, aka i keia wa ua huli hoi mai oia mai kana huakai auwana aku nei, a ke panee nka nei makou i keia wa no ka hoonanea ana ia oukou. 0 ka Lokoia a Kakae, he wahi poho pohaku keia aia no ma kam e kokoke ana i kahi a kela poe lapu a lehulehu wale i hoea ae ai. He wahi keia e hooholo ia ai ua anae o uka o Kanaha a me Mauoni a i ka wa e ono ae ai ke Alii i ka i'a he lalau wale aku no. He mau mea hana kaulana wale no keia a na Alii o ia wa i hana ai, i mea no ko lakou inoa e kaulana ai. 1 ka nau ana o ka ke kiu makaikai ana. ua huh hoi aku la oia a hiki i iona ha!e kamaaina a noho iho la me kahi manaolana iloko ona no kana huakai hele hou aku. I kekahi la. ninau aku la oia i kona mau kamaaina ina he mau hoaloha kekuhi o lakou o kahakai. a he mau wahi waa ko lakou A oia ka ua poe la i kamailio mai ai: I mea aha ia waa au e mahaoi nei a pilikia iho ka waa o kamaaina. Oia sa ke kiu i pane aku at, aoie e piiikia ka waa, hookahi no pilikia he hana ino maoli no. O kekahi wahi kanaka e noho ana i &ekahi hale e mai, oia ka i olelo aku i &e km ma ke ano ninau. Ina e loaa ka woa alaila . i waa aha kau i makemake ai? Wahi a ke kiu. ua makemake au ina e loaa ia oe ka waa, alaila. e

holo kaua e ike i ka Papa Kahulihuli o Wailnku. Kahahal aia ihea is Papa au e olelo mai nei. i Wailuku anei i Hawaii, i Wailuku laihea? I Wailuku nei no o Maui. aia iwaho aku nei aneane maluna mai 0 ke awa o Kahului. aia ilaila keia . Papa e waiho la i ka hohonu. I ka lohe ana o kahi kanaka i keia mau olelo ake k:u ua lilo 5a 1 mea mahalo nana. A oia ka ua wahi kanaka nei i ninau mai ai i ke kiu, ea, he kamaaina no ka paha oe nokeia wahi 0 Maui nei o Wailuku. Hoole aku la ke kiu aole au he kamaaina no Wailuku nei o Maui. aka, he wahi ike moolelo powehiwehi iki no. Heaha ia mea? wahi a kahi kamaaina. Aole loa i hiki i kekahi mea o ko'u noho ana i keia aina ke hoike mai he Papa Kahulihuli ko keia aina aia i ka hohonu e moe la. A eia hoi kekahi, he lewaia ko'u kaikoeke, ahe hele no maua ika lawaia ikeao a me ka po, a aole no he hoike mai i keia mea hou. Oia ka ke kiu i pane aku ai. o na kupa kamaaina o keia wahi ua ike lakou i kela Papa Kahulihuli o Wailuku. No ia mea ua hoopipili loa mai la ua wahi kanaka la me ke kiu, a koi mai la e hele laua i kona makamaka e noi ai i wa» e holo ai e ike. I kekahi ia iho aku la laua i kahi o kona makamaka, a ioaa 10 iho la he waa, a holo io aku la e ike. Mawaho ae o Paukukalo laua o ka hoomaka ana e holo, aolelo aku la oia i kahi kamaaina. Ua ike no oe i ka inoa o keia wahi, Hoole mai la ua kanaka la. Aole au i ike i ka inoa o keia wahi. Pane aku la ke kiu. o “Hoea mai ka waa,” ka inoa o keia wahi nalu. 0 ke kumu o keia inoa, he huaolelo na kekahi wahine i kaheaaku 1 kanaka, e h«e aku ka waa, oiai oia ua moku na wawae i ka mauo. 1 ka wa ona kanaka i hoe aku ai ika waa, ua lumai ia iho la ke kino oua wahine la ilalo o ka hohonu, lawe la aku la a hookikii ia mai la iwaho nei. Ua noke na kanaka i ka holo ma ha waa. aohe loaa iki. Ao ke kane a kela wahine ua au okoa i ke kai me ka mauao e make pu i ka mano aohe nae he make iki i ka mano.